Skip to main content

Full text of "Patrologiæ cursus completus [Series Græca] : ... omnium ss. patrum, doctorum, scriptorumque ecclasiasticorum sive Latinorum sive Græcorum ..."

See other formats 


Google 


This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project 
to make the world's books discoverable online. 

It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject 
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books 
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover. 

Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the 
publisher to a library and finally to you. 


Usage guidelines 


Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the 
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to 
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying. 

We also ask that you: 


Ἔ Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for 
personal, non-commercial purposes. 


* Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine 
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the 
use of public domain materials for these purposes and may be able to help. 


* Maintain attribution The Google watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find 
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it. 


* Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just 
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other 
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of 
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner 
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe. 


About Google Book Search 


Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers 
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web 
a[nttp: //books . google. com/] 























PATROLOGLE 


CURSUS COMPLETUS 


SEU BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA, 


OMNIUM SS. PATRUM, DOCTORUM SCRIPTORDMQUE ECCLESIASTICORUM, 


SIVE LATINORUM, 8IVE GRJECORUM, 


QUI AB νυ APOSTOLICO AD /ETATEM INNOCENTII Ill (ANNO 1916) PRO LATINIS 
ET AD BESSAHIONIS TEMPORA (ANNO 863) PRO GR. ECIS FLORUEBRUNT : 


RECUSIO CHRONOLOGICA 


OMNIUM QUE EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLIC.E TRADITIONIS PER QUINDECIM PRIORA 
ECCLESLE S/ECULA ET AMPLIUS, 


JUXTA EDITIONES ACGCURATISSIMAS, INTER 3E. CUMQUE NUNNULLIS CODICIBUS. MANUSCRIPTIS. COLLATAS, PERQUAM 
DILIGENTER CASTIGATA ; DISSERTATIONIBUS, COMMENTARIIS, VARIISQUE LECTIONIBUS. CONTINENTER ILLUSTRATA ; 
OMNIBUS OPERIBUS POST AMPLISSIMAS EDITIONER QU4E TRIDUS NOVISSIMIS S.ECULIS DEBENTUR ABSOLUTAS 
DETECTIS AUCTA ; INDICIBUS PARTICULARIBUS ANALYTICIS, SINGULOR SIVE TOMOS SIVE AUCTORES ALICUJUS 
MOMENTI SUBSEQUENTIDUX, DONATA; CAPITULIS INTRA IPSUM TEXTUM RITE DISPOSITIS, NECNON ET 
TITULIS SINGULARUM PAGINARUM MARGINEM SUPERIOREM DISTINGUENTIBUS SUBJEGTAMQUE MATE- 
RIAM SIGNIFICANTIBUS, ADORNATA; OPERIBUS CUM DUBIIS, TUM APOCRYPIIS, ALIQUA VERO 
AUCTORITATE IN ORDINE: AD. TRADITIONEM ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA ; 

DUCENTI& ET AMPLIUS LOCUPLETATA INDICIBUS; AUCTORUM SICUT ET OPERUM, ALPHABETICIS, CHRONOLUGICIA, 
BTATINTICIN, SYNTIETICIS, ANALYTICIS, ANALUGICIS, IN QUODQUE. RELIGIONIS. PUNCTUM, DOGMATICUM, MORALE, 
LITURGICUM, CANONICUM, DISCIPLINARE HISTORICUM, ET CUNCTA ALIA SINE ULLA EXCEPTIONE ; SED PIüE- 
SBERTIM DUOBU8 INDICIBU8 IMMENSIS ET GENERALIBUS, ALTERO sCILICET RERUM, Quo. coxsuLTO, 
QUIDQUIDNON SOLUM TALIS TALISVE PATER, VERUM ETIAM UNUSQUISQUE PATRUM, NE UNO QUIDEM 
0MISSO, IN QUODLIBET THEMA SCRIPSERIT, UNO INTUITU CONSPICIATUR ; ALTERO SCRIPTUHZE 
MACR.E, EX QUO LECTORI COMPERIRE SIT UBVIUM QUINAM PATRES ET IN QUIBUS OPERUM 
SUORUM LOCIS SINGULOS SINGULORUM LIBRORUM S. SCRIPTURJE VERSUS, A PRIMO 
GENESEOS USQUE AD NOVISSIMUM APOCALYPSIR, COMMENTATI SINT. 

EDITIO ACCURATISSIMA, CATERISQUE UMNIBUS FACILE. ANTEPONENDA, SI PERPENDANTUR CHARACTERUM MITIDITAS 
CHARTJE QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS, PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM  RECURORUM TUM VARIETAS, TUM 
NUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO PATROLOGIA DECURSU CONSTANTER 
SIMILIS, PRETII EXIGUITAS, PHhRJESERTIMQUE ISTA COLLECTIO, UNA, METHODICA ET «€HRONOLOGICA 
&EXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUB ΠΙᾺ ILLIC RPAHRSORUM, PRIMUM AUTEM 
IN NOSTRA BIBLIOTHECA, EX OPLRIBUS ET MSS. AD OMNER ATATE3, LOCUS, LINGUAS FURMANQUE 
PERTINENTIBUS COADUNATORUM. 


SERIES GRJECA 
IN QUA PRODEUNT PATRES, DOCTORES, SCRIPTORESQUE ECCLESLE ΘΚ ΕΟ 
A S. BARNABA AD BESSAIIONEM 


ACQCURANTE J.-P. MIGNE, 
Biibliothecee Cleri universse 


SIVE 
CURSUUM .COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTLE ECCLESIASTICAE . RAMOS EDITORE. 





PATROLOGLE GRAECE TOMUS XXX. 





S. BASILIUS C/ESARIENSIS EPISCOPUS, 


— ii ὁ... - 


PARISIIS 


APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUCCESSORES, 
ΙΝ VIA DICTA: AVENUE DU MAINE, 189, OLIM CHAUSSEE DU MAINE, 121. 


1888 


αἰ ἢν. — Ex ἰγρὶ8 PAUL DUPONT,, 12, vià dictà Bac-d'Asnióres. 70.5.88. 





uius 
0« 
v. 50 


SAECULUM 1V. 
TOY EN ATIOIX ΠΑΤΡῸΣ HMON 


BAXIAEIOY, 


APXIETIIZKOIIOY KAIZAPEIAZ KAIIIIAAOEIAZ, 


TA EYPIZKOMENA IIANTA. 


S. P. N. BASILII, 


CAXSAREJE CAPPADOCLE ARCHIEPISCOPI, - 


OPERA OMNIA QUAE EXSTANT, 


VEL QUE SUB EJUS NOMINE CIRCUMFERUNTUR, 





AD MSS. CODICES GALLICANOS, VATICANOS, FLORENTINOS ET ANGLICOS, NECNON AD ANTIQUIORES 
EDITIONES CASTIGATA, MULTIS AUCTA : NOVA INTERPRETATIONE, 
CRITICIS PRAIEFATIONIBUS, NOTIS, VARIIS LECTIONIBUS ILLUSTRATA, NOYA SANCTI 
DOCTORIS VITA ET COPIOSISSIMIS INDICIBUS LOCUPLETATA, 


OPERA ET STUDIO 


Monachorum ordinis sancti Benedicti e congregatione S. Xauri. 


ACCURANTE ET RECOGNOSCENTE 4J.-P. MIGNE, 
BIBLIOTHEC/E CLERI UNIVERS/E , 


BIVE 


CURSUUM COMPLETORUM ΙΝ SINGULOS SCIENTLE ECCLESIASTICE RAMOS EDITORE 


CHMEEDGENEEEEA 





GENER, 


TOMUS SECUNDUS 


—  Áuiuugub»00 09 4i ———— 


PARISIIS 


APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUCCESSORES, 
IN VIA DICTA : AVENUE DU MAINE, 189, OLIM CHAUSSÉE DU MAINE, 191 


1888 


ELENCHUS 


AUTORUM ET OPERUM QUJE IN HOC TOMO XXX CONTINENTUR. 


Quz stellula pranotauntur munc primum comparent ínter opera Basilii. 


S. BASILIUS MAGNUS CJESARIENSIS ARCHIEPISCOPUS. 


Appendix tomi I operum $. Basilii. 
Oratio I. — De hominis structura. 
Oratio II. — — — 
Oratio III. — De paradiso. 


Homilia in partem I psalmi xiv (Memoratur tantum utpote inter genuina tomo I 


reposita). 
Homilia in psalmum xxvi. 

— in psalmum xxxvit. 

— . in psalmum cxv. 

— in psalmum cxxxm. 
Commentarius in Isaiam prophetam. 
Liber de virginitate. 
* Sermo de contubernalibus. 
* Argumenta contra Arianos. 
* Expositio de sancta et orthodoxa fide. 
Liber Eunomii apologeticus. 
Eustathii Metaphrasis in Hexaemeron Basilii. 
Note Frontonis Duci. 
Note et animadversiones Federici Morelli. 
Varie lectiones. 


25693993 





103 
115 
118 
610 
819 
821 
831 
835 
810 
910 
1115 
1131 


* 








APPENDIX TOMI-PRIMI 


[4 

e 

. 
e 9 eo 
Lol ^^ 


e*t? 


- 
Φ.ω 
- 


OPERUM S. BASILII MÁGNI 


9. 
e "^, 
. 

- e e* c? 
e . 
"- 


COMPLECTENS Io 
OPERA QU/EDAM EI FALSO ASCRIPTA, QUIBUS OPUS EUNOMII ADJUNGITUR. (o 


MONITUM. 


323 Has tres homilias, que jam olim edite fuerant, videlicet due priores in editione Basileonsi,tertia in 
editione Parisiensi, rursus edendas curavit vir doctissimus Combeflsius in suo Basilio recensito : unde 
tam Greca quam Latina mutueti sumus (a). Cur autem id ceperit consilii, ipse docet tomo primo pag. 553. 
Ut, inquit, has homilías ex integro darem, fecerunt unus el alter Reg. cod. jam ascripti, tum ut ex illorum 
fide Basilio appendices has lucubrationes assererem, tum quod. przcipue dux priores pessime edilis habite 
sunt, plurimis desideratis, ac prorsus alia compositione, quam mss. codd. habeant ; prasertim vero ille Henr. 
Il insignibus notatus n. 1472 (nunc 503), ex quo etiam Gregorii Nysseni illustre excerptum ad defensionem 
Basilii produco. Tenet ejus antiquarius sententiam, ut nec Basilio asserat, nec abjudicct, sed rem in dubio, 
diversorum sententiis pugnantibus, relinquat. Mirum sane sic explicata Basilio connexione horum tracta- 
iuum, ad nonam | illam εἰς τὴν Ἑξαήμερον, sic. alte de illis. dubium insedisse, quod veteres novem illarum 
duntaxal meminerint : cum. proclivis ratio sit. ita. meminisse, quod ille sic quasi conatu. dictz, magno- 
que plausu accepta, mox in publicum vulgatz sint; Basilio interim per aegram vületudinem quiescente, ac 
per olium, et ut licebat ista supplente. Nec aliter Bel'ar. Dudceus quoque hinc passim locos Basilii nomine 
exponil. Quod Gregorius Nyssenus Basilii fratris. lucubrationem τῆς Ἑξαημξρου, in Homine suppleverit, 
egregio praslitit, in opere pene illi aemulo, in quo ejus plurimum opera desudavit, magisque in luculentissimo 
libro De opificio hominis, quem Petri fralris in eam ipsam rem hortatu conscripsit, omnemque physiologiam 
hominis mirabili arte ac conalu eximie expressit ; ipsaque hic Basilii ejusdem vola feliciter implevit, Pauca 
adnoto ; que przstiterim magis docebunt, quae represento cum editis, ut lubeat, collata. Hactenus 18, quem 
dixi, vir de Dasilio Magno optime meritus. 

Ubi primum has tres homilias legi in vulgatis, eas Basilii non esse judicavi quidem ? sed postquam 
easdem reperi auctiores in Basilio recensito Combeflsii, in hac mea sententia longe magis confirmatus 
sum. Et vero que adjecta sunt, et ques Combeflsius putabat in vulgatis desiderati, ea harum orationum 
falsitatem magis ac magis ostendunt. Nec aliter existimaturum puto, qui utraque inter se comparaverit. 
Lege Prefationem,ubi de unaquaque re suo loco et ordine disputatur. Hoo est, que primo loco in Appen- 
dice posita sunt, de iis primo loco disceplatur im Prefatione: itidem, qua. secundo loco in Appendice 
occurrunt, ea secundo loco excutiuntur in Praefatione ; qui ordo ad finem usque servabitur. 


TOY EN ATIOIZ HATPOX HMQN À SANCTI PATRIS NOSTRI 
᾿Αρχιεπισχόπου Καισαρείας Καππαδοχίας Cesaree Cappadocie archiepiscopi, 
AOTOZ A' ORATIO I 
Περὶ τῆς τοῦ ἀνθρώπου κατασχευῆς. De hominis sructura. 
4. Παλαιοῦ χρέους ἕκτισιν ἀποπληρώσων Txo: ob 82.4 1. Vetus debitum persoluturus advenio; 


τὴν ἀπόδοσιν ἀνεδαλόμην, οὐκ ἀγνωμοσύνῃ προαιρέ- — cujus utique solutionem, non improbi animi vitio 
σεως, ἀλλ᾽ ἀσθενείᾳ σώματος" χρέος ἀναγκαιότατον, — differebam, sed inflrma corporis valetudine : in iis, 
καὶ ὀφειλόμενον ὑμῶν τῇ ἀκροάσει. Καὶ γὰρ ἂν εἴη — qum summe necessaria sunt, habendum debitum, 


(a) Priores duc leguntur etiam inter Opera Gregorii Nysseni. Vide Garnerii Preefat., n. 13, p. cxxxr. Ex editi 
Combefisiani collatione nonnulla restituimus. Varias lectiones codicis Regii olim 1472, postea 2286, nunc 503, ἃ nobis 
denuo collati, ad calcein libri edendas curavimus. Eprr. 


PATROL. GR. XXX. 4 


41 


APPENDIX OPERUM S. BASILII MAGNI. 


nec vestre quidquam audiontie denegandtm. Ini- A ἄδιχον, τὰ περὶ θηρίων καὶ νηκτῶν xai χτηνῶν καὶ 


quum quippe fuerit, qui de bestiis, deque pajatili- 
bus et jumentis ac volucribug »ἀδ céje, item, et iis 
que ad ipsum spectant ;- qeok σα "de terra, iisque 
stirpibus, qua in Aerta- Snáit, didicerimus, ut non 
etiam nosjrufn ortum X divina Scriptura lucisque 
ejus raijo* .dojeamur. Quemadmodum enim oculi 
npatri; cutn ea que extra se sunt videant, seipsos 


- h*uad intuentur, nisi forte lave aliquod solidumque 


attingant, unde refractus obtutus velut reflexu hoo 
prestet ut que se retro sunt conspiciant: sic et 
animus noster, qui alia videat, haud aliter seipsum 
videt, quam si divinis Scripturis incumbat. Dum 
enim quod in eis est lumen refrangitur, id facit ut 
quisque nostrum seipsum pervideat. Ipsi namque 
nos ipsos non intelligimus : inconspicua nobis no- 
8lra constitutio et fabrica est: quod sumus,quidve 
gimus, nescimus. Nostri in rebus summa socordia 
versamur, ut neo eorum que in promptu sunt ut 
soiantur, et que in nobis minima sunt, notitiam 
habeamus. Multe artes et scientie circa corpus no- 
strum humanum versato sunt; neo pauci nobis su- 
periorum omnem suam operam ao studium in eo 
rimando impenderunt. Artem medicam si percurre- 
ris, quam multa de usu eorum que in nobis sunt 
disserat, facile inveneris: quam multas de interiori 
nostra structura, dissectionum molitione, abditas 
occultasque vias deprehendit; obscuros meatus ac 
foramina, unum corporis ratione concentum ac con- 
cordiam, spiritus rivos, sanguinis ductus, anime 
attraotionem, foci caloris in corde sedem, perpe- 


πτηνῶν, οὐρανοῦ τε xal τῶν κατ᾽ οὐρανὸν, περί τε 
γῆς καὶ τῶν ἐν τῇ γῇ φυτῶν διδαχθέντας ἡμᾶς, μὴ 
καὶ τὰ περὶ τῆς ἡμετέρας γενέσεως ix τῆς θεοπνεῦ- 
στοῦ Γραφῆς φωτισθῆναι. Ὥσπερ γὰρ οἱ ὀφθαλμοὶ 
ἡμῶν, τὰ ἔξω βλέποντες, ἑαυτοὺς οὐχ ὁρῶσιν, tàv μὲ 
που λείου τινὸς ἄψωνται στερεοῦ, κἀκεῖθεν ἀναχλα- 
σθεῖσα ἡ ὄψις, ὥσπερ ἀπὸ παλιῤῥοίας, ὁρᾷν αὐτοὺς 
ποιήσῃ τὰ ἑχυτῶν χατόπιν' οὕτω καὶ ὁ νοῦς ὁ ἐμέ- 
τερος, ἄλλα ὁρῶν, ἄλλως ἑαυτὸν οὐ βλέπει, ἐὰν μὴ 
ταῖς Γραφαῖς ἐγκύψῃ" τὸ γὰρ ἐνταῦθα φῶς, ἀναχλώ- 
μενον, τοῦ χαθορᾶσθαι ἕχαστον αἵτιον ἡμῶν γίνεται. 
Ἐπεὶ ἀσύνετοί ἐσμεν ἑαυτῶν, ἀπερίοπτοι τῆς ἕαυ- 
τῶν χατασχευῆς᾽ ὅπερ ἐσμὲν, xal τί ἐσμεν ἀγνοοῦ- 
μεν ἀμελέστατα γὰρ ἑχυτῶν διακείμεθα, τῶν προ - 
χείρων τῆς γνώσεως xal τῶν μιχροτάτων τῶν ἐν ἡμῖν 
γνῶσιν οὐχ ἔχοντες. Πολλαὶ πραγματεῖαι περὶ τὸ 
σῶμα τὸ ἡμέτερον τὸ ἀνθρώπινον, καὶ οὐχ ὀλίγοι 
τῶν πρό ἡμῶν τὴν πᾶσαν ἑαυτῶν σπουδὴν xaxav- 
ἄλωσαν. Κἂν ἰατρικὴν ἐπέλθῃς, εὐρήσεις πόσα περὶ 
τῆς χρείας τῶν ἡμετέρων ἡμῖν διηγεῖται" πόσας περὶ 
τῆς ἔνδοθεν ἡμῖν κατασχευῆς, ἐν ταῖς ἀνατομιχαῖς 
ἐγχειρήσεσιν, ἐξεῦρε κεχρυμμένας ὁδούς" συντρήσεις 
ἐν τῷ ἀφανεῖ, μίαν σύμπνοιαν ἀπὸ τοῦ σώματος, 
ὀχετοὺς πνεύματος, ὑδραγωγίαξ αἵματος, ἀναπνοῆς 
ὁλχὴν, οἴχησιν ἑστίας τοῦ θερμοῦ ἐπὶ τῆς χαρδίας, 
κίνησιν διαρχῆ τοῦ περιχαρδίου πνεύματος. Νυρία 
παρ᾽ ἐχείνοις πεφιλοσύφηται, καὶ οὐδεὶς ἡ μῶν ἐστιν 
ἔμπειρος, τῷ μηδεμίαν σχολὴν ἀπονεῖμαι τῷ μέρει 
τούτῳ τῆς ἐξετάσεως, μηδὲ γνῶναι ἑχυτὸν ἕχαστος 
ὅστις ἐστίν. Εὐχολοί ἐσμεν γνῶναι οὐρανὸν μᾶλλον ἢ 


tuam spiritus in precordiis agitationem. Que nu- C ἑαυτούς. Ὥστε μὴ καταφρόνει τοῦ ἐν σοὶ θαύματος" 


merum excedant ab illis disputata sunt; et tamen 
nos omnium ignari sumus, quippe qui in ejusmodi 
studium nihil incüumbamus ; neo est qui curet scire 
quis sit ipse. Proclive nobis est, ut coelum potius, 
quam nos ipsos cognoscamus. Quamobrem quod in 
te miraculi est ne contempseris.Etenim pusillus es, 
ut arbitraris ; at magnum te oratio excurrens oom- 
periet. Propterea sapiens David, qui seipsum consi- 
derare noverat, Mirabilis, inquit, facta est scientia 


μιχρὸς γὰρ εἴ, ὡς νομίζεις, μέγαν δὲ ἐπερχόμενος ὁ 
λόγος εὐρήσει. Διὰ τοῦτο ὁ σοφὸς Δαὶδ, εἰδὼς ἀχρι- 
δῶς ἑαυτὸν ἐξετάσαι, ᾿Εθαυμαστώθη, φησὶν, ἣ 
γνῶσίς σου ἐξ ἐμοῦ: τουτέστι, τὴν γνῶσιν τὴν περὶ 
σοῦ θαυμαστῶς ἐξεῦρον' πόθεν ; Ἐξ ἐμοῦ. ᾿Εθαυ- 
μαστώθη dj γνῶσις σου ἐξ ἐμοῦ" καὶ τὴν τέχνην 


Uv ἐν ἐμοὶ, ὅσῃ σοφίᾳ κατεσχευάσθη μου τὸ σῶμα, 


κατανοήσας, ἐκ τοῦ μιχροῦ μὲν, θαυμαστοῦ δὲ τούτου 
κατασχευάσματυς, τὸν μέγαν δημιουργὸν ἐνενούσα. 


iua ex me !. Hoc est, qua de te est scientiam mirabili ratione deprehendi. Undenam porro ἢ Ex me. Mira- 
bilis facta est scientia tua ex me; eamque, que in me est, artem, quanta sapientia meum sit constru- 
ctum corpus, considerans, ex parva quidem, sed mirabili hac fabrica, in r:agni sensum opiflcis veni. 


2. Faciamus hominem ad imaginem mosiram el [) 2. ἸΙοιήσώμεν ἄνθρωπον 


similitudinem *. Ostensum est pridem, ac, quantum 
sat erat, ostensum quisnam sit qui loquatur, ad et 
quem sermo dirigatur. Habet Ecclesia de hisce re- 
bus demonstrationes ; quinimo 8225 fidem habet 
omni demonstratione firmiorem. Factamus homi- 
nem. Disce teipsum, hinc auspicatus. Nondum in 
ullo creationis opere vox illa conscripta est. Lux 
oreata est; simplexque jussio: Dixit Deus, Fiat 
lux?; celum, nullaque celum consultatione ; lu- 
minaria, nullumque illis preivit consilium ; mare, 
et que numerum excedunt equora ; jussuque pro- 
ducta sunt, ut essent in rerum nalura; piscium 


! Psal. cxxxvir, 6. 3 Gen. 1, 26. * ibid. 3. 


xxv εἰκόνα ἠμετέραν 
καὶ καθ΄ ὁμοίωσιν. ᾿Εδείχθη πρώην ἐν παραδρομῇ, 
καὶ ἀρχούντως ἐδείχθη, τίς ὁ λέγων, καὶ πρὸς τίνα ὁ 
λόγος. Ἔχει dj ᾿Εκχλησία τὰς περὶ τούτων ἀποδεί- 
ξεις μᾶλλον δὲ ἔχει πίστιν, ἀποδείξεως βεύὔαιοτέ- 
pzv. Ποιάσωμεν ἀνθρωπον. Κατάμαθε σεαυτὸν, 
ἐντεῦθεν ἀρξάμενος. Οὕὔπω περὶ ἄλλου τῶν κατα- 
σχευασμάτων αὕτη dj φωνὴ ἀνάγραπτος. Φῶς ἐγένετο, 
καὶ ἀπλοῦν πρόσταγμα. Εἶπεν ὁ θεός" Γενηθήτω 
φῶς" οὐρανὸς, xal ἄνευ βουλῆς ὁ οὐρανός" φωστῆ- 
psc, xal οὐδὲν προεδουλεύσατο περὶ τῶν φωστήρων᾽ 
θάλασσα χαὶ πελάγη ἄπειρα, καὶ προσταγῇ παρήχθη 
εἰς τὸ εἶναι, Ἰχθύων γένη παντοδαπὰ, χελευθέντα 


43 DE HOMINIS STRUCTURA ORATIO I. 14 


ἐγένετο θηρία xai χτήνη νηχτὰ, xai πτηνά. Eins, A omnigena copia ; bestie et pecora, natatilia et vola- 


xai ἐγένετο. Ἐνταῦθα οὕπω ὁ ἄνθρωπος, καὶ βουλὴ 
περὶ ἀνθρώπου" οὐχ εἶπεν, ὡς περὶ τῶν ἀλλων πάν- 
τῶν * Γενηθήτω ἄνθρωπος’ Κατάμαθε ἑαυτοῦ τὸ 
tlutov* οὐ προσἐῤΛιψέ σου τὴν γένεσιν προστάγματι" 
ἀλλὰ βουλευτήριον συνέστη τῷ Θεῷ περὶ σοῦ, πῶς 
μέλλει τὸ τίμιον ζῶον εἰς τὸν βίον παράγεσθαι" 
ἸΙοιήσωμεν γὰρ, φησίν ὁ σοφὸς βουλεύεται, ὁ τεχνί- 
της ἐνθυμεῖται’ "Apa λείηεε αὐτοῦ τῇ τεχνῃ, καὶ ix 
τῆς μερίμνης βόύλεται ἀπηρτισμένον xal τέλειον καὶ 
ἠχριδωμένον αὐτοῦ ποιῆσαι τὸ φιλοτέχνήμα, fj ἵνα 
σοι δὲίξῃ ὅτι τέλειος εἶ παρὰ Θεῷ ; Ἔμαθες μὲν οὖν, 
ὅτι δύο πρόσωπα ἐπὶ Θεοῦ, ὁ λέγων, 4al πρὸς ὃν ὁ 
λόγος. Διὲ τί οὐκ sime, Ποίησον, ἀλλὰ Ποιήσωμεν 
ἄνθρωπον ; "Iva νοήσῃς τὴν δεσποτείαν' ἵνα μὴ, τὸν 
Πατέρα ἐπιγινώσχων, τὸν Υἱὸν &novvolnc: ἵνα εἴδῇς, 
ὅτι Πατὴρ ἐποίησε διὰ Υἱοῦ, καὶ Υἱὸς ἐκτίσατο (a) 
πατρῴῳ θελήματι" καὶ δοξάσῃς Πατέρα ἐν Υἱῷ, καὶ 
Υἱὸν ἐν Πνεύματι ἀγίῳ. Οὕτω κοινὸν γέγονας ἔργον, 
ἵνα xal κοινὸς προσχυνητὴς ἀμφοτέρων ἧς, μὴ 
σχίζων τὴν προσχύνησιν, ἀλλ’ δνῶν τὴν θεότητα. 
"Opa ἱστορίαν ἀπλῆν μὲν τῷ σχήματι, θεολογίαν δὲ 
ἀχραιφνῆ τῷ νοήματι. Καὶ ἐποίησει ὁ θεὸς τὸν 
ἄνθρωπον. Ποιήσωμεν" καὶ οὐκ εἶπε. Καὶ ἐποίησαν, 
ἵνα μὴ πολυθεΐας λάδῃς ἀφορμάς" εἰ γὰρ πληθυντι- 
κῶς παρεισήχθη (b) καὶ ἡ ποίησις, ἀφειδεῖς ἂν ἐγέ- 
νοντο οἱ ἄνθρωποι, πολλὰ πλήθη θεῶν ἑαυτοῖς ἔπισω- 
ρεύοντες. Νῦν μέντοι, Ποιήσωμεν, ἵνα γνωρίσῃς Πα- 
τέρα, καὶ Υἱὸν xai Πνεῦμα ἅγιον. 


tilia. Dixit, et facta sunt *. Hic, nondum est homo, 
et de homine habetur consilium. Non dixit, quem- 
admodum in omnibus reliquis, Fiat homo. Disce 
tuum pretium ao dignitatem. Non projecit ortum 
tuum nudo precepto atque mandato : sed in Deo de 
te consilium cogitur, qua ratione prestans animal 
atque nobile in vitam sit producendum : Faciamus 
enim inquit. Sapiens consilium init: artifex eecum 
cogitat. Ergo laborat artis defectu,curaque sollicita 
hoc agit, ut artificiosum solersque opus suum ab- 
solutum atque perfectum exacteque excultum edat, 
an uttibi ostendat, esse te perfectum apud Deum? 
Nosti itaque duas esse personas in Deo, alteram 
qu& loquatur, alteram ad quam est sermo.Cur non 
dixit, Facito, sed, Faciamus hominem? Nimirum 
ut intelligas dominatum ; ne, qui Patrem agnosce- 
res, Filii ignorantia tenereris ; ut scires Putrem 
fecisse per Filium, et Filium paterna creasse vo- 
luntate; laudaresque Patrem in Filio, et Filium in 
Spiritu sancto. In hunc modum commune exsistis 
opus, ut et communis trium cultor sis et adorator; 
non adorationem scindens, sed copulans deitatem. 
Vide simplici quidem specie expositum gesta rei 
narrationem ; sensu vero ac intelligentia, sinoeram 
deitatis personarum doctrinam. Et fecit Deus homi- 
nem 5. Faciamus. Et non dixit, Et fecerunt, ne plu- 
rium deorumerroris ansam inde arriperes. Si enim 
plurali numero ipsa quoque inducta fuisset creatio, 


omni licentia homines deorum sibi turbam acervassent. Nuno enimvero, Faciamus, ut Patrem no. 


veris, et Filium, et Spiritum sanctum. 


3. Ἔπειτα bb Καὶ ἐποίησεν ὁ Θεὸς τὸν &v0po- (1. 3. Tum vero, Et fecit Deus hominem; ut unum 


vov ἵνα Θεὸν fva, xà «pla νοήσης πρόσωπα᾽ ob τὰς 
ὑποστάσεις ἑνοποιῶν, ἀλλὰ τὴν μίαν οὐσίαν καὶ 
δύναμιν λογιζόμενος" χαὶ μίαν δόξαν ἔχῃς, μὴ με- 
ριζόμενος περὶ τὴν προσχύνησιν, μηδὲ εἷς πολυθείαν 
ἐμπίπτων. Οὐ γὰρ εἶπεν ᾿Εποίησαν οἱ θεοὶ τὸν 


ἄνθρωπον" ἀλλ᾽, ᾿Εποίησεν ὁ Θεός. Εἰ γὰρ καὶ ἰδία, 


μὲν ὑπόστασις Πατρὸς, ἰδία δὲ Υἱοῦ, καὶ ἰδίᾳ, ἢνεύ- 
ματος ἁγίου, ἀλλ᾽ οὐχὶ καὶ τρεῖς θεοί" -ὅτι μία καὶ 1) 
αὐτὴ ἐν τοῖς τρισὶ νοουμένη οὐσεώδης θεότης. "Hv 
γὰρ βλέκω ἐν Metpl θεότητα, ταύτην xai ἐν Υἱῷ" 
καὶ ἣν ἐν Υἱῷ, ταύτην καὶ ἐν Πνεύματι dl: διότι 
καὶ μία ἡ ἐν τούτοις θεωρουμένη μορφὴ, xal ἀρχὴ 
3| αὐτή. Διὰ τοῦτο xal παρ᾽ ἡμῖν μία προσχύνησις 
καὶ δοξολογία τοῖς τρισὶν ὡς ἑνὶ Θεῷ. Τὸ γοῦν 
προοίμιον τῆς ἡμετέρας γενέσεως, θεολογία xatave- 
γόηται ἀληθινή. 


4. ἸΙοιήσωμεν ἄνθρωπον xav! εἰκόνα xal καθ᾽ 
ὁμοίωσιν. Κατ’ εἰκόνα μὲν Θεοῦ γεγενῆσθαι ἡμᾶς, 
εὔδηλον ἀπὸ τῆς Γραφῆς. foc δὲ τὸ, Κατ᾽ elxóva 
θεοῦ, νοητέον. Οὐδέν τι σωματιχὸν xal γήινον ἐν- 
γοήσασθαι χρή ἀποχαθάρωμεν ἑαυτῶν χαρδίαν 
ἰδιωτικὴν, πρόληψιν ἀπαίδευτον, ἀμαθεῖς περὶ Θεοῦ 
ὑπολήψεις, ὁποῖά τινές φασιν. El χατ’ εἰχόνα γὰρ 


5 Psal. ΟΣ, 5. δ Gen. 1,27. 


(a) Ἑκτίασο. H., ἔκτισε, 


Deum ac tres personas intelligas ; non qui subsi- 
stentias unitate componas, sed qui unam essentiam 
reputes ac potentiam : unamque habeas majesta- 
tem, haud scissus atque divisus adorationis cultu, 
nihilque impingensin errorem plurium deorum. 
Non enim dixit, Fecerunt dii hominem ; sed Fe- 


wit Deus. Tametsi enim propria est persona Patris, 


propriaque Filii, ao propria Spiritus sanoti, haud 
tamen propterea etiam tres dii ; idcirco quia in tri- 
bus eadem substantialis intelligitur deitas. Quam 
enim in Patre cerno deitatem, hanc et in Filio, et 
quam in Filio, eam et in Spiritu sancto. Quod ni- 
mirum in his quoque una intelligatur forma, idem- 
que principium : idque in causa est, ut et ἃ nobis 
una tribus adoratio ac laudatio quasi uni Deo ad- 
hibeatur. Ortus itaque nostri exordium, vera trinee 
deitatis professio intelligitur. 

4. Faciamus hominem ad imaginem δὲ similitudi- 
nem. Fuisse noscoaditos ad Dei imaginem, per- 
spicuum ex Scriptura est. At quonam modo intelli- 
gendum, quod ita dictum est: Ad imaginem? Nihil 
tibi corporeum ao terrenum in mentem 836 veniat. 
Rude cornostrum atque inscitum depurgemus ;in- 
eruditam occupatam existimationem ; indoctas de 


(b) αρεισήχθη. ΜΒ., παρεδόθη. 


15 APPENDIX OPERUM S. BASILII MAGNI. 16 


Deo ao illiberales opiniones; cujusmodi quidam di- A Θεοῦ γεγόναμεν, σόμμορφος πάντως ἡμῖν ἔστιν ὁ 


ount. Etenim si ad Dei imaginem conditi sumus, 
Deus nobis prorsus conformis exsistit? nec forte 
desunt Deo oculi et aures ; caput, manusque et 
coxas, quibus fulciatur, habet ? Etenim in Scriptu- 
ra dicitur Deus sedere ; pedibus preditus esse,qui- 
busambulet. Haud enim vero Deus talis est. Absur- 
das animo a&blega cogitationes. Sensum abjice a Dei 
abborrentem magnitudine.Deus omni vacat figura ; 
simplex est, mole caret et quantitate. Noli tuo ipse 
animo formam in Deo cogitare. Noli Judaice eum 
qui magnus est, in angustum cogere. Noli corpo- 
reis Deum cogitatibus complecti: ne tue mentis 
angustiis eum ciroumsoeribas. Incomprehensus est 
magnitudine. Cogita magnum,addeque magno am- 


Θεός; xal ὀφθαλμοὶ τάχα περὶ Θεὸν, καὶ ὦτα, χεφα- 
λὴ, χεῖρες, ἰσχίον ἐφ᾽ οὔ ἴδρυται; Λέγεται γὰρ ὁ 
Θεὸς ἐν τῇ Γραφῇ καθέζεσθαι" καὶ πόδες αὐτῷ, δι’ 
ὧν περιπατεῖ, Οὐχοῦν τοιοῦτος ὁ Θεός ; ᾿Αποσχεύα - 
σον (a) τῆς καρδίας φαντάσματα ἀπρεπῆ" ἔχδαλε ἀπὸ 
σοῦ διάνοιχν ἀφαρμόζουσαν τῷ μεγέθει τοῦ Θεοῦ. 
᾿Ασχημάτιστος ὁ Θεὸς, ἁπλοῦς, ἀμεγέθης, ἄποσος. 
Μὴ φαντασθῇς μορφὴν ἐπὶ Θεηῦ μὴ κατασμιχρύνῃς 
Ἰουδαϊκῶς τὸν μέγαν: μὴ περιλάδῃς τὸν Θεὸν σωμα - 
τικαῖς ἐννοίαις: μὴ περιγράψῃς αὐτὸν τῷ σῷ νῷ. 
᾿Απερίληπτός ἔστι τῷ μεγέθει. Κατανόησον τὸν μέγαν, 
χαὶ τῷ μεγάλῳ πρόσθες πλεῖον τοῦ νενοημένον, χαὶ 
τῷ πλείονι τὸ πλεῖον" xal τὸν σεαυτοῦ λογισμὸυ πεῖ- 
σον, ὅτι τῶν ἀπεράντων οὐχ ἐφίξεται. 


plius quam cogitaveris ; &mptiusque adhuc superaddas,certusque animo sis, non posse fleri, ut que suut 


infinita, unquam asgsequaris. 


5. Noli itaque cogitare figuram; ἃ potentia in- B 5. M? ov σχῆμα νοήσῃς᾽ ἀπὸ δυναμεως Θεὸς 


telligitur Deus. Non quantitatem ; etenim ubique 
est, et supra rerum omnem univeraitatem modis 
majoribus excedit: qui neo attrectari queat, nec 
videri, aut mente intelligi, qui nec figura coercea- 
tur, nec magnitudine circeumscribatur,nec potentia 
mensuram habeat, non temporis concludatur an- 
gustiis, non tribus terminis fnistur. Nihil enim 
prorsus in Deo, cujusmodi in nobis, aut etiam in 


νοεῖται. Μὴ μέγεθος πανταχοῦ γάρ ἐστι, xal ὑπὲρ 
τὸ πᾶν περισσεύει, ἀνέπαφον, ἀόρατον, ἀχατανόητον᾽ 
μήτε σχήματι περιλαμθανόμενον, μήτε μεγέθει πε- 
ριγραφομενον' μὴ δυνάμει ἐχμετρούμενον μὴ χρόνῳ 
περιχλειόμενον, μὴ πέρασι τρισὶν ὁριζόμενον. Οὐδὲν 
γάρ ἐστιν ὅλως περὶ Θεὸν, ὁποῖον περὶ ἡμᾶς, fj val 
τὰ μόνως νοητά. Πῶς οὖν dj Γράφὴ εἶπεν ἡμᾶς κατ’ 
εἰκόνα Θεοῦ γεγενῆσθαι ; 


iis que sola mente possunt intelligi. Quonem igitur modo Soriptura ad Dei nos imaginem factos esse 


dixit ? 


6. Agnoscamus quid Dei proprium habeamus, 
atque id quod est ad imaginem haud prorsus in 
forma corporea accipi posse. Hac quippe in cor- 
pore est oculis conspicuo : nusquam vero flat, ut 
quod inaspectum est, in reoculis conspicua figure- 
tur; at neque, ut quod corruptioni obnoxium est, 
ejus imago sit, quod ab omni est corruptione im- 
mune. Etenim corpus augmentum facit, diminutio- 
nem patitur, consenescit, alia ex alia qualitate de- 
terente mutatur ; aliud injuventute est, atque alind 
in senectute ; aliud cum prospera utitur valetudine, 
atque aliud cum morbig jactatur; aliud cum le- 
tatur, aliud oum in doloribus versatur ; aliud pre- 
fidens, aliud cum metuit ; aliud in penuria, aique 
aliud in redundantia ao saturitate; aliud,in paoe, 
atque aliud in bello. Alius vigilantis est color, at- 
que alius dormientis. Vigilane magis effloret, quo 
rubore perfunditur, idcirco quia calor extra pro- 
greditur ; dormientis autem confrigescit calor etin 


6. Ἐπιγνῶμεν τί οἰκεῖον Θεοῦ ἔχομεν, xnl ὅτι τὸ 
xav εἰχόνα πάντως οὐχ ἐν τῇ σωμχτιχῇ μορφῇ 
ἐχληρθῆναι δυνατόν. 'H μὲν γὰρ ἐπὶ ὁρωμένου σώ - 
μᾶτος᾽ ἐν ὁρατῷ δὲ τὸ ἀόρατον οὐ σχηματίζεται" 
ἀλλ᾽’ οὐδὲ μὲν (δ) τὸ φθαρτὸν εἴη ἂν τοῦ ἀφθάρτου 
ἡ εἰκών. Τὸ σώμα μὲν γὰρ αὔξεται, μειοῦται, γηρᾷ, 
ἀλλοιοῦται. “Αλλο ἐστὶν ἐν τῇ νεότητι, χαὶ ἄλλο ἐν 
γήρᾳ. ἄλλο ὅταν εὐεχτῇ, καὶ ἅλλο ὅταν ἐν πάθεσιν 
jy ἄλλο εὐφραινόμενον, καὶ ἄλλο λυπούμενον' ἄλλο 
θαῤῥοῦν, καὶ ἄλλο φοδούμενον' ἄλλο ἐν ἐνδείᾳ, καὶ 
ἄλλη ἐν πλησμονῇ᾽ ἄλλα ἐν εἰρήνῃ, «al ἄλλο ἐν μάχῃ, 
ἄλλο γρῶμα ἐγρηγορότος, καὶ ἄλλο χαθεύδοντος" τοῦ 
μὲν ἐξανθεῖ πρὸς τὸ ἐρυθρότερον, τοῦ θερμοῦ ἐπὶ τὸ 
ἔξω χωροῦντος" τοῦ δὲ κατέψυχται καὶ συνέσταλται, - 
διὰ τὸ ἐπὶ τὸ βάθος τὴν θερμότητα εἰσδύεσθαι" διὸ 
καὶ ὕπωχρα τῶν χοιλωμένων τὰ σώματα. Πῶς οὖν 
δύναται τὸ ἀλλοιούμενον τῷ ἀναλλοιώτῳ ἐοικέναι ; τὸ 
μηδέποτε ἑστηχὸς μηδὲ ἐπὶ ταυτοῦ μένον, τῷ ἀεὶ 
ὡσαύτως καὶ κατὰ τὰ αὐτὰ ἔχοντι ; ᾿Εχφεύγει ἡμᾶς 


profundum contruditur; atque id cause est cur ἢ ὡς τὰ ῥευστὰ, πρὶν θεαθῆναι ὑπέδραμεν, ἄλλο ἐξ 


Bubpallescant, qui somno sopiti sunt. Quonam igi- 
tur modo, quod sic ex alio aliud mutat, eum refe- 
rat qui abomni immunis mutatione est? id quod 
nunquam consistit, necin eodem statu manet, eum 
qui eodem semper modo pereque se habet ? Dilabi- 
tur nobis, velut res fluxa : priusquam conspezxeri- 
mus, 80 velocius subducit : allud ex alio apparet 
humanum corpus. Ád imaginem nostram. Quinam 


(a) ᾿Αποσχεύασοτ. Editi, ἀποσκεύαζον. EpiT. 


ἄλλου φαίνεται τὸ ἀνθρώπινον σῶμα. Kat' εἰκόνα 
ἡμετέραν. Πῶς σῶσαι δύναται τῆς ἀκινήτου φύσεως 
ἣ ῥευστὴ καὶ ἀλλοιουμένη εἰχών ; τῆς ἀμύρφου, i 
μεμορφωμένη ; Πῶς οὖν ζητήσωμεν τὸ κατ᾽ εἰχόνα ; 
Ἐν οἷς αὐτὸς εἶπεν ἐξ ὁπογύου ἢ Θεός. ᾿Εὰλν ἐμόν τι 
εἴπω, μὴ προσδέξησθε' ἐὰν δὲ δεσποτιχὸν, χαταδέ- 
ξασθε. Ποιήσωμεν ἄνθρωπον xav' εἰκόνα ἡμετέραν 
καὶ xa0' ὁμοίωσιν’ xai ἀρχέτωσαν τῶν ἰχθύων 


(b) Μέν. Forte μήν. Epit. 


41 DE HOMINIS STRUCTURA ORATIO 1. 18 


"Tiv ἄρχεις τῶν ἰχθύων ; εἶπέ uo σώματι, ἢ λογι- A flat, ut immutabilis nature fluxa sit imago, aliam- 


σμῷ ; ἐν ψυχῇ τὸ ἄρχον, f; ἐν σαρχί ; 


que ex alia qualitatem mutans ? ejus qui omnis for- 


me exspers exsistit,que forma imbuta est ? Übinam igitur queremus,quod est ad imaginem? In iis nimi- 
rum, in quibus ipse Deus proxime 823 dixit. Si quid meum dixero, ne recipiatis ; si autem quod Domini 
est,id vero recipite. Faciamus hominem ad imaginem nostram el similitudinem ; el prasind piscibus. Quonam, 
queso te, piscibus priees, iisque imperas ? corpore, an ratione ? in animo posita imperii vis, an in carne? 


7. Τὸ μὲν γὰρ ἀνθρώπινον σῶμα, πολλῶν ζώων 
ἀλόγων καθέστηχεν ἀσθενέστερον. καὶ οὐχ ἄν ποτε 
συγκριθείη πρὸς δύναμιν σὰρξ ἡμετέρα τῇ τοῦ χα- 
μήλου, fj ἐλέφαντος, ἢ τοῦ ἵππου, ἢ τοῦ βοὸς, fj 
ἱχάστου, ὧν ἂν εἴποις μεγίστων θηρίων. Εὐάλωτος 
ἡ σὰρξ d ἀνθρωπίνη, oupxi θηρίου παραλαμόύανο- 
μένη (a). 'AAX ἐν τίνι τὸ ἀρχικόν ; ᾽Εν τῇ τοῦ λο- 
γισμοῦ περιουσίᾳ ὅσον λείπει τῇ δυνάμει τοῦ σώ- 
ματος, τοσοῦτον περίεστι τῇ τοῦ λογισμοῦ κατασχευῇ. 
Καὶ γὰρ ἣ ψυχὴ ἡμῶν, καὶ ὁ ἐν αὐτῇ νοῦς, ἅπαντα 
ταῦτα ῥᾳδίως ὑποτάττειν δεδύνηται, 1όθεν τὰ μεγάλα 
βάρη μετατίθησιν ἄνθρωπος ; 'Iintvolg, ἢ τόνοις σω- 
ματιχοῖς; Ὥστε τὸ ἀρχιχὸν ἡμῖν, xal xav! εἰχόνα 
καὶ καθ᾽ ὁμοίωσιν Θεοῦ, ἐν τῇ τοῦ λογισμοῦ xa- 
τασχευῇ θεωρητέον, οὐχ ἐν τῇ τοῦ σώματος μορφῇ. 
Ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ᾽ εἰχόνα ἡμετέραν. Τὸν 
ἔσω ἀνθρωπον λέγει, Ποιήσωμεν ἄνθρωπον. ᾿Αλλ᾽ 
ἐρεῖς σύ. Διὰ τί οὐ λέγει ἡμῖν περὶ λογισμοῦ ; Τὸν 
ἄνθρωπον εἶπε κατ᾽ εἰκόνα Θεοῦ ὁ δὲ λογισμὸς, 
ἄνθρωπος ; ΓΑκουε τοῦ ᾿Αποστόλου λέγοντος" El καὶ 
ὁ ἔξω ἡμῶν ἄνθρωπος φθείρεται, ἀλλ᾽ ὁ ἔσω ἀνα- 
χαινοῦται ἡμέρᾳ zai ἡμέρᾳ. Πῶς οὖν δύω γνω- 
᾿ρίσω τὸν αὐτὸν ἄνθρωπον ; Ναὶ, φησὶν, ἕνα τὸν φαι- 
νόμενον, xai ἕνα τὸν ὑπὸ τῷ φαινομένῳ κεχκρυμμέ- 
γον, ἀόρατον, νὸν ἔσω ἄνθρωπον, τὸν xal κυριώτερον 
χαὶ ἀληθέστερον ἄνθρωπον. "Ecc τοίνυν ἔχομεν ἄν- 
θρωπον, καὶ διπλοῖ τινές ἐσμεν ^ xal τό γε ἀληθὲς 
λεγόμενον, ὅτι ἔνδον ἐσμέν. ᾿Εγὼ γὰρ χατὰ τὸν ἔσω 
ἄνθρωπον" τὰ ἔξω οὐκ ἐγὼ, ἀλλὰ ἐμά ἐγὼ δὲ τὸ 
λογικὸν τῆς ψυχῆς. Ὥστε τὸ τέλειον ἐν τῷ λογιχῷ 
τῆς ψυχῆς ἔχομεν. Τὸ οὖν σῶμα, ἐμά * τὸ οὖν σῶμα, 
ὄργανον τοῦ ἀνθρώπου, ψυχῆς ὄργανον - ἀνθρωπος 
δὲ χυρίως, τὸ κατ᾿ αὐτὴν τὴν ψυχήν. Ἠοίήσωμεν 
ἄνθρωπον κατ᾽ εἰκύνα ἡμετέραν * τουτέστι, δώσω- 
μὲν αὐτῷ λόγου περιουσίαν, καὶ οὕτως ᾿Αρχέτωσαν 
τῶν ἴχθύων χαὶ τῶν θηρίων καὶ πάντων. Oóx 
εἶκέ δὲ, ὅτι Ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ᾽ εἰχόνα ἧμε- 
«ἔραν, καὶ θυμούσθωσαν, καὶ ἐπιθυμείτωσαν, καὶ 
λυπείσθωσαν. Οὐ γὰρ τὰ πάθη εἰς τὴν τοῦ Θεοῦ εἰ- 
κόνα παρελήφθη᾽ ἀλλ᾽ ὁ λογισμὸς τῶν παθῶν δεσπό- 


7. Nam quod attinet ad corpus humanum, mul- 
tarum brutarum animantium imbeoillius est : nec 
flat unquam, ut nostra caro, quantum δὰ vires, 
conferatur cum cameli carne aut elephantis, vel 
equi aut bovis seu cujuscunque malueris majorum 
bestiarum. Fragilis est humana caro, si cum bestis 
carne contuleris. Enimvero, in quonam posita vis 
illa imperii ? [n rationis copia ao prestantia.Quan- 
tum deficit corporis viribus, tanto rationis appa- 
ratu superior exsistit. Anima quippe nobis, et qua 
mente praedita est, isthec omnia facile potuit subi- 
gere. Undenam homo ingentis molis transfert pon- 
dera ? mentis acumine, an corporis robore? Itaque 
via ilia in nobis imperii, et quod ad Dei imaginem 
ac similitudinem sumus, in rationis animique 
Structura considerari debet, non in forma corporis. 
Faciamus hominem αὐ imaginem nostram. De in- 
teriori homine lequitur, cum ait, Facianus homi- 
nem. Atenim dices, Ut quid nobis de ratione non 
loquitur? Hominem dixit ad Dei esse imaginem : 
nunquid ratio homo est ? Audi Apostolum dicen- 
tem : Licet is qui foris est, inquit, noster homo cor- 
rumptur, tamen is qui intus est renovatur de die ín 
diem*.Ergo duplicem agnoscam unum eumdemque 
hominem ? Ita plane ; unum conspicuum, et unum 


C sub illo conspicuo occultum, interiorem hominem 


oculis non conspicuum ; qui et proprie magis ve- 
riusque homo est. Intus itaque habemus hominem, 
atque duplices quodammodo aeumus ; verumque est 
quod dicitur, esse nos interius ; ego namque homo 
ille interior sum. Que foris sunt, non ego, sed mea 
sunt; ego autem anima compos rationis. Quapro- 


. pter, quod perfectum est, in animo residet rationis 


compote. Corpus igitur in iis que mea sunt. Ergo 
corpus hominis instrumentum est, anime instru- 
mentum; homo autem proprie, ipse animus. Fa- 
mus hominem αὐ imaginem nostram ; hoo est, Fa- 
ciamus illi rationis copiam ; inque eum modum 
Prasint piscibus et bestis atque omnibus. Non dixit, 
Faciamus hominem ad imaginem nostram, et ira. 


της, ὁ ἄρχων πάντων τῶν σωματικῶν, καὶ ὑπεραν- p) cundia feratur, cupiditate, et moestitia agatur. Non 


ἐστηχὼς τῶν φαινομένων xal ψευδομένων. Σὺ δέ μοι 
θαύμασον τὴν περὶ σὲ τοῦ Θεοῦ ἐξ ἀρχῆς αὐτῆς χη- 
δεμόνιαν καὶ πρόνοιαν, ὅτι εὐθὺς ἐχτίσθης, καὶ ἄρ- 
χων ἐχτίσθης, καὶ διηνεκῆ ἔχεις xal ἀδιάδοχον τὴν 
ἀρχήν. "Λνυθρωπος γὰρ παρὰ ἀνθρώπου ἐξουσίαν 
τινὰ λαμδάνων, ὡς θνητὸς παρὰ θνητοῦ, καὶ ὡς μὴ 
ἔχων παρὰ μὴ ἔχοντος, (ποίαν γὰρ ἐξουσίαν ψυχῆς 
ἔχει ἄνθρωπος ;) εἰχότως ταχὺ μάλα αὐτὴν ἀποῦύέ- 
ὅληκε: σὺ δὲ παρ’ αὐτοῦ ταύτην ἔλαδες τοῦ Θεοῦ, 


* [I Cor. rv, 16. 


(a) Παραλαμδανομένη. Forte, καραδαλλομένη. Epit. 


enim perturbationes assumpte sunt in Dei imagi- 
nem; Bed ratio que perturbationibus herili po- 
testate dominatur; ratio nimirum in corporea 
omnia principatu pollens, et que oculis subjecta 
sunt luduntque specie excedens. Tu vero, queso, 
mirare Dei in te ex ipso exordio curam ao provi - 
dentiam, quod statim atque conditus es, princeps 
cum imperio conditus es, jugeque imperium, 80 
quod nullo successore abolendum sit, nactus es, 


19 APPENDIX OPERUM S. BASILII MAGNI. 


20 


liomo namque ab homine potestatem aliquam, A x2! ἀνεξάλειπτον ἔχεις" οὐχ ἐν ξύλοις γεγραμμένην, 


quasi mortalis a mortali, et quasi non habens a 
non habente accipiens (quam enim homo in ani- 
mam potestatem habet?), merilo quam cito eam 
amittit ; tu autem ab ipso Deo eam accepisti, et que 
obliterari non possit habes, non in tabulis ligneis 
scriptam, aut in codicillis perituris, que ἃ tineis 
exedantur, sed in ipsa nalura divina vocis munere 
insculptam ac celatam ; nempe. Prasint. 328 
Ex tunc namque et in finem usque cuncta hec 
humano serva facta sunt ao mancipata imperio. 
Ait namque : Prasinl piscibus, bestiis terra, volati- 
libus celi, pecoribus ac jumentis, reptilibus que 
replant super terram ?. Non dixit : Faciamus homi- 
nem ad imaginem οἱ similitudinem nost-am, et ve- 


οὐδὲ ἐν πλαξὶ φθαρταῖς xal σητῶν δαπανήμασιν, 
ἀλλ᾽ ἐν αὐτῇ τῇ φύσει ἐγχεχολαμμένην ἀπὸ τῆς 
πρώτης θείας φωνῆς, τῆς, ᾿Αρχέτωσαν. Δοῦλα γὰρ 
ἔχτοτε χαὶ ἄχρι τέλους τὰ σύμπαντα ταῦτα τῆς ἀν- 
θρωπίνης ἀρχῆς. ᾿Αρχέτωσαν γὰρ, φησὶ, τῶν 
ἰχθύων, τῶν θηρίων τῆς γῆς, τῶν πετεινῶν τοῦ 
οὐρανοῦ, τῶν χτηνῶν, τῶν ἑρπετῶν τῶν ἑρπόν- 
των ἐπὶ τῆς γῆς. Οὐχ sime Ποιήσωμεν ἄνθρωπον 
χατ᾽ εἰχόνα xal xa0' ὁμοίωσιν ἡμετέραν, καὶ 
ἐσθιέτωσαν πᾶν ξύλον χάρπιμον, ὃ ἔχει καρπὸν 
ἐν ἑαυτῷ - ὕστερον γὰρ ταῦτα, μετὰ τὴν τοῦ πα- 
ραδείσου φυτείαν, ἵνα σὺ διδαχθῇς, δεύτερα ἔχειν 
τὰ τῆς σαρχὸς ἀναγχαϊχλ παρὰ τὰ τῆς ψυχῆς προ- 
ἡγούμενα. 


scatur de omni ligno pomifero, quod habet fructum in semeptiso. Haec enim postea, post paradisi scili- 
cet plantationem ; quo tu discas, in secundis habere que sunt necessaria carnis, pre iis qua ad ani- 
mum spectant, suntque principaliora ac primo destinata. 

8. Prima namque nobis unaque comes consti- B 8. 'Ere(ó7, καὶ πρῶτον ἧμῖν συνεχειροτονήθη ἣ 


tuta est imperandi potestas : tum et paradisi libe- 
ralitatis cumulo adjecte delicie. Animal es, homo; 
imperio destinatum : ut quid perturbationibus at- 
que vitiis servis? ut quid tuam dignitatem dejicis; 
ac peccati servus efficeris ? ut quid te diabolo capti- 
vum addicie? Creature princeps creatus es, tuz- 
que gravitatem projecisti nature. In gradu quodam 
86 magistratu seculi hujus constitutus es : magis 
teneris ac debitor es, ut et animum aoc rationem 
pariter imperio pollentem habeas, atque vitiis ac 
affectibus dominantem ; ne risus ac ludibrium 
subditis exsistas, qui pro eo ac presis atque pre- 
cellas, te subditum, et qui agaris perinde ac ser- 
vus vinctus et inutilis, reputent ac intelligant. 
Servus vocatus es *? Quid libi molestie fucit servi- 
tus corporis ? Quidni magis altum sapis ac gloriaris 
dominatu tibi a Deo concesso, quod ratione pertur- 
bationum domina preditus es? Cum herum, cui 
gervis, voluptatis servum videris ac libinie, te 


vero temperatis esse castisque moribus, intelligs- 


esse te servum solum nomine tenus ; illum contra 
nomine quidem heri potestate pollere, ipsa autem 
re obfirmatum sibi ascivisse servitutis jugum.Quan- 
doquidem enim illum quidem fornicationis puta 
vitium mancipatum trahit, tu vero rationis domi- 
natu illo superior evasisti,quiflatut non ipso proprie 
vereque dominus si8, qui voluptate ac libidine su- 
perior sis, illeque potius servus, qui vitio a te pro- 


culeato subjaceat ? Übi itaque imperii vis 86 principatus, ibi Dei imago : 


et homo qui ab illo formatus est. 


τοῦ ἄρχειν δύναμις, ἔπειτα καὶ dj παραδείσου συν - 
ἐπεδαψιλεύθη ἀπόλαυσις. ᾿Αρχιχὸν εἴ ζῶον, ἄνθρωπε, 
καὶ τί δουλεύεις τοῖς πάθεσι; τί σεαυτοῦ τὸ ἀξίωμα 
χαταδάλλεις, καὶ δοῦλος γίνῃ τῆς ἁμαρτίας ; διὰ τί 
σεαυτὸν ποιεῖς αἰχμάλωτον τοῦ διαδόλου ; "Αρχων 
χτίσεως ἐχειροτονήέθης, καὶ ἀπέῤῥιψας σεμνότητα 
τῆς σεαυτοῦ φύσεως. Ἐν ἀρχῇ τινι τέταξαι χο- 
σμιχῇ ; ἔστι σοι πλέον δι᾽ ὀφειλῆς, τὸ xal τὸν λογι- 
σμὸν ὁμοίως ἔχειν συνάρχοντα, καὶ χρατυῦντα τῶν 
παθῶν' ἵνα μὴ γέλως εἴης τοῖς ἀρχομένοις, καὶ ἐμ- 
παιγμὸς, ἀντὶ ἄρχοντος xal ὑπερέχοντος, ὑποχείμε- 
νον χαὶ ἀγόμενον ἴσα καὶ δούλῳ δεσμίῳ καὶ ἀχρήστῳ 
χατανοοῦσί σε. Δοῦλος ἐχλήθης ; τί σε λυπεῖ ἡ 
δουλεία τοῦ σώματος; διὰ τί οὐ μέγα φρονεῖς τῇ 
δεσποτείᾳ τῇ παρὰ Θεοῦ σοι διδομένῃ, ὅτι λογισμὸν 
ἔχεις παθῶν δεσπότην ; Ὅταν ἴδῃς τὸν δεσπότην σου 
δοῦλον ὄνια τῆς ἡδονῆς, σεχυτὺν δὲ σώφρονα, yl 
νωσχε ὅτι σὺ μὲν εἴ δοῦλος ὀνόματι μόνον" ἐκεῖ- 
νος δὲ ὀνόματι μόνον (α) ἔχει τὴν δεσποτείαν, ἔργῳ 
δὲ βεύχιουμένην ἐπεσπάσατο τὴν δουλείαν. Ὁπότε 
Υὰρ ἐκεῖνον μὲν τὸ τῆς πορνείας πάθος τυχὸν ἕλχει 
καταδουλῶσαν, cb δὲ τούτου διὰ τὴν τοῦ λογισμοῦ 
κυριότητα ὑπερανέστηχας, πῶς οὐχὶ δεσπότης μὲν 
χυρίως εἴης αὐτὸς, ὁ τῆς ἠδονῇς ὑπερχείμενος 

ἐχεῖνος δὲ μᾶλλον δοῦλος, ὁ ὑποχείμενος τῷ ὑπὸ 
σοῦ πατουμένῳ πάθει ; Ὅπου γοῦν ἡ τοῦ ἄρχειν δύ- 
νᾶμις, ἐκεῖ ἡ τοῦ Θεοῦ εἰχών᾽ ὅπου δὲ fj τοῦ Θεοῦ 
εἰκὼν, ἐκεῖ ὁ ὑπ᾽ αὐτοῦ πεπλασμένος ἄνθρωπος. 

ubi autem Dei imago, illic 


9. Przsini piscibus. Primum datum est nobis D 9. ᾿Αρχέτωσαν τῶν ἰχθύων. Πρῶτον ἡμῖν τῶν 


imperium eorum que procul semota sunt. Non 
dixit, Et presint animalibus que simul educantur, 
ged, Piscibus, qui vitam in aquis degunt. Primo 
igitur nobis in pisces traditum est imperium, ut 
per ea, qui longius dissita sunt ao aquatilia, po- 
liori longe ratione postmodum etiam que sunt 
viciniora complectatur, id est terrestria, ot que 


7 Gen. 1, 26. I Cor. vir, 24. 
(a) Μόνον. M8., μόνῳ. 


ἀπῳχισμένων ἡ ἀρχὴ 65004. Οὐχ εἶπεν, Καὶ ἀρχέ- 
ttgav τῶν συντρόφων ζώων, ἀλλὰ, Τῶν ἰχθύων " 
ἔνυδρος γὰρ αὐτῶν d δίαιτα. Τῶν οὖν ἰχθύων ἐδόθη 
ἡμῖν ἡ ἀρχὴ πρῶτον, ἵνα, διὰ τῶν ποῤῥοτέρω καὶ 
ἐνύδρων, πολλῷ μᾶλλον καὶ τὰ πλησιαίστερα ὕστε- 
pov συμπεριλάδῃ, ἤγουν τὰ χερσαῖα xal σύντροφα. 
Πῶς οὖν τῶν ἰχθύων δοκοῦμεν ἄρχειν, οἱ μὴ διά- 


41 DE HOMINIS STRUCTURA ORATIO I. 23 


γοντες σὺν αὐτοῖς ; Εἴ mou ἔγνως σεαυτὸν ἐν λίμνῃ A una nobiscum vitam agunt et educantur. Qua ita" 


ποτὲ καταφανέντα, ἔδλεψάς τε πῶς dj σχιά σου μόνη 
πάντα τὰ ἐνδιαιτώμενα ταύτῃ ἰχθύδια διεπτόησεν, 
ἐπέγνως ἂν πάντως ταχὺ τὸ τῆς ἀρχῆς. Τίς γὰρ 
οὕτω δεσπότης οἰκίας, θορυδουμένου τοῦ οἴχου, 
ἀθρόως ἐπιστὰς, ἡσυχίαν ἐποίησε, καὶ πάντα μετ- 
ἐδαλεν εἷς εὐκοσμίαν τῇ παρουσίδ τοῦ χρατοῦντος, 
ὡς πᾶσα dj ἔνυδρος κτίσις, ἐπιφάνεντος ἑνὸς ἀνθρώ- 
που, μεταδάλλει τὸ σχῆμα; Οὐκέτι τὴν ἐλευθέραν 
ἔχει διαγωγήν" οὐ τολμᾷ ἐπινήξασθαι τοῖς νώτοις 
τῆς θαλάσσης ἣ τῆς λίμνης. 


que ratione videmur piscibus imperio preesse, 
qui vitam cum eis non agamus ?Si quando teipsum 
in palude animadvertisti conspicuum,atque vidisti, 
quemadmodum sola tua umbra pisciculis cunctis 
in ea Cegentibus terrorem injecit, cito prorsus im- 
perii vim agnovisti. Quis enim ita paterfamilias, 
turbata domo,derepente estans,sedata turba silen- 
tium fecit, cunctaque dominantis potentia in ordi- 
nem redegit, quomodo natatilium genus omne ad 
unius hominis aspectum, gestum mutat atque ge- 


nium ? Non amplius degit libere ; neo per maris lacusve summas undas audet natare. 


10. Ὀ δελφὶς, ὅταν πλησίον ἄνθρωπον ὄντα θεάση- 


$829 10. Delphinus, ubi hominem se prope 


«at, καίτοι αὐτὸς ὧν ὁ βασιλικώτατος τῶν ἰχθύων, p conspexerit, tametsi inter natatilia ac pisces regali 


αἰδεῖται οἱονεὶ, xai οὐκέτι κινεῖται, οὐδ’ ὡς ἔθος ἀλ- 
λεται, Δελφὶς τῶν νηχτῶν ὁ βασιλικώτατος αἰδεῖται" 
οὕτως ἐδόθη τῷ ἀνθρώπῳ ἣ κατὰ τῶν νηχτῶν ἀρχή. 
Ὅταν δὲ ἴδῃς σεαυτοῦ τὸν λογισμὸν διὰ πάντων δι- 
ἥκοντα xal πάντων ταῖς τέχναις χρατοῦντα, πῶς οὐχὶ 
τῶν κητῶν τῶν μεγάλων ἄρχεις; 


11. Εἴδον ἐπίνοιαν ἀνθρωπίνην, ὅτι ποιοῦσιν ἀγ- 
κίστρων τινῶν κατασχευὴν, καὶ τούτοις ἐπιδάλλον- 
τες δελεάσματα σύμμετρα τῷ μεγέθει τῶν xatami- 
νόντων κητῶν᾽ εἶτα τῶν ἄχρων ἐχείνων τῶν σχοι- 
vlov, ὧν ἀπήρτηται τὰ ἄγκχιστρα κατὰ τὸ ἕτερον 
πέρας, ἀσκοὺς πνεύματι διατείνοντες, xal ἐχδηήσαν- 
τες τῶν ἄχρων ἐκείνων, μετεώρους ἀφιᾶσιν ἐπὶ τοῦ 
πελάγους. Ἐνεχθέντα τοίνυν τὰ ἀγρια κήτη τοῖς 
δελεάσμασι, καὶ τὰ ἄγκιστρα ἔνδον ἑαυτῶν δεξάμενα, 
σύρει μὲν τοὺς ἀσκοὺς εἰς τὸ βάθος" ἡ δὲ τῶν ἀσχῶν 
φύσις ἀνωφερὴς οὖσα, πάλιν ἀνθέλχει εἰς τὴν ἐπι- 
φάνειαν, xal ἐμπεπαρμένα τῇ ἰδίᾳ τροφῇ ἄνω καὶ 
κάτω μαιμάσσεται, χαὶ ἀλύοντα τοὺς βυθοὺς διερευ- 
νᾶται, πελάγη πελαγῶν ἀμείδει" xal τὸν πολὺν πό- 
νον ἄπραχτον ἔχον, τελευταῖον βραχεῖ τῷ ἀγχίστρῳ, 
τὸ μέγα καὶ ἄτρυτον θηρίον ἁλώσιμον γίνεται, τῷ 


πόνῳ δαμασθὲν, τῳ λιμῷ καταπονηθὲν, καὶ vexpós- 


μετὰ τῶν ἀσκῶν συρόμενον, θήραμα γίνεται τῷ 
θηρατῇ τῷ μικρῷ, τὸ μέγα “ τῷ doOsvei, τὸ ἅμα- 
γον τὴν ἴσχόν" διὰ τί; ὅτι τῇ τοῦ λογισμοῦ περιου- 
elg δύναμιν τοῦ ἄρχειν λαδὼν ὁ ἄνθρωπος, ὡς κα- 
κοὺς δραπέτας πρὸς εὐπείθειαν ἄγει τοὺς ἀπειθεστά- 
τους * xal τοὺς μὴ δυναμένους δι᾽ ἡμερότητος προσ- 
αχθῆναι, τούτους διὰ τῆς ἀνάγκης κχαταδουλοῦται. 
Οὕτως πανταχοῦ dj τοῦ ἄρχειν δύναμις παρὰ τοῦ 
κτίσαντός ἐγγινομένη τῷ ἀνθρώπῳ ὑπάρχει. 'Ev- 
τεῦθεν ξιφίαι, καὶ ζύγεναι, xal φάλαιναι, καὶ πρίο- 


maxime pollet genio atque indole, velut veretur ac 
timet; neo ultra movetur, neque ut assolet, salit 
ac tripudiat. Sic datus homini in ea que in aquig 
degunt, principatus est.Cum itaque rationem tuam 
animumque omnia pervadentem,cunctisque artium 
vi dominantem videris ; quomodo non etiam ma- 
gnorum cetorum imperio potiris ? 

11. Vidi ergo subtile hominum inventum, qui 
hamis ad cetos capiendos confectis, atque esca pro 
ratione magnitudinis eorum qui deglutiant,adjecta 
gummis funibus quibus hami suspensi sunt, utres 
ex altera parte vento plenos alligant, eosque pen- 
siles super mare jactant. Invecti itaque in escam 
feri ceti, exque ea hausti hamis, utres quidem in 
profundum trahunt: verum cum ea utres indole 
sint ut sursum tendant,ad summam rursus super- 
ficiem retrahunt: confixique cum sua esea ceti, 
sus deque peroiti motu concitantur, doloreque ac 
&stu profunda scrutantur ; alia ex aliis mutantes 
equora : frustraque conatu ac labore impenso, ad 
extremum brevi hamo grandis aec indomabilis bestia 
capta in manus venit ; labore edomita, fame con- 
fecta, et que una oum utribus trahatur mortua,ve- 


. nautis preda effecta; ejus qui pusillus sit, pre- 
magna ; ejus qui imbecillissimmenso robore vique 


predita.Quid ita? Quod nimirum rationis prestan- 
tia atque copia, imperio regendi facultate accepta, 
tanquam mancipia quedam procacissimos ad obe- 
dientiam per vim revocat ; ut qui lenitate adduci 
nequiverant, ii necessitate servitute premantur.Sic 
imperii vis ἃ Creatore homini indita, ubique$*i com- 
petit. Hincque adeo fit, ut et xiphie seu gladii, et 
zygene,et balene, et serre, et vituli marini, et re- 
iiquaterribiliacetorum generahomini subjectasint. 


vec, xal βόες, xal πάντα ἐκεῖνα τὰ φοδερὰ τῶν κητῶν ὀνόματα ὑποχείρια γέγονε τῷ ἀνθρώπῳ. 


12. ᾿λρχέτωσαν τῶν ἰχθύων τῆς θαλάσσης, καὶ 
τῶν θηρίων τῆς γῆς. Οὐχ ὁρᾷς τὸν λέοντα τὸν βα- 
pov, τὸν βρυχητικὸν, οὗ xai τὸ ὄνομα ἀφόρητον τῇ 
ἀχοΐ, καὶ ὁ βρυγμὸς ὑπότρομον ποιεῖ τὴν γῆν ; ᾧ (a) 
tÜw ἐστὶν οὕτως φορητὸν, ὥστε ὁρμὴν αὐτοῦ ὅὁπο- 
μεῖναι; Οὐδὲν τῶν ἀλόγων xal μεγίστων ζώων το- 
σαύτῃ πέποιθε δυνάμεως περιουσίᾳ, ὥστε ἀντιστῆ- 
ναι ὁρμωμένῳ λέοντι. ᾿Αλλ᾽ ὅμως ἐχεῖνον ὁρᾷς ἐν 
μικρῷ ζώγρῳ κατακεχλεισμένον. Τίς ὁ καθείρξας 


(a) *Q. Forte, ὅ, scilicet θηρίον vel ὄνομα. Eorr. 


12. Et. przsint. piscibus maris, εἰ bestiis terrz. 
Nunquid non gravem leonem, rugientem feram 
conspicis, cujus et nomen auditu importabile, ru- 
gitusque pavore terram succutit? ecquod tandem 
est robur, ut ejus sustinere impetum possit ? Nulla 
enim brutarum animantium,et que pregrandi mole 
corporis sint, tanta virium copia confidit, ut leonis 
obsistere impetui possit. Attamen illum in parvo 
vivario inclusum vides. Quisnam  careere con- 


98 APPENDIX OPERUM 8. BASILII MAGNI. 24 
Btrinxit? quis exiguum carcerem grandi bestim α αὐτόν ; τίς ὁ τὸ μιχρὸν δεσμωτήριον τῷ μεγάλῳ 


excogitavit? quis raros cavesm lignes cancellos 
incluse fers exstruxit, quo respiraret, ne suo ipsa 
anhelitu suffocaretur, sed libere animam duceret, 
secureque ageret ἢ quis ἢ Nunquid non homo, qui 
bestiarum sevissimas sibi ludum facit ? 


13. Nunquid non pantheras deludil,cum charta, 
in hominis effigiem efflcta e superiori loco objecta, 
chartam panthera discerpit, atque homo infra po- 
gitus, bestie dementiam prono risu excipit ἢ Nun- 
quid non homo rationis copia cunotis superior exsi- 
gtit? Quonam id modo ? Dicam tibi de volucribus 
haud quidem in aera corpore conscendere homi- 
nem : nam neque alis preditus est : mentis tamen 
potentia, una cum eis volatum contendit. Nihil est 
. quod hominis rationem animumque detineat. Quee 
in profundo sunt, rimatur ; que super terram, ve- 

netu 880 capit ; que in aere, pernicitate majori 
antevertit, detractaque solo devehit. 
14.Vidisti aliquando in summo arboris ramo in- 
sidentem volucrem,subtus in terra versantes homi- 
nes deridentem ; ut que alarum freta pernicitate 
sit? Videas nihilominus hic quoque hanc a puero 
ludo oapi. Calamos enim calumis subjicit,summos- 
que eo visco illinit: ac tum per ramos ac folia ita 
furtim disponit ac locat, ut viscum non appareat, 
vagumqueacsublimem volucris fallat obtutum. Levi 
. attactu per aera volantem aviculam tenuit: que 
per ethera feratur, volucrem visco dovinxit. Nam 
humi quidem jacethomo; humi vero ejus et manus 
et pedes ; ejus enimvero mens atque animus una 
cum volucribus in sublime ascendit, ac qua pollet 
artis industria, pervia illi flunt coelestia et que sub 
manu veniant ac capiantur, que sunt alis predita. 
Tum enim retia tenduntur volucribus,tum sagitta- 
rii volantes assequuntur, ao que sunt gulosiores, 
escarum illecebra prede cedunt. 


15. Num et aquilam nunquam vidisti vehementi 


impetu predeillapsam plagis humi confestim irre- 
tiri ? Ao qua volatu alta petebat, hominis astu ob- 
jecta esca, in terram detruditur ac tenetus. Omnia 
quippe sub hominismanu a Deo posita sunt.Et im- 
plevit orbem,et hominem principatus expertem non 
fecit. Ne dixeris : Que in aere feruntur, quomodo 
mea sunt? Nam et illa rationis ope tibi subjecta ao 
obnoxia flunt. 

16. Et reptilibus, quz reptant super terram. Vides 
ubi situm sit, quod ad Dei imaginem conditus es ὃ 
In eo nimirum quod principatu polles, inque animi 
parte intelligente ac utente ratione,Et fecit Deus ho- 
minem.Quid igitur est homo ? Ex iis que legimus,et 
ex iis que audivimus, hominem deflniemus. Nihil 
enim jam opus est ut alienas deflnitiones mutuemur, 
neque ut abextierna vanitate petita in veritatis cogi- 
tatum sensumque inducamus. Home est opus Dei, 
ratione preditum,ad creantis imaginem conditum. 


ζώῳ ἐπινοήσας ; τίς ὁ τῇ ἀραιότητι τῶν στημόνων 
ἐχείνων τῶν ξυλίνων τὴν ἀναπνοὴν τῷ ἐγχεκλεισμέ- 
νῳ (a) θηρίῳ παρασχευάσας, ὡς μὴ ἀποπνῖξαι αὐτὸ τῷ 
ἰδίῳ ἄσθματι, ἀλλὰ καὶ ἀναπνοὴν ἐλευθέριον αὐτῷ 
δοὺς, xal τὴν ἀσφάλειαν διοιχησάμενος ; Τίς ; οὐχὶ 
ἄνθρωπος παίγνια ποιεῖται τῶν θηρίων τὰ χαλεπώτατα ; 

13. Οὐκ ἀποπαίζει τῶν παρδάλεων, ὅταν ὑπερ- 
τείνῃ χάρτην εἴς ἄνθρωπον ἐσχηματισμένον᾽ xal dj μὲν 
τὸν χάρτην ἐσπάραξεν, ὁ δὲ ἄνθρωπος κάτω χείμε- 
voc τῆς ἀνοίας. τοῦ θηρίου κατεγέλασεν; Οὐ περιου- 
σιᾳ τοῦ λογισμοῦ πάντων κρατεῖ ὁ ἄνθρωπος ; πώς; 
Εἴπω σοι περὶ τῶν πετομένων, ὅτι οὐχ ἀναδαίνει 
μὲν ὁ ἄνθρωπος εἴς τὸν ἀέρα σώματι’ οὐ γὰρ ἔχει 
πτερά συμπαρίπταται δὲ τοῖς πτηνοῖς τῇ τοῦ νοῦ 
δυνάμει. Οὐδὲν κατέχει τὸν τοῦ ἀνθρώπου λογισμόν " 
τὰ ἐν βυθῷ διερευνᾶται, τὰ ὑπὲρ γῆς θηρᾶται, τὰ 
ἐν τῷ ἀέρι προχαταλαμύάνει, καὶ εἰς γῆν κατασπάσας, 
ἀποχομίζει, 


14. Εἴδές ποτε ἐπ᾽ ἄχρου κλάδου καθεζόμενον 
ὄρνεον καταγελῶν τῶν κάτω περὶ τὴν γῆν στρεφομέ- 
νων ἀνθρώπων, ἐν τῷ πεποιθέναι τῇ χουφότητι τοῦ 
πτεροῦ ; ᾿Αλλ’ ὅμως ἔστιν πάλιν κἀνταῦθα ἰδεῖν 
παῖδα ἀδολεσχοῦντα, καλάμους καλάμοις ὑποδάλλον- 
τα, καὶ χατὰ τῶν ἄχρων τῶν χαλάμων ἱξὸν προσαρ- 
τήσαντα' εἶτα λανθανόντως διὰ τῶν κλάδων xal τῶν 
φύλλων χλέψανσα τοῦ ἱξοῦ τὴν παρουσίαν, καὶ ἀπο- 
μετεωριζόμενον τὸ ὄμμα τοῦ ὀρνέου. Μιχρᾷ προσ- 
ψαύσει ἐκράτησε τὸ ἀεροποροῦν᾽ τὸ διὰ τοῦ αἰθέρος 
φερόμενον πτηνὸν, δέσμιον ἰξῷ ἤγαγε. Κάτω μὲν γὰρ 
κεῖται ὁ ἄνθρωπος, κάτω δὲ xal τὼ χεῖρε αὐτοῦ καὶ 
τὼ πόδε’ ἀλλ᾽ ἡ διάνοια τούτου συναναῦύαίνει εἷς 
ὕψος τοῖς πτηνοῖς, καὶ διὰ τῆς τέχνης ἐφιχτὰ τούτῳ 
γίνεται τὰ οὐράνια, καὶ τὰ πτερωτὰ, ἁλωτά, Δίκτυά 
τε γὰρ ἵσταται τοῖς πτηνοῖς, καὶ τοξόται τῶν πετο- 
μένων καταστοχάζονται, χαὶ δελεάσμασι βρωμάτων 
θηρῶνται τὰ λαιμαργότερα. 

45. Οὐκ εἰδές ποτε καὶ ἁετὸν λάδρως μὲν ἐμπε- 
σὄντα τῷ θηράματι, τάχος δὲ περιπαρέντα ταῖς κάτω 
πάγαις ; Οὕτως τὸ ὄψηλὸν κάτω γίνεται τοῖς ἀνθρω- 
mlvot; δελεάσμασιν χαθελχυσθέν. Hdvta γὰρ ὁπὸ τὴν 
χεῖρα ἤγαγε τοῦ ἀνθρώπου * x«l τὴν κτίσιν ἐκλή- 
puce, xai τὸν ἄνθρωπον ἄμοιρον τῆς δεσποτείας οὐκ 
ἐποίησε. Μὴ εἴποις" Τὰ ἐν τῷ ἀέρι φερόμενα, πῶς 
ἐμοὶ διαφέρει ; ἐπεὶ xdxsiva. διὰ τοῦ λογισμοῦ σοι 


D ὑποχείρια γίνεται. 


16. Καὶ τῶν ἑρπετῶν τῶν ἑρπόντων ἐπὶ τῆς 
γῆς. Ὁρᾷς ποῦ ἔχεις τὸ xav εἰχόνα γεγενῆσθαι 
Θεοῦ ; κατὰ τὸ ἀρχικὸν δηλαδὴ, καὶ τὸ τῆς ψυχῆς 
νοερόν τε χαὶ λογιχόν, Καὶ ἐποίησεν ὁ Θεὸς τὸν 
ἄνθρωπον. Τί οὖν ἐστιν ἄνθρωπος, ἐξ ὧν ἀνέγνω- 
μεν, καὶ ἐξ ὧν ἠκούσαμεν, ὁρισόμεθα. Οὐκέτι γὰρ 
χρεία δανείζεσθαι ὅρους ἀλλοτρίους, οὐδὲ τὰ ἐκ τῆς 
ματαιότητος ἐπεισάγειν τῷ λογισμῷ τῆς ἀληθείας. 


“Ανθρωπός ἐστιν ποίημα Θεοῦ λογικὸν, κατ᾽ εἰκόνα 


γενόμενον τοῦ χτίσαντος αὐτόν. Εἴ τι λείπει τῷ 


(a) Verba, τῷ ἐγκεχλεισμένῳ usque δὰ καὶ ἀναπνοήν in editione Garnerii ob homooteleuton omissa, ex 


Combeflsii Basilío recensito restituimus. Ebr. 


45 DE HOMINIS STRUCTURA ORATIO I. 20 


λόγῳ τούτῳ, ol πολλὰ προσανχλώσαντες τῇ ἀναλήψει A Si quid in hac deflnitione desit, considerent il, qui 


τῆς φθειρομένης σοφίας ἐπισχεψάτωσαν. Ἡμεῖς δὲ 
τοῦ πρόσω ἐχώμεθα. Kar! εἰχόνα Θεοῦ γέγονεν ἄν- 
θρωπος. 

17. Καὶ εὐλόγησεν ὁ Θεὸς τὸν ἄνθρωπον, καὶ 
εἶπεν: Αὐξάνεσθβε xal πληθύνεσθε, xal πληρώ- 
cats τὴν γῆν. Αὕτη καὶ ἡ ἰχθύων εὐλογία, Καὶ sl- 
πεν ὁ Θεός. ᾿Εξαγαγέτω τὰ ὕδατα ἑρπετὰ ψυχῶν 
ζωσῶν, καὶ ἐγένετο οὕτως. Εἴτα " Καὶ εἶπεν ὁ 
Θεός: Αὐξάνεσθε χαὶ πληθύνεσθε, καὶ πληρώ- 
σατε τὰ ὕδατα. Τί οὖν περισσόν ; ᾿Αναγκαίως καὶ 
τὰ κοινά σοι ταῦτα ἐχαρίσατο, καὶ τὰ ἴδιά σε ἀναμέ- 
νει. Αὐξάνῃ γὰρ ὡς xai τὰ λοιπὰ ζῶα. ἀπὸ μινροῦ 
τοῦ πρώτου ταῖς χατ᾽ ὀλίγον προσθήχαις ἐπὶ τελείω- 
σιν ἔρχῃ. Οὕτω xal ἵπποι καὶ κύνες, οὕτω xai ἀε- 
τοὶ xal χύχνοι, xal πάντα ἅπεο (a) ἂν εἴποις, διὰ 
μικρᾶς τῆς πρώτης χυήσεως τῇ κατ᾽ λίγον προσθήχῃ 
τὸ τέλειον τῆς αὐξήσεως ἀπολαθόντα, πάλιν διὰ τῆς 
μειώσεως πρὸ τὸ ἔλαττον ὑποστρέφει. "A τοίνυν 
κοινὰ τῆς φύσεως ἦν, καὶ ἡμῖν ἐδωρήσατο. Λὐξά- 
νεσθε᾿ τουτέστι, τρέφεσθε᾽ μιχροὶ γεννώμενοι μεγά- 
λοι γίνεσθε, καὶ πέρας ἔστω τῆς αὐξήσεως. Οὐ γὰρ 
ἐπειδὴ ἐν τῇ πρώτῃ ἑπταετίᾳ τρεφόμεθα, καὶ λαμ- 
δένει ἡμᾶς μεθηλικίωσις ἐπὶ τὴν δευτέραν ἐδδομάδα 
τῶν ἐτῶν, ἄδη ὀφείλομεν ὁμοίως ἐν παντὶ μέρει τῆς 
ζωῆς τῆς ἡμετέρας καθ᾽ ἐύδομάδας μεθηλικιοῦσθαι. 

18. Ἧ πρώτη ἑδδομὰς τὴν παιδικὴν ἠλιχίαν ἔχει. 
Ὅρους τῆς παιδικῆς ἡλικίας φανεροῖ dj τῶν ὀδόντων 
ἐκδολή" οἱ μὲν ἕπεσον, οἱ δὲ ἀνεφύησαν. Δευτέραν 
ἔλαθε ἀρχὴν αὔξησις ἔως τέλους τῆς τεσσαρεσχα:- 
δεκάτης, Ἡ δευτέρα λοιπὸν, ἣ τῶν παίδων: πρῶτον 
μὲν γὰρ παιδίον, εἶτα παῖς, εἶτα ἔφηδος ἀπὸ τεσσα- 
ρεσχαιδεκαετοῦς (δ) ἐνταῦθα οἱ ὅροι τῆς τοίτης αὐξή- 
σεως. Εἶτα ἀνήρ. Αὐξάνεσθε οὖν. Οὐκ ἐὰν γένῃ 
ἱχατὸν ἐνῶν ἀπὸ πρώτου μέχρι τοῦ ἑχατοστοῦ αὔξη- 
σιν ἐπιδέχη" ἀλλὰ τοῦτο τὸ, Αὐξάνεσθε, ἕν ῥῆμα 
σοφῶς λεχθὲν, προνοητιχῶς οἰχονομεῖται" αὐξάνεσθε 
μέχρι τινός. Κατὰ τὴν πρώτην σύστασιν τὴν χκατα- 
θληθεῖσαν ἐν τῇ μήτρᾳ, κατεδλήθησαν καὶ οἱ λόγοι 
τῆς αὐξήσεως" ἀλλ᾽ οὐ τὸ μετὰ ταῦτα νεώτερον τὸ 
τῆς ἡλικίας χάρισμα ξπιγίνεται, ἀλλ᾽ αἱ μητρῷαι 
χαταθδολαὶ συγκαταδεδλημένας ἔχουσι τὰς πρὸς τὸ 
αὐξάνεσθαι ἐπιτηδειότητας, "Ἔπεσον οἱ ὁδόντες - 
ἔγνωμεν ὅτι ηὐξήθη τόσον μέτρον" τριετὲς τὸ παιδίον 
ἐμέτρησεν ὁ πατήρ' οἶδεν ὅτι τὸ διπλάσιον τούτου 
μέγεθος ἀπολήψεται ἐν τῇ τελειώσει. "Ococ γὰρ ἐν 


multum in studiis sapientie caduce opere posuc- 
runi: nos vero ulterius progrediamur. Ad imagi- 
nem Dei factus est homo. 

17. Et benedixit Deus hominem; et aii : Crescite et 
multiplicamini, et replete terram ?. Hec et piscium 
benedietio est. Et dixit Deus : Producant aqua repti- 
lia animarum vivenlium : et factum est. ita. Et. aít 
Deus : Crescite et multiplicamini, et replete aquas 19, 
Quid igitur homini amplius ἢ Necessario hec quo- 
que communia tibi tribuit; teque manent que sunt 
propria. Crescis enim ut et reliqua animalia, et 
paulatim per incrementa ex parva ad justam per- 
fectamque magnitudinem pervenis. Sic et equi et 
canes; sic et aquil& et cyeni, et quecunque dixe- 
ris reliqua animalia, a primo exiguo partu paulatim 
per assiduas accessiones ad absolutum perveniunt 
augmentum; rursumque paulatim minori mole con- 
trahuntur. Qua igitur nature communia sunt, hec 
et nobis elargitus est. Crescite : id est, enutrimini; 
et cum parvi nascamini, justa statura magnique 
evadite; atque augmenti sit terminus. Neque enim 
quoniam primo septennio $31 ita nutrimur, atque 
vertimur, ut altero septennio in aliam etatem im- 
mutamur : sic in omni vita per septennia de setate 
in etatem commutari debemus. 

18. Primum septennium infantilem etatem conti- 
net. Infantilis (ines elatis manifestat dentium eje- 
ctio; cum in locum eorum qui ceciderunt, alii fue- 
rint enati. Alterum rursus augmentum sumit prin- 
cipium, ad finem usque anni quartidecimi. Heo 
altera jam etae, qua est puerorum. Primum enim 
infans est ; tum puer, exinde pubes, ub anno quarto- 
decimo. Hic tertii augmenti finis : ac deinde vir. 
Crescite ergo. Non si centum annorum vixeris, a 
primo ad centesimum usque annum, augmentum 
suaceperis : sed una flla vox, Crescite, sapienti dicta 
oonsilio, res providentia disponit. Ad certum usque 
terminum ecrescite. Pro ratione prime illius in utero 
constitutionis, jacte fundamento sunt etiam au- 
gmenti rationes. Non enim quod postea accedit 
recentius est. stature munus; sed materna fetus 
ab alvo, una quoque ad augmentum idonea, rata 
semina tulit. Dentes ceciderunt : scimus tantum 
augmenti accessisse. Triennem infantem admen- 
sus est parens; novit foro ut duplo majorem hao 


τῇ τριετίᾳ τῷ μήχει ὁ ἄνθρωπος φαίνεται, δὶς τοσοῦ- ἢ quantitatem recipiat, cum fuerit etatis perfecte. 


tov ἔσται ἐν τῇ συμπληρώσει τῆς αὐξήσεως. Τοῦτο 
τὸ μέτρον τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως, μέχρι πέρατος, 
μέχρι ὅρου. ᾿Απὸ τῆς ἑδδομάδος τῆς πρώτης ἐπὶ τὴν 
δευτέραν μεταδαίνει" ἐχεῖ λοιπὸν ἡ θερμότης πλείων, 
3$, διάπλασις τοῦ σώματος ἀραιοτέρα, ἡ ὑγρότης ἐπι- 
λείπει, κραταιοῦται τὰ μέλη" ἰσχυροτέρων ἐφάπτε- 
ται ἔργων, οἷον οἱ τῶν ἐφηλίκων εἰσὶ, οὕπω μὲν τὸ 
τέλειον ἔχοντες" νεοπαγὴς γὰρ αὐτῶν d σὰρξ ἔτ', 
καὶ πρὸς πόνους χαρτεριχοὺς ἀνεπιτηδεία, Τὸ μὲν 
κοῦφον καὶ εὐχίνητον ἀπέλαδε λοιπὸν τὸ ζῶον" ἐν δὲ 


8 Gen. 1, 28. 10 Ibid. 20, 22. ] 


Quanta enim triennis etatis statura hominis vi- 
situr, duplo auctior erit cum jam augmentum ex- 
pleverit. Hic humanas modus nature est, in finem 
usque. À primo eeptennio ad secundnm transit. Ibi 
jam exuberat calor: rarior corporis constitutio est, 
deficit humiditas, roborantur membra, fortiora ag. 
grediuntur opera, cujusmodi puberum,qui nondum 
perfecti sunt. Est enim illis recens compacta caro, 
et ad robustos labores minus idonea. Levitatem 
duntaxat et agilitatem animal jam recepit. In tertio 


(a) "Avsp Ma., ὅσα. (ὁ) Τεσσαρεσκαιδεκαετοῦς. Editi, Τεσσαρεσκαίδεκα Üvouc. Eprr. 


21 APPENDIX OPERUM S. BASILII MAGNI 28 


deinceps septennio, una quoque perfectum augmen- Α τρίτῃ λοιπὸν ἑδδομάδι xal τὸ τέλειον τῆς αὐξήσεως 


tum nanciscitur: nec jam amplius, tertio expleto se- 
ptennio corpus altiore statura surrigitur. Postquam 
vero natura a laboribus augendi in altum respirave- 
rit : jam in latum incipit augmentum traducere, 
edificiiquesui fastigium,tanquam fundamentis sub- 
stratis fulcire, crassaque in orbem adjicere pergit, 
atque in eum modum membra corporis roborare 
atque formare, el in robustiorem statum perducere. 
Agit hec quotidie natura impretermisse suo ipsa 
ordine, sed cujus, ex precepto Dominico erigo est; 
80 tunc prolatum, per omnem in finem usque per- 
petuo creaturam grassatur : Grescite, ei multiplica- 
mini. Crescite, inquit, ne in uno natura definiatur. 
Multiplicamini, ne ad ugum duntaxat, sed et ad 
plures genus excurrat. Unde et adjecit : Et replete 
terram. Replete vero, non habitatione; sic enim fal- 
gus esset sermo,quaadoquidem etiamnum magnam 
terre parlem, que non habitetur, videmus : verum 
Reyplete. Potestatem, inquit, dominandi terre nobis 
tribuit. Quod enim dictum est, fieplete terram, in 
habitatione locum non habet; nam neque solis ar- 
doribus exustam, atque incultam, sive gelu rigidam 
inviamque ac inaccessam. Nunquid hane quoque 
homines habitant, et implent terram ? Sed ea ratio- 
ne terre replende arbitros fecit, et replemus per 
rationem, quod sciamus quanta sit ejus pars inhabi- 
tabilis solisque ardoribus exusta: quod noverimus 
quanta ejus borealis plaga, ex 889 frigoris exeupe- 
rantia inculta est nulliusque frugis. Nunquid non 
terram replevimus? nunquid non delecto quod usui 
esset, quidquid parum commodum ad humanam 
vitam transigendam rejecimus? Quamobrem quod 
it& diotum est, Replete, rei nos arbitros fecit. Non 
quia universe usum noh habemus, non ejus quanta 
est, domini constituti sumus, Neque enim tu, co- 
empto tritico, idcirco non ejus omnis dominus es 
quod in tritico aliud edule, aliud quod in escam 
cedere nequeat offendis, et abjicis; ao scrupulos 
quidem 80 lapides projicis ut inutiles, ac si quid 
aliud commistum est quod ad usum minime ido- 
neum sit, glumaque exsufflata atque palea, ac ae- 
creto lolio, quidquid ad vite sustentationem pu- 
rum est, id deligis. 

19. Sic itaque etiam terra, partim ad habitan- 
dum nobis concessa idonea est; partim ad colen- 
dos agros necessaria; partim ad quadrupedum at- 
que pecorum pascua dimissa; aliaque secundum 
alium quemdam usum, tibi vite rationibus tuen- 
dis opportunum, deque illa que libet, et ut libet, 
disponis; idcirco nimirum, quod Dominus sue te 
creature dominum constituit, Licetitaque mihi que 
velim disponere, quippe qui dominus creatus sim, 
ipsius qui me creavit Domini munere. Et implete 
terram. Εἰ presidete piscibus marts, εἰ volatilibus 
cali, et bestiis terre !!. Heo jam ejus, quod est, Re- 
plete terram, benedictio; heo sancita lex : hec no- 


!! Gen. 1, 28. 


συναπολαμδάνει" ἔτι δὲ καὶ εἰς μῆχος ἣ διανάστασις 
τοῦ σώματος οὐχ ἐπιγίνεται μετὰ τὴν τρίτην ἐδδο- 
μάδα. ᾿Επειδὰν δὲ ἀναπνεύσῃ dj φύσις τῶν χαμάτων 
τῆς ἐπὶ τὸ ἄνω αὐξήσεως, ἄρχεται λοιπὸν εἴς τὰ 
πλάτη διαδιδάζειν τὴν αὔξησιν, καὶ olovel περιθεμε- 
λιοῦν τὰ ὀψωθέντα, καὶ πάχη αὐτοῖς περιτιθέναι, καὶ 
οὕτω στερεοῦν χαὶ χρατύνειν τοῦ σώματος τὰ μέλη, 
xal εἴς τὸ ῥωμαλεώτερον ἀποχκαθιστᾷν. Ταῦτα ποιεῖ 
μὲν ἑχάστοτε ἡ φύσις ἀπαραλείπτως χατὰ τὴν ἕαυ- 
τῆς dxolou8lav: ἐγένετο δὲ ἐξ ἀρχῆς προστάγματι 
δεσποτιχῳ, xal τότε λαληθὲν, διὰ πάσης ἀεὶ τῆς 
χτίσεως μέχρι τέλους χωρεῖ. Αὐξάνεσθε xal πλη- 
θύνεσθε. Αὐξάνεσθε γὰρ, φησὶ, ἵνα μὴ ἀτελὲς δια- 
μείνῃ τὸ ποίημα' πληθύνεσθε, ἵνα μὴ εἷς ἕνα, ἀλλὰ 
xai εἰς πολλοὺς διαδράμῃ τὸ γένος. Διὸ καὶ ἐπήγαγε" 
Καὶ πληρώσατε τὴν γῆν. Πληρώσατε δὲ, οὐ τῇ 
κατοιχήσει: οὕτω γὰρ ἔσται ὁ λόγος διεψευσμένος 
ἐπειδὴ ἄχρι τοῦ νῦν ὁρῶμεν πολλὴν γῆν ἀοίχητον, 
ἀλλὰ, Πληρώσατε * τὴν ἐξουσίαν, φησὶ, τοῦ χυ- 
ριεύειν τὴν γῆν δέδωκεν ἡμῖν. Τὸ γὰρ, Πληρώσατε 
τὴν γῆν, ἐπὶ τῆς κατοικήσεως χώραν οὐχ ἕχει" 
ἐπειδὴ οὐδὲ τὴν διαχεχαυμένην καὶ ἀγεώργητον, ἣ 
τὴν χατεψυγμένην καὶ ἄδατον " καὶ οὐχὶ ταύτην οἱ 
ἄνθρωποι χατοικοῦσι xal πληροῦσι τὴν γῆν. ᾿Αλλὰ 
κυρίους ἡμᾶς ἐποίηςε πληροῦν, xal πληροῦμεν ἑχεί- 
νην τῷ λογισμῷ, τῷ εἰδέναι ἡμᾶς πόσον μέτρον τῆς 
ἀοικήτου καὶ διακεχαυμένης γῆς. Ὅταν ἴδωμεν (α) πό- 
σον τὸ κλίμα τὸ βόρειον, ὃ διὰ τὴν ὑπερδάλλουσαν ψύ- 
Ev. ἀγεώργητόν ἐστι καὶ ἄχρηστον, οὐχὶ ἐπληρώσσμεν 
τὴν γῆν ; οὐ τὸ χρήσιμον ἐχλεξάμενοι͵ τὸ ὅσον ἄχρηστον 
εἰς διαγωγὴν ἀνθρώποις ἀπεπεμψάμεθα ; Ὥστε τὸ, 
Ἡληρώσατε τὴν γῆν, κυρίους ἡμᾶς ἐποίησεν. Οὐκ 
ἐπειδὴ πάσης οὐκ ἔχομεν τὴν χρῆσιν, οὐκ ἔχομεν 
πάσης τοῦ κυριεύειν. Οὐδὲ γὰρ σὺ τὸν σῖτον ἀγορά- 
σας (b), οὐκ εἴ διὰ τοῦτο τοῦ παντὸς κύριος, ἐπειδὴ 
ἐν τῷ σίτῳ τὸ μὲν ἐδώδιμον, τὸ δὲ ἀδρωτον εὐρίσκεις 
καὶ ἀποδάλλῃ" xal τὰ λιθίδια γὲν ὡς ἄχρηστα ἀποῤ- 
ῥίπτεις, καὶ εἴ τι ἄλλο ἐπιμέμικται πρὸς βρώσιν 
ἀνεπιτήδειον' τὸ δὲ ἄχυρον ἀκοφυσήσας καὶ τὸ ζιζά- 
γιον ἀποχρίνας, τὸ ὅσον χαθαρὸν πρὸς τὴν τοῦ βίου 


σύστασιν τοῦτο ἐκλεξάμενος. 


19. Οὕτω τοίνυν καὶ ἡ γῆ, ἣ μὲν πρὸς οἴχησιν 
ἐχαρίσθη ἐπιτηδεία, ἡ δὲ ὡς πρὸς γεωργίαν ἀναγ- 


ἢ xax ἄλλη ὡς πρὸς βοσχημάτων καὶ τετραπόδων 
. ἀνείθη νομὴν, καὶ ἄλλη κατ᾽’ ἄλλην χρείαν τινὰ τῶν 


σοι κατὰ τὸν βίον ἁρμοζουσῶν' καὶ διατάττῃ ἃ βού- 
λει, xal ὡς βούλει περὶ αὐτῆς, ἐπειδή σε xóptov ὁ 
Δεσπότης τῆς ἑαυτοῦ χατέστησε χτίσεως. ᾿Ἐξεστιν 
οὖν διαιάξασθαι ἃ βούλομαι, ἐπειδὴ γέγονα xóptoc, 
παρὰ τὴν τοῦ κτίσαντός με Δεσπότου δωρεάν. Καὶ 
πληρώσατε τὴν γῆν. Καὶ ἄρχετε τῶν ἰχθύων τῆς 
θαλάσσης, καὶ τῶν πετεινῶν τοῦ οὐρανοῦ, xal 
τῶν θηρίων τῆς γῆς. Αὕτη λοιπὸν dj τοῦ Πληρώ- 
σατε τὴν γῆν, εὐλογία, αὕτη ἡ νομοθεσία, τοῦτο τό 


(a) Ἴδωμεν. Forte εἰδῶμεν, αἱ et interpres legisse videtur. Eprr. (ὁ) ᾿Αγοράσας. L., ὠνησάμενος, 


29 DE HOMINIS STRUCTURA ORATIO I. 30 
ἀξίωμα τὸ δεδομένον ἡμῖν παρὰ Θεοῦ. Καὶ ἐποίησεν A bis a Dco collata dignitas. Kt fecit Deus hominem. 


ὁ Θεὸς τὸν ἄνθρωπον. Κατ᾽ εἰχόνα Θεοῦ ἐποίησεν 
αὐτόν. "Apa οὐχ ἐπεσημήνῳ, ὅτι ἐλλιπὴς ἦν ἡ ἀπό- 
δειξις (a); Ποιήσωμεν ἄνθρωπον κατ᾽ εἴκόνα dius- 
τέραν καὶ χαθ΄ ὁμοίωσιν. Ἢ βουλὴ δύο εἶχε, κατ᾽ 
εἰκόνα, καὶ καθ᾽ ὁμοίωσιν" ἧ δημιουργία τὸ ἕν ἔχει 
μόνον, τὸ κατ᾽ εἰκόνα. Μὴ ἄλλως ἐδουλήθη, καὶ ἄλ- 
λως μετεδουλεύσατο ; μὴ μεταμέλειά τις ἐν τῇ χτί- 
σει παρηχολούθησε ; μὴ ἀτονία τυχὸν χτίσαντος, 
μεγάλα μὲν προελομένου, μικρὰ δὲ ἀποτελέσαντος ; 
ἢ, μή που ἀδολεσχία ἐν τοῖς προτέροις λόγοις ὑὁπολη- 
φθείη, καὶ περιττὴ ἡ τοῦ δευτέρου προσθήχη, ὡς τῶν 
δύο λέξεων τὴν αὐτὴν ἔννοιαν ἐχουσῶν, καὶ τὸ αὐτὸ 
ἀπαραλλάχτως σημαινουσῶν ; ᾿Αλλ᾽ ὅπερ ἂν ix τού- 
των ἁπάντων ὑπονοήσωμεν xal προφασισώμεβθα, εἰς 
κατηγορίαν τοῦτο τῆς Γραφῆς οὐ μετρίαν ἀποτελευ- 
τήσει. Εἴτε γὰρ ὡς παρέλχον τι τὸ, Ka0' ὁμοίωσιν, 
εἴποι τις, ὡς δὶς τὸ αὐτὸ λέγειν, ἀργὸν ἐλέγχει τὸ 
ῥῆμα" καὶ βλασφημία δεινὴ τοῦτο κατὰ τῆς Γραφῆς, 
ἥτις οὐχ οἷδε ποτὲ ἀργολογεῖν. Οὐχοῦν ἀναγκαῖα xo? 
ἄμφω καὶ ἰδιοσήμαντρα, τό τε Kat! εἰκόνα, xal τὸ» 
Ka0' ὁμοίωσιν. Πῶς οὖν οὐχὶ xal μετὰ τὸ γενέσθαι 
τὸν ἄνθρωπον ὁμοίως ἐῤῥήθη τὸ, Κατ᾽ εἰχόνα xai 
χαθ᾽ ὁμοίωσιν ἐποίησεν αὐτὸν ὁ Θεὸς, ἀλλὰ μόνον, 
xav' εἰχόνα, El μὲν ὅτι ἠτόνησεν ὁ ποιῶν, ἀσεδὴς 
ὁ λόγος xal ἄτοπος" εἰ δὲ ὅτι μετεμελήθη ὁ προσ- 
τάτσων, ἀσεδέστερον τὸ ἐνθύμημα : εἰ δὲ xal ὅτι 
τὴν προτέραν βουλὴν. οὐ πάνυ ὀρθῶς ἔχουσαν, ὕστε- 
ρον τάχα ἐν τῇ ποιήσει ἐπιδιωρθώσατο, καὶ τοῦτο 
ὁμοίως ἀθεΐας τὸ ἐννόημα. ᾿Αλλ᾽ οὔτε ὁ Δημιουργὸς 
ἀτονεῖ, οὔτε ὁ ἀγαθὸς, τὰ πάντα εἰδὼς, μεταμέλεται, 
xal περὶ τὰς ὑποσχέσεις ἀναδάλλεται, οὔτε ὁ σοφὸς 
μεταδουλεύεται, οὔτε ἡ Γραφὴ τοιοῦτόν τι λέγει. Τίς 
03» ὃ λόγος τοῦ τὸ, Κατ' εἴχόνα, μόνον, ἐν τῇ ποιήσει 
τοῦ ἀνθρώπου, εἰπεῖν τὸν θεσπέσιον Μωῦύσῆν, τὸ, 
Ka' ὁμοίωσιν, ἀποσιωπήσαντα, καίτοι ἐν τῇ προτέρᾳ 
βουλῇ ἀμφοτέρων ὁμοίως συμπαραληφθέντων αὐτῷ ; 


Ad imaginem Dei fecit eum. Νιιη ααϊὰ non observasti, 
mancuin esse ac diminutum id quod redditur ? Fa- 
ciamus hominem ad imaginemnostram et adsimilitu- 
dinem. Consilium duo habuit, ad imaginem, et ad 
similitudinem : procreatio unam duntaxat habet, 
nempe quod est ad imaginem.Nunquid aliterdeore- 
vit, atque aliter mutato consilio fecit ? num poni- 
tudo aliqua in creatione subsecuta est ? Num forte 
fracte creantis vires ac minute,ut cum magna de- 
stinaverit, minora opere exsecutus sit ἢ Àut, nun- 
quid in prioribus verbis nugacitas estimanda sit 
superfluaque ejus, quod secundo loco positum est, 
adjectio ; quippe quod ambe dictiones eumdemha- 
beantsensum,nulloque discrimineidem significent? 
Enimvero quidquid horum suspicati ac causificati 
fuerimus,in Scripture haud leve erimen cedet.Sive 
enim ceu quid redundans dicat quis,quod ita scri- 
ptum est, Ad similitudinem, quasi bis idem dicatur, 
otiosum verbum arguit:gravisquehecinScripturam 
blasphemia,cujus nunquam moris est otiosa loqui. 
Itaque necessaria ambo sunt,ac cujusqueproprium 
significatum,tum ejus quod Ad iímaginem,tum quod 
Ad similitudinem scriptum est. Quid igitur cause 
est, cur et post conditum hominem, non pariter 
dictum est, Ad imaginem et similitudinem fecit eum 
Deus, sed duntaxat, Ad imaginem ? Ac quia si ideo 
quod creans minutus potentia est,impius sermoest 
et absurdus.Bin vero,idcirco quia prius consilium; 
quod haud valde recte haberet, postmodum forte 
in crestione denuo emendarit, et hec perinde 
impietati hierens existimatio est. At neque Creator 
viribus deficitur ; neque qui bonus est, cunctaque 
explorata habet,penitudine dücitur,ac morasnectit 
ut promissa impleat: nec qui sapiensest,consilium 
mutat, nec Scriptura ejusmodi 883 quidpiam lo- 
quitur. Quenam igitur ratio est,cur divinus Moses 


hoc, quod est ad imaginem, in hominis creatione solummodo dixerit, quodque ad similitudinem est, si- 
lentio presserit : tametsi in priori oónsillo utramque simul perinde assumpserat ? 


20. 'Pqóla τῷ zooclyovrt xal &uvilvat βουλομένῳ 
à ἐπίλυσις, Τὸ piv γὰρ, Kav' εἰκόνα, φύσει δέδοται 
ἡμῖν, xal ἀμετάδλητον ἔξ ἀρχῆς καὶ εἰς τὸ τέλος 
συμπάρεστι" τὸ δὲ, Καθ᾿ ὁμοίωσιν, ἐκ προαιρέσεως, 
xal οἴχοθεν κατορθοῦμεν ὕστερον. Ἔν μὲν οὖν τῇ 
πρώτῃ βουλῇ λέγων ὁ θεὸς, Ποιήσωμεν ἄνθρωπον 
κατ᾽ εἰχόνα ἡμετέραν, καὶ τὸ, Καθ’ ὁμοίωσιν προσ- 
ἔθηκεν" δεικνὺς, ὅτι xal προαίρεσιν ἡμῖν αὐτεξουσίαν 
ἐμδαλεῖ, τὴν δυναμένην ποιῆσαι ἡμᾶς ὁμοιωθῆναι 
Θεῷ. Καὶ γοῦν καὶ τοιοῦτοι ἀπετελέσθημεν, κατὰ 
τὴν πρόῤῥησιν τοῦ θεοῦ, Πολλοὶ γὰρ οἱ ὁμοιωθέντες 
αὐτῷ, πάντως δὲ xal ὁμοιωθησόμενοι; χἂν μὴ καὶ 
πάντες εἰς τοῦτο ἐπισπεύδοιμεν, ἀλλὰ τὴν ἐναντίαν 
μᾶλλον ὑπὸ ἐθελοχαχίας βαδίζοιμεν. Ἐν δὲ τῇ κατα- 
σχευῦῇ ὕστερον μόνον εἶπε τὸ, Kav' εἰκόνα, ὡς xal 
μόνον τοῦτο ἐντελὲς χαὶ ἀναλλοίωτον τῇ ἀνθρωπίνῃ 
φύσει ἐγκατασχευάσας * τὸ δέ γε, Καθ’ ὁμοίωσιν, 
ἐπειδὴ δυνάμει τέως μόνον ἐγχατέσπειρε τῷ ἀνθρώ- 


(a) ᾿Απὅδειξις. Leg., ἀπόδοσις. 


20. Facilis est, si quis animum attendat ac in- 
telligere velit, solutio. Etenim quod est ad imagi- 
nem, natura nobis concessum est, atque ἃ princi- 
pio immulabile et in finem usque comes est. Quod 
vero ad similitudinem, libera voluntate et ἃ nobis 
postmodum prestatur.Cum itaque in primoconei- 


D lio ait Deus. Faciamus hominem ad imaginem no- 


stram, adjicit et, Ad similitudinem ; αἱ ostenderet 
liberam quoque nobis voluntatem indere, per quam 
nancisci liceat, ut Deo similes efficiamur. Ao sane 
tales etiam effecti sumus, pro eo ac divino pre- 
dictum oraculo est. Multi enim similes ei evasere, 
prorsusqueetiam futurum ut multi evadant,tametsi 
nonomnesad hoc properemus,sed contrariam pror- 
sus viam nostra sponte socordia incedamus. In ho- 
minis vero postmodum structura solum dixit quod 
est ad imaginem, quippe qui eliam unum hoc per- 
fectum et immutabile in humana natura fabricatus 


91 


APPENDIX OPERUM S. BASILII MAGNI. 


33 


esset.Quod vero ad similitudinem est,quod poten- A πῳ, οὔπω δὲ xai εἰς τὸ ἀποτέλεσμα ἐμπεφάνιστο, 


tia solum hactenus homini inseruerat, ac necdum 
in effectu eluxerat, sed ad actus effectum accipien- 
tis adhuc animum volentem exigebat, merito silen- 
tio pressit. Siquidem igitur nullo preeunte ei con- 
gilio dixisset Deus,quod est ad similitudinem, pri- 
mique illius effati tenore virtutem statim elargitus 
esset, ut Deo similes efficeremur,haudquaquam ex 
sola nosiru potestate postmodum magnum istud 
donum ascisere potuissemus, ac propterea neces- 
sario tunc adepti essemus. Ubi jam vero eo deve- 
nimus ut conderemur, atque ex nihilo ut essemus 
in rerum natura adipsceremur, id quidem quod & 
creanie naturx nostre ut ei velut substantia indi- 
tum,atque jam tum perfectum lribuebatur, statim 
naoti sumus,atque ex eo nuncupati,nempe adima- 
ginem. Quod vero non statim una nobiscum abso- 
lutum est, neo natura comes formationi fuit, sed 
ex adventura libera voluntate,nostra quippeopera- 
tione, postmodum nobis congruere debebat, que 
nobis,inquam,cum Deo initur similitudo, id nimi- 
rum nec adhuc eramus,nec dici poteramus.Dimisit 
enim hoo de industria Creator imperfectum, ut ἃ 
nobis boni usura perficeretur, nostrumque bonum 
videretur, ut et debitum inde mercedem conaeque- 
roemur : ne velut simulaora inanima essemus, pi- 
ctorum quidem arte efficla temereque jacentia, et 
quie ἃ 8e nihil conferant ad decorem  ᾳυ8 quicon- 
tueatur, exacteque depicta consideret, pictorem 
quidem merito et ad miretur et laudet ; ipsorum vero 
sui causa colorum,autin quibus depicti sint tabel- 
larum nullam rationem habeat. Ut itaque admira- 
tio etiam mea foret, ac cum Deo optime laudem 
creationis una partirer,mihi reliquit ut ad Dei effi. 
cerer similitudinem. Refitaque in me potentia qui- 
dem rationis vis ac intelligentie,quod utique ad Dei 
me factum imaginem ostendit : actu vero,ut et vir- 
tutem amplectar,sedulaque actione id quod hones- 
tum ao officii est, prestem, atque ita vita optimis 
rationibus instituta, ad Dei similitudinem 884 
deveniam.Quare id quidem,quod est ud imaginem, 
boni origo radixque esl, quam ipsa statim condi- 
tione cum natura fundamento jactam habui ; quod 
vero ad Dei similitudinem,ex meis postremum ope- 
ribus, iisque que honesta ao officii sunl impensis 
laboribus, tota denique vita virtutis cultu exacta, 
mihi accedit. Congrue itaque haud una cum crea- 
tione, ut mihi statim quod ad Dei similitudinem 
est, proveniret, Creator sanxit. Audi enim quid di- 
cat in Evangelio : Esfofe perfect: sicut. et Pater ve- 


B 


ἀλλ᾽ ἐδεῖτο ἔτι πρὸς ἀποτέλεσμα τῆς ποάξεως τοῦ 
λαδόντος τὴν προαίρεσιν, εἰκότως ἀπεσιώπησεν. El 
μὲν οὖν, μηδὲ προλαδὼν ἐν τῇ βουλῇ ὁ θεὸς εἶπε τὸ, 
Καθ᾿ ὁμοίωσιν, xal διὰ τοῦ πρώτου λόγου ἐχείνου 
τὴν δύναμιν εὐθὺς ἐχαρίσατο τοῦ γενήσεσθαι ὅμοιοι 
Θεῷ, οὐκ ἂν ἀπὸ μόνης τῆς ἑαυτῶν ἐξουσίας ἡμεῖς 
ὕστερον τὸ μέγα τοῦτο χάρισμα προσδέξασθαι ἧδυνά- 
μεθα’ χαὶ διὰ τοῦτο ἀναγχαίως τότε προσείληπται. 
Ἐπεὶ δὲ xal εἷς τὸ χτίζεσθαι ἤδη κατέστημεν, καὶ 
τὸ εἶναι ἀπὸ τοῦ μὴ ὄντος προσελαμθάνομεν, ὃ μὲν 
παρὰ τοῦ χτίζοντος ἐδίδοτο τῇ φύσει ἡμῶν οἱονεὶ συν- 
ουσιωμένον, καὶ ἀπεντεῦθεν ἀπηρτισμένον, τοῦτο 
εὐρὺς ἔχομεν, καὶ ἐξ αὐτοῦ ἐχαλούμεθα, κατ᾽ εἰκόνα 
δηλαδὴ Θεοῦ * ὃ δὲ οὐχ εὐθὺς συναπετελέσθη ἡμῖν, 
οὐδὲ συμπαρωμάρτησε φυσικῶς ix τῆς πλάσεως, 
ἀλλ᾽ ix τῆς ἐπιγενησομένης προαιρέσεως, ἅτε ἐνερ- 
γείας ἡμετέρας, ἔμελλε ἐσύστερον προσαρμόσαι ἡμῖν, 
τὸ τῆς ὁμοιώσεώς φημι τοῦ θεοῦ, τοῦτο οὕπω οὔτε 
Vuiv, οὔτε λέγεσθαι ἡδυνάμεθα. ᾿Αφῆχε γὰρ τοῦτο 
ἀτελὲς ὁ χτίσας ἐπίτηδες, ἵνα παρ᾽ ἡμῶν ἡ ἐργασία 
τοῦ καλοῦ ἀποτελεσθῇ, xal ἡμέτερον δόξῃ τὸ ἀγα- 
θὸν, ὥστε καὶ μισθὸν ἡμᾶς ἐντεῦθεν ὀφειλόμενον 
σχεῖν ἵνα μὴ ὥσπερ εἴχόνες ἄψυχοι (α), παρὰ ζω- 
γράφοις μὲν ἀποτελεσθεῖσαι, εἰκῆ δὲ κείμεναι, καὶ 
μηδὲν πρὸς τὸ χάλλος ἑχυταῖς συμδάλλόμεναι" ἃς ὁ 
θεώμενος, καὶ πρὸς ἀχρίδειαν γεγραμμένας χατα- 


᾿νοῶν, τὸν μὲν ζωγράφον εἱχότως xai θαυμάζει xal 


ἐπαινεῖ, αὐτὰ δὲ δι' ἑαυτὰ χρώματα, fj τοὺς ἐφ᾽ ὧν 
γεγράφαται πίναχας, οὐδενὸς ἀξιοῖ λόγου. Ἵνα τοί- 
vuv τὸ θαῦμα xat ἐμὸν γένηται, xai συμμερίσωμαι 
τῷ Θεῷ τὸν ἐκ τῆς καλῆς δημιουργίας ἔπαινον, ἐμοὶ 
κατέλιπε τὸ καθ᾽ ὁμοίωσιν γεγενῆσθαι Θεοῦ. Ἔστιν 
οὖν δυνάμει μὲν τὸ ἐν ἐμοὶ λογικὸν καὶ νοερὸν, ὃ δὴ 
καὶ χατ᾽ εἰχόνα Θεοῦ πεποιῆσθαί με δείκνυσιν " ἐν- 
ἐργείᾳ δὲ, τὸ καὶ ἀντιποιηθῆναι τῆς ἀρετῆς, καὶ 
πράξει κατορθῶσαι τὸ χαλὸν, καὶ οὕτως ἐλθεῖν διὰ 
τῦς ἀρίστης πολιτείας εἰς τὸ καθ᾽ ὁμοίωσιν τοῦ Θεοῦ. 


Ὥστε τὸ μὲν xav! εἰχόνα Θεοῦ, ἀρχή ἔστι xal ῥίζα 


τοῦ ἀγαθοῦ, ἣν εὐθὺς ἐν τῷ κχτίζεσθαι σνγκαταδεδλη- 
μένην τῇ φύσει μου ἔσχηχα᾽ τὸ δὲ καθ᾽ ὁμοίωσιν 
Θεοῦ, ἔσχατον ἐκ τῶν ἔργων μου, καὶ τῶν περὶ τὰ 
χαλὰ πόνων, καὶ τῆς πρὸς ὅλην ζωὴν ἐναρέτου δια- 
γωγῆς, περιγίνεταί μοι, Εὐλόγως τοίνυν, οὐχ ἅμα 
τῷ χτισθῆναι, καὶ τὸ καθ᾽ ὁμοίωσιν Θεοῦ εὐθὺς γενέ- 
σθαι μοι ὁ χτίσας ἀπεφήνατο. ἤλχουε γὰρ καὶ τί 


D φησιν ἕν Εὐαγγελίῳ * Γίνεσθε τέλειοι, καθὼς καὶ 


sler colestis μον[δοίι est ; quia solem suum oviri 


iniquos 13. 

21. Vidisti ubinam et quando Dominus id quod 
est ad similitudinem nobis reddiderit? (Quoniam 
solem suum oríri facit super malos et bonos, et pluit 
super justos el iniquos. Si oderis scelera, si iujuria- 


!3 Matth. v, 48, 45. 


(a) Hic deesse videtur ὦμεν, vel tale quid. Epi. 


ὁ Πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος τέλειός ἐστιν’ ὅτι τὸν ἥλιον 
αὐτοῦ ἀνατέλλει ἐπὶ πονηροὺς καὶ ἀγαθοὺς, καὶ βρέχει 
ἐπὶ διχαίους xai ἀδίχους. 

facit. super malos δέ bonos, et pluit super justos. el 


21. Εἶδες ποῦ xal πότε ἀποδίδωσιν ἡμῖν ὁ Κύριος 
τὸ χαθ᾽ ὁμοίωσιν ; Ὅτι τὸν ἥλιον αὐτοῦ ἀνατέλ- 
λει ἐπὶ πονηροὺς καὶ ἀγαθοὺς, καὶ βρέχει ἐπὶ δι- 
καίους καὶ ἀδίκους. ᾿Εὰν γένῃ μισοπόνηρος, ἀμνῆ- 


DE HOMINIS STRUCTURA ORATIO I. 


94 


σίκαχος, μὴ ἀμυνόμενος τὸν ἐχθρὸν, μὴ μεμνημένος A rum memoriam deleveris, hostem haud ulciscare, 


τῆς χθιζῆς ἔχθρας" ἐὰν γίνῃ φιλάδελφος, συμπαθὴς, 
ὠμοιώθης θεῷ. ᾿Εὰν οἷός ἐστιν ἐπὶ σὲ τὸν ἀμαρτω- 
λὸν ὁ Θεὸς, τὸν ἐναντιούμενον αὐτῷ χαθ᾽ ἑχάστην, 
τοιοῦτος γένῃ ἐπὶ τὸν εἰς σὲ πεπλημμεληκότα ἀδελ- 
φὸν, τῇ τελείᾳ ἀγαπῃ καὶ τῇ πρὸς τὸν πλησίον εὐ- 
σπλαγχνίᾳ, ὡμοιώθης Θεῷ. Ὥστε τὸ xav! εἰκόνα μὲν 
ἔχεις ἐκ τοῦ λογικὸς εἶναι" x60 ὁμοίωσιν δὲ γένῃ, 
ix τοῦ χρηστότητα ἀναλαθεῖν. "AváAaÓe τοιγαροῦν 
σπλάγχνα οἰκτιρμοῦ, χρηστότητα, ἴτα ἐνδύσῃ 
Χριστόν" δι’ ὧν γὰρ ἀναλάμθάντις τὴν χρηστότητα, 
διὰ τούτων ἐνδύῃ Χριστὸν, καὶ τῇ πρὸς αὐτὸν οἴχειώ- 
cst οἰχειούμενος θεῷ. Οὕτως ἡ ἱστορία τῆς ἀνθρω- 
πίνης πλάσεως παίδευσίς ἐστι τοῦ βίου τοῦ ἡμετέρου. 
Ποιήσωμεν ἄνθρωπον χατ᾽ sixóva ἡμετέραν χαὶ 
καθ’ ὁμοίωσιν. ᾿Εχέτω ic αὑτῇ τῇ χτίσει τὸ χατ’ 


εἰχόνα’ γενέσθω δὲ καὶ καθ᾽ ὁμοίωσιν διὰ τῆς οἰχείας B 


σπουδῆς. ἐπειδὴ τὴν δύναμιν τούτου ἔχει ἐν τῇ ol- 
κείᾳ φύσει λαδών. Εἰ ἐποίηοε καθ’ ὁμοίωσιν Θεοῦ ἐξ 
ἀρχῆς, ποῦ cou dj χάρις ; πόθεν ἄν σὺ ἐστεφανοῦ ; 
Εἰ γὰρ ὁ Δημιουργὸς τὸ ὅλον τῇ φύσει ἀπέδωχε, πῶς 
ἂν cot ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν ἡνοίγετο ; Νῦν δὲ, τὸ 
μὲν ἐδόθη τὸ δὲ ἀτελὲς κατελείφθη ἵνα σεαυτὸν τε- 
λειώσας, ἄξιος γένῃ τῆς παρὰ τοῦ Θεοῦ μισθαποδο- 
σίας. Πῶς οὖν γινόμεθα καθ᾽ ὁμοίωσιν ; Διὰ τοῦ Εὐαγ- 
γελίου. Τί γάρ ἐστι Χριστιανισμός ; Θεοῦ ὁμοίωσις 
χατὰ τὸ ἐνδεχόμενον ἀνθρώπου φύσει. El ἀνεδέξω τὸ 
εἶναι Χριστιανὸς, ἐπείχθητι γενέσθαι ὅμοιος θεῷ" 
ἔνδυσαι Χριστόν. Πῶς δὲ ἐνδύσῃ, ὁ μὴ σφραγισάμε- 
νος ; πῶς ἐνδύσῃ, ὁ μήπω τὸ βάπτισμα εἰληφώς ; Ὁ 
γὰρ τὸ ἔνδυμᾳ τῆς ἀφθαρσίας μὴ δεξάμενος, πόῤδω 
πάνυ καθίσταται τῆς πρὸς Θεὸν ὁμοιώσεως Εἰ ἔλεγόν 
σοι, δεῦρο γενοῦ ὅμοιος βασιλεῖ, οὐκ ἂν εὐεργέτην με 
ἔκοινας, καὶ πολλῷ τῷ τάχει ἔσπευδες πρὸς τὸ καλού- 
μενον; 'Emst δὲ βούλομαί σε ὅμοιον Θεῷ ποιῆσαι, 
φεύγεις τὸν λόγον τὸν θεοποιοῦντά σε, ἐπιφραξάμενος 
τὰ ὦτα, ἵνα μηδὲ ἀχούειν ἔχῃς τῶν σωτηρίων λόγων. 


C 


si hesterne simultatis atque odii recordatus non 
fueris : si fratrem amore ac miseratione fueris pro- 
secutus, Deo similis evasisti. Si ex animo dimisisti 
inimico, Deo similis existis. Si qualis erga te pec- 
catis obnoxium Deus est, qui quotidie illi adverse- 
ris, talis etipse erga fratrem in te delinquentem 
efficiare, affectu illo miserantis animi erga proxi- 
mum, Deo similis effectus es. Quamobrem quod est 
ad imaginem inde habes, quod ratione preditus es : 
efficeris vero ad similitudinem, ex eo quod benigni- 
tatem assumis. Assume itaque viscera misericordiz, 
benignitatem '*, ut Christum induas. Quibus enim 
benignitatem assumis, iis Christum induis ; et qua 
illi necessitudine conjungeris, cum Deo necessitudi- 
nem contrahis. In hunc modum hominis formati 
historia, vite nostre formatio est ac disciplina. 
Faciamus hominem ad. imaginem nostram οἱ ad si- 
militudinem. Habeat homo in ipsa creatione,ut quod 
est ad imaginem, fiat et ad similitudinem proprio 
studio atque opera ; quippe qui rei hujus facultatem 
in propria nactus natura est.Si Deus a principio ad 
similitudinem fecisset, ubinam tpa foret gratia? 
Quid esset nnde corona donareris ? 8i enim Creator 
rem omnem nature tribuisset, qua tandem ratione 
regnum colorum tibi pateret? Nunc vero alterum 
dedit, alterum imperfectum reliquit, ut tu te ipse 
perficiens dignus efflciaris, qui mercedem ἃ Deo ᾿ 
consequaris. Qua igitur ratione ad similitudinem 
efficimur? Per Evangelium. Quid enim est Chri- 
stiana professio ? [nita cum Deo similitudo, quoad 
ejus capit humana natura. 8i in animum induxiati 
ut esses Christianus, operam nava ut Deo similis 
efficiaris: indue Christum. At quanam indues ra- 
tione, qui non es sigillo consignatus ? Quomodo in- 
dues, qui nondum baptismo es initiatus ἢ Qui enim 
ineerruptionis indümentum non suscepit, valde 


procu] a Dei similitudine consistit. Si dicerem .Jibi, agedum. esto similis imperatori ; nonne amicum 
me ac beneflcum existimares, ac quam celerrime'quo Invitaris properares ? Quia vero Deo te similem 
preestare satago, obstructis aur$bus sermonem fugis te deitate donantem, ut nec auditu salutis verba 


possis peroipore. 

22. Kai ἐποίησεν ὁ Θεὸς τὸν ἄνθρωπον’ xaz' εἷ- 
κόνα Θεοῦ ἐποίησεν αὐτόν, Εἴποι ἂν τάχα ἐνταῦθα 4 
γυνή" Τί πρὸς ἐμὲ ὁ λόγος ; ὁ ἀνὴρ τηνικαῦτα ἐγένετο. 
Οὐ γὰρ εἶπε τὴν ἄνθρωπον, φησὶν, ἢ ἅπλως ἄνθρωπον. 
ἀλλὰ τῇ τοῦ ἄρθρου προσθήχῃ τὸ ἀῤῥενικὸν ἐνέφηνεν. 
᾽Αλλ' ἵνα μὴ ἀμαθῶς τις τῇ τοῦ ἀνθρώπου προσηγο- 
ρίᾳ ἐπὶ τοῦ ἀνδρὸς ἦ μόνον χεχρημένος, προσέθηκεν. 
"Apstv καὶ θῆλυ ἐποίησεν αὐτούς * ἵνα γνῷς, ὅτι 
xal ἢ γυνὴ ἔχει τὸ x&v! εἰχόνα Θεοῦ γεγενῆσθαι, 
xal ὁ ἀνήρ. Ὅμοιαι γὰρ αἱ φύσεις ἀμφοτέρων ἐπλά- 
σθησαν, καὶ ἴσαι τούτων αἱ πράξεις, ἴσα τὰ ἔπαθλα, 
ἴση ἣ τούτων χαταδίχη. Μὴ γὰρ προφασιζέσθω τὸ 
ἀσθενέστερον ἧ γυνή dv γὰρ τῇ σαρχὶ τοῦτο᾽ ἢ 
μέντοι ψυχὴ ἐπίσης τῇ ἀνδρείᾳ τὴν οἰκείαν ἔσχηκε δύ- 
ναμιν. Ἐπειδὴ οὔχ ὁμότιμον τὸ xav! εἰκόνα Θεοῦ 
εἰλήφασιν, ὁμότιμον ἔχουσι xal τὴν ἀρετὴν, καὶ τὴν 


33 (0]088. i1, 2. !* Gen. 1, 27. 


22. Εἰ fecit. Deus hominem: ad. imaginem Dei 
fecit eum 15. Dicat hic forsitan mulier: Quid ad me 
sermo spectat? Vir tunc conditus est. Non enim, 
835 inquit, dixit hominem genere feminino, aut 
simpliciter hominem, sed articuli sdjectione mascu- 


D linum sexum indicavit. At ne quis inscite hominis 


appellationein viro duntaxat usum ezistimet,adjecit: 
Masculum etl feminam fecit eos ; ut intelligas habere 
et mulierem, quod ad Dei imagrinem condita sit, 
et quod ad Dei similitudinem esse nanciscatur, uti 
et vir. Paris dignitatis amborum formati sexus, 
paresque sunt horum actiones, paria premia, par 
eorum damnatio. Ne enim mulier imbecilliorem 
sexum oausificetur. Istud namque in carne est ; ad 
animam vero quod attinet, nihil viro imparem na- 
cta est potentiam. Quandoquidem igitur femine 


25 APPENDIX OPERUM S. BASILII MAGNI. 36 
pari viris dignitate accepere ut ad Dei sint imagi- À τῶν ἀγαθῶν ἔργων ἐπίδειξιν" καί οὐδεμία παραίτη- 


nem, pari dignitate virtute pollent, bonorumque 
operum edunt specimen: nullaque excusatio est, 
Bi qua forts corporis imbecilles vires ostendat. 
Quanquam enim absolute mollius delicatiusque na- 
tum est, at pronum paratumque ad miserationem, 
ad tolerantiam vividum ac firmum, in vigiliis acre 
ac contentum. Longeenim etiam femineus sexus ho- 
nesti studio, laboris instantia ac tolerantia virilem 
excedit. Ac nunquam flat ut vir paribus modis fe- 
mins equetur, sive in jejunii virtutisque relique 
cultu, sive in lacrymarum exuberantia, sive in 
rationis labore, sive in beneflcentie copia. Vidi ego 
mulierem, clam viro, que usus familie essent pio 
80 &alutari furto subducentem, ac pauperibus oc- 
culte distribuentem, invitumque virum ac nescien- 
tem, necnon domesticos demerentem. Pro illo nam- 
que et familie augmento, natorumque incolumi- 
tate beneflcentie opera prestabat. 


23. Habet itaque et femina, nihil viro minus, 
tum quod ad imaginem, tum quod ad similitudinem 
est : quando non in homine qui foris paret, id est 
in corpore, sed in interno ac principaliori hec tum 
intelliguntur, tum constituta sunt ao resident. Id- 
que adeo in causa est, ut et nos ad utrosque,quasi 
δὰ unum, sermonem intendamus. Ejus vero pror- 
gus compos efficiere benignitatis stipendiis, malo- 
rum sustinentie, communionis, impartitionis, mu- 
tuse fraterneque amicitie, odii scelerum ac vitio- 
rum ; atque hoc demum,si peocati libldinum victor 
exstiteris. Hinc enim in ea que ratione carent bru- 
tasque animantes imperium provenit. 


24. Et praesint, inquit, besiíis. Forte vero an di- 
cas, quibusnam futürum ut presim bestiis, ac ubi 
he mihi adsunt? Utique vero nescis, bestias que 
numerum excedant circum 1e esse, multamque 
ejusmodi turbam in te circumferre, ac in te versari 


continue ? Parvane bestia ira et furor, cum ín. 


corde oblatrat, omnique pejus cane exacerbatur ac 
exestuat? Dolus atque fraus, cum in animo deli- 
tescit, atque insidias instruit, nonne bestia vulpe 
gevior ursaque incicurabilior? Qui autem injuria- 
rum procacilate preceps est, nonne palam scor- 
pius ? At qui clanculum ex insidiis ulciscitur,nonne 
vipera trucior ? Quamnam bestiam intus animo, et 
in nobis ipsi non alimus, quando etiam qui et fe- 


minarum libidine estuant, equi sunt insanientes ? D 


Equi enim, inquit, furentes in feminas facli sunt : 
unusquisque ad uxorem proximi sui hinniebant '*. In 
brutarum namque animantium indolem sensumque 
3386 sese quis transtulit, qua se libidini atque vitio 
necessitudine devinxit. Multa itaque sunt in nobis 
bestie, quibus enitere ut imperio praesis. Si quidem 
iis que] foris sunt presis, que vero intus sunt im- 
perio liberas, id est, non mancipatas, subditasque 
reliqueris, pensa animo quid cernentibus videberis, 
qui leonis quidem mute animantis victor exeietas, 


15 Jerem. v, 8. 


σίς ἐστι τῇ προδαλλομένῃ τυχὸν τὴν τοῦ σώματος 
ἀσθένειαν. El γὰρ καὶ ἅπλως ἁπαλὸν ἐπεφύχει, ἀλλὰ 
ἕτοιμον εἷς συμπάθειαν εὔτονον εἰς καρτερίαν, σύν - 
τονον ἐν ἀγρυπνίαις. Ὑπεραίρει γὰρ πολὺ xal τὴν 
ἀνδρείαν φύσιν dj τοῦ θήλεος περὶ τὸ ἐνστατιχὸν τοῦ 
καλοῦ xal καρτερικόν' xal οὐχ ἄν ποτε ἐξισωθείη 
ἀνὴρ γυναιχὶ, ἢ περὶ τὴν τῆς νηστείας xai τῆς ἀλ- 
λης ἀρετῆς ἄσκησιν, 1| τὸ ἐν δάχρυσι δαψιλὲς, ἢ τὸ 
ἐν προσευχαῖς φιλόπονον, ἢ τὸ ἐν εὐποίαις ἄφθονον. 
Εἴδον ἐγὼ γυναῖκα λάθρα τοῦ ἀνδρὸς ὑφαιρουμένην τὰ 
τῆς οἰκίας χρειώδη, χλοπὴν ἐπαινετὴν xal σωτη- 
ρίαν, χαὶ πένησιν αὐτὰ ἐν τῷ λεληθότι διανέμουσαν, 
καὶ ἄκοντα xal ἀγνοοῦντα τὸν ἄνδρα xal τοὺς οἷ- 
χείους εὐεργετοῦσαν’ ὑπὲρ γὰρ ἐκείνου, xal τῆς τοῦ 
οἴχου αὐξήσεως, xxi τῆς τῶν τέχνων διαμονῆς ἔδρα 
τὴν εὐποιίαν, 


23. "Ἔχει τοίνυν καὶ τὸ θῆλυ, οὐχ ἧττον τοῦ ἄῤῥε- 
νος, καὶ τὸ x»t' εἰκόνα, vai τὸ καθ᾽ ὁμοίωσιν᾽ ἐπειδὴ 
μὴ ἐν τῷ ἔξωθεν φαινομένῳ ἀνθρώπῳ, ἤτοι τῷ σώ- 
ματι, ἀλλ᾽ ἐν τῷ ἔσωθεν καὶ χυριωτέρῳ ταῦτα xal 
ἐπιθεωρεῖται καὶ ἐπισυνίσταται ^ xai διὰ τοῦτο καὶ 
ἡμεῖς, ὡς πρὸς ἕνα, πρὸς ἀμφοτέρους ποιούμεθα 
τὴν διάλεξιν, Τοῦνο δὲ περιέσται σοι πάντως, διὰ 
τῆς χρηστότητος, τῆς ἀνεξιχαχίας, τῆς κοινωνίας, 
τῆς μισοπονηρίας, καὶ τοῦ χρατεῖν τῶν παθῶν τῆς 
ἁμαρτίας: ἐντεῦθεν γὰρ ἄχολουθεϊ xai τὸ ἄρχειν τῶν 


ἀλόγων. 


24, Καὶ ἀρχέτωσαν, φησὶν, τῶν θηρίων. Τάχα 
οὖν ἐρεῖς’ Kal ποίων μέλλω θηρίων ἄρχειν ; καὶ 
ποῦ μοι ταῦτα πάρεισιν ; ᾿Αγνοεῖς δὲ ἄρα, ὅτι μυρία 
θηρία περὶ σὲ, καὶ πολὺν τοιοῦτον ὄχλον ἐν σεαυτῷ 
περιφέρεις, xái ἐντός σου διατρίδει διηνεχῶς ; Μι- 
χρὸν θηρίον ἐστίν ὁ θυμὸς, ὁπότε ὑλαχτεῖ τῇ καρδίᾳ 
xal χεῖρον παντὸς χυνὸς ἀγραίνεται; ὁ δόλος δὲ, 
ὅταν τῇ ψυχὴ ἐμφωλεύει, καὶ τὰς ἐπιδουλὺς καταρ- 
τύῃ, οὐ θηριον ἀλώπεχος ἀγριώτερον καὶ ἄρχτου δυσ- 
ἡμερέστερον ; ὁ δὲ ὀξὺς εἷς ὕδριν, οὗ σκορπίος &v- 
τιχρυς ; ὁ δὲ λάθρα ἀμυνόμενος, οὐχ ἐχίδνης χαλε- 
πώτερος ; Ποῖον θηρίον οὐκ ἔνδον καὶ ἐν ἑαυτοῖς ὑπο- 
τρέφομεν, ἐπεὶ καὶ ὁ θηλυμανὴς, ἵππος ἐστιν ἐπι- 
μαινόμενος ; Ἵππνι γὰρ, φησὶ, θηλυμανεῖς ἐγενήθη- 
σαν * ἕχαστος ἐπὶ τὴν γυναῖχα τοῦ πλησίον αὐτοῦ 
ἐχρεμέτιζε. Μειέθηχε γὰρ ἑαυτὸν ἐπὶ τὴν τών ἀλόγων 
φύσιν, διὰ τὸ πάθος ὦ προσωχειώθη. Πολλὰ τοίνυν 
θηρία ἐν ἡμῖν, ὧν ἀγωνίζου ἄρχειν. Et γὰρ τῶν ἔξω 
μὲν ἄρχεις θηρίων, τὰ δὲ ἕνδον ἀδασίλευτα, εἴτουν 
ἀνυπόταχτα καταλείψεις, σχόπει, τί τοῖς ὁρῶσί σε 
δόξεις λέοντος μὲν ἀλόγου ζώου χρατῶν xal χατα- 
φρονῶν αὐτοῦ τοῦ βρυχήματος, τοῦ δὲ περὶ τὴν 
καρδίαν θυμοῦ ἡττώμενος" xai πρίων μὲν τοὺς ὀδόν- 
τας, φωνὴν δὲ ἄναρθρον πολλάχις, ὑπὸ τῆς χατα- 
σχούσης μανίας, ἀφιείς" τυχὸν δὲ καὶ χεῖρας ἐκτεί- 


37 DE HOMINIS STRUCTURA ORATIO 1]. 38 


νων εἷς τὴν τοῦ παρεστῶτος ἄμυναν. "Apa οὗ παντὸς À ira vero sucoumbas; ao quidem strideas dentibus, 
ἀρχομένου piv, εὐεκτοῦντος δὲ, ἀθλιώτερος ἐντεῦθεν neo raro impeditam vocem et indistinctam furore 
xal καταγελαστότερος, ὅτι ἄρχει μᾶλλον σοῦ ὁ θυ- — correptus emittas ; fors autem etiam manus ad ul- 
μὸς, τὸν λογισμὸν παρωσάμενος, xal τὴν δυνα- — tionem ejus qui stat e vicino extendas. Nunquid 
στείαν τῆς ψυχῆς παραλαδὼν, ἄγει σε ὅπου τύχοι — non quovis sudito, cui sane rite habeant mentis 
ἴσα καὶ δέσμιον, ὃν ἄρχοντα πάντων κχατέστησεν ὁ — rationes, inde miserabilior es ac deridiculosior, 
Θεός: quod ira magis imperio premit, submota rationc, 
arreptoque animi dominatu, ao quasi vinotum quo libuerit trahit, cui Deus universorum concessit im- 
erium ? 

. 25. ᾿Αλλὰ cb μὲν φύλαττε τὸ δοθὲν ἀξίωμα : 25. Enimvero,tu quidem serva concessam digni- 
ἄρχων ἐκτίσθης, ἄρχων παθῶν. "Apye θηρίων, ἄρχε — tatem.Princeps creatus es : qui vitiis imperio prue- 
lomexov, ἄρχε πετεινῶν. Μὴ μετεωρίζου τοῖς λογι- — sis ac affoctibus. Esto bestiis,esto Berpentibus,esto 
σμοῖς, μὴ κοῦφος ἔσο τῇ διανοίᾳ καὶ ἄστατος" ἄρχειν volatilibus preeses. Noli animo extolli. Noli esse 
τὰρ ἐκρίθης πτηνῶν, οὐχ ὁμοιοῦσθαι πτηνοῖς. Μὴ mente levis ac instabilis. Constitutum tibi est ut 
οὖν τυφωθῇς, μὴ ὑπεραθῇς, μὴ μείζω φρονήσῃς D presis volucribus, non ut volueribus similis sis. 
τῆς ἀνθρωπίνης xal γηίνης φύσεως" μὴ ἄπερφυσῶ — Noli itaque superbia inflari, noli altius efferri, ne 
ἐπαινούμενος, μὴ δόξαζε σεαυτὸν, μηδὲ μεγάλυνς — quam pro humana terrenaque indole majus sapias. 
τὰ cà, ἵνα μὴ μετᾶ τῶν πτηνῶν λογισθῇς, ἐπίσης ΝΘ extra modum fastu tumeas laudibus acceptis. 
ἑχείνοις ἑπαιρόμενος, καὶ τῇδε κἀχεῖσε τῇ πτήσει — Noli teipsum laudare, nec magnifice tua efferre,ne 
περιφερόμενος. "Apys τῶν ἕν σοὶ λογισμῶν, ἵνα γένῃ — cum volucribus computeris, qui pari illis ratione 
ἄρχων τῶν ὄντων πάντων’ οὕτως ἡ κατὰ τῶν ζώων δε- — attollaris, atque huc ac illuc volatu circumferaris. 
δομένη ἀρχὴ ῥυθμίζει ἡμᾶς πρὸς τὸ ἡμῶν αὐτῶν &o- — Tuis ipse presis rationibus, ut rerum omnium 
ys. "Ατοπον γὰρ ἔστι βασιλευόμενον οἴχοι, ἐθνῶν presses effioiaris. Eum in modum conoessa nobis 
&oyetv καὶ ἄπο ἑτέρας κρατούμενον εἴσω ἐξουσίας, — adversus mutas animantes imperii vis,ut nos ipsos 
δημοσίᾳ πόλεως εἶνα: προστέτην. Χρὴ δὲ τὰ οἰκεῖα — imperio regamus componit. Absurdum namque est, 
πρῶτον καλῶς διαθέμενον, καὶ τὰ ἔνδον εὐταξίᾳ αἱ qui penes seipsum imperio prematur, gentibus 
κοσμήσαντα, οὔτω τῶν ἐχτὸς καὶ ὀθνείων προσλαμ- — imperio presit; quique tutus animo alteri sit man- 
6&veiw τὴν ἐπιστασίαν * ἐπεὶ περιστραφήσεται παρὰ — cipatus potentie, publice urbi patronum agére. : 
τῶν ἀρχομένων ὁ λόγος, ὅτι ᾿Ιατρὲ, Otpámsucov — Porro opere pretium est ut de suis primum optime 
σεαυτόν. Λοιπὸν ἑαυτοὺς θεραπεῦσαι πρῶτον cmoo- (7 statuat, qui eorum que foris sunt et extraneorum 
δάσωμεν. Οὐδεὶς γὰρ ὅτι μὴ ἐθήρασε λέοντα xar- — assumpturus'est prelationis munus.Alioquiintuum 
ἐμέμφθη ποτέ' εἰ δὲ μὴ ἐχράτησε τοῦ θυμοῦ, ἐν- — vertetur caput a subditis quod Ita dictum est : Me- 
ἐπαίχθη παρὰ movtóc ὡς ὁ μὲν μὴ δυνηθεὶς ἀγρίων — dice, cara teipsum 15, Reliquum est, ut ipsi nos pri- 
περιγενέσθαι θηρίων, οὔπω μέμψεως ἄξιος" ὁ δὲ τοῦ mum curare studeamus. Nemo enim quod leonem 
ἐνοχλοῦντος πάθους χρατῆσαι ἡτονηχὼς, ὑπὸ xatá- venatu non ceperit unquam reprehendatur; nisi 
νωσιν πάντως" διότι ἐχεῖνο μὲν οὐ συμδάλλεται τῷ — vero quis ira compos ἰδοίαϑ fuerit, ob omnibus 
τῆς λογικῆς ἀξιωθέντι ἀρχῆς, τοῦτο δὲ ἀναγκαῖον — ludibrio habetur.Quare is quidem qui feras bestias 
xal ὀφειλόμενον. Ὁ δὲ οἰκονομήσας ταῦτα γραφῆναι — domare nequiverit,haud dum dignus vituperio est; 
Κύριος, ὁ xa) τὴν μικρὰν ἡμῶν xal ἀσθενῆ γλῶσφαν “ qui autem viribus fractior fuerit, quam ut moleste 
παρασχευάσας μέχρι τοσούτου ὑμῖν “δμιλῆσαι, ὃ διὰ — ingruentes affectus vitiaque domuerit, damnationi 
τῆς ἀσθενοῦς ἡ μῶν διανοίας μοίδλους ὑμῖν θησαυ- prorsus obnoxius fuerit. ldcirco nimirum quod 
ροὺς ἐν τοῖς βραχέσι ἀποσχιάσμασι τῆς ἀληθείας — illud nihil condueit ei, qui rationis principatu do- 
ἐγκατασπείρας, δῴη ὑμῖν διὰ τῶν μικρῶν τὰ μεγάλα, — natus sit, istud vero necessarium ac debitum sit. 
διὰ τῶν ὀλίγων σπερμάτων τὸ τέλειον τῆς γνώσεως: — Dominus porro,cujus hec providentia soripta sunt 
xal ἡμῖν μὲν τῆς προαιρέσεως τὸν μισθὸν ἐντελῆ, η), ac consilio; qui et concessit ut modica atque debi- 
ὁμῖν δὲ τῆς ἀπολαύσεως τῶν θείων λόγων καρπὸν 18 lingua ncstra heo vobis loqueretur,quique adeo 
πεπληρωμένον' ὅτι αὐτῷ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς ἰηῇγηηδ mentis nostre opera ingentes vobis the- 
τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾽Λμήν. ΒΔΌΓΟΒ, tenui veritatis adumbratione, quovis modo 
inspersit, ipse vobis ex parvis magna, ex paucis seminibus perfectam scientiam tribuat: ac tum nobis 
ejus voluntatis cumulatum prestet premium, tum vobis fruendorum divinorum sermonum plenum fru- 
ctum. Ipsi gloria et imperium in secula seculorum. Amen. 








Τοῦ αὐτοῦ περὶ τῆς ἀνθρώπου ἱκατασχευῆς, 881 Ejusdem, de hominis structura 
AOTOZ Β΄. . ORATIO II. 
'O μὲν σοφὸς Σολομὼν, οὐχ ἐν πειθοῖς σοφίας Sapiens ille Salomon,non human» sapientie ver- 


ἀνθρωπίνης λόγοις, ἀλλ᾽ ἐν διδαχτοῖς llvsópatoc — bis ad suadendum compositis, sed doctrina san- 

ἁγίου σοφισθεὶς, ἐν τοῖς ἀρτίως ἡμῖν ἀνεγνωσμένοις — cti Spiritus eruditus, in his que paulo antea nobis 

ἀποσεμνύνων τὸν ἄνθρωπον, ἐδόα λέγων * Μέγα — lecta sunt hominea delaudens ac elogio celebrans; 

ἄνθρωπος, καὶ τίμιον &v)p ἐλεήμων. ᾿Εγὼ δὲ — exolamabat, Magna,inquiens, res est homo, et pretio- 
!** Luc. rv, 43. 


89 APPENDIX OPERUM 8. BASILII MAGNI. 40 


sum vir misericors !'.Ego autem stulte mecum ipse À ματαίως x«v' ἐμαυτὸν λογισάμενος, & 


reputans, tum que mihi animus suggerebat, tum 
qua ex Scriptura de homine didiceram ; plane du- 
bitabam, qui fiat in homo res magna sit, mortale 
scilicet animal,innumerabilibusque obnoaium per. 
turbationibus, atque ab ortu nativitatis ad senium 
usque malorum que numerum excedant examen 
exantlans; de quo scriptum est : Domine, quid. est 
homo, quia innotuisti e !*? Ac quidem Psalmista 
hominem despicit, ut vile animal. Parcemiastes vero 
ut magnum quid hominem prezedicat et effert. Verum 
quidquid istud dubii est mihi solvit qus lecta est 
hominis ortus procreationisqne historia.Audivimus 
enim modo quod Deus pulverem de terra sumpse- 
rit, atque hominem formarit.Quo ex verbo ac sen- 
tentia, utrumque scilicet inveni,tum nihil esse ho- 
minem,tum magnum quid esse.Ad solam naturam 
Bi respexeris,nihil est homo, nulliusque pretii : sin 
autem ad honorem quem adeptus est,magnum quid 
homo est. 

1.Quem illum?Compone hominis ortum,omnium- 
que aliarum rerum. Dixit Deus, Fiat lux, ct facla 
est. lux !*.Fiat firmamentum ; magnaque coeli fabri- 
ca desuper nobis extenta est, solo verbo effeota : 
gtelle, sol, luna ; cunctaque alia,|tum que oculo 
cernimus,tum que mente complectimur,verbo na- 
cta sunt ut essent. Mare, et terra, et quantus in eis 
ornatus est:animalium omnimoda genera,stirpium 
diverse variaque species ; cuncta praecepto condita 
sunt.Homo autem non item.Haud cnim dictum est, 
Fiat hoino, veluti Fiat firmamentum; verum amplius 
aliquid in homine vides, quam in luce, quam in 
colo,quam in luminaribus.Prestat omnibus homi- 
nis procreatio. Accepit enim, inquit, Deus pulverem 
de terra, et formavit hominem 30, Manu propria di- 
gnatur corpus nostrum formare. Non angelus for- 
mando ministravit. Non velut cicadas, sponte hu- 
mus hominem protulit.Non administris potestatibus 
hoc ut illudve facerent precepit;sed manu sua opus 
elaborat, sumpto e terra pulvere. Ubi oculos ad id 
quod acceptum est adverteris, merito dicturus es, 
Quid est homo? Ubi autem ad formaniem, ejusque 
ipsius fabricam mentis considerationem adjeceris, 
mutata rursus sententia, Magnum est homo,pronun- 
tiaveris;allerum propter materiam ex qua fabre- 
factus est,ut qux» 88 ipsa natura nihili reputetur; 
alterum honoris causa quodonatus est; 888 quippe 
revera magnum quid exsistat,eo quod ad imaginem et 
ad similitudinem. Et sumpsit Deus pulverem. Quo- 
modo ibi in superioribus, Et fecit Deus hominem ad 
imaginem suam ?!. Hominis procreatio jam in supe- 
rioribus tradita; hic aulem rursus a principio, ao 
si nibilum de hominis formatione didicissemus, 
narrationem institutit. Εἰ sumpsit. Deus pulverem de 
terra, et formavit hominem.Quod si quidam dixere, 


5! Prov. xx, 6. !? Psal. cxru, 3. 


(a) “Σλέχθμ. Mg., sint. 


19 (ones. 1, 3, 6. 


e 


τε εἶχον ἐν 
τῇ ἐμαυτοῦ διανοίᾳ, xai ἃ παρὰ τῆς Γραφῆς δεδι- 
δαγμένος ἥμην περὶ τοῦ ἀνθρώπου, αὐτὸς μὲν 
διηπόρουν, ὅτι πῶς μέγα ἄνθρωπος, τὸ ἐπίχηρον 
ζῶον, τὸ μυρίοις πάθεσιν ὑποχείμενον, τὸ ἐκ γενε- 
τῆς εἰς γῆρας μυρίων κακῶν ἐσμὸν ἐξαντλοῦν, περὶ 
οὗ εἴρηται“ Κύριε, τί ἔστιν ἄνθρωπος, ὅτι ἐγνώ- 
σθης αὐτῷ; xal ὁ μὲν Ψαλμῳδὸς καταφρονεῖ ὡς 
εὐτελοῦς τοῦ ζώου, xai 1j [Ιαροιμία ἀποσεμνύνει ὡς 
μέγα τι τὸν ἄνθρωπον. ᾿Αλλά μοι τὴν τοιαύτην δια- 
πόρησιν ἔλυσεν dj ἱστορία τῆς γενέσεως τοῦ ἀνθρώ- 
που ἀναγνωσθεῖσα, ᾿Ηχούομεν γὰρ νῦν ὅτι θεὸς ἔλαδε 
χοῦν ἀπὸ τῆς γῆς, xal ἔπλασε τὸν ἄνθρωπον. 
Eópov τοίνυν ἐγὼ ἐκ τοῦ ῥήματος τούτου ἀμφότερα, 
ὅτι οὐδὲν ἄνθρωπος, xal μέγα ἄνθρωπος. 'Eàv 
πρὸς τὴν φύσιν μόνον ἀπούλέψῃς, τὸ μηδὲν, xal τοῦ 
μηδενὸς ἄξιος" ἐὰν δὲ πρὸς τὴν τιμὴν ἣν ἐτιμήθη, 
μέγα ὁ ἄνθρωπος. 


1. Ποίαν ταύτην ; Σύγχρινον ἀνθρώπου γένεσιν, 
xai τῶν ἄλλων ἀπάντων. Εἶπεν ὁ Θεός ’ Γενηθήτω 
φῶς͵, καὶ ἐγένετο φῶς ᾿ γενηθήτω στερέωμα, καὶ ὁ 
μέγας οὐρανὸς ἄνωθεν ἡμῖν ὑπερτέταται, ῥήματι 
Θεοῦ γενόμενος " ἀστέρες xal ἥλιος xal σελήνη, καὶ 
τ᾽ ἄλλα ὅσα θεωροῦμεν ὀφθαλμῷ, καὶ ὅσα νῷ κατα- 
λαμδάνομεν, ῥήματι ἔσχε τὸ εἶναι, θάλασσα καὶ γῆ, 
καὶ ἡ ἐν αὐνοῖς διαχόσμησις, ζώων γένη παντοδαπὰ, 
φυτῶν διάφοροι ποικιλίαι, πάντα προστάγματι γέ- 
γονεν. "᾿άνθρωπος δὲ οὐχ οὕτως, Οὐ γὰρ ἐλέχθη (a), 
Γενηθήτω ἄνθρωπος, ὡς Γενηθήτω στερέωμα" 


( ἀλλὰ πλεῖόν τι δρᾷς ἐν τῷ ἀνθρώπῳ ὑπὲρ φῶς, 


ὑπὲρ οὐρανὸν, ὑπὲρ φωστῆρας " ὑπὲρ πάντα dj ἀν- 
θρώπου γένεσις Ἔλαθδε γὰρ, φησὶν, ὁ θεὸς χοῦν 
ἀπὸ τῆς γῆς, -αἱ ἔπλασε τὸν ἄνθρωπον. Κατ- 
αξιοῖ ἰδίᾳ χειρὶ διαπλάσαι τὸ ἡμέτερον σῶμα. Οὐχ 
ἄγγελος ὑπηρετήσατο εἷς τὴν πλάσιν" οὐχ d γῆ 
αὐτομάτως ὥσπρο τοὺς τέττιγας ἡμὰς ἐξέδρασεν * 
οὐκ εἶπε τόδε xxi τόδε ποιῆσαι λειτουργικαΐς δυνά- 
μεσιν" ἀλλ᾽ ἰδίᾳ χειρὶ φιλοτεχνεῖ, χοῦν λαδὼν ἀπὸ 
τῆς γῆς. Ὅταν μὲν πρὸς τὸ ληφθὲν ἀπίδῃς, εἰκότως 
ἐρεῖς * TU ἐστιν ἄνθρωπος" ὅταν δὲ τὸν. πλάσαντα, 
χαὶ τὴν τούτου αὐτουργίαν κατανοήσῃς, πάλιν μετα- 
ὀαλὼν ἀποφήνῃ ἐνδιαθέτως, ὅτι Μέγα ἄνθρωπος * 
τὸ μὲν, διὰ τὴν ὕλην ἐξ ἧς κατεσχεύασται, ὡς οὐδέν 
τι χατὰ τὴν ἰδίαν φύσιν λογιζομένην " τὸ δὲ, διὰ 


ἢ τὴν τιμὴν ἣν τετίμηται, ὡς μέγα ἐν ἀληθείᾳ, διὰ 


τὸ κατ᾿ εἴχόνα χαὶ xa0' ὁμοίωσιν, χρινομένην. 
Ka! ἕλαδεν ὁ Θεὸς χοῦν. Πῶς ἐχεῖ μὲν ἐν τοῖς 
κατόπιν. Καὶ ἐποίησεν ὁ Θεὸς τὸν ἄνθρωπον xax' 
εἰχόνα αὐτοῦ, ἐνταῦθα δὲ ἄνωθεν πᾶλιν ἀνθρώπου 
γένεσις ἱστορεῖται, ὡς μήπω μηδὲν περὶ τῆς τοῦ 
ἀνθρώπου διαπλάσεως δεδιδαγμένων ἡμῶν ; Λέγει 
γάρ’ Καὶ ἔλαθεν ὁ Θεὸς χοῦν ἀπὸ τῆς γῆς, xal 
ἔπλασε τὸν ἄνθρωπον. Εἰ δέ τινες ἔφασαν, τὸ 


30 Genes. rj, 6. ?! Genes. r, 27. 


4A 


DE HOMINIS STRUCTURA ORATIO II. 


43 


μὲν ἔπλασεν, ἐπὶ τοῦ σώματος εἰρῆσθαι. τὸ δὲ A illud quidem formavit,de corpore dictum esse : quod 


ἐποίησεν, ἐπὶ τῆς ψυχῆς" καὶ ἴσως οὐχ ἔξω τῆς 
ἀληθείας ὁ λόγος, Ὅπου μὲν γὰρ εἴρηται, Καὶ 
ἐποίησεν ὁ θεὸς τὸν ἄνθρωπον, λέγει, κατ᾿ clxóva 
Θιοῦ ἐποίησεν αὐτόν: ὅπου δὲ λοιπὸν πεοὶ τῆς 
σωματικῆς ἡμῶν ὑποστάσξως χαὶ τῆς πλάσεως 
διηγεῖται, τὸ ἔπλασεν λέγει. Διαφορὰν δὲ ποιήσεως 
χαὶ πλάσεως xal ὁ Ψαλμῳδὸς ἐδίδαξεν, εἰπών" Αἱ 
χεῖρές σου ἐποίησάν με mal ἔπλασάν με’ ἐποίη- 
σαν τὸν ἔσω ἄνθρωπον, ἔπλασαν τὸν ἔξω" καὶ 
γὰρ πρέπει ἡ μὲν πλάσις πηλῷ, ἡ δὲ ποίησις τῷ 
xav' εἰχόνχ' ὥστε ἐπλάσθη μὲν ἡ σὰρξ, ἐποιήθη 
& ὁ ψυχή. "Avo vous ἐπὶ ψυχῆς ὑποστάσεως, νῦν 
περὶ τῆς τοῦ σώματος διαπλάσεως ἡμῖν διαλέγεται. 
"Eys καὶ τοῦτον τὸν λόγον. Τίς δὲ οὗἶτος; Ὅτι τὰ 
μὲν ἐν χεφαλαίῳ λέγεται" τὰ δὲ κατὰ τὸν τρόπον, 
καθ᾽ ὅν ἕχαστον γέγονεν, ἡμῖν παραδίδοται. "Avtoev 
μὲν οὖν ὅτι καὶ ἐποίησεν, οὐχ ἐνδιέτριψε δὲ τῷ 
τρόπῳ τῆς ποιήσεως. ὧδε καὶ πῶς “ἐποίησεν. Εἰ 
γὰρ ἁπλῶς εἶπεν, ὅτι ἐποίησεν, ἐλογίξετο ἂν, ὅτι 
ἐποίησεν ὡς τὰ χτήνη, ὡς τὰ θηρία, ὡς τὰ φυτὰ, 
ὡς τὸν χόρτον. Ἵνα οὖν φύγῃς τὴν πρὸς τὰ ἀγριώτε- 
ρα καὶ ἀναισθη τότερα χοινωνίαν, τὴν ἰδιάξουσαν 
περὶ σὲ τοῦ Θεοῦ φιλοτέχνησιν ὁ λόγος παρέδωχεν. 
Ἔλχδεν ὁ θεὸς χοῦν ἀπὸ τῆς γῆς. Ἐχεῖ εἶπεν, 
ὅτι ἐποίησεν, ἐνταῦθα δὲ πῶς ἐποίησε χοῦν ἔλαδε 
ἀπὸ τῆς γῆς, καὶ ἔπλασε ταῖς ἰδίαις χερσίν. 'Ev- 
θυμήέθητι, πῶς ἐπλάσθης" τὸ ἐργαστήριον τῆς φύ- 
σεως λόγισαι’ χείρ ἐστι Θεοῦ ἡ κχατασχευάσασα. 
Τὸ οὖν παρὰ θεοῦ πλασθὲν, διά πονηρίας μὴ μιανθῇ, 
δι’ ἁμαρτίας μὴ ἀλλοιωθῇ, μὴ ἐχπέσῃς βία τῆς 
συνεχούσης σε χειρὸς τοῦ Θεοῦ. Σχεῦος εἶ θεόπλα- 
στον, παρὰ Θεοῦ γενόμενον' δόξαζε τὸν ποιήσαντα. 
Οὐδὲ γὰρ ἄλλου τινὸς ἕνεχεν ἐγένου, ἤ ἵνα ὄργανον 
ἧς ἐπιτήδειον τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ. Καὶ γὰρ ὁ κόσμος 
οὗτός σοι ὅλος ὥσπερ τι βιδλίον ἔγγραφόν ἐστιν, 
ὑπαγορευόμενον τὴν τοῦ Θεοῦ δόξαν' τὴν ἀπόχρυ- 
eov xal ἀόρατον του Θεοῦ μεγαλωσύνην δι᾽ ἕαυ- 
τοῦ διαγγέλλον σοι τῷ νοῦν ἔχοντι, εἰς κατανόησιν 
Θεοῦ ofc ἀληθείας. Βάντως οὖν μέμνησαι (a) τῶν 
εἰρημένων. 


vero fecit, de anima ; haud forte ἃ vero sententia 
hec abierit. Nam ubi dictum est, Et fecit Deus ho- 
minem, subditur, ad Dei imaginem fecit illum : at 
ubi nobis corporis fabricam narrat ac substantiam, 
formavit dicit. Porro discrimen ejua quod est face- 
re, et quod formare, docuit nos et Pralmista di- 
cens ;: Manus tuz fecerunt me, et formaverunt me 18. 
Fecit interiorem hcminem ; formavit eum qui foris 
est. Ac sane luto quidem formari convenit; fieri 
vero, ei quod est ad iinaginem. Quamobrem caro 
quidera formata est ; factus vero animus. Cum ita- 
que superius de animi substantia dixisset, de cor- 
poris nunc formatione nobis disserit. Quin hano 
quoque habe sententiam. Quenam vero est illa ? 
Nempe partim summatim dicere Scripturam; par- 
tim modum quo singula queque facta sint, nobis 
tradere. Superius igitur etiam fecisse hominem di- 
xit, in modo tamen quo sit factus non hesit; hic 
modum quoque tradit quo fecit.Si enim simpliciter 
eum fecisse dixisset,existimaretur sio fecisse quem- 
admodum jumenta, quemadmodum bestias, quem- 
admodum stirpes, quemad modum fenum. Ut igitur 
hoo caveas ; ne eadem forte atque agrestiora ani- 
mantia, atque a sensu remotiora corpora habeare, 
peculiare in te Dei artificis operam Scriptura tradi- 
dit: Sumpsit Deus pulverem de terra. llic dixit 
quod fecerit, hic vero modum quo fecit. Sumpsit 
de terra pulverem, et formavit propriis manibus, 
Alta monte cogita quomodo formatus sis : que na- 
ture officina, animo reputa, Dei scilicet manus est, 
qua te est fabricata. Quod itaque Deo auctore for- 
matum est,cave ne per malitiam polluatur ; ne pec- 
ceti contagio in diversum mutetur, ne excussus vj 
ἃ Dei manu te conservante prolabaris. Vag est divi- 
nitus formatum, ἃ Deo conditum ; lauda eum qui 

fecit. Neque enim ulla alia ex causa conditus 68, 

quam ut divine laudis idoneum organum esseg.Et- 

enim mundus hio universus velut liber quidam scri- 

ptus tibi est,qui Dei laudem atque gloriam in me- 

moriam revocet ; occultam atque oculis inaspeetam 


Dei majestatem, a se tibi, qui ratione preditus sis, &d Dei, qui veritas est, intelligentiam annuntians, 


Prorsus igitur que dicta sunt memoria teneto. 

2. Kal ηὐλόγησεν αὐτοὺς ὁ Θεὸς, xal 
Αὐξάνεσθε xal πληθύνεσθε, xal πληρώσατε τὴν 
γῆν. Διπλῆ γὰρ ἡ αὔξησις" d μὲν σώματος, ἣ δὲ 
ψυχῆς. ᾿Αλλὰ ἢ ψυχῆς αὔξησις, d$ διὰ τῶτ μαθη μά- 
τῶν εἰς τελείωσιν προσθήχη" σώματος δὲ αὔξησις, 
ἣ ἀπὸ μικροῦ εἰς τὸ χαθῆκον μέτρον ἀποκατάστασις. 
Τὸ οὖν Λὐξάνεσθε ἐπὶ πάντων λεγόμενον, τοῖς μὲν 
ἀλόγοις ζώοις, κατὰ τὴν τοῦ σώματος τελείωσιν 
κατὰ τὸν ἀπαρτισμὸν τῆς φύσεως, εἴρηται. ἡμὶν 
καὶ τοῖς λογικοῖς, τὸ Λὐξάνεσθε, κατὰ τὸν ἔσω ἄν- 
θρωπον, χατὰ τὴν προκοπὴν τὴν εἰς Θεὸν ἀνάγου- 
cav: οἷος ἦν ὁ Βαῦλος, τοῖς μὲν ἔμπροσθεν ἐπεχτει- 
νόμενος, τῶνδ᾽ ὄπισθεν ἐπιλανθανόμενος, Λὕτη ἐστὶν 
ἡαὔξησις, ἡ τῶν θεωρημάτων τῆς εὐσεδείας ἀνάληψις, 


1* Psal. cxxim, 73. 


εἶπεν. D. 2. Bl benedixit eis Deus, et ait : Cruscite et multi- 


plícamini, et replete terram !*. Duplex namque est 
incrementum : unum corporis, alterum anime. Ve- 
rum augetur animus, oum disciplinis excolitur 80 
perficitur : corpus autem crescit, dum ex parva 
mole ad justum ao congruentem magnitudinis mo- 
dum provenit. Crescere igitur quod de omnibus di- 
catur ; brutis quidem animantibus dictum est,ut ad 
corporis perfectionem instituta natura pervenirent: 
nobis autem in interiori homine posita crescendi 
lex, profectu illo qui provehit ad Deum ; qualis erit 
Paulus, ad ea qua a fronte extendens semetipsum, 
et que retro essent obliviscens 39, oc nimirum 
augmentum, piarum contemplationum sensorum- 


9 Gen. 1,28. 39 Philipp. τ᾿, 13. 


(6) Μέμνησαι. At interpres ita vertit, quasi legisset μέμνησο. Eprr. 


PATROL. GR. XXX. 


A3 


APPENDIX OPERUM S. BASILII MAGNI. 


414 


que animi susceptio ; ad id quod frugis amplioris A ἡ τοῦ πλείονος ἐπέχτασις, τὸ ἀεὶ ὀρέγεσθαι ἡμᾶς τῶν 


sit superextensio ; eorum quse supra nos sunt 
jugis continuaque &appetitio : id quod accessit, 
reiro semper dimittere ; quod vero reliquum 
est, ut quod desideretur, pro virili nostra 839 
requirere. Talis erat I888c, de quo testimonium 
illud sacris Litteris consignatum est : Et procedens 
exaltatus est, donec magnus factus est *!. Non enim 
abscessit, nec cum parum auctus esset, substitit ; 
sed magnis semper gressibus processit, gradum 
ad virtutem tolleus. Temperantie stadia ac conti- 
nentie celeri pede transivit; justitiam inscendit, 
exin fortitudinem conscendit ; atque ita gradiens, 
δὰ summum boni apicem virjustus fastigio assurgit. 
Crescite igitur eo cremento, ea perfectione qu: est 


gecundum Deum, quse in interiori homine versatur. B 


Multiplicamini. Ecclesie hec benedictio est. Ne in 
uno &c duobus circumscribatur deitatis notitia, sed 
in omnem terram Evangelii salutis predicatio pro- 
feratur. Multiplicamini, quinam ? Vos qui ex Evan- 
gelii rationibus nascimini. Replete terram. Carnem 
vobis datam in obsequium replete bonis operibus. 
Repleatur oculus visu eorum que officii sunt : ma- 
nus plene sint bonorum operum : incedanl pedes 
ad invisendos infirmos, agili gressu ad ea que ho- 
nesta exque munere sunt. Omnis membrorum no- 
strorum constitutio plena sit obssrvatione manda- 
torum Dei. Hoc sibi vult quod ait ad hominem, 
Replete terram. Communes quidem sunt et mutis 
animantibus voces ; proprie tamen fiunt,cum in eo 
quod est ad imuginem, et quo honore provecti 


ὑπὲρὴμᾶς" τὸ προσγενόμενον μὲν ἀεὶ χατόπιν ἑαυτοῦ 
ἀφιέναι" τὸ δὲ λοιπὸν τῆς εὐσεδείας͵ τοῦτο ὡς ἐνδέον ὅση ᾿ 
δύναμις ἐπιζητεῖν. Οἵος ἥν ᾿Ισαὰκ, περὶ οὗ ἡ μαρ- 
τυρία ἐχείνη ἀναγραπται, ὅτι Προδαίνων ὑψοῦτο, 
μέχρις οὐ μέγας ἐγένετο. Οὐ γὰρ ἀπέστη, οὐδὲ 
μιχρὸν αὐξηθεὶς ἀπέμεινεν’ ἀλλὰ προἐσόδαινεν ἀεὶ 
διαόήμασι μεγάλοις, ἀναδαίνων ἐπὶ τὴν ἀρετήν. 
Διέδη μεγάλῳ βήματι τὴν σωσροσύνην' ἐπέδη τὴν 
δικαιοσύνην" ἐχεῖθεν ἐπὶ τὴν ἀνδρείαν ἀνέδη. Οὕτω 
διαδαίνων, ἐπὶ τὸ ἄχρον τοῦ ὕψους τοῦ ἀγαθοῦ xo- 
ρυφοῦται ὁ δίχαιος. Αὐξάνεσθε οὖν αὔξησιν τὴν κατὰ 
Θεὸν, τελείωσιν τὴν κατὰ τὸν ἔνδον ἄνθρωπον. Πλη- 
θύνεσθε. ᾿Ἐχχλησίας ἡ εὐλογία. Μὴ ἐν ἑνὶ, φησὶ, καὶ 
δυσὶ περιγραφείτω ἡ θεολογία’ ἀλλ’ εἰς πᾶσαν τὴν 
γἣν κηρυχθήτω τὸ Εὐαγγέλιον τῆς σωτηρίας. Π1λη- 
θύνεσθε, τίνες ; Οἱ κατὰ τὸ Εὐαγγέλιον γεννώμενοι. 
Πληρώσατε τὴν γῆν. Τὴν σάρχα τὴν δεδομένην 
ὑμῖν εἰς ὑπηρεσίαν, πληρώσατε ἀγαθῶν ἔργων' 
ὀφθάλμὸς πλήρης ἔστω τοῦ ὁρᾷν τὰ δέοντα’ χεὶρ πλή- 
ρης ἔστω τῶν ἀγαθῶν ἔργων: πόδες βαδιζέτωσαν 
εἰς ἐπίσκεψιν ἀσθενούντων, πορεντιχοὶ ὄντες ἐφ᾽ ἃ 
ποοσῆκε' πᾶσα ἣ τῶν μελῶν ἡμῶν κατάστασις πλή- 
ρης ἔστω τῶν κατὰ τὰς ἐντολὰς ἐργασιῶν’ τοῦτο γάρ 
ἐστι τὸ, Πληρώσατε τὴν γῆν. Κοιναὶ μὲν γὰρ αἱ 
φωναὶ χαὶ τοῖς ἀλόγοις" ἰδιάζουσαι δὲ πρὸς τὸν ἄν- 
θρωποὸν γίνονται, ὅταν ἡμεῖς τῷ κατ᾽ cixóva xal d 
ἐτιμήθημεν, τούτῳ ἀδιαλείπτως χρησώμεθα. Τὰ μὲν 
γὰρ σωματικῶς αὔξει" ἡμεῖς δὲ, πνευματιχῶς" xal 
τὰ μὲν, τῷ πλήθει πληροῖ τὴν 45v ἡμεῖς δὲ πλη- 
ροῦμεν ταῖς ἀγαθαῖς ἐργασίαις τὴν τυνεζευγμένην 


sumus impretermisse illis usi fuerimus. Nam illa C ἡμῖν γῆν,, τουτέστι τὴν σωματιχὴν διάπλασιν. "I90b 


quidem corporali augmento crescunt ; nos autem 
spiritali : atque illa quidem terram replent multi- 
plici sobole; nos vero conjunctam nobis terram, 
corpus scilicet e terra efformatum, bonis replemus 
operibus. Ecce dedi vobis, inquit : Omne lignum 
quod fructum habet in. semelipso, erit. vobis in ci- 
bum *?, Nihil Ecclesia praterea$: omnia legitima 
gunt. Non dixit : Dedi vobis pisces maris in cibum; 
dedi vobis pecora ; dedi reptilia, volatilia, quadru- 
peda. Non enim in hunc usum fuere creata,inquit ; 
sed prima lex ut fruetibus vesceremur concesserat, 
Adhuc enim paradiso digni existimabatur, ejusque 
que in ea est victus ratione, Qualenam vero quod 
in abdito adjacet mysterium ? Quod nimirum non 


solum nobis, sed et mutis animantibus universis D 


eadem tunc ex frugibus terre et seminibus alimo- 
nia constituta fuerit. Ecce enim, inquit, dedi vobis 
omne pabulum seminate seminans semen, quod est 
super lerram ; et omne lignum quod habet in semet- 


ἰδωχα ὑμῖν Πᾶν ξύλον ὅπερ καρπὸν ἔχει, φη- 
τὶν, ἐ, ἑαυτῷ, ὑμῖν ἔσται εἰς βρῶσιν, Μηεὲν 
παρατρεχέτω ἡ '"ExxAnclx πάντα νόμιμα ἐστιν. 
Οὐχ exe: Δέδωχα ὑμίν τοὺς ἰχθύας τῆς θαλάσσης εἰς 
βρῶσιν (a): δέδωχα ὑμῖν τὰ χτήνη, τὰ ἑρπετὰ, τὰ πε- 
τεινὰ, τὰ τετράποδα᾽ οὐ γὰρ τούτων ἕνεχεν ἐχτίσθη- 
cuv, φησίν" ἀλλ᾽ ἢ πρώτη νομοθεσία καρπῶν ἀπό- 
λαυσῖν συνεχώρησεν. "ἔτι γὰρ ἐνομιζόμεθα ἄξιοι εἶναι 
τοῦ παραδείσου xmi τῆς ἐν αὐτῷ διαίτπς. Otov δὲ τί 
ἐστι καὶ τὸ ἐν τῷ λανθάνοντι παρακείμενον μυστή- 
ριον" ὅτι οὐ μόνον ἡμῖν, ἀλλὰ xal τοῖς ἀλόγοις ζώοις 
πᾶσιν, ἣ αὐτὴ ἐκ τῶν καρπῶν τῆς γῆς καὶ τῶν σπερ- 
μάτων ὡρίσθη τῷ τότε τροφή. ᾿Ιδοὺ γὰρ, φησὶ, δέ- 
δωχα ὑμῖν κἀντα χόρτον σπόριμον, σπεῖρον 
σπέρμα, ὃ ἐστιν ἐπάνω τῆς γῆς xal πᾶν ξύλον 6 
ἔχει ἐν ἑχυτῷ χαρπὸν σπέρματος σπορίμου, ὑμῖν 
ἔσται εἷς βρῶσιν, καὶ πᾶσι τοῖς θηρίοις τῆς γῆς, 
καὶ πᾶσι τοῖς πετεινοῖς μοῦ οὐρανοῦ, χαὶ παντί 
ἑρπετῷ ἕρποντι ἐπὶ τῆς γῆς. 


ipso fruclum seminis seminalis, vobis erit ἐπ cibum, cunctisque besliis terre, et. cunctis volucribus celi 


omnique reptili, quod reptat super terram 3). 

3. Atqui nunc dicat aliquis : Videmus plerasque 
bestias non vesci fructibus. Quo enim fructu pan- 
there vitam sustinet tolerare? quis vero fructus 


*! Gen. xxvi, 13. Gen. 1, 29. ibid. 29, 30. 


(o) Verba δέδωχα... βρῶσιν. supplevimus ex Com- 
belisio ; ut mox ex editione Basileensi "Ez... παρα- 


3. Kal μὴν εἔποι tic. Νῦν ὁρῶμεν τὰ πλείονα τῶν 
θηρίων καρποῖς μὴ τρεφόμενα. Ποίῳ γὰρ καρπῷ 
ἀνέχετκι πάρδαλις τραφῆναι; τίς δὲ καρπὸς δύναται 


δείσου, in utraque Combefisii et Garnerii editione 
omissa, que tamen Combefisius vertorat. Epi. 


ἀπ DE HOMINIS STRUCTURA ORATIO II. 46 
λέοντα θρέψαι ; ᾿Αλλ’ ἴστω, ὅτι καὶ ταῦτα, τῷ νόμῳ A leonem potest alere? Scite nihilominus tamen quod 


τῆς φύσεως ὑπυτεταγμένα, καρποῖς τὸ πρὶν διετρέ- 
sto: ἐπειδὴ δὲ ὁ ἄνθρωπος ἐξεδιῃτήθη, καὶ ἐξέδη 
τοὺς ὄρους τοὺς δοθέντας αὐτῷ, μετὰ τὸν χαταχλυ- 
σμὸν εἰδὼς (a) ὁ Κύριος ἀφειδεῖς τοὺς ἀνθρώπους, 
πάντων τὴν ἀπόλαυσιν συνεχώρησε. Πάντα ταῦτα 
φάγεσθε ὡς λάχανα χόρτου: Ταύτῃ id συγχωρήσει 
καὶ τὰ λοιπὰ ζῶα εὐθὺς ἕλαδε τὴν τοῦ σαρχοφαγεῖν 
ἄδειαν. 

A. Ἐξ ἐχείνου λοιπὸν ὡμοδόρος ὁ λέων " ἐξ ἐκεί- 
νου χαὶ γῦπες ἀναμένουσι θνησιμαῖα. Οὐ δήπου γὰρ 
χαὶ γῦπες ὁμοῦ τῷ γεννηθῆάαι ζῶα, περιεσχόπουν 
τὴν qv οὕπω γάρ τι ἀπέθανεν τῶν παρὰ Θεῷ (b) 
γενομένων, ἵνα γῦπες τραφῶσιν. Οὔτε γὰρ ἡ φύσις 
διεχείριζεν: ἀχμαΐα γάρ " οὔτε θηραταὶ ἀνάλωσαν᾽ 
οὔπω γὰρ ἐπιτήδευσις ἦν θήρας" οὐ θηρία διέσπα᾽ 
οὔτε γὰρ ἦν ὡμούόρα’ γυψὶ δὲ σύνηθες ἀπὸ νεχρῶν 
διαιτᾶσθαι. Ὥστε οὕπω ἦν νεχρὰ, οὕπω δυσωδία, 
οὕπω τοιαύτη τροφὴ γυπῶν" ἀλλὰ πάντες τὰ χύχνων 
διῃτῶντο, xal πάντα τοὺς λειμῶνας ἐπενέμετο. Καὶ 
ola ὁρῶμεν κύνας θεραπείας ἕνεκεν πολλάχις ἄγρω- 
στιν ἐπινεμομένους, οὐκ ἐπειδὴ συμφυὴς αὐτυῖς ἐστιν 
à τροφὴ, ἀλλ᾽ ἐπειδὴ ἀδιδάκτῳ τινὶ φύσεως διδασχα- 
λίᾳ ἐπὶ τὸ συμφέρον ἕρχεται τὰ ἄλογα" τοιαῦτα καὶ 
τότε λόγισαι καθεστάναι τὰ νῦν ὡμοδόρα τῶν ζώων, 
καὶ (c) χόρτον ἑαυτοῖς τροφὴν ἐπινοεῖν, οὐχ ἀλλήλοις 
ἐπιδουλεύοντα᾽ ἀλλ᾽ οἵα μέλλει εἶνοι μετὰ ταῦτα 3) 
ἀποχατάστασις, τοιαύτη ἦν 7| πρώτη γένεσις. ἜἘπαν- 
ἐρχεται δὲ ὁ ἄνθρωπος ἐπὶ τὴν πάλαι αὐτοῦ κατά- 
στασιν, τῆς πονηρίας ἀφέμενος, xxi τῆς περὶ τὴν 
γεηρὰν ταύτην xai ὀδυνηρὰν ζωὴν μοχθηρίας, τῶν 
περὶ τὰ βιωτιχὰ ταῦτα, τὰ τὴν ψυχὴν συνθολοῦντα, 
φροντίδων καὶ μεριμνῶν. Ταῦτα οὖν πάντα ἀποθέ- 
μενος, ἐπὶ τὸν ἐν παραδείσῳ ὑποστρέφει βίον ἐχεῖνον 
τὸν ἀδούλωτον τοῖς πάθεσι τῆς σαρκὸς, τὸν ἐλεύθε- 
ρον, τὸν Θεῷ συνόμιλον, τὸν ἀγγέλοις ὁμοδίαιτον. 
Ταῦτα τοίνυν εἴρηται ἡμῖν, οὐκ ἐπειδὴ ἀποκλείειν 
θέλομε. τῆς δεδομένης ἡμῖν παρὰ Θεοῦ χρήσεως τῶν 
βρωμάτων, ἀλλ᾽’ ἵνα τὸν πρώην μακαρίσωμεν χρός 
vov' οἵα ἦν ἡ τότε ζωὴ, ὅπως ἀπροσδεὴς, ὅπως ὀλιγ- 
αρχκής " πῶς βραχέα πάνυ καὶ αὐπόριστα τὰ πρὸς 
τὴν τοῦ βίου. διαγωγὴν τοῖς ἀνθρώποις συντείνοντα, 
καὶ πῶς τὸ ποιχίλον τῆς διαίτης ἡμῖν ἡ τῆς ἁμαρ- 
τίας σννεισήνεγχεν αἰτία. Ἑπειδὴ γὰρ τῆς ἀληθι- 
νῆς τρυφῆς τῆς ἐν τῷ παραδείσῳ ἐξεπέσαμεν, νενο- 
θευμένας τρυφὰς (d) ἑαυτοῖς ἐπενοησάμεθα᾽ καὶ 
ἐπειδὴ οὐχέτι βλέπομεν τὸ ξύλον τῆς ζωῆς, οὐδὲ τῷ 
κάλλει ἐκείνῳ (e) ἐναδρυνόμεθρα. ἐδόθησαν ἡμῖν εἰς 
ἀπόλαυσιν μάγειροι λοιπὸν, xal ἀρτοποιοὶ, xal πεμ- 
μάτων ποιχιλίαι xal θυμιαμάτων, καὶ τοιαῦτά τινα 
παραμυθούμενα ἡμῶν τὴν ἐχεῖθεν ἔχπτωσιν. 


hecipsalegi nature obsecuta pridem fructibus 
vescebantur: postquam autem homo pristinam mu- 
tavit vite rationem, flinesque sibi constitutos exces- 
sit, videns Dominus post diluvium homines profu- 
sos deliciis,nullaqueobstrictos paroimonia,vescendi 
omnibus facultatem fecit. Cuncta hzc, inquit, come- 
detis, quasi olera virenlia **. Quo concesso, reliqua 
quoque animantia edendi statim licentiam accepere. 

4. Ex illo jam et leo crudivorus: ex illo vultures 
avida gulositate exspectant cadavera. Neque 840 
enim vultures simul acanimalia genita sunt,circum- 
lustrabantterram.Quid enim eorum quea Deo creata 
essent, statim interieret, ut vultures alerentur? 
Neque enim natura neci dabat ; quippe que vigens 
florensque erat; neque venatores disperdebant ; 
nondum enim ars venandi erat: nec bestiae erant 
que discerperent ; nam nequeerant crudivora : vul- 
turibus vero ex indole est ut cadaveribus vescantur. 
Quare nondum erant cadavera ; nondum fetor; non- 
dum talis vulturum esca: sed omnia cycnorum mo- 
re victitabant, cunctaque ip pratis pascebantur. Ac 
sicut videmus canes curationis causa haud raro gra- 
men depascere; non quod sit illis genuinus ex na- 
tura conveniens cibus, sed quod naturali quodam 
instinctu brute animantes in id feruntur quod in 
rem earum conducibile est. Ejusmodi cogita tunc 
fuisse que nuno crudivora sunt animalia, que sibi 
ipsis herbam virentem escam prospioerent, nec sibi 
mutuo insidias struerent : sed qualis post heo.f«-- 
tura est in pristinum restitutio, talis erat prima 


C. procreatio. Revertitur autem homo ad pristinum il- 


lum statum, pravitate solutus, circaque terrenam 
hanc ac erumnosam vitam gravi molestia, nec non 
curis ac sollicitudinibus ergá secularia hec exque 
vite usu, animi serenum -(urbantia. Heo igitur 
omnia qui abdicaverit, ad vitam illam in paradiso 


.. olim constitutam postliminio redit; vitam utique 


carnalibus vitiis nihil obnoxiam, liberam illam,Deo 
contubernalem, angelis sociam. Hec porro dicta ἃ 
nobis sunt, non quod a concesso nobis ἃ Deo cibo- 
rum usu arcere velimus; sed ut prisci temporis 
felicitatem predicemus ; qualis vita hec erat, ut 
curis libera, ut frugalis, ut. pauca valde ipsaque 
expedita δὰ vitem transigendam humano generi 
conducentia, et ut variis dapibus differtas monsas 


una nobis invexit peccati causa. Postquam enim & 


veris illis paradisi deliciis excidimus, adulterinas 
falsasque nobis delicias adinvenimus: quodque jam 
amplius lignum vite non conspicimus, nec illa no- 
bis pulchritudine placemus et gloriamur, in rem 


nostram íruendaque vite lenia cessere coqui ac pistores, variaque bellariorum 80 suffimentorum 
genera, ejusque generis alia quedam nostri inde lapsus solatia. 


5. Ὥσπερ οἱ νοσοῦντες, ὅταν χαταδληθῶσιν ὑπὸ 
σφοδρᾶς ἀῤῥωστίας, οὐ δυνάμενοι μετέχειν τῆς συν- 
3* Gen. rx, 3. 
ἡ Εἰδώς. Forte ἰδών. Eprr. 


b) Θεῷ Forte Θεοῦ. EprT. 
€ Kal. 


Hic collocavimus illud «al, quod statim 


5. Ut eegrotis, qui gravi aliquo morbo conflictan- 
tur, cum solitis voluptatibus frui non possint, quas- 


post καθεστάναι positum erat. Eprr. 


d) Tpugác. Ma. τροφάς. 
( Ἐκείνῳ. Forte ἐκείνου, EpiT. 


4" APPENDIX OPERUM 5. BASILII MAGNI, 48 


dam odorum suavitates medici subministrant. Cum À ἤθους ἀπολαύσεως, ὄσφραντιχάς τινας παρὰ 


enim robustioribus oblectari non liceat, que iufir- 
mis consentanea sit, exque eorum modo sensibus 
oblandientes, delinitionem prospiciunt. Quin et 
nuno quoque, quibus constitutum sit, ut ad ejus, 
qua in paradiso erat, vite normam rationes nostras 
instituamus, pinguem hano lantis dapibus ac co- 
piosis voluptatem caventes, ad eam vitam, quod 
licet per facultatem, nos ipsos eurrigamus, fructi- 
busque et seminibus et pomis ac nucibus vite aus- 
tentande utentes, quod his amplius est ut. minus 
necessarium respuamus. Non quia abominabilia 
Sint, quippe cum Deo auctore cuncta creata sint, 
sed quod ob carnis bonam habitudinem nocumen- 
to non careant. 

6. Et requievit Deus αὖ omnibus operibus suis 
die septimo **. Dicant igitur arithmetici, et qui ta- 
libus studiis incumbunt, ac ceu magnum quid rei 
hujus ac numerorum jactant scientiam, senarium 
841 numerum mundiecreationi esseaffipem,eo quod 
longe fecundissimus sit, multas ex se psriens nu- 
merorum species, suisque ipse partibus perfectus 
exsistat, ac quaecunque de senario suis in scholicis 
disputationibus arithmetici garriunt: ac si forte 
vacat, per sese esse dicatur. Dicant vero et de se- 
ptenario, esse in eo quamdam sterilitatis labem, ut 
qui neo alium ex se numerum gignat, nec ab alio 
ipse gignatur. Ac ne multiplici rerum tractatione 
sermonem protrabam, missa que ad vos instituta 
oratio est, ad ea que equa magis ingenuique animi 
80 necessaria procedamus. Quod si quis etiam iis 
iu rebus versatus est, is noverit harum quoque re- 
rum thesaurum apud nos reconditum esse. Quare 
si magni facienda est arithmetica, hic sita sunt 
arithmetice semina, Nos vero non in istis animos 
sumimus, quod e mundi profecta sapientia sint, 
aut in ejus que ex seculi usu est sapientie gra- 
tiam , quz: magis spernere ut exigua, nec ad virtu- 
tem conducentia, quam ostentare jussi sumus.Nam 
qui istis studium operampue navant, parvis hino 
(ex nostra scilicet doctrina) furtim sublatis, suis- 
que ipsorum lucubrationibus admistir,ita se magni- 
fice jactant. Nos itaque, ut hinc illis liqueat, ea 
nos despectui habere qus sic apud ipsos plurimi 
flant, silentio transcurramus, qui de illis sermo 
est. Simul vero, quod ejusmodi rerum consideratio 


τῶν 
ἰατρῶν λαμθάνουσι δεξιώσεις. "Exeió)) γὰρ τῶν στε- 
ρεωτέρων εἰς ἀπόλαυσιν ἐχπεπτώκασι, εἰς ἀπόλαυ- 
σιν σύμμετρον τῇ ἀσθενείᾳ τούτων, οἱ χολαχεύοντες 
αὐτῶν τὰς αἰσθήσεις περινοοῦσι θεραπείαν. Πλὴν 
ἀλλὰ καὶ νῦν κατὰ μίμησιν τῆς ἐν τῷ παραδείσῳ 
ζωῆς ἑαυτοὺς ἄγειν βουλόμενοι, φεύγοντες ταύτην 
τὴν πολύθλον τῶν βρωμάτων ἀπόλαυσιν, ἐπ᾽ ἐκεῖνον 
τὸν βίον, καθώς ἐστι δυνατὸν, ἑαυτοὺς ἀναγώμεθα, 
καρποῖς καὶ σπέρμασι, καὶ τοῖς ἐκ τῶν ἀχροδρόων 
εἰς διαγωγὴν χρώμενοι᾽ τὸ δὲ περισσὸν τούτων, ὡς 
οὐχ ἀναγχαΐον ἀποπεμπώμεθα. Οὐχ ὅτι βδελυκτά" ἐκ 
Θεοῦ γὰρ πάντα γεγένηται" ἀλλ᾽ ὅτι βλαδερὰ, διὰ τὴν 


τῆς σαρχὸς εὐπάθειαν. 


. Καὶ κατέπαυσεν ὁ Θεὸς ἀπὸ πάντων τῶν 
ἔργων αὐτοῦ τῇ ἡμέρᾳ τῇ ἐδδόμῃ. Δεγέτωσαν οὖν 
ἀηιθμητικοῖ, καὶ οἱ περὶ ταῦτα ἐσχολακότες, xal τὴν 
τοιαύτην σοφίαν ἀντὶ μεγάλου κατορθώματος προ- 
θαλλόμενοι, οἱ μὲν ὅτι συγγενὴς τῇ τοῦ κόσμου 
κτίσεέ ὁ ἕξ ἀριθμὸς, οἱ δ᾽ ὅτι πολύγονός ἐστι, πολλὰ 
σχήματα ἀριθμῶν ἀφ᾽ ἑχυτοῦ τίχτων' καὶ τέλειος 
τοῖς ἑαυτοῦ μέρεσι, xal ὅσα περὶ τῆς ἐξάδος ἐν 
axi σχολικαΐς διαλέξεσιν ἀριθμητικοὶ διηγοῦνται " 
εἴ πως σχολὴ, καθ᾽ ἑαυτὸν λεγέσθω. Λεγέτωσαν δὲ 
xai περὶ τῆς ἐύδδομάδος, ὅτι στείρωσίς τίς ἐστιν ἐν 
τῷ ἐδδόμῳ: οὔτε μὲν γὰρ γεννῇ ἀφ᾽ ἑαυτοῦ, οὔτε 
παρ᾽ ἑτέρου τίχτεται ὁ τῶν ἑπτὰ ἀοιθμός. Καὶ ἵνα 
μὴ εἰς πολύδλον χατάγω τὸν λόγον, τὴν διάλεξιν τὴν 
πρὸς ὑμᾶς διαδρχμὼν, ἐπὶ τὰ εὐγνωμονέστερα 
χωρήσωμεν καὶ ἀναγκαιότερα. El δέ τις xal περὶ 
ταῦτα ἔχει τινὰ ἐμπειρίαν, ἴστω, ὅτι καὶ παρ’ fuiv 
ἐναπόχειται." ὥστε εἰ μέγα ἀριθμητικὴ, ἐνταῦθά 
ἐστι τῆς ἀριθμητικῆς τὰ σπέρματα, Ἡμεῖς δὲ οὐ 
φρονοῦμεν ἐν τούτοις μέγα, διὰ τὸ ἐκ τῆς τοῦ κόσμου 
εἶναι σοφίας, ἢ διὰ τὴν Ex τοῦ χόσμου σοφίαν, ἃ πε- 
ρ'φρονεῖν μᾶλλον ἡμεῖς, ὡς μικρὰ καὶ ἀσυντελῇ πρὸς 
ἀρττὴν, ἀλλ)’ οὐκ ἐπιδείχνυεθοι ἐντετάλμεθα. Oi γὰρ 
ταῦτα περιέποντες, μιχρὰ ἐνταῦθα κλέψαντες, ix 
τῶν ἡμετέρων “λέγω, ταῖς πραγματείαις αὐτῶν κα- 
ταμίξαντες, οὕτως ἀποσεμνύνονται. “ἵνα τοῖνυν 
δείξωμεν αὐτοῖς, ὅτι τὰ παρ᾽ ἐχέινοις περισπού- 
δαστα, ἡμῖν ἐστιν εὐχαταφρόνητα, σιωπῇ | 
δράμωμεν τὸν περὶ τούτων λόγον’ ὁμοῦ δὲ, καὶ ὅτι 
οὐχ εὔληπτος τῷ κοινῷ καὶ ἰδιώτῃ λαῷ, 4 τεχνικῶν 
ἐχείνων λόγων καὶ σοφιστιχῶν θεωοία’' πάρεστι δὲ ἣ 


haud ita facilis sit ac pervia publico ac rudi plebi, ἢ bxxAnsía , οὐ παραδόξων λόγον ἀκρόασιν ἐνδεχομὲ- 


collectaque concio sit, non que artificiosos illos ac 
sophisticos sermones audire paret, sed que ad 
edifloationeim facientia quaesita sibi resolvi atque 
exponi querat. 

7. Septimus itaque dies honore prelatus est, id 
est, Sabbatum ; indeque septenarius numerus apud 
Hebreos venerabilis: in quo Tabernaculorum fe- 
stum Tube ac dies Propitiationis: sed et annus 
geptimus apud eos venerabilis, quem Remissionis 
dicebant. Licebat quippe &nnis sex excolere ter- 


35 Gen. 11, 22. 
(a) ᾿Ενδεχομένη. Forte ἐχδεχομένη. EpiT. 


vn (a), ἀλλὰ τῶν ἐπ᾽ οἰκοδομῇ οἴχείᾳ θεωρημάτων 
ἐπιζητοῦσα τὰς λύσεις. 


7. Τετίμηται τοίνυν ἡ ἐδδόμη ἡμέρα, τὸ Σάθδδα- 
τον, χἀντεῦθεν ὁ ἔόδομος ἀριθμὸς παρὰ ᾿Ιουδαίοις 
αἰμιος: ἐν ᾧ αἱ Σχηνοπηγίαι, αἱ Σάλπιγγες, ἡ 
ἡμέρα τοῦ ἹἸλασμοῦ' καὶ ὁ ἐνιαυτὸς ἔδδομος δὲ παρ᾽ 
ἐχείνοις τίμιος, ὁ τῆς ᾿Αφέσεως λεγόμενος. 'Etzv 
μὲν γὰρ αὐτοῖς ἕξ ἔτη ἐργάσασθαι τὴν γῆν. τῷ δὲ 


49 


DE HOMINIS STRUGTURA ORATIO 1l. 


50 


ἑόδόμῳ ἐνιαυτῷ τοῖς αὐτομάτοις ἀρκεῖσθαι, ὅτε Α ram ; septimo autem anno,iis contentos egse opore 


εἶχον τὴν γῆν τῆς ἐπαγγελίας. Ἔξ ἔτη ἐδούλευεν ὁ 
᾿Εύραϊος, καὶ τῷ ἑύδόμῳ ἔτει ἀφεῖτο τῆς δουλείας, 
᾿Εδδομηκοστῷ ἕτει ἐλύθη map ' αὐτοῖς ἣ αἰχμαλωσία. 
Λοιπὸν ἐρῶ καὶ τὰ ἡμέτερα. ᾿Επτάχις, φησὶ, πε- 
σεῖτι ὁ δδίχαιος xal ἀναστήσεται. Οὕτως 
οἰχειούμεθα ἡμεῖς τὴν ἑδδομάδα. “Ἑδδομος ἀπὸ 
᾿Αδὰμ Ἐνὼχ οὐχ οἷδε θάνατον: μυστήριον τοῦτο 
᾿Ἐκχκχλησίας. Ἕδδομος ἀπὸ ᾿Αὐμαὰμ Μωῦσῆς νόμον 
ἔλαθε’ τοῦτο μεταδολὴ βίου, ἀνομίας χατάλυσις, 
δικαιοσύνης εἴσοδος, Θεοῦ ἐπιδημία, εὐταξία κόσμου, 
νομοθέτησις τῶν πραχτέων. ᾿Εὐδομηχοστῇ καὶ ἑδδό- 
pn γενεᾷ ἀπὸ ᾿Αδὰμ ὁ Χριστὸς ἐφάνη. Οἵδε τὸ 
μυστήριον τῆς ἑύδομάδος llixpoc. Ποσάκις ἀμαρ- 
τήσει εἰς ἐμὲ ὁ ἀδελφός μον, καὶ ἀφήσω αὐτῶ ; 
ἕως ἑπτάχις; Ὀλίγχ ἔδει τὸ μυστήριον: οὔπω 
ἔμαθε τὸ τέλειον: μαθητὴς γὰρ ἔτι ἦν. Ἕως ἑπτά- 
κις; ἀπεχρίθη ὁ διδάσσχαλος, καὶ οὐδ αὐτὸς ἀπέστη 
τοῦ ἑπτά’ ἀλλ᾽ εἶπε μὲν, οὐχ ὅσον ἤδει ὁ μαθητὴς, 
ἀλλ’ ὅσον ὁπερέδαλλε τῷ tocoótp ὁ Δεσπότης. Ilo- 
σάχκις ἁμαρτήσει, xal ἀφήσω; Διὰ τί οὐχ εἶπεν, 
ἕως ἑξάχις, | ἕως ὀχτάχις, ἀλλ᾽ ἕως ἑπτάκις ; Διὰ δὲ 
τί ὁ Κύριος οὐκ εἶπεν, “ἕως ἑχατοντάχις ἑχατὸν, 
ἀλλὰ τὸν ἑπτὰ ἀσιθμὸν ἐπολυπλασίασεν ; Οὔτε ὁ 
Πέτρος ἄλλον ἠρώτησεν ἀριθμὸν, οὔτε ὁ Κύριος 
ἐξέδη τοῦ χανόνος τοῦ ἑδδοματικοῦ. Π]χρετήρησεν ὁ 
Πέτρος, ὅτι χανὼν παραδόσεως ἀρχαΐος, καὶ τὴν 
ἑόδομάδα ἔμφασιν ἔχειν τινὰ ἀφέσεως ἀμαρτημάτων, 
ἀναπαύσεως τελείας, οὗ σημεῖον τὸ EZd66atóv ἐστιν, 
ἡ ἑδδόμη ἡμέρα ἀπὸ γενέσεως. 'O Πέτρος ἑπτάχις. 
6 Κύριος ἕως ἑύδομηχοντάχις ἑπτά. Αλλὰ xal αἱ 


ἁμαρτίαι τὸ παλαιὸν κατὰ τοῦτον ἐχδιχοῦνται τὸν C 


ἀριθμόν. Οὐχ οὕτω, φησὶν ὁ Θεός: πᾶς ὁ ἀποκτεί- 
νας Κάϊν, ἑπτὰ ἐχδιχούμενά χαταλύσει, Οὐδὲ 
ἐχεῖ ὀχτὼ, ἀλλὰ ἑπτά, Καὶ ὁ Λαμὲχ δὲ ἑαυτοῦ χατα- 
χρίνας, τοῦ ἔδδόμού οὐχ ἀπέστη, Φησὶ γὰρ ὅτι, Ἐκ 
Κάϊν ἐκδεδίκηται ἑπτάχις, ix δὲ Λαμὲχ ἑύδομη- 
κοντάχις ἑπτά, Διὰ τί; Μιχρὸν ἀνάμεινον, καὶ sÓ-/ 
ρήσεις τὸ μυστήριον,. Ἢ πρώτη ἁμαρτία ἑπτάχις 
ἐχδικεῖται, ἰδδομηκοντάκις δὲ ἑπτὰ ὁ δεύτερος φόνος 
«οὔ Λαμέχ΄“ Occ ἐχ τοῦ Κάϊν ἐχδεδίχηται ἑπτάκις, ἐκ 
δὲ Λαμὲχ ἱόδομηκοντάχις ἑπτά, Λογιζόμεθα οὖν, 
ὅτι ἡ αἰτηθεῖσα ἄφεσις παρὰ Πέτρου, ἐνάγει (a) τῇ 
ἐχδιχήσει τὴν τοῦ Κάϊν συγχώρησιν. ἣ δὲ παρὰ τοῦ 
Κυρίου ἑδδομηκοντάχις ἑπτὰ, συγχωρεῖ τῷ Λαμὲχ 
ἑόδομηχοντάχκις ἑπτά. Ὅσον γὰρ τὸ παράπτωμα, 


tebat, quee terra sponte produceret **,tum scilicet, 
cum terre promisse compotes faoti essent. Ánnos 
sex Hebreus serviebat ; anno septimo a servitute 
liberabatur. Anno septuagesimo soluta apud eos 
captivitas est. Sed nastra quoque videamus. $e- 
pties, innuit, cadet justus, δὲ resurget 38. Sic nos 
hebdomadem nobis vindicamus.Septimus ab Adamo 
Enoch mortem non vidit : Ecclesie hoc mysterium. 
Septimua ab Abrahamo Moses legem accepit : mu- 
totio id vite, iniquitatis evergio,justitie ingressus, 
Dei adventus, ordo mundi compositus, ejusque 
tranquillitatis, eorum quee agenda sint legislatio. 
Septuagesima 80 septimapost Adamum etate Chri- 
stus apparuit. Novit Petrus septenarii mysterium. 
Quoties peccabit in me frater meus, δὲ dimitlam ei? 
usque septies ** ἢ Parum noverat mysterium : non- 
dum quod perfectum est didicerat ; adhuc namque 
discipulus erat. Αἱ nec rursus doctor a septenario 
abscessit ; dixitque,non quantum discipulus nove- 
rat, sed quantum Dominus opulentia majore supe- 
rabat. Quoties peccabil, et dimittam? Cur non dixit, 
usque sexies, aut usque ooties, sed usque septies? 
Quidni vero dixit Dominus, Usque centum centies, 
sed numerum septenarium multiplicavit ? Neque 
Petrus alium queesivit,noque Dominus a septenarii 
regula exorbitavit. Observarat Petrus,veterem 848 
traditionis regulam egse, atque septenario numero 
vim quamdam expressionis remissionis peccatorum 
inesse ; signum quietis perfecte ; Sabbatum dies 
seplima est a oreatiune. Petrus septies ; Dominus 
usque sepluagies seplies **. Sed et peecata, vetusto 
ritu,ex numeri hujus ratione vindice poena pleotun- 
tur. Non ita, ait Deus ; sed omnis qui oociderit Cain 
septem ultiones dissolvet ὅν, Ne illico quidem octo, 
sed septera. Sed et Lamech ipse in seipsum dicens 
sententiam, ἃ septeBario numero non recessit. Ait 
enim : Ex Caíno vindicatum est seplies, ez. Lamech 
aulem septuagies septies *!. Quid ita? Paeululum 
gustine, et invenies mysterium. Primum peccatum 
septies vindicatur; septuagies vero septies altera 
ἃ Lamecho patrata cedes. Quoniam ex Catno vindi- 
cabitur seplies, ex Lamecho autem sepluagies septies. 
Existimamus itaque, quod Petrus septies dimitti 
petiit, Caini condonationem inducit : quod vero 
Dominus septuagies septies, Lamecho septuagies 


τοσοῦτον xal tà χάρισμα" ὅπου ὀλίγη ἣ ἁμαρτία, D septies ignoscit. Quantum est delictum, tanta est 


ὀλίγη xai ἡ ἄφεσις. "Q γὰρ ἀφῆχεν ὀλίγον, ὀλίγον καί 
ἀγαπᾷ. Ὅπου ἐπλεόνασεν ἡ ἁμαρτία, ὁπερεπερίσ- 
σευσεν ἧ χάρις. 


8. Τί οὖν ἐστι τὸ μυστήριον ; ᾿Εὐδόμῃ ἡμέρᾳ λέγε- 
ται ὁ αἰὼν οὗτος πληροῦσθαι, καὶ μετὰ τοῦτο ἐφίστα- 
σθαι τὴν ἡμέραν τῆς κρίσεως, τὴν ὀγδόην" iv ἢ ὁ 
ἁμαρτωλὸς ἑπτάχις, ὁ καθ᾽ ὑπερδολὴν ἁμαρτωλὸς 


et gratia. Ubi parvum delictum est, parva est di- 
missgie, seu venia. Cui enim parum dimisit, perum 
et diligit **- Ub: abundavit. peccatum, superabunda- 
vit gratia **, 

8. Quid ergo sibi vult mysterium ? Die septimo 
dicitur evum hoc complendum ; et post hoo ventu- 
rum judicii diem, ootavum ; in quo peccator se- 
plies, 80 qui exsuperanter peccator, septuagies se- 


9 Levit. xxv, 3. Τ᾿ Prov. xiz, 16. *! Matth. xviu, 21. ** ibid. 22. 9" Gen.iv, 15. *'ibid.24. 35 Luc. 


vit, 42. ὃ: Rom. v, 90. 
(4) ᾿Βνάγει. Editi ἀνάγει. 


δι ' 


APPENDIX OPERUM S. BASILII MAGNI. $2 


pties plectetur. Vioissimque justus septies, ac qui À ἑύδομηχοντάχις ἑπτὰ ἐχδικι θήσεται" xal ἔμπαλιν, ὃ 


excellenter justus, septuagies septies premio affi- 
cietur. Dei namque benignitas, nuno quidem per 
enigmata, que sunt futura obscure significat : 
tuno autem in secundo adventu perspicuam ao 
manifestam exhibiturus est veritatem : tuno enim 
quibus quisque dignus premiis sit, ostendet. 
Septeraplicia igitur, que nobis peccantibus ultrice 
pona debeantur, vita hac Dominus condonabit, 
dummodo per ponitentiam ac confessionem a no- 
bis fuerit placatus. Qui itaque tremendum illum 
diem noverimus, in quo reservata hoo evo pec- 
cantibus justa scelerum retributio s:quaquo lance 
repensio,penitentie stipendiis quoad vivimus occu- 
pantes, peccata diluamus,proillic multiplicem srum- 


namatque dolorem 80 cruciatum evadere possimus. B 


9. Hunc itaque diem septimum existimemus 
eptimo illi diei, consummationis hujus seculi 
figura respondere. Dicamus igitur, et requivit Deus 
die septimo ab omnibus operibus suis ; sed et in illo 
pariter, nulla amplius mundi hujus futura sunt 
opera. Non erunt ultra nuptise, non amplius con- 
tractus, non mercature : agriculturam vero, si 
quid reliquorum studiorum est ac negotiorum, ne 
vel animo illic cogitare licet : sed stabit creatura 
attonita ao tremens; sudorque ex omnibus, quem 
vis nulla coerceat, metuque perplexi omnes : 
justi quoque apud nos ipsi anxii tunc formidine 
erunt, utra de illis sententia ferenda sit. Erit et 
Abrahamus tuno anzius ac sollicitus, non velut 
qui in gehennam detrusum se iri exspectet, sed in 


qua justorum classe; prima, sesnnda, aut tertia C 


locandus sit. Domigus de ccelo advenit : revelan- 
tur oclestes potestates, colis diruptis; omnis 
creatura tremebunda mietuque contrahetur ; quia 
et ipsi forsitan angeli astabunt metu perculsi 
ac pavidi, non ea ratione quod de suis metuant 
8.48 delictis,sed quod gloriosus prepotensque ju- 
dicis conspeotus, cunctis perinde creatis sui ipsius 
metum immissurus esit.Non audis Isaiam dicentem 
Si aperueris celum, tremor apprehendet ex te monles 
δὲ ? quibus diem illum subindicat. Ab ejusconspec- 
tumare conglaciat, resomnes obstupescunt,natura 
emoritur, ars omnis rhetorica vacat verborumque 
facultas,ob Dei e oclis adventum. Tunc enim justi 
rapientur, eorumque currus nubes erunt,ao dedu- 


δίκαιος ἑπτὰ τιμηθήσεται" ὁ καθ᾽ ὑπερδολὴν δίκαιος, 
ἑδδομηκοντάχις ἑπτά. Ἢ γὰρ τοῦ θεοῦ φιλανθρωπία, 
vov μὲν δι᾽ αἰνιγμάτων ἡμῖν τὰ μέλλοντα ὑποφαίνει" 
τότε δὲ, ἐπὶ τῆς δευτέρας αὐτοῦ παρουσίας, ἐναργῆ 
xai τεσρανωμένην παριστᾷ τὴν ἀλήθειαν᾽ δείξει γὰρ 
τηνικαῦτα, τίς τίνων ἐστὶν ἄξιος. ᾿Επταπλασίονα 
τοίνυν τὴν ἀντίδοσιν ἡμῖν χρεωστουμένην τοῖς ἁμαρ- 
τωλοῖς συγχωρήσει ὁ Κύριος ἐνταῦθα, εἰ διὰ μετα- 
νοίας καὶ ἐξομολογήσεως ἐξιλεωθείη παρ’ ἡμῶν. 
Ὥστε, εἰδότες τὴν φούδερὰν ἐχείνην ἡμέραν, ἐν f 
τεταμίευται τοῖς ἐνταῦθα ἡμαρτηχόσι ἡ πρὸς ἀξίαν 
τῶν ἁμαρτημάτων ἀντιμέτρησις xal ἀντισήχωσις, διὰ 
μετανοίας ἐν ζωῇ προλαῤόντες ἀναλύσωμεν τὰ ἁμαρτή- 
ματα, ἵνα ἐκεῖ σὸν πολυπλασιασμὸν τῆς ἐπιπόνου καὶ 
ὀδυνηρᾶς ἀντιδόσεως ἐχφυγεῖν δυνηθείημεν. 

9. Ἑύδδόμην τοίνυν ταύτην ἡμέραν λογισώμεθα 
ἐχείνης τῆς ἑδδόμης τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος τού- 
του ἀντίτυπον. Εἴπωμεν τοίνυν: Καὶ χατέπαυσεν ὁ 
Θεὸς τῇ ἡμέρᾳ τῇ ἑδδόμῃ ἀπὸ πάντων τῶν ἔργων 
αὐτοῦ. Καὶ ἐν ἐχείνῃ δὲ ὁμοίως, οὐχέτι τὰ ἔργα τοῦ 
χόσμου τούτου" οὐχέτι γάμοι, οὐχέτι συναλλάγματα, 
οὐχέτι ἐμπορεῖαι. γεωργίας δὲ, ἢ τι τῶν λοιπῶν 
ἐπιτηδευμάτων, οὐχ ἔστιν ἐκεῖ κἂν ἐννοῆσαι" ἀλλὰ 
πᾶσα ἣ χτίσις ἐπτοημένη xal ἔντρομος ἕστηκε, καὶ 
ἱδρὼς ἀπὸ πάντων ἀκατάσχετος, καὶ πάντες ἐναγώ- 
vtot* καὶ αὐτοὶ οἱ παρ᾽ ἡμῖν δίχαιοι, τίς ποτε ἄρα 
ψῆφος περὶ αὐτῶε ἐξενεχθήσεται. Καὶ ᾿Αὐραὰμ 
ἀγωνιάσει τότε, οὐχ ὡς καταδίχην εἰς γέεννχν προσ- 
δοχῶν, ἀλλ᾽ ἐν ποίᾳ τάξει τῶν δικαίων ταχθέσεται" 
πρώτῃ, fj δευτέρᾳ, 7] τρίτῃ. Κύριος ἐξ οὐρανοῦ πα- 
paylveca αἵ οὐράνιαι δυνάμεις ἀποχαλύπτονται, 
οὐρανῶν ῥηγνυμένων᾽ πᾶσα ἡἣ κτίσις ἐν τρόμῳ 
xal συστολῇ᾽ xal αὐτοὶ οἱ ἄγγελοι περιδεεῖς τάχα 
παρίστανται, οὐχ ὅτι περὶ ἁμαρτημάτων οἴχείων 
δεδίασιν, ὅλλ᾽ ὅτι ἡ ἔνδοξος καὶ μεγαλοδύναμος τοῦ 
χριτοῦ ἐπιφάνεια, πᾶσιν ὁμοίως τοῖς γεννητοῖς τὸ 
ἑαυτῆς ἐμδάλλει φόδον. Οὐχ ἀχούεις τοῦ Ἡσαΐου 
λέγοντος, Ἐὰν ἀνοίξῃς τὸν οὐρανὸν, τρόμος λή- 
ψεται ἀπὸ σοῦ ὄρη; περὶ τῆς ἡμόρας ἐχαίνης αἷ- 
νιττομένου, ἐν 7j θάλασσα πέπηγεν, ἐν ἢ κτίσὶς 
σχολάσει, dj φύσις νενέχρωται, πᾶσα μέθοδος διὰ 
λόγων ἀργὴ, πρὸς τὴν ἐξ οὐρανῶν τοῦ Θεοῦ ἐπιδη- 
μίαν. Τότε ἁρπάζονται οἱ δίχαιοι, xal. ὀχήματα αὐ- 
τῶν αἵ νεφέλαι, xal προπομποὶ αὐτῶν ἄγγελοι. 
Τότε δίκαιοι μὲν, ὡς ἀστέρες, ἀπὸ γῆς εἷς οὐρανὸν 


cent angeli. Tunc justi quasi stelle, e terra in oc- ἢ ἀναλαμὄάνονται" οἱ δὲ ἁμαρτωλοὶ, δέσμιοι, τῷ ἰδίῳ 


lum recipientur; peocatores vero vincti, peocato- 
rum proprio pondere prepediti ad inferna cadentes 
jacebunt, ipso conscientie prejudicio confusi. 

10. Octavus igitur 1116 dies hocce septimo figura- 
tur. Et requievit Deus die septimo ab omnibus ope- 
ribus suis. Non jam amplius,que sunt hujus seculi 
vitque munera, nec que hic carnalia desideria 
comitantur vota. Illo die consopita erunt juvenilia 
desideria ac libidines.Nulla jam feederis nuptiarum 
attonila vesanaque libido,prolisve suscipiende cu- 
pido.Nulla jam auri corrogandi cura ao sollicitudo 


δὲ Isa, Lxiv, 1. 


βάρει τῶν ἁμαρτημάτων πεπεδημένοι, κάτω πεσόν- 
τες χεῖνται δυσσυνείδητοι. 


10. Ἐκείνην οὖν τὴν ὀγδόην ἡμέραν αὕτη f ἐδδό- 
μη διασχηματίζεται. Καὶ κατέπαυσεν ὁ Θεὸς τῇ 
ἡμέρᾳ τῇ ἐδδόμῃη ἀπὸ πάντων τῶν ἔργων αὐτοῦ. 
Οὐχέτι τὰ τοῦ βίου τούτου, οὐδὲ τὰ παρακολουθοῦντα 
ἐνταῦθα ταῖς σαρχιχαῖς ὀρέξεσιν. Ἐν ἐχείνῃ τῇ 
ἡμέρᾳ ἐχοιμήθησαν ἐπιθυμίαι νεωτεριχκαί: οὐχέτι 
περὶ γάμου πτόησις, ἣ ἐπιθυμία παιδοποιίας" χρυ- 
σοῦ φροντὶς οὐδεφμία' ἐχελάθετο ὁ φιλάργυρος τοῦ 


53 


DE HOMINIS STRUCTURA ORATIO Il. 


94 


βαλαντίου, τοῦ ἀρπάζειν xal βιάζεσθαι ὁ πλεονέκτης, A Sacculi et το avarusobliviscetur ; iniquus raptor, 


τῆς γῆς ὁ πολυχτήμων, τῆς δόξης ὁ δοξομανής. 
Πάντα τὰ τοῦ βίου ἐξέπτη τῆς διανοίας. ᾿Απεσδέσθη 
τοῖς ἐπηρτημένοις ὁθενδήποτε τῶν χοσμιχῶν τούτων 
προτερημάτων τὴν διάνοιαν, ἡ χενὴ xal χατάπτυ- 
στος δόξα’ οὐχ ἐνοχλεῖ θυμὸς πρὸς ἄμυναν τοῦ λυ- 
πήσαντος. Πάντα ἐχεῖνα ἐχλέλοιπε τηνικαῦτα τοῦ 
λογισμοῦ: ἡ ψυχὴ δὲ πρὸς τῷ φοῦοῦντί ἐστι, πρὸς 
τῇ προσδοχίᾳ τῶν ἐπηρτημένων δεινῶν" ὅντινα δὴ 
φόδον Θεοῦ, εἰ καὶ ἐνταῦθα δυνηθείη τις ἐσοιχίσαι 
τῇ ἰδίᾳ ψυχῇ ἀνέχλειπτον, ἢ οὐδὲν, ἢ βραχέα τυχὸν 
ἁμαρτήσεται. Καὶ ἔπλασεν ὁ θεὸς τὸν ἄνθρωπον, 
χοῦν λαδὼν ἀπὸ τῆς γῆς. Οὐχ ἐπανάληψιν τοῦτον 
τὸν περὶ τῆς χατασχευῆς τοῦ ἀνθρώπου λόγον ἦγη- 
τέον, εἰ xal τισι φαίνεται, ἀλλ᾽ ἀκολουθίαν μᾶλλον 
ἀδιάκοπον τῆς προτέρας περὶ τούτου ἐπιχειρήσεως, 
χαὶ συνημμένην οἱονεὶ τῇ προχατάρξει συμπλήρω- 
σιν τῆς διηγήσεως. Εἰπὼν γὰρ, ὅτι ἐποίησεν ὁ θεὸς 
τὸν ἄνθρωπον, xai τὰ ἐξῆς περὶ τοῦ αὐτοῦ, xai δη- 
λώσας, ὅτι ἐν τῇ ποιήσει τοῦ ἀνθρώπου συνετέλεσεν 
6 θεὸς πάντα τὰ τοῦ χόσμου ἔργα, τῆς αὐτῆς xal 
πάλιν ἔχεται περὶ τοῦ ἀνθρώπου διηγήσεως, συνημ- 
μένως xai ἁμεσολαθήτως, ἐπεργαζόμενος οἱονεὶ xal 
λεπτολογῶν τὸν τρόπον τῆς τούτοτ ποιήσεως, Πρῶ- 
τον μὲν γὰρ εἶπεν ἁπλῶς ᾿ ᾿Εποίησεν ὁ Θεὸς τὸν 
ἄνθρωπον * νυνὶ δὲ προστίθησι χαὶ πῶς ἐποίησε, 
χοῦν λαδὼν ἀπὸ τῆς γῆς. Ὅταν οὖν ἀχούσῃς χοῦν, 
παιδεύοα μετριοφρονεῖν᾽ μὴ οἵου μεγάλα περὶ σεαυ- 
τοῦ. Ὅταν προσδάλλωσί σοι λογισμοὶ, ἐπαίροντες 
τὴν σὴν χαρδίαν, καὶ δίχην φλεγμονῆς ἐξοιδοῦντες 
εἷς κενοδοξίαν, ἢ x τύχης ἁπλῶς, fj καὶ ἀπὸ προτε- 


ρημάτων xai χατορθωμάτων τινῶν, ἀντεισαχθήτω C. 


σοι παρευθὺ 4 τῆς πλάσεώς σου ὑπόμνησις, xal σύν- 
ες, ὅπως ἐχτίσθης, καὶ ὡς χοῦς εἶ τὸ ὅλον, xal τῆς 
ὑπὸ σοῦ πατουμένης γῆς ἀπογέννημα. Εἴ τι γοῦν ἐν 
αὐτῇ διάγων ἐχτελεῖς, χἂν μέγα, χἂν μιχρὸν, ἐξ 
ὁπογυίου ἔχεις τὸ ὑπόμνημα τῆς σεαυτοῦ ταπεινώ- 
σεως. Et θυμὸς ἐνοχλεῖ σοι, τυχὸν διὰ τὸ ὑδρισθῶναι, 
δυσγενῆ σε εἰπόντος τιγὸς, καὶ διεχείρει σε πρὸς τὸ 
ἀνθυόρίσαι, xal τραχύτερα ὧν ἤχουσας χατειπεῖν τοῦ 
ὑδρίσαντος, κατάγαγέ σου τὸ βλέμμα πρὸς τὴν γῆν, 
καὶ ἐνθυμήθητι, ὅθεν προῆλθες, καὶ ἀπέσδεσται αὐὖ- 
τίκα ὁ θυμός " συνιέντος ταχέως τοῦ λογισμοῦ, ὅτι ὁ 
δυσγενῆ σε εἰπὼν, οὐχ ὅπως ὕόδρισε τῷ λόγῳ, ἀλλὰ 
μᾶλλον καὶ ἐτίμησεν. Ανθρωπος γὰρ ἔμλψυχος ὁ 
δυσγενὴς ἐκεῖνος, χἂν δοῦλος εἴη τυγχάνων' σὺ δὲ 


rapiendi vis ac injurie ; prreedtorum,locuples ; glo- 
rie et claritatis,ambitiosus insane deperiens. Quid- 
quid rerum seculi est,animo excidit. Exstincta est, 
quovis tandem modo elatis animo seculi hisce ma- 
gnificis dotibus, vana, despicabilis ac conspuenda 
gloria. Nihil jam molesta ira ad ejus ultionem qui 
molestia affecit.Cuncta illa tunc animo abscessere: 
uno anima suspensa terrentis metu, una malorum 
imminentium exspectatione : quem utique Dei ti- 
morem, quisquis indeficientem suo animo vita hac 
inducere potuerit, aut nihil aut quam minimum 
plane peccabit. Et fecit. Deus hominem, sumpto de 
terra pulvere 35. Cave hunc. de hominis structura 
sermonem resumptam narrationem existimes, ta- 
metsi nonnullis ita videtur,sed magis inintercisam 
ἃ priore, hac de re argumento seriem, ac velut 
conjunctum jam tum prejactis iisque herensgeste 
rei supplementum.Dicto enim fecisse Deum homi- 
nem, et qua de illo sequuntur, ostensoque absol- 
visse Deum hominis creatione,quidquid est mundi 
operum, eidem quoque rursus de homine narra- 
tioni, juncta opera immediateque incumbit, veluti 
enucleatius edisserens tradensque subtilius ejus 
modum creationis. Nam primum quidem dixerat, 
Fecit Deus hominem ; nunc vero adjungit,quo etiam 
modo fecerit, sumpto e terra pulvere. Cum itaque 
pulverem audieris, disce modesti Sensum animi ; 
noli de te magna presumere. 8i incesserint cogi 
tationes que animum efferant, ac velut inflammato 
putrique ulcere inanis glorie tumorem, vel ex for- 
tuna absolute, vel ex aliis paclaris dotibus 80 
virtutibus inducant, confestim contra tibi recurrat 
tue formationis memoria. Intellige qua ratione 
creatus sis : ac quidquid demum es, pulverem esse, 
terraque feturam, quàm tuis subjectam pedibus 


-oonéulces. Sí quid igitur in ea degens prewstas 


operis, vel :nagnum, vel exiguum, in procinctu 
est vilitatis tue abjectionisque monumentum. Ira 
si molesta ingruit, forte quod violatus injuria sis, 
quod quidam ignobilem dixerit : atque ut vicissim 
injuriam reponas concitat,asperioraque obloquaris, 
quam ille injuriarum procacitate effuderit, oculos 
vultumque 344 in terram dejice, atque animo re- 
puta unde processeris, moxque ira furorque exs- 
tinctum ibit ; cum tecum ipse confestim intelligas, 


απὸ τῆς ἀψύχου xal ἀναισθήτου γῆς χυρίως xal γε- ἢ eum qui ignobilem dixit, non ueque adeo sermone 


γέννησαι xal ὑπάρχεις. Ὥστε οὐχ ὕόδρις τὸ λεχθὲν 
κατὰ σοῦ, ἀλλὰ πλέον τιμή. 


injuriam fecisse, quin potiusetiam honore alfecisse. 
Etenim ignobilisilleeque populi fece,homo est, vel si 


servus exstiterit ; tu vero ex inanimi omnique destituta sensu vere terra tum procreatus es,tum es.Qua- 
propter quod in te dictum est, non injuria, sed magis honor est. 


41. Ηάλιν ὅταν ἐπιθυμία τις σαρχικὴ χρατήσῃ σου 
τῆς διανοίας. xal πείθῃ μελετᾷν τὸ τῆς ὀρέξεως ἀπο- 
τέλεσμα, ὅρα ταχέως ἐπὶ τὴν γῆν. Μνήσθητι ὅτι 
ὥσπερ ἐκ ταύτης προῆλθες, οὕτω xal εἰς ταύτην 
μετ᾽ οὐ πολὺ ἀναλυθήσῃ" καὶ τὰ νῦν σφύζοντα μέλη, 
καὶ ἡ ἄλογος ἐπιθυμία, καὶ ὁ γαργαλισμὸς τῆς σαρ- 


*! Gen. ri, 7. 


11. Rursus ubi carnalis ulla cupiditas tui com- 
pos facta fuerit animi, suadeatque, ut cujus desi- 
derio teneris,reipsa efficias,in terram stalim verte 
oculos. Memineris qua ratione ex illa processisti, 
eadem ipsa ineam haud multo post te resolvendum 
esse; ac qua nunc pruriunt membra, brutamque 


APPENDIX OPERUM S. BASILII MAGNI. 


conoupiscentiam, ac carnis titillationem, neo fore Α κὸς αὔριον οὐκ ἔσται, τῶν με,.ὧν ἀπονεχρωθέντων, 


in crastinum,membris emortuis ac appetitione ce- 
leri voletu elapsa. Atque ita quod jugiter in terram 
parentem nostram proni aspectemus &c agnosca- 
mus; in causa est,ut a molestis quotidie omnibus, 
et que segre curationem admittant, obtundentibus 
vitiis ac pertubationibus nos ipsi abstineamus ac 
liberemur. Sumpto, inquit, e terra pulvere. Si e 
collo formati fuissemus, quod illud haud semper 
Buspicere possumus, non continue nature nostre 
memores fuissemus ; nunc vero in parato proclive 
adest inintermissumque vilitatis nostre et imbecil- 
litatis monumentum, unde incedimus, unde tangi- 
mus, unde cernimus, unde ulimur, unde jugiter 
conspurcamur. Quid humo lutoque, unde tu for- 
matus es, abominabilius ac spernendum magis ? 
Que major ratio modeste sapiendi, et ut nullo nos 
dignos existimemus ? 

12. Cum igitur quempiam videris de se altum 
Bapientem, amono pictoque amictu, splendenti 
annulo, pallam gestantem ingentis pretii, super- 
fluam trahentem servitii turbam, promissa coma 
atque soluta, eaque flava ac torta, artisque lenoci- 
nioin auras sparsa, aureos circumferentem tor- 
ques, aurea sella curuli, vultu, sermone majesta- 
tis pleno, tollentum animos,pre multitudine dedu- 
centium, [comitantium, adulatorum, famulorum, 
quos trahit, turbam submoventem ; parasitorum 
lautis mensis ac splendidis inhiantium : ad faustas 
&cclamationes salutatiunesque in foro, quas omnes 
deferunt, alii e subselliis surgentes, alii obviam 


procedentes,alii deducentes,atque alius aliud quid, C 


ejus honoris laudisque causa exhibentes. Cum 
hosce magistratus presidesque videris, preeunte 
alta voce precone procedentes,atque alium submo- 
ventes, alium oedentes, alium publicantes, alium 
neci addicentes ; ne ea qua videntur magna puta- 


veris, ne animo concideris, ne pompa fastuque- 


offendaris. Tecum reputa, fecisse Deum hominem 
sumpto e terra pulvere.Ao si quidem aliud quid- 
piam est, quod in homine cernitur, time, 86 que 
geruntur miraculo habe : sin autem pulvis e terra 
est, qui se his jactabundus effert, contemnme. Εἰ 
formavit Deus hominem. Vox ipsa, formavit, artifi- 
ciosam quamdam Dei circa Lominem operationem 
continuo innuit. Numquid vero sic et ipse nostram 
arteeffinxitformationem, veluti qui figlina effingunt, 
quivegypsea fabricantur,aut qui ere statuas cudunt, 
seu aliud quid artis opus efficiuut,quibus ad superfi- 
ciem 845 usque simulacrum, circumscribitur ; ei- 
out haud raro videmus,in eum modum efformatum 
virum, ut externa specie atque indole iram puta 
ac forlitudinem, seu metum ac formidinem pre- 
ferat, rursusque mulierem, que vel amore insa- 
niat,vel pudibunda exsistat,aut si quid aliud sexui 
comes 80 opportunum in affectibus animi solers 
plastes effecit? Haud enim vero ejusmodi Dei for- 


(a) Αὐτοῦ. Forte αὐτά, Eprr. 


καὶ τῆς ὀρέξεως ἀποπτάσης. Οὕτως ἣ πρὸς τὴν γῆν 
τὴν μητέρα ἡμῶν διηνεχὴς σύννευσις χαὶ ἐπίγνωσις, 
αἰτία καθίσταται ἀποχῆς καὶ ἐλευθερίας πάντων τῶν 
ἐνοχλούντων ἑχάστοτε χαλεπῶν χαὶ δυσιάτων παθῶν. 
Χοῦν, εἶπε, λφδὼν ἀπὸ τῆς γῆς. El ἀπ’ οὐρανοῦ 
ἐπλάσθημεν, ὧς μὴ δυνάμενοι ἀεὶ βλέπειν ἐκεῖνον, 
οὐχ ἂν συνεχῶς τῆς οἰχείας ὑπεμιμνησχόμερα φύ- 
σεως" νῦν δὲ ix τοῦ προχείρου πάρεστιν ἡμῖν, καὶ 
ἀδιάλειπτον τὸ τῆς ἡμετέρας xal εὐτελείας καὶ ἀσθε- 
vtlac ὑπόμνημα ἐξ ὧν πατοῦμεν, ἐξ ὧν ἁπτόμεθα, 
ἐξ ὧν θεώμεθα, ἐξ ὧν τρεφόμεθα, ἐξ ὧν διηνεχῶς 
συμφυρόμεθα. Τί τῆς γῆς καὶ τοῦ πηλοῦ βδελυχτός- 
τερον xai ἀποδλητότερον, ὅθεν σὺ ἐχμεμόρφωσαι ; Τί 
μεῖζον αἴτιον τοῦ μετριοφρονεῖν ἡμᾶς, καὶ τὸ μηδενὸς 


Β ἀξίους νομίζειν ἑαυτούς ; 


12. Ὅπόταν οὖν ἴδῃς τινὰ μέγχ φρονοῦντα ἐφ' 
ἑαυτῷ, ἐσθῆτα ἀνθηρὰν περιδεθλημένον, δαχτυλίῳ 
τὴν χεῖρα περιλαμπόμενον, σφενδόνην τὴν τῶν πολυ- 
τίμων φέροντα, οἰχέτας ἐφελχόμενον περισσοὺς, 
κόμην περιδεδλημένον μεγάλην, καὶ ἀνειμένην, καὶ 
ταύτην ξανθήν τε χαὶ ἐλιχτὴν, xal σοδοῦντα τοῖς 
ἐπιτηδεύμασι, μανιάχας χρυσοῦς περιφέξοντα, ἐπὶ 
χρυσῆς καθέδρας ἐνιδρυόμενον, σεμνοπροσωποῦντα, 
σεμγολογούμενον, ὑψηλοφρονοῦντα,, σοδαρευόμενον 
ἐπὶ τῷ πλήθει τῶν προπομπῶν, τῶν ἀχολούθων, τῶν 
χολάχων, τῶν οἰχετῶν, οὖς ἐπισύρονται, τῶν περὶ 
τὰις πολυτελεῖς τραπέζας παρασίτων, ἐπὶ ταῖς εὐφη- 
μίας καὶ ἀσπασμοῖς οὖς πάντες αὐτῷ προσάγουσι 
περὶ τὴν ἀγορὰν, οἱ μὲν ἐξανιστάμενοι τῶν βάθρων, 
οἱ δὲ προὐπαντῶντες, οἱ δὲ προπομπεύοντες, ἄλλος 
ἄλλο τι εἰς τιμὴν καὶ δόξαν ἐκείνου ἐνδειχνύμενοι. 
Ὅταν ἴδῃς τοὺς ἄρχοντας τούτους, τοὺς ὑπὸ χκήρυχι 
προχγομένους, ὑψηλῇ τε φωνῇ τὸν δεῖνα μὲν σοδοῦν- 
τας, τὸν δεῖνα δὲ ξέοντας, ἄλλον δημεύοντας, xdxsi- 
νον θανάτῳ παραδιδόντας, μὴ μεγάλα ἡγήσῃ τὰ 
ὁρώμενα, μὴ καταπέσῃς τὴν διάνοιαν, μηδὲ ξενίση σε 
à φαντασία - ἐνθυμήθητι ὅτι ἔπλασεν ὁ Θεὸν τὸν 
ἄνθρωπον, χοῦν λαδὼν ἀπὸ τῆς γῆς, Κἂν μὲν ἄλλο 
τί ἐστι τὸ ὁρώμενον περὶ τὸν ἄνθρωπον, φοβήθητι, 
xai θαύμασον τὰ πραττόμενα * εἰ δὲ χοῦς ἀπὸ 
τῆς γῆς, ὁ ταῦτα ἐπιδειχνύμενος, καταφρόνησον. Kal 
ἔπλασεν ὁ Θεὸς τὸν ἄνθρωπον. 'H μὲν φωνὴ τοῦ 
ἔπλασε τεχνικήν τινα ὑποφαίψει εὐθὺς ἐνέργειαν τοῦ 


[ θεοῦ περὶ τὸν ἄνθρωπον. "Apa δὲ οὕτω καὶ αὐτὸς τὴν 


ἡμετέραν ἐτεχυήσατο πλάσιν, ὡς οἱ τὰ πήλινα πλάσ- 
σοντες, ἢ τὰ γύψινα διασχευάζοντες, ἢ τοὺς ἀνδριάν- 
τας χαλχεύοντες, ἢ ἄλλοτι τῶν τεχνιτῶν ἀποτελοῦντες, 
οἷς ἄχρι τῆς ἐπιφανείας τὰ τῆς μιμήσεως περιΐστα- 
ται, ὥσπερ ὁρῶμεν πολλάχις ἄνδρα μὲν πεπλασμέ- 
νον, καὶ ἦθος ἔξω ἐμφαίνοντα, ἢ θυμοῦ τυχὸν καὶ 
ἀνδρείας, ἢ φόδου xal δειλίας, vovaixa δὲ πάλιν ἣ 
ἐρωτιῶσαν ἢ αἰδουμένην, ἢ ἄλλο τι παρεπόμενον «fi 
ταύτης φύσει πάθος ὁ πλάστης γνωρίζων ἐξειργά- 
σατο; Θεοῦ δὲ πλάσις οὐ τοιαύτη. ἀλλ᾽ αὐτοῦ (a) 


51 DE HOMINIS STRUCTURA ORATIO Il. 58 


ἐχεῖνα τὰ πρωτοτυπα ἤθη τοῦ ἀνθρώπου, ἡ δημιουρ- À matio: sed ipsam primam ac exemplarem hominis 


γικὴ ἐνέργεια ἐπὶ τὸ βάθος γωρήσασα, ἔνδον Exacta 
διωργάνωσε, πολλῶν καὶ παντοδαπῶν xal διαφόρων 
παθῶν χαὶ γνωμῶν εἷς ταὐτὸν μίξιν χαὶ σύγχρασιν 
ἀχαρῆῇ ἐχτελέσαντα. Εἴθε μοι τοσοῦτον σχολῆς (a), 
ὥστε κατὰ λεπτὸν xal ἀχριδολογουμένως, ὑποδεῖξαί 
σοι τὴν τοῦ ἀνθρώπου xatxoxsuYv: ἔμαθες γὰρ ἂν 
ἀπὸ σεαυτοῦ τὴν περὶ σὲ σοφίαν τοῦ Θεοῦ χαὶ οἶχο- 
νομίαν. Τῷ ὄντι γὰρ μιχρὸς διάχοσμός ἐστιν ὁ ἄν- 
θρωπος, xai ὀρθῶς ἐστοχάσαντο, οἱ τούτῳ τῷ ὀνό- 
ματι αὐτὸν ἀποσεμνύναντες. Πόσαι γοῦν, xai παρὰ 
πόσων ix παλαιοῦ περὶ τὸ θαυμαστὸν τοῦτο πλάσμα 
πραγματεῖαι χαταναλώθησαν ! al φυσιολογίαι τῶν 
φιλοσόφων, αἱ τεχνολογίαι τῶν ἰατρῶν, τῶν γυμνα- 
στῶν αἱ παρατηρήσεις, al περὶ ἀναλογίας, αἱ περὶ 
τῆς τῶν μελῶν ποὸς ἄλληλα συμμετρίας, αἱ περὶ 
σώματος πολυσαρχίας * ταῦτα πάντα πεοὶ τὴν τοῦ 
ἀνθρώπου διάπλασιν συνεισέρχεται. Καὶ πόθεν ἐμοὶ 
λόγος τοσοῦτος, ὥστε δυνηθῆναι εἰπεῖν μετὰ ἀχρι- 
6clac, ὅσα ἐν μιᾷ φωνῇ τοῦ ἔπλασεν ἐμπεριέχεται; 
Τὰ μέντοι πρόχειαα, χἂν ἐγὼ μὴ λέγω, σὺ οἷδας. 
Ἔπλασέ σε γὰρ ὁ Θεὸς, ὡς ὁρᾷς, ὄρθιον, καὶ ταύτην 
σοι τὴν διάπλασιν ἐξαίρετον δέδωχε παρὰ τὰ λοιπὰ 
πάντα ζῶα. Διὰ τί; ἐπειδὴ ἐξαίρετόν σοι xal 
τὴν ὀφειλομένην χαὶ ἀναγκαίαν ἐνέργειαν προσεπι- 
δοῦναι ἔμελλε. 


indolem creandi vis ad ima ipsa pervadens,singula 
intus articulis organisque distinxit, quibus multo- 
rum omnisque generis ac diversorum affectuum 
sensuumque in idem mistio temperatioque momento 
emersit. Atqueutinam tantum mihi suppeteret otii, 
ut subtili ac accurata disputatione hominis liceret 
fabricam submonstrare.Dei certe crgate sapientiam 
rarumque consilium ex te ipse condisceres. Plane 
enim homo minor mundus ac ornatus est, recta- 
que ducti conjectura sunt, qui hoo ipsum nomine 
honestarunt. Quam multe itaque, eta quam mul- 
lis, olim jam boc in negotio mirandoque opiflcio 
artes tot: operam impendere! naturales philoso- 
phorum considerationes, medicorum artis disqui- 
sitiones, gymnastarum observationes; que ad 
analogiam spectant ; ad rflembrorum inter 2e certa 
ratione modum ac compositionem, ad corporis 
obesitatem. Cuncta heo, in formati hominis uno 
agmine veniunt considerationem. Et unde mihi 
tanta dicendi vis, ut accurate satis omnia eloqui 
valeam, que hac una voce, formavit, sacer com- 
plectitur textus ? Porro, quc in promptu sunt aoc 
facilia, vel si ego non dixero, tu per te ipse nosti. 
Formavit namque te Deus, ut vides, statura recta, 
hancquetibi singularem pra reliquis omnibus ani- 


mantibus prebuit formam. Quidita? quod nimirum singularem etiam debitam necessariamque abunde 


erat vim agendi concessurus. 

13. Τὰ piv ἄλογα πάντα ζῶχ βοσχήματά ἐστι μό- 
yov, καὶ πρὸς ὃ πέφυχε, πρὸς τοῦτο ἔχει xai τὴν xa- 
τασχευήν᾽ ὁποῖόν ἐστι καὶ τὸ πρόδατον. ᾿Επειδὴ γὰρ 
ἐγεννήθη νέμεσθαι, κάτω ἔχει συννεύουσαν xal τὴν 
κεφαλὴν, ὥστε τῇ γαστρὶ ἐνορᾷν καὶ τοῖς ὑπὸ γα- 
στέρα" τέλος γὰρ αὐτοῖς εὐεξίας, πλήρωσις γαστρὸς 
καὶ ἀπόλαυσις ἡδονῆς, ᾿Ανθρώπῳ δὲ dj κεφαλὴ ἐπὶ 
τὰ ἄνω ἐξ αὐτῆς τῆς πλάσεως ἀναδεδράμηχεν, ἵνα 
τὴν ἄνω βλέπῃ συγγένειαν͵ καὶ ὀψηλοτέρα τῶν ἄλλων 


ἀπάντων τοῦ σώματος μερῶν χαθέστηχε. Μὴ τοίνυν ^ 


μεταποίει σεαυτὸν εἰς τὰ παρὰ φύσιν, μηδὲ τὰ γήϊνα 
κύψας περισχόπει * ἀλλὰ υράψια διηνεκῶς χατ- 
όπτευε, καὶ ἐνοπτρίζου, ἕνθα σου καὶ τὸ πολίτευμα 
προηυτρέπισται. ()ὕτω σοι τὸ σῶμα διαπέπλασθαι, 
καὶ τὸ διάπλασμα διδασχαλεῖόν ἐστι τοῦ τέλους πρὸς 
ὃ γέγονας. Οὐ γὰρ ἵνα ἐπὶ γὴς σύρηταί cou ἧ ζωὴ, 
ὡς τῶν ἑρπετῶν, χατεσχεδάσθης ὄρθιος, ἀλλ’ ἵνα 
οὐρανὸν βλέπῃς, xal τὸν ἐν αὐτῷ Θεόν' οὐδὲ ἵνα 
τὴν χτηνώδη μεταδιώχῃς ἀπόλαυσιν͵ ἀλλ᾽ ἵνα τὴν οὐρ- 
ἀνιον, ἐνδιδομέλῃ (b) σοι διανοίᾳ, ἐπιτελῇς πολιτείαν. 


13. Nam brute quidem omnes animantes, dun« 
taxat pecuarie sunt, et ad quod nate» sunt, ad hoo 
quoque corporis structuram acceperunt ;cujusmodi 
etiam ovis ac pecus. Quia enim in hoe condita est 
ul pastu vivat, etiam capite humi vergit, ut ad 
ventrem ac venerea versos o6ulos habeat. Finis 
enim illis bone habitudinis, ventris expletio est ac 
fruitio voluptatis. Homini vero caput ex ipsa for- 
matione eursum excurrit,ut quam ad superna affi- 
nitatem habet, conspiciat ; superiorique loco reli- 
quis omnibus partibus corporis consistit. Noli ita- 
que tetransmutare in id,quod est preter naturam, 
nec ore prono terrena cirumspicias; sed coelestia 
jugiter contuere, 86 velut in speculo objecta habe. 
ubi et tuus tibi municipatus olim paratus est. In 
hunc modum tibi quoque corpus efformatum est, 
ac quapreditus forma es, finem te docet in quem 
conditus es. Non enim ut humi vitam trahas ser- 
pentum more, recta statura conditus es, sed ut 
colum conspicias; Deumque cujus in eo sedes est ? 


Διὰ τοῦτο, Τοῦ σοφοῦ ol ὀφθαλμοὶ ἐν τῇ κεφαλῇ D neque ut pecuariam persequaris voluptatem,sed ut 


αὐτοῦ, ὁ σοφός φῃσιν ᾿Εχχλησιασιής. Τίνος δὲ ἕνε- 
κεν, οὐ περὶ τὰ χάτω τοῦ σώματος οἱ ὀφθαλμοὶ, 
ἀλλ’ ἐν τῇ κεφαλῇ ; Ἵνα τὰ ἐν ὕψει περισχοπῶσιν᾽ ὃ 
δὲ εἷς τὰ ὑψηλὰ μὴ βλέπων, ἀλλ᾽ εἰς τὰ γήϊνα ἐπι- 
κύπτων, κατήγαγε εἷς ἑρπετοῦ φύσιν τοὺς ὀφθαλμοὺς, 
ἐπὶ τῆς γῆς ὡς ἐκεῖνα συρόμενος. 


coelestem, indulta tibi mente, vite rationem ineas. 
Eam ob rem. Oculi sapientis in capite ejus, ait sa- 
piens Ecclesiastes **. Quorsum vero non in infe- 
riore ulla corporis parte, sed in capite sunt oculi ? 
Nimirum ut ea lustrent queia sublimi posita sunt. 
Qui autem non ad excelsa respicit, sed ad terrena 


procumbit, ad 846 serpentum indolem oculos dejicit, qui eorum instar ventrem trahat humi. 


9 Eoole. n, 14. 


(a) Desideratur εἴη vel περιείη. prr. 


(b) Ἐνδιδομένῃ. Editi ἐνδεχομένῃ. Ere. 


59 APPENDIX OPERUM S. BASILII MAGNI. 60 


14. Caput itaque toti corpori eminens, bumeris A 


incumbit ; non illis immersum, ne obtegatur, sed 
convenienti fulcimento ac velut sede quadam gra- 
duque in exsetante cervice locatum. In illo infixa 
oculorum gemina luminaradiique.Non enim unum 
gatis erat; ut si forte casu alterum concideret,ejus 
quod immuue a labe esset, solatium non deesset. 
Preterea vero etiam, ab uno horum profectus ob- 
tutus, prorsus imbecilliorest ; ex duplici vero fonte 
confluens rivus, valentior exit. Procedens namque 
utrinque ex altera alteraque nare obtuendi vis,tum 
ibi conquiescit, tumque una ad anteriora tendens 
iisque incumbens, unus alteri copulatur visorius 
radius, velut ex rivo duplici, ex utraque visoria 
facultate, quasi ex duplici prodeunte fonte, tum- 
que brevi aquas commisoente, unus quispiam vali- 
dior efficitur fluvius; cujus scilicet major vis ac 
efficacior sit. Remque certo probant viri senes. Ii 
namque, que sunt valde prope,haudquaquam cer- 
nunt; que vero paulo ab oculis remotiora sunt, 
clarius contueutur. Idcirco nimirum quod visorio 
radio dissectis partibus & principio progresso, im- 
becillior ab utroque obtutus sit: ubi autem ambo 
confluxerint ac coaluerint, velut multiplici quadam 
exundantia atque copia, valentiur eflicaciorque ad 
perspicienda, qua in aspectum cadunt, consurgit. 
Non pauca vero sunt, quibus oculi incolumitati 
prospicitur. Tunica interior, qua nec ipsa sufficit. 
NOn enim res ferebat ut erassior strueretur ; alio- 
qui visui incommodasset ; necesse autem erat, ut 
perspicuum Jeveque esset, quod obtegebat. Altera 
itaque pellucida, altera tenuior rariorque; illa 
quidem crystallina, hec oornea. Obtegendi causa 
obtenta tunica 80 exterior, firmior est atque ἀυ- 
rior; interior, rarior et tenuior, ne immeantia 
prohibeat : tertía rursus crystallum referens, ut in 


14.'H piv οὖν χεφαλὴ τοῦ ὅλου σώματος ὅπερ- 
ἀνέχουσα, τοῖς ὥμοις ἐπίχειται" οὐχ ἐνδεδυχυΐῖα τού- 
τοις, ἵνα μὴ κρύπτηταί, ἀλλ᾽ ἐρείσματι ἀξιολόγῳ, καὶ 
olov ὑποδάθρᾳ τινὶ τῷ τοῦ αὐχένος ἀνεστηχότι, ἐπ- 
αναπαυομένη. Ἐν ταύτῃ δὲ τῶν ὀφθαλμῶν ἐμπεπή- 
γασι δίδυμοι βολαί. Οὐκ ἤρχει γὰρ ὁ εἷς, ἀλλὰ δύο 
ἐγενέσθην, ἀλλήλοις βοηθώ’ ἵνα ἡ τοῦ ἑνὸς κατὰ 
τύχην διάλυσις, τὴν τοῦ ἀδλαδοῦς ἑτέρου παραμυ- 
θίαν ἔχῃ. Καὶ ἄλλως δὲ ἀπὸ ἑνὸς τούτων προερχόμε- 
νον τὸ ὁρατιχὸν, ἀσθενέστερον πάντως " ἐχ δὲ δύο 
πηγῶν συμδαλλόμενος ὁ ὁλκχκὸς εὐτονώτερος γίνεται. 
Προϊοῦσα γὰρ ἑκατέρωθεν τῆς ῥινὸς ἡ ὄψις, ὁμοῦ 
μὲν προσαναπαύεται; ὁμοῦ δὲ προχύπτουσα ἐπὶ τὸ 
ἔμπροσθεν, ἑνοῦται ἣ μία τῇ ἑτέρᾳ, olov. ἐκ δύο τι- 
νῶν ὀχετῶν ἀφ᾽ ἑκατέρας ὄψεως ὥσπερ πηγῆς ἐξιόν- 
των, καὶ μετὰ βραχὺ μιγνυμένων, εἴς ἀποτελούμενος 
ποταμὸς, ὁπότε δὴ xai ἰσχυρότερος γίνεται, εἴτουν 
ἱνεργέστερος. Καὶ τούτοτ ἀπόδειξις, οἱ γέροντες τῶν 
ἀνθρώπων: οἱ τὰ μὲν ἐγγὺς πάνυ, ἥκιστα βλέπουσι, 
τὰ δὲ ποῤῥώτερον ἀποδιϊστάμεια τῶν ὀφθαλμῶν 
ἐναργέστερον χαθορῶσιν - ἐπειδὴ διηρημένως μὲν 
τοῦ ὁρατιχοῦ προϊόντος ἐξ ἐρχῆς, ἀσθενὴς d) ἐχατέ- 
ρου ὄψις. μετὰ δὲ τὴν συμδολὴὲν ἀμφοτέρων xai 
ἕνωσιν, οἷον ἐπὶ πλημμύρας τινὸς πολυπλασιαζομέ- 
νη, εὐτονωτέρα γίνεται xal δραστικωτέρα περὶ τὴν 
τῶν ὁρατῶν ἀνάληψιν. Φυλαχαὶ δὲ περὶ τὸν ὀφθαλμὸν 
οὐχ ὀλίγαι, χιτὼν ἐντεῦθεν, xai οὐκ ἀρκεῖ οὗτος" 
οὐ γὰρ ἐνεδέχετο παχὺς χατασχευασθῆναι" Tj γὰρ 
ἐμπόδισμα χκαθειστήχει τῆς ὄψεως" ἔδει δὲ διαφανὲς 
εἶναι xai ἐλαφρὸν τὸ προχάλυμμα. Οὐκοῦν εἷς μὲν 
διαυγὴς, εἴς δὲ ἀραιός" ὁ μὲν χρυσταλλοειδὴς, ὁ δὲ 
χερατοειδής * ὁ προχεχαλυμμένος, στερεώτερος * ὁ 
ἔνδοθεν, ἀραιότερος, ἵνα μὴ κωλύῃ τὴν πάροδον" ὃ 
τρίτος πάλιν κρυσταλλοειδὴς, ἵνα ἐν αὐτῷ τὴν ἔμφασιν 
καὶ τὴν διαύγειαν ἑκάτερα ἔχῃ. 


ea ambe reliquae representandi vim ao perspicuitatem obtineant. 


15. Palpebre projectura sunt, oculi nimirum 
operimentum ac umbraculum,velutque domicilium. 
Poterat quidem et ' manus obtegere; sed interim 
dum e& admoveretur, haud raro prius oculum 
obledi contingeret. Nunc vero prope adjacet quod 
tueatur. Mox enim a6 nocumentum presentiunt, 
operimentum obtendunt. Id namque in causa est, 


15. ἱροδολὴ τὸ βλέφαρον" τοῦτο γὰρ προχάλυμμα 
τοῦ ὀφθαλμοῦ xal σχέπασμα, χαὶ oiov οἴκητήριόν 
ἐστιν, δύνατο μὲν γὰρ σχοπεῖν (4) χαὶ χείρ᾽ ἀλλ᾽ 
ἕως ἐκείνη ἀνήρχετο, ἔφθανε πολλάκις ἀμαυρωθῆναι 
ὁ ὀφθαλμός. Νῦν δὲ ἐχεῖθεν παράχειται προφυλακή" 
ὁμοῦ τε γὰρ ἤσθετο τῆς βλάδης, καὶ προεθάλετο τὸ 
προχάλυμμα. Διὰ γὰρ τοῦτο xal ἡ χόρη τοῦ ὀφθαλ- 


ut plerumque pupula oculi, iis, qua exterius nocu- ἢ μοῦ ἀνεπιχείρνητος ὡς τὰ πολλὰ ταῖς ἔξωθεν ἐπερχο- 


mentum afferant, inviolabilis sit, ut que sub pal- 
pebrarum tegumento desideat. Unaque fere ex om- 
nibus corporis membris ita servatur, ut contactum 
omnem respuat. Prominent palpebris et pilorum 
cuspides. Quid ita ? ut nimirum accuratior harum 
complicatio sit, dum superior palpebra, inferiori 
per ejusmodi pilos coaptatur ac committitur. Sunt 
enim pili velut vincula, inter se conserti ac com- 
plieati. Accedit quod et minuscula animalia ar- 
ceant, nec lanugines pupille propinquare sinant, 
que facile injurie obnoxia sit, ac cui quodvis ob- 
vium labem afferre queat. 


(a) Exontiv. Lege σχέπειν. Eprr. 


μέναις βλάθαις, ἅτε ὑπὸ παραπετάσμασι χαθεζομένη 
τῷ βλεφάρῳ, καὶ μόνη σχεδὸν τῶν ἐν ἡμῖν πάντων 
μελῶν διατηρουμένη ἀνέπαφος. Προδέδληνται δὲ τοῖς 
βλεφάροις xal ἀχίδες τριχῶν. Διὰ τί; ἵνα ἀχριὄε- 
στέρα γένηται dj τούτων περιπλοχὴ, τοῦ ἄνω πρὸς 
τὸ κάτω διὰ τῶν τοιούτων προσαρμοζομένου τριχῶν. 
Οἷον γὰρ σύνδεσμοι καθεστᾶσιν αἱ τρίχες ἀλλήλαις 
περιπλεχόμεναι" εἶτα, xal τὰ λεπτὰ τῶν ζώων πόῤ- 
ῥωθεν ἀπείργουσι, καὶ τὰ χνοώδη οὐκ ἐῶσι πλησιάσαι 
τῇ χόρῃ, ἐμπαθεῖ οὔσῃ, καὶ τῷ παρατυχόντι ἀμαυ- 
ροῦσθαι δυνομένῃ. 


6 DE ῬΑΠΙΑΌΙΘΟ, ORATIO IIT. 62 


16. “Ἑτέρα δὲ πάλιν ἐστί τις φυλαχὴ ἄνωθεν À 


ἐπικειμένη ἑχατέρῳ τῶν ὀφθαλμῶν διὰ τῶν τρι- 
χῶν, ὁμοῦ μὲν tf περιγραφῇ εὐπρέπειαν χαρι- 
ζομένη, ὁμοῦ δὲ xal τὴν ἀσφάλειαν παραχομένη" 
ἥτις ἐστιν dj ὀφρὺς, ἄνωθεν προδεδλημένη, ἵνα 
χατευθύνῃ τὸ ὁρατιχόν. Καὶ τούτου ἀπόδειξις, ὅταν 
βουληθῇς πόῤῥωθέν τι χατασχοπεῦσαι, χαὶ χοιλάνας 
τὴν χεῖρα, ὑπερτείνῃς τῶν ὀφρύων. Εἷς τί γὰρ τοῦτο 
ποιεῖς ; ἵνα τὸ ἐπὶ τὸ ἄνω διαφορούμενον τῆς ὄψεως 
μὴ εἰκῆ σκεδάννυται, τῷ πλάτει τοῦ ἀέρος ἐγχαταχεὄ- 
μενον ἀλλ᾽ ἔχ τε τῆς ἄνωθεν ἀνοχῆς τῆς χειρὸς, x 
τε τῆς ἄνωθεν προθδολῆς τῶν ὀφρύων χατευθυνόμε- 
νον, ἀχριδέστερον σχοίη τοῦ ὁρατοῦ τὴν μετάληψιν. 
Διὰ τοῦτο ὀφρύες, ὁμοῦ μὲν τὸ ὁπτιχὸν τῶν ὀφθαλ- 
μῶν κατευθύνουσαι, ὁμοῦ δὲ καὶ τὸν ἄνωθεν χαταῤ- 
ῥέοντα ἱδρῶτα ἐπέχουσαι, xal οὐχ ἐξῶσαι καταχεῖσθαι 
τῶν αἰσθητηρίων xai ἐμποδίζειν ταῖς ὄψεσιν, οἷόν τι 
διατείχισμα ἱκανὸν πρὸς τὴν τῆς ἔξωθεν ἐπιούσης 
βλάδης ἀποτροπήν. 

17. ἸΙοῖος ἀμπελουργὸς οὕτω δύναται ἀσφαλῶς τὴν 
οἰχείαν ἄμπελον περικλεῖσαι, xai θριγκὸν αὐτῇ τοιοῦ- 
τον περιδαλεῖν, ὡς ἀνεπίδατον πάντως καθεστάναι 
τὸν χῶρον, ὡς ὃ Θεὸς ἐξειργάσατο τὴν τῶν ὀφθαλμῶν 
περιδολὴν, τὴν τῶν ὀφρύων περιδολὴν εἰς τὴν τῶν 
ὀφθαλμῶν φυλαχὴν, μηνοειδῶς ἡμῖν αὐτὰς περιγρά- 
ψας͵ ἀπὸ μιᾶς συμδολῆς τῆς κατὰ τὴν ῥῖνα, ἐφ’ 
ἐχάτερα τὰ μέρῃ διατεινομένας: ἵνα ὁ ἱδρὼς τῇδε 
xàxsist περιῤῥέων, μηδεμίαν ἀσχολίαν παρέχῃ τῷ 
πονοῦντι ἀνθρώπῳ περὶ τὸ προχείμενον ἔργον, καὶ 
τῇ τούτου χειρὶ ἀνιούσῃ συνεχῶς ἐπὶ τοὺς ὀφθαλ- 
μοὺς, καὶ τὰς χαταφερομένας νοτίδας ἀπομασσο- 
μέντ᾽ ἀλλ’ ὁμοῦ μὲν διαῤῥέῃ αὐτομάτως ἐπὶ τὰ 
ἑχατέρωθεν πλάγια, μεταφερόμενος διὰ τῶν ἰδίων 
ὀχετῶν ἄνωθεν τῶν ὀφρύων, ὁμοῦ τε (α) οἱ ὀφθαλμοὶ 
ἀνενογλήτως τὴν ἰδίαν ἐπιτελοῖεν ἐνέργειαν ; Εἰ μὲν 
οὖν κατὰ μέρος χαὶ περὶ τῶν λοιπῶν μελῶν τοῦ go- 
ματος βουληθείημεν λογίτασθαι, xai τὴν io' ἑχάστῳ 
σοφίαν τοῦ Θεοῦ διατρανῶσαι xal ἐξυμνῆσαι, ἐπιλεί- 
ψει πάντως ἡμᾶς ἣ ἡμέρα. ἵμεῖς δὲ καὶ ἐξ ἑνὸς 
μόνου noploo χατανοήσατε πάντως τὸ τῆς θείας προ- 
νοίας περὶ τὸν ἄνθρωπον xal τεχνιχῆς οἴχονομίας 
ἀπειροδύναμον᾽ ἡμᾶς δ᾽ ἐπειγομένους ἐπί τινα ὁδὸν 
ἀναγχαία., μετ᾽ εὐχῶν προπέμψατε, ἵνα ἐν τάχει 
ἀποσωθέντες, xal τῶν λειπομένων ἀποδώσωμεν τὸ 
χρέος" χάριτι τοῦ πάντα οἴχονομήσαντος περὶ ἡμᾶς 


16. Altera vero rursus superiua imminens utri- 
que oculo, pilorum exsistit tuitio; que tum de- 
corem ambitu conciliet, tum vero etiam secu- 
ritatem praestet ; supercilium scilicet superne pro- 
ductum ut oculorum aciem dirigat. Huicque 
341 rei argumento est, quod cum animo consti- 
tutum sit, ut rem longe distantem speculeris, cur- 
vatam manum superciliis obtendis.Quid enim causes 
ut id facias ? Ut nimirum quod videndi vis sursum 
versus disjicitur, haud frustra dissipetur, vastoque 
aere diffundatur ; sed tanta superius manu, desu- 
perque protensis superciliis directa, rem in aspe- 
ctum cadentem accuratius percipiat. Hec super- 
ciliorum ratio, que tum oculorum obtuendi vim 
dirigant, tumque etiam desuper defluentem sudo- 
rem retineant, nec oculis offundi sinant visuique 
officere, velut quoddam intersepimentum, a se ido- 
neum sufficiensque ad arcendam, que ab exteriori 
est, injuriam. 

17. Quis rogo vinitor sio tuto vineam suam queat 
oécludere, circumjectaque communire maceria, ut 
locus prorsus inaccessus exsistat, quemadmodum 
Deus oculorum nobis ambitum effecit, quibus ut 
caveatur superciliorum orbem semicirculari ductu 
uno ad nasum confluxu utrinque prolensa linea, 
effünxit, quo sudor, hinc inde defluens, nihil labo- 
ranti homini negotii faciat, in quodvis opus impen: : 
ditur, manusque libera sit, nec ad oculos continue 
levari, atque inde defluentem humorem abstergere 
debeat. Sed simul quidem ad utrumque sponte 
latus per suos canales super supercilia defluat, 
simulque oculi nulla molestia suam operationem 
perficiant. Sane igitur, si quidem sigillatim corpo- 
ris membra reliqua rationis libra velimus expen- 
dere, Deique in singulis sapientiam enucleatius 
tradere ec. dilaudare, omnino deficiet nos tempus. 
Vos itaque vel ex uno membro, et quidem exiguo, 
prorsus pensate divine erga hominem providentie 
artiaque dispositionis vim infinitam ; nosque adeo, 
qui ad necessarium quoddam iter properemus, pre- 
cibus deducite, ut ex illo quam cito incolumes,que 
sunt reliqua debiti exsolvamus; Domini gratia, 
qui erga nos prudenti consilio disponit umnia, qui 
nos creavit sua gratia ; cui gloria et potestas in 89- 
cula seculorum. Amen. 


Κυρίου, τοῦ κτίσαντος ἡμᾶς τῇ αὐτοῦ χάριτι" ὅτι αὐτῷ ἡ δόξα xal τὸ κράτος εἷς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. 


᾿Αμήν. 


Τοῦ αὐτοῦ περὶ παραδείσου 
AOTOZ TI". 

1. Kal ἐφύτευσεν ὁ Θεὸς παράδεισον ἐν Ἐδὲμ 
χατὰ ἀνχτολὰς, xai ἔθετο ἐχεῖ τὸν ἄνθρωπον, ὃν 
ἔπλασε. Νούήσωμεν, &xpoatal ἀξίαν Θεοῦ φυτείαν, 
καὶ παράδεισον πρέποντα τῇ φιλοκαλίά τοῦ τοιούτου 
χαὶ τηλικούτου δημιουργοῦ. Ἐν μὲν τοῖς κατόπιν 


35 Gen. 11, 8. 
(a) Tk. Forte δέ. Eprr. 


Ejusdem de paradiso. 
ORATIO IIl. 


1. Bt plantavit Deus paradisum in. Edem αὐ 
orientales plagas, ei posuit ibi hominem quem forma- 
verat *. Ad mentem revocemus, auditores, ejus- 
modi plantationem que Deo digna sit, ac paradi- 
sum, qui talis tantique opiflcis artis solertiam elo- 


63 APPENDIX OPERUM 8. BASILI! MAGNI. 64 


gantiamque nihil dedeceat. In superioribus quidem À εἴρηται: Βλαστησάτω ἡ γῆ βοτάνην χόρτου, xal 


dictum est : Germinet terra herbam virentem, et li- 
gnum fructiferum seminans semen, [(aciens fructum : 
et factum est ila 5. Hio vero rursus ail: Et planta- 
cit Deus paradisum in. Edem. 5i quidem paradisus 
communibus lignis atque stirpibus confertus erat, 
& prima arborum editione statum suum ao consti- 
tulionemrn habebat, nec singulari Dei plantatione 
qua postea in eo enate sunt, arbores, opus habe- 
bant. Nunc vero, quod alie longe prestantiores 
genere pariter gustuque, iis, quae superius gponte 
e terra emerserant, in paradiso postmodum enate 
sunt omnis generis arbores, vel ex ipsa Scriptura 
manifestum est. 

348 2. Εἰ produxit, inquit, Deus adhuc de terra 
omne lignum pulchrum visu et suave ad vescendusn **. 
Quemadmodum enim hominem eximia ac singulari 
formatione pre reliquis animantibus dignatus est, 
sic et hominis domicilium su& opus dextere voluit; 
delecto loco idoneo, omni creatorum prestante na- 
tura, cui ob celsitatem nulle umbra obtunderent, 
decore mirabili, tuto situ, quod cunctis emineret, 
splendido, 80 quod omni siderum ortu collustrare- 


tur limpidiseimo circumfuso aere; partium anni - 


temperatione jucundissirca simul optimaque. Ibi 
igitur Deus paradisum plantaverat, ibi non vento- 
rum vis, non enni tempestatum intemperies, non 
grando, non ignei turbines, non procelle, non con- 
torte ac violenta fulmina, non glacies hiemalis, non 
veris humiditas, non sestatis ardor 80 «stus, non 
autumni siccitas; sed temperata pacataque anni 


temporum mutua concordia, singulo quoque pro- C 


prio convestito decore, et quod ἃ vicino nihil sibi 
insidiarum timeret. Nam neque vernos flores estas, 
forsitan suum premature t&mpus occupans, labe- 
factaret ; non mstivi ac autumnales fructus aerig 


haud raro inordinatione adusti diffluereotee interi 


rent ; cunctee vero ordinatetempestates locum illum 
velut choro circuirent, inter se placide, nulla cu- 
jusque labe ac. molestia implexe ac copulate ; ac 
quo singulae suo tempore, quod a se singulare exi- 
miumque esset, nihil cujusque injuria oblesum, 
dono contribuerent. Terra illa opima mollisque, ac 
que prosus melle manaret 80 lacte, atque ad omne 
fructuum genus edendum esset idonea, fertilissi- 
misque aquis circumflua. Aque ipse perpulchre ac 


ξύλον κάρπιμον σπεῖρον σπέρμα, ποιοῦν wápmóv: 
καὶ ἐγένετο οὕτως, ᾿Ενταῦθχ δὲ πάλιν λέγει" Καὶ 
ἐφύτευσεν ὁ Θεὸς παράδεισον ἐν Ἐδέμ. El ἀπὸ 
τῶν κοινῶν ξύλων ἐτεπέπληστο ὁ παράδεισος, εἴχεν 
ἂν τὴν ἰδίαν σύστασιν ἀπὸ τῆς πρώτης γενέσεως τὼν 
φυτῶν, χαὶ οὐχ ἐδεῖτο ἐξαιρέτου φυτείας τοῦ Θεοῦ 
τὰ ἐν αὐτῷ ὕστερον ἀναφυέντα δένδρα. Νῦν δὲ, ὅτι 
ἕτερα πολὺ διαφορώτερα, καὶ τῷ εἴδει καὶ τῇ γεύσει, 
τῶν προαναδοθέντων αὐτομάτως ἐχ τῆς γῆς, τα ἐν τῷ 
παραδείσῳ ὕστερον ὑπ᾽ αὐτοῦ τοῦ Θεοῦ φιλοτεχνη- 
θέντα παντοῖα γένη τῶν φυτῶν χαθειστήχει, καὶ ἀπ᾽ 
αὐτῆς δηλοποιεῖται τῆς Γραφῆς. 


2. Καὶ ἐξανέτειλε γὰρ, φησὶν, ὁ Θεὸς ἔτι ix τῆς 
γῆς πᾶν ξύλον εἰς ὅρασιν ὡραϊον, καὶ καλὸν εἰς 
βρῶσιν. Ὥσπερ γὰρ τὸν ἄνθρωπον ἐξαιρέτου τῆς 
πλάσεως παρὰ τὰ λοιπὰ ζῶα ἠξίωσεν, οὕτω καὶ τὸ 
ἐνδιαίτημα τοῦ ἀνθρώπου τῆς ἰδίας αὐτοῦ χειρὸς 
ἔργον ἐποίησε, τόπον ἐπιλεξάμενος ἐπιτήδειον ὑπερ- 
φέροντα τῆς ὅλης χτίσεως xai διὰ τὸ ὕψος ἀνεπισχό- 
vntow, θαυμαστὸν τῷ χάλλει, ἀσφαλῆ τῇ θέσει, λαμ- 
πρὸν τῇ χατὰ πάντων ὑπεροχῇ καὶ τῷ καταλάμπεσθαι 
πάσαις ταῖς τῶν ἄστρων ἀνατολαῖς, ἀέρι διαυγεστάτῳ 
περιεχόμενον καὶ τῶν ὡρῶν εὐχρασίαν ἡδίστην τε 
ἅμα καὶ βελτίστην ἔχοντα. 'Exei οὖν ἐφύτευσεν ὁ 
Θεὸς τὸν παραδεισον, ὅπου οὐχ ἀνέμων βία, οὐκ 
ἀμετρία ὡρῶν, οὐ χάλαζα, οὐ πρφηστῆρες, οὐ λαίλα- 
πῆς, οὐ σχηπτοὶ, οὐ χειμερινὴ πῆξις, οὐχ ὑγρότης 
ἠρινὴ, οὐ θερινὴ πύρωσις, οὐ φθινοπωρινὴ ξηρότης" 
ἀλλ᾽ εὕκρατος xai εἰρηνικὴ συμφωνία τῶν ὡρῶν, 
ἑχάστης τῷ ἰδίῳ χάλλει κεχοσμημένης, xal μὴ ἐπι- 
δουλευομένης παρὰ τῆς γείτονος. Οὔτε γὰρ τοῖς ἠρι- 
voi, ἄνθεσι τὸ θέρος, προτρέχον τυχὸν τοῦ ἰδίου xat- 
ροῦ, ἐλυμαίνετο, οὔτε πάλιν θερινοὶ καὶ μετοπωρι- 
vol χαρποὶ, τῇ τοῦ ἀέρος ἀταξίᾳ πολλάκις καταφλε- 
χϑέ"τες ἐῤῥυΐσκοντο καὶ ἀπώλοντο (a) πᾶσαι δὲ τὸν 
τόπον ἐκεῖνον εὐτάχτως αἱ ὦραι περίεχόρευον, ἀλλή- 
λαις ὁμαλῶς xal LN συμπεριπλεκόμεναι καὶ guv- 
δούμεναι, καὶ τὰ παρ᾽ ἑαυτῆς ἑκάστη,᾿ κατὰ τὸν ἴδιον 


καιρὸν, δωροφοροῦσα ἐξαίρετα xai ἀνεπιδούλέυα.". - 


Καὶ 1 γῆ δὲ ἐχείνη πίων καὶ μαλαχὴ, καὶ ὅλως ῥέουσα 
μέλι καὶ γάλα, καὶ πρὸς πᾶσαν χαρπογονίαν ἐπιτη- 

δεία' ὕδασι γοειμωτάτοις κατάῤῥυτος" περικαλλῆ xal 
ἡδέα τὰ ὕδατα, καὶ σφόδρα λεπτὰ καὶ διαφανῆ, πολὺ 
μὲν ἐξ ὄψεως ἔχοντα τὸ τερπνὸν, πλέον δὲ τοῦ τερπνοῦ 


dulces, valdeque tenues ac limpidie que etaspectu ἢ τὸ ὠφέλιμον παρεχόμενα. 


plurimum recrearent, ac quam oblectarent majo- 
rem quoque utilitatem preberent. 

3. Prius itaque ipsum condidit locum, ejusmodi 
scilicet ut divine aptui salioni esset, nec ab ea 
quidquam abhorreret. Exinde in eo plantavit genus 
omne pulcherrimarum stirpium, qui et aspectu 
summam gratiam haberent, et suinmam gustu ho- 
mini dulcedinem preberent. Qua tibi ratione ob 
oculos clare patrie, ex qua excidisti, decora repre- 


8] Gen. 1, 11. ** Gen. r1, 9. 


(a) ᾿Απώλοντο. Forte ἀπώλλυντο. Ebrr. 


3. Πρότερον μὲν οὖν αὐτὸν ἐδημιούργησε τὸν τό- 
vov ἄξιον τῆς ὑποδοχῆς τῶν τοῦ Θεοῦ φυτευμάτων᾽ 
ἔπειτα δὲ ἐνεφύτευσεν αὐτῷ παντοδαπὰ κάλλη ὃὲν- 
ὅρων, ὄψιν τε χαριεστάτην καὶ ἀπόλαυσιν ἤδίστην τῷ 
ἀνθρώπῳ χαριζόμενα. Πῶς σοι δυνηθῶ ἐπ᾽ ὄψιν ἐναρ- 
γῶς ἁγαγεῖν τὰ χάλλη τῆς πατρίδος, ὅθεν ἐχκπέπτω- 
κας, ἵνα περιαλγήσας ἀξίως ἐπὶ τῇ τούτων στερήσει, 


85 DE PARADISO, ORATIO IIl. 


δυνηθῇς ὀψὲ ποτε τῆς ἐξορίας ἀναχαλέσασθαι σεχυ- À sentare sufflciam, ut eorum merito carentis mc- 


τὸν, xal πρὸς ἐχεῖνχ παλινδρομῆσαι τὰ βέδαια χαλὰ 
xal τερπνὰ, καὶ ἀμιγῆ τῶν φαύλων xal λυπηρῶν ; 


rens, tandem aliquando ab exsilio tete revocare 
valeas, atque ad illa firma bona ao delectabilia, 


nullisque malis ac tristibus commista, postlimidio redire? 


4. Εἰσὶ μὲν γὰρ χἀνταῦθτ λειμῶνες εὐανθεῖς, xai 
τὶν θέχν περιχαλλεῖς " ἀλλὰ τοσοῦτον χαριέστατον 
τῇ διανοίᾳ φαντάσθητι᾽ πῶς τὸ ῥόδον μὲν μετὰ τῆς 
ἀχάνθης ὧδε κεχρυμμένον, ἔχον τὴν ἁηδίαν τῇ χάριτι 
σύνδρομον, καὶ μονονουχὶ διαμαρτυρόμενον ἡμῖν, ὅτι 
τὰ τερπνὰ πάντα τοῦ τῇδε βίου τοῖς λυπηροῖς ἀναμέ- 
μιχται. Τῷ ὄντι γὰρ οὐδὲν τῶν ἀνθρωπίνων ἀγαθῶν 
ἀκραιφνές * ἀλλὰ πάσῃ χοσμιχῇ εὐφροσύνῃ εὐθὺς jj 
λύπη συμπαραπέπηγε' τῷ γάμῳ ἡ χηρεία, τῇ παι- 
δοτροφίᾳ 4 μέριμνα, τῇ εὐτεχνίᾳ ἢ ἀποδολὴ, ταῖς 
περιφανείαις αἱ ἀτιμίαι, ταῖς τρυφαῖς αἱ παρέσεις, 
ταῖς ὑγιείαις αἱ ἀῤῥωστῖίαι" ἀνθηρὸν τὸ ῥόδον, ἀλλ’ 
ἐμοὶ κατήφειαν ἐμποιεῖ' ὁσάχις γὰρ ἂν ἴδω τὸ ἄνθος, 
τῆς ἁμαρτίας ἀναμιμνήσχομαι τῆς ἐμῆς, Ov ἧς 
ἀχάνθας td γῆ καὶ τριθόλους ἀνατέλλειν χατεδικάσθη 
pot, Καὶ ἐνταῦθα μὲν οὖν ὀλιγοχρόνιος τῶν ἡρινῶν 
ἀνθέων ἡ χάρις, ἔτι ποθοῦντας ἡμᾶς ἐπιλιποῦσα " οὐ 
γὰρ ἔφθημεν δρεψάμενοι, καὶ ἐν ταῖς χεοσὶν ἡμῶν 
ἀπεμαράνθη. "Exei δὲ τὸ ἄνθος οὐ πρὸς βραχὺ δια- 
λάμπον, εἶτα ἐκλεῖπον, ἀλλὰ διαρχὲς τὸ τερπνὸν ἔχον 
xai ἀΐδιον, ἀσυντέλεστον τὴν ἀπόλαυσιν. dj εὐωδία 
ἀχόρεστος, dj εὔχροία διηνεχῶς ἐξαττράπτουσα. Οὐ 
βίαι ἀνέμων παραλυποῦσιν, οὐ νηνεμίαι ἀπομαοαί- 
νουσιν, οὐ παγετοὶ ἀποπνίγουσιν, οὐχ ἡλίου φλόγω- 
σις κατχφρύσσει" ἀλλὰ πνεῦμα μέτριον, λεπτήν τινα 


καὶ ἡδεῖαν παρεχόμενον αὔραν, xal χούφως αὐτοὶς (j 


xx! προσηνῶς ἐπιπνέον, ἀδάπαστον yo0vq χαὶ ἀμέά- 
pavtov τὴν χάριν αὐτῶν διασώζει. 


4. Sane quidem nec hic desunt prata florida, 
aspectuque perpulchra ac grata: quod enimvero 
illa maxime gratiarum habent, animo reputa ; quo- 
nam modo rosa cum apina hic deliteat, cujus gratis 
insuavitas assecla exsistat, propeque nobis contes- 
tetur, quidquid vite hujus delectabilium est, tris!i- 
bus ao molestis esse commistum. Revera enim 
nulla in bonis humanis sincera sunt ac pura, sed 
seculi omniletitie confestim mostitia dolorque co- 
haeret; nuptiis, viduitas; liberorum educationi, sol- 
licitudo 80 cura ; copiose probeque prolis amissio ; 
conspicuis honoribus, infamia; dedecora ; volupta- 
tibus, membrorum solutio ; sanitati, egritudo. Flo- 
rida rosa est, st maesto me animo facit. Quoties- 
cunque enim florem conspicio, in mei memoriam 
peccati redeo, cujus reatu indictum terre, ut mihi 
epinas ac tribulos germinet *?. Et hio sane brevis- 
simi temporis $49 florum gratia est, qui adhuo 
cupientes deserant. Necdum enim legimus, cum in 
manibus nostris emarcuere. Illic vero flos, non ad 
breve effulgens tempus, tumque deficiens, sed per- 
ennem, jucunditatem ac sempiternam habens ; ag- 
pectum gratum ac immortalem, fruitionem inde- 
lebilem. Fragrantia, omnis (δὰ expers; colorig 
suavitas jugiter effulgens. Nihil ventorum impejus 
ac turbines nocent, non sudum tempus nullieáuris 
emarcescere facit ; non glacies horrida congelat ; 
non solis ardor estu torret ; sed moderatus quidam 


ventus, tenuem quamdam dulcemque prebens auram, tempore indomabilem ac immareescibilem illorum 


gervat gratiam. 

5. Τὰ δὲ τῶν φυτῶν χάλλη, ἄξια καὶ αὐτῆς (a) 
τῆς δημιουργίας καὶ φυτείας τοῦ χτίσαντος" ὅτα φρυ- 
γανικὰ καὶ ὅσα ἔνθαμνα, τὰ μονοστέλεχα, τὰ πολύ- 
κλαδα, τὰ ὑψίχομα, τὰ ἀμφιθαλῆ, τὰ φυλλοθόλα, τὰ 
ἀείφυλλα, τὰ γυμνούμενα, τὰ ἀειθαλῆ, τὰ κάρπιμα, 
τὰ ἄχαρπα᾽ τὰ μὲν τῇ χρείᾳ ὁπηρετούμενα, τὰ δὲ 
πρὸς ἀπόλαυσιν συμδαλλόμενα' πάντα μτγέθει καὶ 
χάλλει διαφέροντα, κατάσχια τοῖς κλάδοις, ἀμφιθαλῇ 
ταῖς χόμαις, βρύοντα τοῖς χαρποῖς, ἄλλοις ἄλλην 
χρείαν ὁμοῦ καὶ τέοψιν ἀφθόνως ἀποπληροῦσιν “ 
ἑκάστου γὰρ τῶν χαρπῶν τούτων πολὺ μὲν τὸ χέριεν, 
πλέον δὲ πάλιν τοῦ τερπνοῦ τὸ χρειῶδες, 

6. Ποῖος λόγος παραστήσει τῆς ἡδονῆς ἐκείνης τὸ 
ὁπερδάλλον ; 'Edv γὰρ συγχρίνῃ τις τοῖς ὧδε τὰ ἐκεῖ, 
καθυύδρίζει μᾶλλυν τῇ παραθέσει, ἤ τινά σοι ἐνάο- 
γεῖαν ἐχ τῆς εἰχόνος παρίστησιν, ἀποπιπτούσης 
πολὺ τῆς εἴχόνος πρὸς τὴν τοῦ πρωτοτύπου ἀλήθειαν. 
Πάντα τέλεια, πάντα ὥριμα, οὐ κατὰ μιχρὸν ἀῤὐξη- 
θέντα (οὐ γὰρ ἀπὸ ἄνθους ἐπὶ τὴν ἀχμὴν τῷ χρόνῳ 
προέρχεται), ἀλλ᾽ αὐτόθεν μετὰ τῆς οἰχείας ἀχμῆς 
ἐχφυέντα, xal ἀποτελέσματα φύσεως οὐχ ἀνθρωπί- 
νης ἐπιχειρήσεως. 


89 Gen. i1, 48. 


5. Ipsa quoque stirpium venustas, que et ipsa 
conditoris opificium ac plantationem deceat ; qua&- 
cunque earmenjitie sun! οἱ que fruticosm, que 
unistirpes, muttirame, alticome, opaca viridate, 
foliis decidum, semper foliatee, que folia exuant, 
semper virentes atque floride, frugifere, infrugi- 
fere ; quarum alie nsui destinate sint, alie confe- 
rant ad jucunditatcm fruendam ; prestantes omnes 
proceritate et venustate, opaos ramis, comis vi- 
rentes ac floride, fructibus scatentes, que aliam 
atque aliam cum utilitatem tum oblectationem 
ubertim prebeant. 

6. Quenam dicendi vis 'voluptatis illius repre- 
Bentet prestantiam ? Si quis namque cum iis quas 
sunt vite hujus comparaverit,injuriam potius faciet 
comparando, quam ex simulacro ullam tibi rei evi- 
dentiam praestabit, quod longe procul a prima ve- 
ritate ac exemplari similitudo excidat. Perfecta 
omnia,cuncta matura, non paulatim facto oremento 
adaucta (non enim a flore ad summum incremen- 
tum provehunt ac maturitatem), sed ab ipso statim 
ortu cum sua enata summa perfectione.ac vigore 
atque nature effectus, non industrie humane. 


(a) Altf; c. Forte αὐτά, ut et interpres legisse videtur. Eprr. 


61 APPENDIX OPERUM 8. BASILII MAGNI. 68 


7. Ibi et avicularum omnigenum genera, tum À 7. ᾿Εχεῖ xai ὀρνίθων παντοδαπῶν γένη, τῷ τε 


pennarum flore, tum nativo concentu atque garritu, 
miram quamdam a se jucunditatem spectantibus 
offerentia ; ut nullo non sensu homo liberalissime 
acceptus, qua visu, qua auditu, qua tactu, qua ol- 
factu ac gestu, affatim deliciaretur. Cum volucribus 
erant et terrestrium animalium omnigena specta- 
cula, cicura omnia et mansueta ; paricunctis secum 
indole ac ingenio,sic audientia ac loquentia, utnul- 
lo negotio intelligerentur. Nihil tum gerpens horro- 
ris faciebat, sed mitis ac mansuetus eral; non 
agresti sevoque modo undose in terre faciem rep- 
tans ventremque trahens, sed erectus celsusque in 
pedes incedens. Sie et cetere bestie quecunque 
nunc indomit:e et fere sunt, tunc mansuete erant. 
Illic itaque Deus hominem posuit,quem formaverat. 
Alibiformatum,illuc induxit. Quemadmodum enim 
Deus luminaria primum condidit,et in firmamento 
posuit *^; ita ethominem formavit quidem limum e 
terra, tumque posuit in paradiso *!. Observa autem, 
haud dictum esse, Quem fecerat, sed, Quem forma- 
verat. Fecerat namque, id est, quod est ad imagi- 
nem, illud vero incorporeum est; quod vero vacat 
corpere, neo loco cireumscriptum est. Est quidem 
quod factum est,figmento necessario comes ;anima 
scilicet corpori. Necesse enim est esse simul quod 
compositum est. Enimvero primaria ratione locus 
corporis est, anima vero ex consequenti 850 loco 
eoncluditur, qua habitudine se ad corpus habet,illi- 
qtte commiscetur: haud tamen ex sua ipsa indole, 
id est,qua parte substantia mente predita est.Num, 
queso, te exhilaravi, narrando paradisi amoenita- 
tem, vel majorís quidpiam doloris, eorum que cor- 
ruptione intereunt comparatione conscivi ? Omnino 
autem mens tua et animus, que excelsa sapiat 
mundoque superiora, ut dujus in colis conversatio 
git 42, atque ea quae sursum lumina erecta habeat, 
qua promissionis sunt cogitabat, eorumque bono- 
rum que sunt nobis promissa,quidpiam audire ob- 
gervabat : Quce videlicet nec oculus vidit, nec auris 
audivit, nec in. cor hominis ascendere *, Quisnam 
igitur est qui enarret, si oculus non vidit? Si auris 
non audivit, qui flat ut tua suscipiat? Si in cor 
hominis non ascenderunt, quomodo noster capiet 
animus ἢ Neque igitur corporalia respuimus,et api- 
ritalia requirimus. Nam quemadmodum in lege erat 


τῶν πτερῶν ἔνθει xal τῷ τῆς φωνῆς λιγυρῷ ἀπό- 
λαυσίν τινα θαυμαστὴν προτιθέντα τοῖς ὁρωμένοις “ 
ὥστε διὰ πασῶν τῶν αἰσθήσεων εὐωχεῖθαι τὸν ἄν- 
θρωπον, τὰ μὲν ὁρῶντα, τὰ δὲ ἀχούοντα " ἄλλων 
ἁπτόμενον, ἄλλων ὀσφραινόμενον, ἑτέρων ἀπογευ- 
όμενον. Σὺν τοῖς ὄρνισε δὲ xai χερσαίων ζώων παν- 
τοδαπῶν θεάματα, πάντων ἡμέρων, πάντων συνήθως 
ἀλλήλοις καὶ ἀκουόντων xal φθεγγομένων εὐσύνοπτα. 
Οὐ φρικτὸς ὄφις τότε, ἀλλὰ προσηνὴς καὶ ἥμερος" 
οὐχ ἄγριον ἐπιχυμαίνων xal ἕρπων xarà προσώπου 
τῆς γῆς, ἀλλ’ ὑψηλὸς ἐπὶ ποδῶν βεδηκώς. Τοιαῦτα 
μειλίχια καὶ τὰ λοιπὰ πάντα ἄλογα ζῶα, ὅσα νῦν 
ἀτίθασσα παντελῶς xal ἀμείλιχτα. Ἐχεῖ οὖν ἔθετο ὁ 
Θεὸς τὸν ἄνθρωπον ὃν ἔπλασεν " ἀλλαχου ἔπλασε, 
κἀκεῖ εἰσήγαγεν. Ὥσπερ γὰρ τοὺς φωστῆρας πρῶ- 
tov μὲν ἰποίησεν ὁ Θεὸς, καὶ ἔθετο ἐν τῷ στερεύ- 
ματι" οὕτω χαὶ τὸν ἄνθρωπον ἔπλασε μὲν χοῦν ἀπὸ 
γῆς, ἔπειτα δὲ ἔθετο ἐν τῷ παραδείσῳ. Σημείωσαι 
δὲ, ὅτι οὐχ εἴρηται, Ὃν ἐποίησεν, ἀλλ᾽, Ὃν ἔπλασεν. 
Ὃ γὰρ ἐποίησε, τὸ xaz' εἰχόνα ἐστί' τοῦτο δὲ ἀσώ- 
βάτον" τὸ δὲ ἀσώματον, τόπῳ ἀπερίγραπτον. Ὅμως 
μέντοι ἐξακολουθεῖ ἐξ ἀνάγχης τῷ πλάσματι τὸ ποί- 
npa, τουτέστι νῷ σώματι ἡ ψυχή" ὁμοῦ γὰρ εἶναι 
δεῖ τὸ σύνθετον. ᾿Αλλὰ προηγουμένως μὲν τοῦ σώ- 
ματος ὁ τόπος, dj ψυχὴ δὲ κατ’ ἐπακολούθησιν περι- 
κλείεται τόπῳ διὰ τῆς πρὸς τὸ σώμα σχέσεως ἢ ἀνα- 
χράσεως, ἀλλ᾽ οὐχ ix τῆς οἴκχείας φύσεως, εἴτουν 
τῆς νοερᾶς οὐσίας. "Apd σε εὔφρανα τῇ διηγήσει 
τῶν τοῦ παραδείσου τερπνῶν, ἢ πλέον ἐλύπησα τῇ 
τῶν φθαρτῶν παραθέσει ; Πάντως γάρ σου 1j διάνοια, 


C ὑψηλὰ xal ὑπερκόσμια φρονοῦσα, οἷα δὴ τὸ πολί- 


τευμα ἔχουσα ἐν οὐρανοῖς καὶ πρὸς τὴν ἄνω ἀξίαν 
ἀφορῶσα, τὰ τῆς ἐπαγγελίας ἐνενόει, χαὶ περιεσχό- 
πει ἀχούσασθαί τι τῶν ἐπηγγελμένων ἡμῖν ἀγαθῶν, 
Ἃ οὔτε ὀφθαλμὸς εἶδεν, οὔτε οὖς ἤκουσεν, οὔτε 
ἐπὶ καρδίαν ἀνθρώπου ἀνέθη, Τίς οὖν ὁ διηγού- 
μενος, εἰ ὁ ὀφθαλμὸς οὐχ εἶδεν ; Et οὖς οὐχ ἤχουσεν, 
πῶς τὸ σὸν ὑποδέξεται ; Εἰ ἐπὶ καρδίαν ἀνθρώπου 
οὐκ ἁνίδη, πῶς. ἡ ἡμετέρα χωρήσει διάνοια ; Οὔτε 
οὖν τὰ σωματικὰ ἐχδάλλομεν, xal τὰ πνευματιχὰ 
ἐπιζητοῦμεν. Ὡς γὰρ ἐπὶ τοῦ νόμου ἦν μὲν xai τὸ 
αἰσθητὸν, ἁλλὰ καὶ τύπον ἐποίει τοῦ νοητοῦ “ οὕτω 
καὶ τὸν παράδεισον νοοῦμεν μὲν χαὶ σωματιχῶς, 
ἁλληγοροῦμεν δὲ xol πνευματιχῶς, Ἐφύτευσεν 
οὖν ὁ Θεὸς παράδεισον ἐν Ἐδὲμ χατὰ ἀνατολάς. 


quod et in sensum caderet, cum et ejus quod mente ἢ Τὰ μὲν ὀνόματα τῶν φυτῶν σεσιώπηται" ὁ δὲ τόπος, 


intelligitur nihilominus figuram prestaret; sic et 
paradisum, tum corporali ratione iptelligitnus,tum 


ἐν ᾧ ἐφύτευσε, δεδήλωται * τουτέστιν, ἐν τῇ τρυφῇ᾽ 
Ἐδὲμ γὰρ τρυφὴ ἑρμηνεύεται. 


et spiritali quoque per allegoriam exponimus. Plantavit igitur Deus paradisum in Edem ad orientales 
plagas. Plantarum quidem sltirpiumque nomina pressa silentio sunt; locus vero, in quo plantavit, de- 
claratus est ; hoc est, in voluptate. Edem enim nominis etymo voluptas delicisque exponitur. 


8. Num igitur eas vocat delicias, que per os in 
ventrem immigrant,ac quarum finis secessus? ejus- 
moditradidit delicias, que intereunt? in eoque Dei 
erga hominem beneficium positum est, ut venter 
gUffarciatur, bonaque sit corporis habitudo, ao cu- 


8. "Apa οὖν τρυφὴν τὴν διὰ στόματος ὀνομάζει, 
τὴν τῇ χοιλίᾳ παραδιδομένην, καὶ ἧς τέλος ὁ ἀφε- 
δρών ; καὶ τρυφὴν παρέδωκε τὴν ἀπολλυμένην ; καὶ 
τοῦτό ἐστιν ἡ παρὰ Θεοῦ χάρις περὶ τὸν ἄνθρωπον, 
γαστρὸς πλήρωσις, καὶ σαρχὸς εὐπάθεια, καὶ διάχυ- 


40 Gen. 1, 16. " Gen. 1r, 15. ὁ5 Philipp. rr, 20. 451 Cor. r1, 9. 


69 DE PARADISO, ORATIO III. 10 


σις ἡδονὴν ἐμποιοῦσα ; "II τοῦτο μὲν εἰπεῖν οὐδὲ s)- A ticula curetur, eaque diffusio sit, qua voluptas ac 


esÓlc. 'AxoAaclac ydo που καὶ ὕδρεως, xxi πάντων 
ὁμοῦ τῶν ἀπηγορευμένων ἐφόδιον, ὑπερπιαίνειν τὸ 
σῶμα, καὶ καταδαπτίζειν τῷ πλήθει τῶν βρωμάτων 
τὴν ἐνοιχοῦσαν ψυχὴν, εὐκατάφορον ποιοῦντα πρὸς 
πᾶσαν ἁμαρτίαν. 


9. Οὐκοῦν ἄλλην χρὴ νοῆσαι τρυφὴν, ἀξίαν Θεοῦ, 
ἵνα xal ἡ qutéla πρέπουσα τῇ γεωργίᾳ τοῦ Θεοῦ 
λογισθρῇ. Τίς οὖν δύναται γενέσθαι τρυφὴ ἁγίοις 
ἁρμόττουσα ; ὕλκουσον τοῦ λέγοντος" Κατατρύφησον 
τοῦ Κυρίου, xal δώσει σοι τὰ αἰτήματα τῆς καρδίας 
σου. 

40. Ἐπεὶ οὖν ἄπειρον τὸ ποικίλον τῆς ἀρετῆς, καὶ 
τὸ κάλλος ἀμήχανον, ἀπὸ τῆς πολυτρόπου σοφίας τοῦ 


Θεοῦ τὴν ἀρχὴν εἰληφότα, διὰ τοῦτο γέγραπται, ὅτι Β 


᾿Εφύτευσεν ὁ Θεὸς παράδεισον, οὐχὶ κατὰ ἀνα- 
τολὴν, ἀλλὰ Κατὰ ἀνατολάς. ^Exaotov γὰρ τῶν 
πεφυτευμένων παρὰ Κυρίου φυτῶν, ἐν ἰδίῳ φωτὶ 
ἀρετῆς χεχαλλωπισμένον ἐξήστραπτεν. ᾿Εχεῖ Τοῦ πο- 
ταμοῦ τὰ ὁρμήματα, τοῦ εὐφραίνοντος τὴν πό- 
λιν τοῦ θεοῦ. ᾿Αλλαχοῦ δὲ Χειμάδῥους τῆς τρυ- 
φῆς ὀνομάζεται, τρέφων xai αὔξων τῶν νοητῶν 
ἐκείνων φυτῶν τὰ xXÀÀn* ὅστις xal ἐν τοῖς ἑξῆς 
τῆς προχειμένης Γραφῆς λέγεται ποταμὸς ὁ πορευ- 
ὀμενος ἐξ Ἐδὲμ ποτίζειν τὸν παράδεισον. Ἐν μὲν 
οὖν τοῖς χατόπιν ἐγέγραπτο, ὅτι πρότερον τὴν χτίσιν 
πληρώσας, οὕτως ἐπεισήγαγεν εἰς ἀρχὴν οἱονεὶ καὶ 
χυριότητα ταύτην (a) τὸν ἄνθρωπον’ νῦν δὲ, τὸ ἀνάπα- 
λιν, πρότερον ἔπλασε τὸν ἄνθρωπον, xal τότε ἐφύ- 
τευσε τὸν παράδεισον. Ἡ δὲ αἰτία, ὅτι ἐχεῖ μὲν, 
ἵνα πληρώσῃ τὸν ofxov , τὸν οἰχοδεσπότην εὐθὺς 
ἐπεισήγαγε καὶ ἵνα μὴ πένητα χτίσας, ὕστερον τὴν 
εὐπορίαν αὐτῷ χαρίσηται. ᾿Ενταῦθα δὲ͵ τὴν ix προ- 
χοπῆς τελείωσιν χαρισάμενος, ἀλλαχοῦ ἔχτισε, καὶ 
ὕστερον ἐγκατοιχίζει τῷ παραδείσψ᾽ ἵνα τὸ διάφορον 
χαταμαθὼν τῆς τε ἔξω ζωῆς χαὶ τῆς ἐν παραδείσῳ 
διαγωγῆς, ἐχ τῆς συγχρίσεως ἑκατέρων, καὶ αὐτῆς 
τῆς πείρας, γνωρίσῃ μὲν τὴν ὑπεροχὴν τοῦ àv αὐτῷ 
κάλλους, φοδηθῇ δὲ καὶ τῆς ἐκπτώσεως τὴν ζη- 
μίαν. 


11. Ἵνα δὲ νοήσῃς φυτείαν ἀξίαν θείας χειρὸς καὶ 
ἐργασίας, μνήσθητι τῶν ἐν τῷ Εὐαγγελίῳ παρὰ τοῦ 
Κυρίου πρὸς τοὺς μαθητὰς εἰρημένων, ὅτι, Ὑμεῖς 
ἐστε τὰ χλήματα, xai ὁ Πατήρ μου ὃ γεωργός 
ἐστι’ δηλονότι, ὡς παρ᾽ αὐτοῦ φυτευθέντες. Ταύτης 
εἰσὶ τῆς φυτείας καὶ οἱ ἐν τῷ οἴχῳ Κυρίου πεφυτευ- 
μένοι, ὡς γέγραπται, καὶ ἐν ταῖς αὐλαῖς τοῦ Θεοῦ 
ἡμῶν ἔξανθουντες. Τὸ δ᾽ αὐτὸ xal ἐν τῷ προφήτῃ" 
᾿Εγὼ ἐφύτευσα ἄμπελον καρποφόρον, πᾶσαν 
ἀληθινήν, Ὁ δὲ μιμητὴς τοῦ Χριστοῦ Παῦλος ἀπο- 
τολμᾷ xai λέγει ὅτι, Θεοῦ συνεργοὶ ἐσμεν Θεοῦ 
γεώργιόν ἐστε. Ἐγὼ ἐφύτευσα, ᾿Απολλὼς ἐπότι- 


libido creatur? At hoc ne dictu quidem pium est. 
Corpus enim abunde saginare, inque eo degentem 
animum ciborum copia obruere, viaticum quoddam 
est ad lasciviam stuprumque ac procacitatem, et 
si quid aliud in vetitis est, atque in omne pecca- 
tum pronum reddit ac precipitem. 

9. Ali& igitur intelligende delicie sunt, ut et 
plantatio, quie Dei culturam deceat, mente perci- 
piatur. Quenam igitur voluptas, quz delicie esse 
possint, qua sanctis congruant? Delectare in Do- 
mino, et dabil tibi petitiones cordis tui ^. 


10. Quoniam igitur infinita est virtutis varietas, 
ac quam nemo satis sapiat, pulchritudo, a multiplici 
Dei sapientia horum ducta origine, propterea scri- 
ptum est, Planiavit Deus paradisum, non ad orien- 
tem, sed ad orientis plagas. Queque enim a Domino 
salarum stirpium, in propria luce eximio cultu 
atque ornatu persplendebat. Illic Fluminis impetus, 
ejus quod lztificat civitatem Dei **, Alio autem loco 
Voluptatis torrens ^ nuncupatur, alens, et ad ju- 
stum crementum trahens spiritualium illarum stir- 
pium venustatem atque decorem. Is, in sequenti 
Scripture textu, fluvius dicitur ex E-lem egrediens, 
ad irrigandum paradisum. Sane quidem in eupe- 
rioribus dictum est, quod absoluta prius creatione 
mundoque constituto, sic induxerit hominem, qui 
preesset imperio ac dominio polleret. Hic autem 9 
converso, prius formavit hominem, deinde para. 
disum plantavit. Hujus porro ratio est, quod illic 
quidem istud consilii fuerit, ut in plenam domum 
patreinfamilias stati:rn. induceret; nec 8511 quem 
pauperem creasset, postmodum rerum copia locu- 
pletaret. Hic vero, qui eam perfectionem, que ex 
profectu est, tribueret, alibi creatum, in paradiso 
postmodum cologum collocavit ; ut explorato quid 
interesset inter vitam quam foris gesserat, et pa- 
radisi institutionem ac disciplinam, ex utriusque 
collatione, tum pulchritudinis excellentiam condi- 
sceret, tum quam facturus esset jacturam, si inde 
excideret, metueret. 

11. Ut vero plantationem Dei manu dignam intel- 
ligas, in memoriam veniat eorum que a Domino 
dicta sunt ad discipulos : Vos estis palmites, et Pa- 
ter meus agricola est, ut qui nimirum sati ab eo 


D essent. Ex illa sunt plantatione, et qui in domo 


Domini plantati sunt *, Et rursus in propheta ; 
Ego plantavi vineam [ructiferam, omnem veram **. 
Audetque et ait Christi emulus Paulus, Dei adjutores 
sumus; Dei agricultura estis. Ego plantavi, Apollo 
rigavit, Deus autem. incrementum dedit V. Justus 
quoque in Davide similis dictus est arbori consitm 
secus decursus aquarum, Que fructum suum dabit 


4 Psal. xxxvi, ἃ. ^" Psal. xiv, 5. 5 Pgal. xxxv, 9. 47 Joan. xv, 1. ** Psal. xci, 14. 49 Jerem. m, 21. 


8* [ Gor. τ, 9, 6. 


(a) Ταύτην. Forte legendum «autc, nempe χτίσεως. Eprr. 


11 APPENDIX OPERUM S. BASILI] MAGNI. 13 
in tempore suo, σὲ folium ejus non defluel *!; ac rur- A σεν, ὁ δὲ Θεὸς ηὔξησε. Καὶ ὁ δίχαιος δὲ, ὁ παρὰ τῷ 


rus : Justus ut palma florebit  ; et : Vineam ez 
4Egypto transtulisti ; ejecisti gentes ,et plantasti eam 9», 
Da igitur operai, ut per istiusmodi docutinenta pa- 
radisum illum mente assequaris, perveniasque et 
ipse ad divine lucis fulgores; ubi lumen scientie 
oritur; ubi consitus est paradisus deliciarum.Quan- 
quam vero etiam locum corporeum animo informa- 
veris, qui sanctorum sedes sit, in quo omnes qui 
super terram bonis operibus claruerunt, Dei gratie 
compotes effecti, vereque ac spiritalis jucundita- 
tis, vitam agant, nihil ab ea, que doceat, paradisi 
conjectura ac simulacro forsitan erraveris. 


Aa6iÓ, ὡμοίωται τῷ ξύλῳ τῷ πεφυτευμένῳ παρὰ 
τὰς διεξόδους τῶν ὑδάτων, ^O τὸν χαρπὸν αὐτοῦ 
δώσει ἐν καιρῷ αὐτοῦ, xai τὸ φύλλον αὐτοῦ οὐχ 
ἀποῤῥυήσεται - xal πάλιν' Δίκαιος ὡς φοίνιξ ἂν - 
θήσει. xal , "Αμπελον ἐξ Αἰγύπτου μετῆρας " 
ἐξέδαλες ἔθνη͵, καὶ κατεφύτευσας αὐτήν. littpá- 
θητι τοίνυν διὰ τῶν τοιούτων διδαγμάτων ἐν περι- 
volg γενέσθαι τοῦ παραδείσου ἐχείνου, χαὶ φθάσαι 
καὶ αὐτὸς εἰς τὰς αὐγὰς τοῦ θείου φωτός" ἔνθα τὸ 
φῶς τῆς γνώσεως ἀνατέλλει, ἔνθα ὁ παράδεισος τῆς 
τρυφῆς πεφύτευται. Κἂν χωρίον δέ τι vof; σωματι- 
xóv, δεχτικὸν τῶν ἁγίων, ἐν ᾧ πάντες οἱ ἐπὶ γῆς 


διαλάμψαντες ἐν ἔργοις ἀγαθοῖς διαιτῶνται, τῆς τοῦ Θεοῦ ἀπολαύοντες χάριτος, κατ᾽ ἀξίαν ἁμοιδὴν, xal 
τῆς ἀληθινῆς x«l μαχαρίας τερπνότητος, οὐχ ἀποπίπτεις τάχα οὐδ᾽ οὕτω τῆς πρεπούσης περὶ αὐτοῦ 


εἰχασίας. 


12. [llic itaque bone quedam virtutes missis ra- B 


dicibus firmiter stabilite sunt sanctorum admini- 
Bire, quarum fidei ac cure homo recens ortus, 
multaque ad perfectionem indigens exercitatione 
virtutis palestra traditus est. Ubi sanctorum coetus 
est; ubi lucis exortus; ubi delicie anime : illic 
Deus posuit hominem. Si carnalis es, babes corpo- 
ralis paradisi delineationem, delicatissimamque ex- 
pletionem. Ad hec propera, velut indeficientem sub- 
ministrandum illic voluptatem nacturus.Seu spiri- 
talis es, et sublimiora sapis quam pro rerum in sen- 
sum cadentium oblectatione, ascende animo ad de- 
cora angelorurn, condisce qui in eis sunt justitie 
fructue. Contuere Dei flumen aquis repletum, Cujus 
impetus (xtificant. civitatem Dei δ Cujus artifex ac 
conditor Deus ** Per hanc fluit ille fluvius, qui du- 
ota ab Edem origine, irrigat paradisum. Cuncta hzeo 
mente reputans, horum lauda conditorem, qui tot 
tantaque bona tui causa fücerit,et ut tu eis fruereris, 
tantaque te claritate dignatus ait, si modo ad eum 
semper animo convertaris, intellexerisque ἃ quo 
et quem in finem in rerum naturam fuerimus pro- 
ducti. Ipsi gloria in secula seculorum. Amen. 


12. 'Exet οὖν ἐῤῥιζωμέναι εἰσὶ καὶ παγίως ipn. 
ρεισμέναι αἱ ἀγαθαὶ δυνάμεις, λειτουργοὶ τῶν ἁγίων, 
αἷς ὁ ἄνθρωπος παρεδόθη ἀρτιγενὴς ὧν καὶ πολλῆς 
δεόμενος συγγομνασίας πρὸς τὴν τελείωσιν. Ἐν d 
τὸ σύστημα τῶν ἁγίων, ἐν ᾧ αἱ ἀνατολαὶ τοῦ φωτὸς, 
ἐν ᾧ d) τρυφὴ τῆς ψυχῆς" ἐκεῖ ἔθε-ο τὸν ἄνθρωπον 
ὁ Θεός. “ἂν μὲν οὖν σάρχινος εἶ, χαὶ μεγάλην ἡγῇ 
τὴν τῶν αἰσθητῶν ἀπόλαυσιν, ἔχεις τὴν ὑπογραφὴν 
ἐχείνην τοῦ σωματιχοῦ παραδείσου, xal τὴν ἡδίστην 
ἐμφόρησιν’ καὶ πρὸς ταῦτα ἐπείγου, ὡς ἐχεῖ εὐρή- 
σων χορηγίας τρυφὴν ἀδιάλειπτον. El δὲ πνευμα- 
τικὸς εἴ, χαὶ ἀνώτερα φρονεῖς τῶν σαρχιχῶν ἀπο- 
λαύσεων, ἀνάδα τῇ διανοίᾳ πρὸς τὰ χάλλη τῶν ἀγ- 
γέλων, κατάμαθε τοὺς ἐν αὐτοῖς τῆς διχαιοσύνης 
χαρπούς" ἐνοπτρίσθητι τὸν ποταμὸν τοῦ Θεοῦ, τὸν 
πεπληρωμένον ὑδάτων, Ou τὰ ὁρμήματα εὐφραί- 
νει τὴν πόλιν τοῦ Θεοῦ, Ἧς τεχνίτης καὶ δημι- 
ουργὸς ὁ Θεός. κείνην τὴν πόλιν διαῤῥέει ὁ ποτα- 
μὸς οὗτος, ὁ ἀρχόμενος ἐξ ᾿Εδὲμ, ὁ ποτίζων τὸν παρά- 
δεισον. Πάντα ταῦτα τῇ διανοίᾳ καταμαθὼν, δόξαζε 
τὸν τούτων δημιουργὸν, τὸν τὰ τοσαῦτα xal τηλι- 
καῦτα ἀγαθὰ διὰ σὲ xai τὴν σὴν ἀπόλαυσιν πεποιη- 
κότα, καὶ τοιαύτης δόξης σε ἀξιώσαντα, εἰ πρὸς αὐτὸν 


ἀεὶ ἐπιστρέφοις τῇ διανοίᾳ, xal συνίῃς παρ᾽ οὗ xai ἐφ᾽ p εἰς τὸ εἴναι παρήχθυ, μεν. ὅτι αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τοὺς 
olovac τῶν αἴώνων. ᾿Αμήν. 


352-3517 HOMILIA IN PARTEM I PSALMI XIV. 


Hanc ul geuutnam pra misimus ejusdem psalmi partis 11, expositioni. Vide tomum precedentem, 
col. 252. EprT. 


858 ΙΝ PSALMUM XXVIII. D ΕΙΣ KH' VAAMON (1). 


Adorate Dominum tn aula sancta ejus. 


1. Non oportet quemquam extra sanctam aulam 
Dominum adorare : sed intra eam constitutum ; 
8 Psal. 1, 3. ** Psal. xci, 13. * Psal. Lxxix, 6. 
'(1) Hic est titulus Colb. sexti. Editio Paris: εἷς 
τὰ λειπόμενα τοῦ χη ψαλμοῦ, pessime. Que enim 
in hac secunda oratione explicantur, ea jam in 
priore longe clarius dilucidiusque exposita vide- 
mus. Nullus titulus est in Reg. quarto; sed re- 


Upoexuvijcaxe τῷ Κυρίῳ ἐν αὐλῇ ἀγίᾳ αὐτοῦ. 
1. Ἔξω τῆς ἁγίας αὐλῆς οὐ χρὴ προσκυνεῖν τῷ 
Κυρίῳ, ἀλλ᾽ ἔνδον γενόμενον’ τουτέστι. μὴ ἐχδαίνειν 


δὲ Psal. xtv, ὅ. 5 IIebr. xr, 10. 


lictum est vacuum spatium tituli, quasi librarium 
puduerit orationem tam ineptam Basiiio Magno 
tribuere. Opusculum illud non reperitur neque 
in Coisl. ncque in Oliv. neque in Reg. secundo. 


TB HOMILIA IN PSALMUM XXVTII. 74 


τοῦ συστήματος τῆς Ἐγχλησίας, xal καθ᾽ ἑαυτὸν Α hoo est, qui vere Deum colere debet, eum non 


χατάρχειν παρασυναγωγῆς xai σχισμάτων, τὸν ὀφεί- 
λοντα ἀληθινῶς τῷ θεῷ λατρεύειν. Οὐ γὰρ (4-5) mpos- 
ἧχεν. Ὥσπερ δὲ οἶχόν τις ἑαυτὸν χατασχευάζει τοῦ 
Κυρίου, τοῦ γενέσθαι ναὸς Θεοῦ * οὕτω χαὶ αὐλὴν 
περιδαλέσθαι δύναται, περιτειχίζων ἑαυτὸν τῷ βίῳ, 
χαὶ τῷ λόγῳ, xal τοῖς θείοις νοήμασιν, ἐν ἑαυτῷ 
προσχυνῶν τὸν Θεὸν (6), ἀρχοῦσαν ἀφορμὴν εἰς προσ- 
κύνησιν τὴν ἐνυπάρχουσαν αὐτῷ, ἔχ τε τῆς σωματι- 
κῆς χατασχευῆς, χαὶ ἐχ τῆς περὶ ψυχὴν οἰχονομίας 
συνέντος τοῦ χτίσαντος αὐτόν. Ἤδη δὲ χαὶ ὁ Κύριος 
αὐλὴν εἶπεν τὴν Ἰουδαίων, εἰπών" Καὶ ἅλλα πρό- 
6x:a ἔχω ἃ οὐχ ἔστιν ἐκ τῆς αὐλῆς ταύτης, ἐν- 
δεικνύμενος δηλονότι xal ἄλλη εἶναι αὐλὴν τὴν ὄν- 
τως ἁγίαν, τὴν μέλλουσαν σύνάγειν τὰ Χριστοῦ πρό - 
θατα, τοὺς ἀπὸ τῶν ἐθνῶν προωρισμένους εἷς σωτη- 
ρίαν" τουτέστι, τὴν ᾿Εχχλησίαν ταύτην, ἐν ἧ οἱ ἀλη- 
θινοὺ προσχυνηταὶ προσχυνοῦσιν (7) ἐν πνεύματι 
καὶ ἀληθείφ. Οὐδεὶς δὲ θεοποιῶν τι ἄλλο παρὰ τὸν 
Θεὸν δύναται προσχυνῆςαι τῷ Θεῷ ἐν αὐλῷ ἀγίᾳ αὐ- 
τοῦ. Θεοποιοῦσι δὲ, οἱ μὲν, χοιλίαν: ὧν ὁ Θεὸς ἡ 
κοιλία" οἱ δὲ, ἀργύριον' οἱ τῇ πλεονεξίᾳ, ἥτις ἐστὶν 
εἰδωλολατρεία, προσχείμενοι, καὶ ἕκαστός γε ὃ πάντων 
μᾶλλον τετίμηχε, τούτῳ τὴν τοῦ Θεοῦ περιτίθησι 
δόξαν. 'O δὲ τοιοῦτος οὐχ ἔστιν ἐν τῇ ἀγίᾳ αὐλῇ, 
οὔτε προσχυνιΐ τῷ Θεῷ, χἂν ἀχώριστος των αἰσθητῶν 
συνάξεων εἶναι δοχῇ. 

2. Φωνὴ Κυρίου ἐπὶ τῶν ὑδάτων. “Αξιον ὑπὲρ 
τοῦ νοῆσαι τί ἐστιν ἡ φωνὴ τοῦ Κυρίου, συναγαγεῖν 
ἡμᾶς κατὰ τὸ δυνατὸν ix τῆς θείας Γραφῆς τὰ γε- 
γραμμένα περὶ φωνῆς. Εὕραμεν (8) τοίνυν ἐν τῇ 


oportet e cetu Ecclesie egredi, neque synagoge 
false aut schismatum auctorem esse. Nec enim 
convenit.Quemadmodum autem quispiam se ipsum 
domum Domini constituit, ut Dei sit templum : ita 
et induere potest aule proprietatem, si modo vita, 
sermoneque, et divinis cogitationibus, ceu muro se 
ipsum precingat, Deum adorans in semetipso : 
quippe sufficientem ad adorandum occasionem in 
ipso exsistentem, tum ex corporis structura, tum 
ex anime constitutione conditor ipsius cognoscit. 
Jam vero etiam Dominus aulam dixit Judeorum, 
ubi ait : Et altas oves habeo quse non sunt ez hec 
ovili *. Ostendit autem et aliam aulam esse vere 
sanctam qum oves Christi congregatura sit, eos 
videlicet qui ex gentibus ad salutem predestinati 
sunt : hoc est, Eoolesiam hano, in qua veri cultores 
ín spíritu el veritate adorant ". Nemo autem Deum 
in aula sancta ejus adorare potest, qui aliud quid 
preter Deum, Deum faciat. Deum autem faciunt 
alii ventrem, quorum Deus venter 681 : alii ar- 
gentum, qui avaritie, que idololatria est "9, addicti 
sunt. Atque quod, quisque pluris omnibus «esti- 
mat, ei Dei tribuit gloriam. Talis autem non est 
in aula sancta, neque adorat Deum, etiamsi a sen- 
Bibilibus conventibus nequaquam separatus esse 
videatur. E 
2. Vgns. 3. Vor Domini super aquas. Ut intelli- ,.- 
gamus quid sit vox Domini, ea quie de voce scripta 
sunt, ex divina Scriptura pro viribus colligere ope- 


" re pretium est. Illud igitur Domini ad. Abraham 


Γενέσει γεγραμμένον ῥῆμα Κυρίου πρὸς ᾿Αδραὰμ, C dictum in Genesi gcriptum invenimá$s, dicentis in 


ἐν ὑράματι λέγοντος" Μὴ qo6o0 , ᾿Αὐραάμ- ἐγὼ 
ὑπερασπίζω σου, ὁ μισθός σου πολύς " χαὶ ἀπ - 
ἐχρίνατο ᾽᾿Δύραάμ' Δέσποτα, τί μοι δώσεις ; ᾿Εγὼ 
δὲ ἀπολύομαι ἄτεχνος. Καὶ μετ᾽ ὀλίγα. Καὶ εὐθὺς 


visione : Noli timere, Abrahar: 9 ego protego te, 
merces tua multa. Εἰ respondit Abraham : Domine, 
quid mihi dabis? Ego auierh dimittor sine liberis 590. 
Et paulo pest: Εἰ sfátíim vox facta est ad eum t, 


φωνὴ ἐγένετο πρὸς αὐτόν. Kal πάλιν ἐν τῇ Ἐξν ΛΕ rursus in E£odo ait: Sint parati in diem ter- 


óÓq φησίν. "Ἔστωσαν ἕτοιμοι εἷς τὴν ἡμέρᾶν τὴν 
τρίτην. Καὶ, Ὅταν αἱ (9) φωναὶ καί αἱ σάλπιγ- 
γες xal ἡ νεφέλη ἀπέλθῃ ἀπὸ τοῦ ὄρους, ἐχεῖνο' 
ἀναδήσονται ἐπὶ τὸ ὄρος. Καὶ μετὰ τὴν Δεχάλο- 
yo» " Καὶ πᾶς ὁ λαὸς ἑώρα τὴν φωνὴν χαὶ τάς 
λαμπάδας, χαὶ τὴν φωνὴν τῆς σάλπιγγος. Καὶ 
ἐν τῷ Ἡσαΐᾳ γέγρχπτσι' Φωνὴν λέγοντος" Βόησον. 
“Ἔστιν οὖν φωνὴ, πληγὴ ἀέρος, ἤ τι τὸ γινόμενον εἴ- 
δος περὶ τὸν ἀέρα, πρὸς ὃ βούλεται ({0) τυποῦν τὸ 


tiam *3. Et : Cum voces, δὲ tuba, et nubes. discesse- 
rint a monte, illi ascendent. in. montem *. Et. post 
Decalogum : Et. omnis populus videbat vocem et 
lampades et vocem ἐμ **. Scriptum quoque est ia 
Isaia : Vox dicentis : Clama : Vox itaque aeris est 
percussio, aut species quedam in aere impressa, 
&d quam formandam aerem percutere vuit qui lo- 
quitur. Qui itaque carnis subsidio inter se oonfa- 
bulantur, percutientes aerem, et velut formam 


φωνοῦν. Οἱ piv διὰ σαρχὸς ὁμιλοῦντες ἀλλήλοις, ἢ quamdam ac speciem ei imprimentes, spiritu 


πλήττοντες τὸν ἀέρα, καὶ οἱονεὶ τύπον τινὰ καὶ εἶδος 


9 Joann. x, 16. Ηἰ Joan. τν, 23. 
63 Exod. xix, 11. 


(4-5) Deest γάρ in nostris mss. Mox illa ὥσπερ 
&p, eto., sic reddiderat interpres vetus : lta et au- 
m ejus sive airium undique polest cingere. Sed ne 

accessit quidem ad mentem auctoris. Ad verbum, 

sic et aulam potest. induere : hoc. est, potest. αἰ 
formam exhibere, seu, vice aula polest fungi, potest 
esse loco aulz. 

(6) Reg. quartus, τῷ Θεῷ. Mox Regii quartus et 
quintus συνιέντος. 

(7) Reg. quartus προσχυνήσουσιν. Editi vero et 
alii tres m88. προσχυνοῦσιν. 

(8)8ic tres mss. At editi cum Reg. quarto εὕρομεν. 


PATROL. Ga. XXX. 


9 Philipp. 1r, 19. 
** ]bid. 13. ** Exod. xx, 18. δῆ Isa. xr, 6. 


hunc aerem impellunt, ut ad aures ejus ad quem 
* Coloss. Π|, 5. *9 Gen. xv, 1-2. *! Ibid. 4. 


(9) Illa, xa! ὅταν αἱ, etc., restituta fuisse ex 
Scripture verbis monet Duceus. Nec aliter fleri 
potuit, cum hoc loco mendosi sint veteres tum 
manu exarati, tum typis impressi libri. Sic enim 
legitur in Regiis quarto et quinto, σάλπιγγες xal 
αἱ νεφέλαι ἀναδήσονται ἀπὸ τρῦ opouc ἐκεῖνοι, καὶ 

etd. 

(10) Sic quatuor nostri mss. cum editione Basil. 
Editio Paris., πρὸς ὅν βούλεται. Infra editio Paria., 
γινομένην ToÀAdxic. Deest. πολλάχις in nostris mss. 
et in editione Basil. 


δ APPENDIX OPERUM 8. BASILII MAGNI. 16 
859 dirigitur, perveniat. Vox vero Domini alterius A ἐπιδάλλοντες αὐτῷ, ὠθοῦσι διὰ τοῦ πνεύματος πρὸς 


eat generis, Deo imaginationem eorum quos suam 
vocem audire vult commovente, atque excitante; 
adeo ut imaginatio isthec cum ea que in somnis fit 
habeat cognationem. Non enim illic, externo aere 
percusso, perceptio eorum qus dicuntur, per aures 
illabitur : sed ea, ipsa nente cogitationes exci- 
piente, in memoria eorum qui viderunt, permanere 
golet. Facta est itaque vox ad Abraham, quod aures 
que Dei mandata audire possent, haberet, divina 
ipsa voluntate ei latenter iosonante. Vox vero illa 
qus ad populum flebat, eraut visibilis **, hoc est, 
cognitu facilis, ao omnibus comprehensibilis. Non 
enim profecto colore aliquo colorata erat ac cir- 
cumsoeripta, sic ut. prolata ore vox percipi oculis 
posset: sed videbat populus vocem, propterea 
quod lucidum est Domini preceptum, illuminans 
oculos *, exclusa ἃ dictis obscuritate omni. Quin 
et ad Isaiam flebat vox, precipiens, Clama; id est, 
mens prophete ab indita sibi a Deo potentia infor- 
mabatur. Vox Domini super aquas. Que vox ? Su- 
per quas aquas? Diotum, ut prophetiam aocipia- 
mus. Memineris Joannis, qui cum interrogaretur a 
Judeeis : Quis es tu? quod responsum dabimus iis 
qui miserunt nos? respondit ; Ego vox clamantis in 
deserto 5. Joannes ergo vox est Domini, angelus 
ante faciem Domini a Deo missus, qui Domino po- 

ulum expeditum pararet *?. Hec igitur vox super 
Sinus erat, in Jordane, in quo baptizabat, bapti- 
smum:. predicans penitentie : nec in Jordane solo, 
sed et in Enon prope Salem, quod illic multum erat 


aquarum ἴοι Voz. igitur Domini super aquas, Joannes C 


est, qui confert baptismum. Illic et Deus majestatis 
intonuit. Venit eninm-wex e colo, dicens : Hic est 
Filius meus dilectus, in quo mihi complacui *. ΤΌΠΟ 
etiam Dominus super aquas "multas erat, cum, ut 


τὸ φθάνειν μέγρι τῆς ἀχοῆς τοῦ πρὸς ὃν γίνεται" d 
δὲ τοῦ Κυρίου φωνὴ, ἑἕτερογενής τίς ἐστι, φαντα-- 
σιοῦντος τοῦ Θεοῦ οἷς ἀχούειν βούλεται τῆς φωνῇς αὖ- 
τοῦ, ὥστε ἀναλογίαν ἔχει τὴν φαντασίαν ταύτην πρὸς 
τὴν ἐν τοῖς ὀνείροις γινομένην. Καὶ γὰρ ἐχεῖ, οὐχὶ 
τοῦ ἔξωθεν ἀέρος πληγέντος, εἰσέπεσε διὰ τῆς ἀγοῆς 
τῶν λεγομένων ἡ αἴσθησις, ἀλλ᾽ αὐτοῦ τοῦ ἡγεμονι- 
χοῦ παραδεξαμένου τὰ νοήματα, τῇ μνήμῃ τῶν 
θεασαμένων πέφυχε παραμένειν. Ἐγένετο οὖν πρὸς 
τὸν ᾿Αὐραὰμ φωνὴ, διόνι εἶχεν ὦτα ἀχούειν δυνά- 
μενα τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ, xatà τὸ ἀφανὲς ἐν- 
χοῦντος αὐτῷ τοῦ θείου βουλήματος. Πρὸς δὲ τὸν 
λαὸν d φωνὴ γινομένη ὁρατὴ Tjv* τουτέστιν εὔγνω- 
στος, συνετὴ πᾶσιν. Οὐ γὰρ δὴ ὁπὸ χρώματός τινος 
ἐχρώννυτο xai περιεγράφετο, ὥστε αἰσθητὴ ὀφθαλ - 


μοῖς γενέσθαι ἣ λαλουμένη φωνὴ, ἀλλ᾽ ἑώρα ὁ λαὸς 


"thv quy διότι ἡ ἐντολὴ τοῦ Κυρίου τηλαυγὴς 


φωτίζουσα ὀφθαλμοὺς, οὐδεμιᾶς ἀσαφείας περιχει-- 
μένης τοῖς λαλουμένοις. Kal τῷ Ἡσαΐᾳ δὲ φωνὴ ἐγί- 
νετὸ ({1) προστάσσουσα᾽ Βόησον" ἀντὶ τοῦ, τὸ ἦγε- 
μονικχὸν τοῦ προφήτου ἀπὸ τῆς ἐγγινομένης αὐτῷ 
παρὰ Θεοῦ δυνάμεως ἐτυποῦτο. Φωνὴ Κυρίου ἐκὶ 
τῶν ὑδάτων. Ποία φωνή ; ἐπὶ ποίων ὑδάτων : Ὡς 
προφητείαν λάδωμεν τὸ ῥητόν. Μνήσθητι τοῦ Ἰωάν- 
νου, ὃς, ἐρωτηθεὶς παρὰ τῶν Ἰουδαίων, Τίς sl σύ 
τίνα ἀπόχρισιν δῶμεν τοῖς ἀποστείλασιν (42); 
ἡμᾶς ; ἀπεχρίνατο᾽ ᾿Εγὼ φωνὴ Κυρίου βοῶντος ἐν 
τῇ ἐρήμῳ. Οὐκοῦν φωνὴ Κυρίου ὁ Ἰωάννης, ἄγγελος 
ἀπὸ Θεοῦ ἀπεσταλμένος πρὸ προσώπου Κυρίου, τοῦ 
ἐτοιμάσαι Κυρίῳ λαὸν χατεσχευασμένον. Αὕτη οὖν ἡ 
φωνὴ ἐπὶ τῶν ὑδάτων ἦν, ἐπὶ τῷ Ἰορδάνῃ, ἐν d 
ἐύόαπτισε χηρύσσων τὸ τῆς μετανοίας βάπτισμα" καὶ 
οὐκ ἐν τῷ ᾿Ιορδάνῃ μύνῳ (43), ἀλλὰ καὶ ἐν τῷ ᾿Ενὼν 
ἐγγὺς τοῦ Σαλὴμ, ὄνι ὕδατα πολλὰ d» ixtt. Οὐχοῦν 
φωνὴ Κυρίου ἐπὶ τῶν ὑδάτων, ὁ ᾿Ιωάννης ἐστὶν ἐπὶ 


omnem legis justitiam adimpleret, δὰ Joanhis - «oo βαπτίσματος, 'Exsi καὶ ὁ θεὸς τῆς δόξης &6póv- 


baptismum descendere dignatus est. 


τησεν, Ἧλθε γὰρ φωνὴ ἐξ οὐρανοῦ λέγουσα“ Οὗτός 


ἐστιν ὁ Υἱός μου ὁ ἀγαπητὸς, ἐν ᾧ εὐδόχησα. Τότε xal 6 Κύριος ἐπὶ τῶν ὁδάτων πολλῶν, καταξιώσας καταδῆναι 
ἐπὶ τὸ ᾿Ιωάννου βάπτισμα, ἵνα πληρώσῃ πᾶσαν δικαιοσύνην τὴν ἐν τῷ νόμῳ. 


3. ΥΕΚΒ. 4. Vor Domini in virtute. Aufert enim 
infirmitates populi per penitentie baptisma, per 
ipsum baptizans in aqua ad pesnitentiam. Illud, 
]n virtuie, vox est dicens : Panitentiam agite, ap- 
propinquavil enim regnum caelorum 13; item : Facite 
[ructus dignos penitentiz 13. Aut forte vox in virtute, 
quia Domino vere forti Joannes dat testimonium, 
dicens : Ego baptizo in aqua : qui autem post me 
venturus est, [ortior me est ?*. Hec igitur vox virtuti 
testimonium dabat. Vox Domini ín magnificentia. 
Nimirum cum mysteria magna de Jesu narraret 


€ Kxod. xx, 18. *' Psal. xvir, 9. ** Joan. 1, 22, 23. ** Luo. 1,17. 


*1 Matth. ri, 5. " Luc. mt 8. ?* Matth. ri, 11. 


(11) Ita tres mss. At editio Paris. cum Reg. quin- 
to ἐγένετο. Mox editio Paris. cum Reg. quarto ἀντὶ 
τοῦ τό. Deest τύ in aliis ms. 

(12) Reg. tertius πέμψασιν, Illud quod mox se- 
quitur, λαὸν κατεσχευασμένον, sio. interpretati su- 
mus, populum expeditum, id est, ita elfectum, ut 


9. Φωνὴ Κυρίου ἐν ἰσχύϊ, 'Agdipst γὰρ τὰς ἀσθε- 
νείας τοῦ λαοῦ διὰ τοῦ βαπτίσματος τῆς μετανοίας, 
δι’ αὐτοῦ βαπτίζων ἐν ὕδατι εἰς μετάνοιαν. Τὸ, Ἐν 
ἰσχύϊ, ἡ φωνὴ ἡ λέγουσα Μετανοεῖτε, ἤγγιχε γὰρ 
3, βασιλεία τῶν οὐρανῶν: xai, Ποιήσατε χαρποὺς 
ἀξίους τῆς μετανοίας. Ἢ μήποτε ἐν σχύϊ ἡ φωνὴ, 
διότι μαρτυρεῖ τῷ ὄντι τῷ ἴσχυρῷ Κυρίῳ ὁ Ἰωάννης, 
λέγων: Ἐγὼ βαπτίζω ἐν ὕδατι: ὁ δὲ ὀπίσω μου 
ἐρχόμενος ἰσχυρότερός μού ἐστιν. 'H φωνὴ οὖν 
αὕτη ἐμαρτύρει τῇ ἰσχύϊ. Φωνὴ Κυρίου ἐν μεγα- 
λοπρεπείφ' τὰ μεγάλα περὶ τοῦ ᾿[ησοῦ διαλεγομένου 


Ἴ0 Joan. m, 238. 11 Matth. πὶ, 17, 


venientem Dominum prompto animo et alacri su- 
scipiat. Nec enim alius ejus loci videtur esse sen- 
sus. Vulgata, plebem perfeclam. 

(13) Duo mss. μόνον. Alii duo cum editis μόνῳ. 
Paulo post Reg. quartus ἢ φωνή. 


ΤΊ HOMILIA IN PSALMUM ΧΧΥ. 78 
μυστήρια τοῦ Ἰωάννου, λέγοντος" Εἶδον τὸ Πνεῦμα À Joannes, dicens: Vidi Spiritum. sanctum sicut. co- 


τὸ ἅγιον ὡς (14) περιστερὰν χαταδαῖνον xm) μέ- 
νον ἐπ᾽ αὐτόν xal πάλιν: Ὄτι ix τοῦ πληρώμα- 
τος αὐτοῦ ἡμεῖς πάντες ἐλάδομεν, xol χάριν ἀντὶ 
χάριτος. Ὑψηλὰ γαρ τὰ ὕδατα καὶ τοῦ μεγέθους τῆς 
δόξης τῆς περὶ τὸν Μονογενῆ παραστατιχά, Διὸ Φωνὴ 
Κυρίου ἐν μεγαλοπρεπείᾳ. Μεγαλοπρεπὲς δὲ xai 
τὸ λέγειν" Θεὸν οὐδεὶς ἑώρακε πώποτε’ ὁ μονο- 
γενὴς Υἱὸς, ὁ ὧν ἐν τοῖς χόλποις τοῦ Πατρὸς, 
ἐχεῖνος ἐξηγήσατο. Καὶ πολλὰ μεγαλοπρεπῶς τὰ 
περὶ τοῦ Κυρίου φαίνεται διηγούμενος ἐν τῷ λέγειν" 
Οὐ δύναται ἄνθρωπος λαμὄάνειν οὐδὲν, ἐὰν μὴ ἧ 
δεδομένον αὐτῷ ἐχ τοῦ οὐρανοῦ. Μεγαλοπρεπὲς δὲ 
καὶ τὸ, Ὁ ἄνωθεν ἐρχόμενος ἐπάνω πάντων ἐστί. 
Καὶ τὸ, Ὁ λαδὼν αὐτοῦ τὴν μαρτυρίαν, ἐσφράγι- 
σεγ, ὅτι ὁ Θεὸς ἀληθινός ἐστιν. Ὃν γὰρ ἀπ- 
ἐστειλεν ὁ Θεὸς, τὰ ῥήματα τοῦ Θεοῦ λαλεῖ. Καὶ 
τὸ, 'O πιστεύων εἷς τὸν Υἱὸν, ἔχει ζωὴν αἰώνιον“ 
καὶ ὅσα τοιαῦτα: Οὐδὲν οὖν ταπεινὸν, οὐδὲ μικρο- 


πρεπὲς, ἀλλὰ πάντα μεγαλοφυῶς μετὰ τοῦ ἐπιδάλ- 


ἐμηιδαηι descendenlem ac manentem super eum 18. οἱ 
iterum : De plenitudine ejus nos omnes accepimus, 
εἰ gratiam pro gratia 18, Sublimes namquesunt aque 
iste, et glorie Unigeniti magnitudinem declarant. 
Ideo Voz Domini in magnificentia. Quin etiam erat 
rragnifloum dicere : Deum nemo vidit unquam ; uni- 
genitus Filius, qui est in. sinu. Patris, ille enarra- 
vit ". Atque plura magnifice de Dominoloqui depre- 
henditur, 860 ubi ait: Non potest homo accipere 
quidquam, nisi fuerit ei datum de celo*. Magnifi- 
cum quoque et illud: Qui desursum venit, super 
omnes est"?. Et istud : Qui accepit ejus testimonium, 
signavil quia Deus veraz est. Quem enim misil Deus, 
verba Dei loquitur *. Tllud quoque : Qui credit in 
Filium, habet vitam zternam '! ; et reliqua ejusdem 
generis. Nihil igitur humile, abjectum nihil : sed 
omnia magniflce cum convenienti magnitudine de 
Domino dicta sunt, utpote & Joanne decenter enun- 
tiata. Idcirco Vox Domini in magnificentia. 


λοντος μεγέθους πρεπόντως ἀποδιδόμενα παρὰ τοῦ Ἰωάννου (15), περὶ τοῦ Κυρίου λελάληται. Διὰ τοῦτο" Φωνὴ 


Κυρίου ἐν μεγαλοπρεπείᾳ. 

À. Φωνὴ Κυρίου συντρίδοντος χέδρους, Avuva- 
τὸν εἰπεῖν, ὅτι ἑτοιμάζων Κυρίῳ λαὸν χατεσχευασμέ- 
νον, τὰς ἐπαιρομένας ἀσεδείας xai ὑψουμένας κατὰ 
τῆς γνώσεως τοῦ Θεοῦ συντρίδων xal καθαιρῶν, 
ἐποίει τὰ σχολια εἷς εὐθεῖαν. Ὁ γὰρ παντὰ βουνὸν 
καὶ πᾶν ὅρος ταπεινῶν, οὗτος ἦν ὁ συντρίδων τὰς 
χέδρους, xal ἑξομαλίζων τὴν ἐπιδημίαν τῷ Κυρίῳ, 


μένην καὶ ἀταπείνωτον χαρδίαν τοῦ λαοῦ. Ὅθεν δια- 
δεχόμενος αὐτοῦ τὴν ἑτοιμασίαν, σοντρίδει ὁ Κύριος, 
διὰ τῆς ἑαυτοῦ ἐπιδημίας, τὰς ἀντιχειμένας δυνά- 
μεις, χέοδους τοῦ Λιδάνου τρρπικχῶς ὀνομαζομένας. 
Δεῖ γὰρ τὸν Κύριον βασιλεύειν, ἄχρις οὗ θῇ τοὺς ἐχ- 


4. Vgns. 5. Vor Domini confringentis cedros. Po- 
test dici, quod parans Domino populum expeditum, 
impietates adversus Dei cognitionem clatas ac eve- 
ctas conterens, evertensque obliqua in rectam 


viam transmutaret. Qui namque collem omnem, et. 


montem omnem deprimit, is erat, qui confris-- 


C gebat cedros, ao Domino adventum complanaffat ; 
διὰ τοῦ ἐνάγειν εἷς μετάνοιαν τὴν ὑψηλὴν xal ἐπηρ- 


cum altum, elatumque, et humilitatis 3mpations 
cor populi deduceret ad ponitentiam:"Ünde Domi- 
nus preparationi ipsius succedens, potestates ad- 
vereas, cedros Libani per metaphoram vocatas ad- 
ventu suo confringit. Oporfet namque regnare Do- 
minum, donec sub-süos pedes ponat inimicos, 


0pobc ὑπὸ τοὺς πόδας αὐτοῦ. Kal ταύτας τὰς xi- —. Vas. 6. Et hus.oedtos comminuet, tanquam vitulum 


δρους λεπτυνεῖ (10), ὡς τὸν μύσχον τὸν AlGavowd 
Τί οὖν ἐστιν ὁ μόσχος Αἰδανος ; Φααὶν, ὅτι (17) κατὰ 
πολλὴν περιεργίαν el τοῖς εἰδώλφις λατρεύοντες, διὰ 
τοῦ Λιδάνου μορφοῦντες μόσχων ἀπειχονίσματα, oU- 
τως ταῦτα κατήγγιζον ἐπὶ τοῦ πυρός. Οὕτως οὖν 
φησι τὰς ἀντικειμένας δυνάμεις εἰς ἀφανισμὸν ἀξίως 
ἐξαφανίσεσθαι. Ἤ μόσχος ὁ διὰ τοῦ Λιδάνου ὁπὸ τοῦ 
πυρὸς συντηχόμενοζ᾽ χατὰ τὸ εἴρημέννν' Ὥς τήχε- 
ται χηρὸς ἀπὸ προσώπου πυρὸς, οὕτως ἀπολοῦν- 


7 Joan. 1, 32 ?* ibid. 16. ΤΊ ibid. 18. 
9? [sa. xc, 4. 5 Psal. rxvir, 3 


15) Reg. quartus ὡσεί. 

15) Illud, παρὰ τοῦ ᾿Ιωάννου, deest in Reg. quar- 
to. Paulo post idem codex ἑτοιμάζων θεῷ. Subinde 
editio Paris. cum duobus mss. χαθαίρων, male. 
Editio Basil. et Reg. quartus καθαιρῶν, bene. 

(10)Ita Reg. quartus. Editio vero Paris. λεπτύ- 
v&tv. Colb. septimus λεπτύνει. 

(17) 8io editi : Τί οὖν ἐστιν ὁ μόσχος ; Λίδανος, φα- 
σὶν, ὃν etc., quibue in verbis cum insit vitium, eum 
locum viri doctissimi Combeflsius et Ducseus emen- 
dare voluerunt, docte quidem uterque, sed diver- 
se. Ait igitur Duorus, fortasse legendum esse, Tt 
οὖν ἐστιν ὁ μόσχος τί ὁ Λίύανος : Quid ergo est vi- 
£ulus ? quid Libanus ? vel certe, Τί οὖν ἐστιν ὁ μό- 


18 Joan. 11, 27. 19 101ὰ., 31. 80 ibid. 33, 84. 


Libanum.Quid igiturest vitulus Libanus? Ferun'ido- 
lorum cultores multa solertia simulacra vitulorum 
ex thure effingere, eaque tum demum igni admo- 
vere. Itaque eumdem δὰ modum propheta dicit 
&dversarias potestates e medio esse jure tollendas. 
Aut vitulus ille, qui ex thure effectus, igne lique- 
scit, juxta id quod dictum est : Sicut liquefil cera a 
facie ignis, sic peribunt peccatores *. Similiterque 
intelligi potest, cedros et ipsum Libanum elationis 


*! ibid. 86, 


σχος τοῦ Λιδάνου ; Quid ergo est vitulus Libani Ὁ Com- 
befisius vero aliter emendare aggreditur ; putatque 
legendum, Τί οὖν ἐστιν ὁ μόσχος Λίδανος ; Φασὶν 
ὅτι, etc. Quid igitur vitulus Libanus? Aiunt idolorum 
cullores, etc. Neo. dubium quin hoc suo invento 
multum delectatus sit, cum confidenter addat : Sic 
legit, scripsitque Basilius. Quo quidem modo auctor 
ejus opusculi scripserit, non dicam (nec vero tanti 
nobis videtur scire) : quiatamen conjectura Combe- 
fisii nihil melius occurrit, eam am plectendam duxi- 
mus. Nec illud omittendum, legi in Reg. tertio et 
Colb. sexto Φασὶν ὁ κατά etc.. quod quin mendo- 
gum git dubitari non potest. 


"70 . 


APPENDIX OPERUM S. BASILII MAGNI. 


cedrorum auctorem comminui. Comminutus ali- À vat (18) οἱ ἀμαρτωλοι. Kal οὕτως δὲ δυνατὸν νοῆσαι 


quando est vitulus ille in Exodo, qui factus fuerat 
per Aaronem ; cum videlicet populus a Deo defl- 
ciens, et in idololatriam delapsus, eum effinxit : 
quem correptum Moyses minutatim contrivit, et in 
aquam conjecit **. Itaque ad hunc modum Dominus 
totum Libanum, id est, primam malitie originem 
comminuet, sicut vitulus ille à Moyse comminutus 
est. Et comminuet eas tanquam vilulum Libanum. 


5. Et dilectus quemadmodum filius untcornium. 
Post sublatas adversarias potestates tuno amor er- 
ga Dominum elucescet, ac ipsius fortitudo, nemine 
adversariorum eam obscurante, manifesta flet. 
Propterea post illam imminutionem ait: Dilectus 
erit sicut filius unicornium. Unicornis autem ani- 
mal est imperiosum, homini non subditum, quod 
vim habet indomitam, quod in solitudinibus sem- 
per commorans, in uno cornu fiduciam reponit. 
Quapropter insuperabilis 8611 Domini natura uni- 
corni comparata est, tum quod omnibus dominatur, 
tum quod unum habet sui ipsius principium, Pa- 
trem. Etenim Caput Christi, Deus ὅδ. Vgns. 7. Vox 
Domini intercidentis flammas ignis. Peocatum, quod 
instar ignis Israel depascebat, Joannes intercide- 
. bat, dicens : Panitentiam agite, appropinquavit enim 
wegnum caelorum *. Flammam igitur cupiditatum, 
ex peccato animabus accedentem, annuntiatis Ju- 
deis ignis eterni ponis, intercidebat, cum judicii 
referret vehementiam, dicens : Ventilabrum in ma- 


λεπτύνεσθαι τὰς χέδρους xal αὐτὸν τὸν Λίδανον τὸν 
ἀρχηγὸν τῆς τῶν χέδρων ἐπάρσεως. ᾿ξ λεπτύνθη ποτὲ ὁ 
μόσχος ἐπὶ τῆς ἐξόδου διὰ τοῦ ᾿Ααρὼν, ὅτε (19) ἀπο- 
στατήσας τοῦ Θεοῦ xai εἷς εἰδωλολατρείαν ἔχτρα- 
πεὶς ἀνέπλασεν ὁ λαός" ὃν λαθὼν Μωὐσῆς, κατήλε- 
σεν (20) εἰς λεπτὰ, καὶ ἔδαλεν εἰς τὸ ὑδωρ." Οὕτως 
οὖν λεπτννεῖ ὅλον τὸν Λίδανον, τουτέστι τὴν πρώτην 
τῆς xaxlac ἀρχὴν, ὁ Κύριος, ὡς ἐλεπτύνθη ὁ μόσχος 
ἐκεῖνος ὑπὸ τοῦ Μωύσέως. Καὶ λεπτυνεῖ αὐτὰς ὡς τὸν 
μόχον τὸν Al6zvov. 

5. Καὶ δὴ γαπημένος ὡς υἱὸς μονοχερώτων. Μετὰ 
τὸ τὰς ἀντιχειμένας δυνάμεις ἀναιρεθῆναι, τότε ἀνα- 
φανήσεται ἡ πρὸς Κύριον ἀγάπη, xal ἣ tay oc αὐτοῦ 
φανερὰ γενήσεται, οὐδενὸς ἐπισχοτοῦντος τῶν ἕναν- 
τίων. Διό φησι μετὰ τὸ λεπτυνθῆναι. Ὁ ἠγαπημέ- 
νος ἔσται ὡς υἱὸς μονοχερώτων. Μενόχερως δὲ 
ζωον ἀοχικὸν, ἀνυπότακτον ἀνθρώπῳ, τὴν ἰσχὺν dxa- 
ταμάχητον, ἐρημίαις ἀεὶ διαιτώμενον, ἑνὶ χερατίῳ 
πεποιθός, Διὰ τοῦτο dj ἀκαταγώνιστος τοῦ Κυρίου 
φύσις μονοχέρῳ (21) παρειχάσθη͵, διά τε τὴν κατὰ 
πάντων ἀρχὴν, καὶ διὰ τὸ μίαν ἔχειν ἑαυτοῦ ἀρχὴν 
τὸν Πατέρα’ Κεφαλὴ γὰρ Χριστοῦ ὁ Θεός. Φωνὴ 
Κυρίου διαχόπτοντος φλόγα πυρός. Τὴν ἁμαρτίαν, 
ὡς πῦρ ἐπινεμομένην τὸν Ἰσραὴλ, ὁ Ἰωάννης δι- 
ἔχοπτε, λέγων: Μετανοεῖτε’ ἤγγιχε γὰρ ἣ βασι- 
λεία τῶν οὐρανῶν. Τὴν οὖν φλόγα τῶν παθῶν, τὴν 
ἐξ ἁμαρτίας ἐγγινομένην ταῖς ψυχαῖς, διέχοπτε, δι- 
ἡγούμενος τὰ περὶ τοῦ αἰωνίου πυρὸς τοῖς ᾿Ιουδαίοις, 
ἐν τῷ λέγειν τὰ τῆς κρίσεως σφοδρὰ, ὅτι Τὸ πτύον 
ἐν τῇ χειρὶ τοῦ Κυρίου, καὶ διακάθαριεξ τὴν 


nu Domini, δὲ aream mundabit : et triticum quidem (ἃ ἅλωνα" καὶ τὸν μὲν σῖτον ἀποθήσεται (22) εἷς τὰς ἀπο- 


in horreis deponet, paleas vero igni qui exstingui 
non potest, comburet 51, llam ergo flammam inter- 
cidebat, quod horrenda populo ob ocnlos posuerit. 
6. Vxns. 8 Et commovebit. Dominus desertum Ca- , 
des. Baptizabat enim Joannes in deserto. Desertum 
igitur illud commovit per populorum undique ac- 
currentium adventum. Quod desertum,propter eo- 
rum qui veniebant poenitentiam, sanctum appella- 
tum est. Cades enim, si interpreteris, sanctum di- 
citur. Hec vox preparat cervos (VEns. 9), animas 
videlicet sanctas, que exquirunt sublimia, absu- 
muntque serpentes, etin altis montibus commo- 
rantur. He autem fuerint anime magniflce, que 
ad ccelestis conversationis fastigium ab imis ascen- 


θήκας, tà δὲ ἄχυρον καταχαύσει πυρὶ ἁσθέστῳ.᾿ Εκείνην 
οὖν τὴν φλόγα διέχοπῃ τῷ ὑπ᾽ ὄψιν ἄγειν τὰ φοδερὰ 
τῷ λαῷ. 

6. Kai συσσείσει Κύριος τὴν ἔρημον Κάδης. 
'Hv γὰρ Ἰωάννης βαπτίζων ἐν τῇ ἐρήμῳ. Τὴν 
ἔρημον οὖν᾽ ἐκέίγην συνέσεισε τῇ ἐπιδημίᾳ τῶν παν- 
ταχόθεν λαῶν’ ἥτις, διὰ νὸ μετανοεῖν τοὺς ἐρχομὲ- 
νους, ἔρημος ἁγία προσηγόρευτο. Κάδης γὰρ ἕρμη- 
νεύεται ἡ día. Αὕτη ἡ φωνὴ καταρτίζει καὶ ἐλά- 
φους, τὰς ἁγίας ψυχὰς, τὰς τὰ ὑψηλὰ ζητούσας, τὰς 
τῶν ὄφεων δαπανητιχὰς, τὰς ἐπὶ τῶν ὀφψηλῶν ὀρέων 
τὴν διατριδὴν ποιουμέμας. Αὗται δ᾽ ἂν εἶεν ψυχαὶ 
μεγαλοφυεῖς, ἐπὶ τὰ ὑψηλὰ τῆς xav' Οὐρανὸν πολι- 
τείας ἐκ τῶν ταπεινῶν ἀνατρέχουσχι, χοῦφαι καὶ 


dunt, utpote leves et elate: quibus cum adversa- ἢ διηρμέναι' πόλεμον ἔχουσαι πρὸς τὰς ἀντικειμένας 


riis potestatibus, quemadmodum cervis cum ser- 
pentibus, bellum est. Sed Et revelat condensa ut 


δυνάμεις, ὡς πρὸς τοὺς ὄφεις al. ἔλαφοι. ᾿Αλλὰ Καὶ 
ἀποκαλύπτει (23) δρυμοὺς, ἵνα οἱ ὄφεις φανεροὶ 


δὲ Exod. xxxi, 4 seqq. 36] (ΟΥ χι, 3. δ Matth. um, 2. "' ibid. τι, 12, 


18) Reg. quartus ἀπώλλυντο. No ita multo post 
editio Paris. 6v ἀποστήσαντας. Editio vero Basil. et 
nostri quatuor mss. ὅτε ἀποστήσαντας. 

19) “Ὅτε. Forte ὅν. Epi. 

20) Mas. tres χατείλησεν, male. Editi κατήλεσεν, 
& verbo κατηλεῖν (imo χαταλεῖν. EpiT.), moto, mo- 
lu contero. 

(21) Reg. quartus μονοχέρωτι, sed ita, ut τι super- 
additum si secundis curis, eadem tamen manu. 


Haud longe nostri quatuor mss. τῷ Ἰσραήλ. Editi 
τὸν Ἰσραήλ. . E 

(22) Sio Reg. tertius. Alii tres mss. cumeditis ἀπο- 
τίθετάι Aliquando post editio Paris. τὸ ὁπ’ ὄψίν. 
Editio Basili. et nostri quatuor mss. τὸ ὑπ᾽ ὄψιν. 

(23) Editi et tres mss. ἀποχαλύπτει. Reg. quartus 
una cum LXX ἀποχαλύψει. Mox editio Paris. δπὸ 
συσχιασμοῦ, Editio Basil. eque ac nostri mss. ὑπὸ 
τοῦ συσ. 


81 HOMILIA IN PSALMUM XXXVII. 83 


γένωνται, οἱ ὑπὸ τοῦ συσχιασμοῦ τῶν δρυμῶν κα- À serpentes suo condensarum silvarum umbraculo 


λυπτόμενοι, πρὸς τὸ ἀπονώτερον αὐτοὺς ὑπὸ τῶν 
ἐλάφων χαταναλίσχεσθαι. Τάχα οὖν ὁ ἐλέγχων τὰς ἐν 
τῷ χρυπτῷ xaxlac, ἀποχαλύπτει δρυμούς" τουτέστιν, 
εἰς ἐμφανὲς ἄγει τὰς ἐμφωλευούσας τῇ ὁλικῇ φύσει 
ἁμαρτίας ὄφεις λεγομένας διὰ τὸ ποικίλον τῆς ἧδο- 
νῆς. ᾿Αποχαλύψει δὲ ἐν ἡμέρᾳ, ὅτε ἁποχαλύψει τὰ 
χρυπτὰ τοῦ σκότους, xul τὰς βουλὰς τῶν καρδιῶν 
αὐτῶν. Τάχα δὲ καὶ ὁ ᾿Ιωάννης, φωνὴ ὧν τοῦ Ko- 
ρίου, ἐν αἰνίγματι (24) τῷ ᾿Ισραὴλ διελέγετο, ὅτι 
Ἴδη ἡ ἀξίνη πρὸς τὴν ῥίζαν τῶν δένδρων χεῖται. 
Πᾶν οὖν δένδρον μὴ ποιοῦν χαρπὸν χαλὸν, ἐχ- 
κόπτεται, xal εἰς πῦρ βάλλεται, ᾿Απεχάλυπτε 
τοὺς δρυμοὺς, τουτέστι τῶν xapmüv τὸ ἄχρηστον 
ioavipoo: ἄκαρπος γὰρ ὕλη ὁ δρυμός Οὗ τὸ βλαόε- 
ρὸν ἐπιδεικνύων αὐτοῖς, εἷς τὴν ἐπιδάλλουσαν χαρ- 
πογονίαν προσεχαλεῖτο, λέγων * Ποιήσατε τοὺς χαρ- 
ποὺς ἀξίους τῆς μετανοίας. Ἔξ ὧν πάντων ἕν ἐστιν 
ἀποτέλεσμα, τὸ οἰχοδομηθῆναι τὸν ναὸν Κυρίοτ, ἔνθα 
πᾶς ὁ γενόμενος δύναται ἁληθῶς ἑνεγχεῖν τῷ Κυρίῳ 
δόξαν. 

7. ᾿Αλλὰ καὶ ὁ Κύριος τὸν χαταχλυσμὸν κατοι- 
χιεῖ, Διὰ γὰρ τοῦ βαπτίσματος ἣ εἰς τὰς ψυχὰς τῶν 
ἡγιασμένων τοῦ Κυρίου χατοίχησις. Τὴν οὖν ἁπο- 
λουομένην τὴν ἁμαρτίαν ψυχὴν, ταύτην κατοιχεῖ ὁ 
Θεός. Διὰ τοῦτο λέγεται τὸν χαταχλυσμὸν χατοιχεῖν 
(25). Ὅτι γὰρ τὴν ix τοῦ βαπτίσματος ἄφεσιν χα- 
ταχλυσμὸν προσηγόρευσε, καὶ ἐκ τοῦ τριαχοστοῦ 
πρώτου ψαλμοῦ μεμαθήχαμεν, ἐν τῷ εἴπεϊν * Πλὴν 
ἐν κχκαταχλυσμῷ ὑδάτων πολλῶν πρὸς αὐτὸν οὐχ 
ἐγγιοῦσιν. ΑἹ γὰρ ἁμαρτίαι τῶν ἁμαρτωλῶν, ἐν 
τῇ διὰ τοῦ βαπτίσματος ἀπολυτρώσει, ὡς προσεγ- 
(Uv οὐχέτι συγχωρηθέσονται. Καὶ καθιεῖται Κύ- 
proc βασιλεὺς εἰς τὸν αἰῶνα. ᾿Επὶ πᾶσι τούτοις 
ὑπάρξει ἡμῖν γνωρίσαι τὴν ἐπὶ πάντων ἀρχὴν τοῦ 
Δεσπότου, τοῦ διδόντος ἰσχὺν τῷ λαῷ αὐτοῦ, ἵνα νι- 


delitescentes delegantur, ut minore negotio ἃ cer 
vis absumantur. Fortasse igitur, qui abscondita vi- 
ti& arguit, is revelat condensa : hoc est, latitautia 
in materiali natura peccata in apertum profert : 
quae ob voluptatis varietatem serpentes dicuntur. 
Revelabitautem in illadie, cum revelabitabscondita 
tenebrarum et consilia cordium ipsorum ** F'ortas- 
sis autem et Joannes, cum Domini esset vox, in eni- 
gmate Israel sic alloquebatur : Jam securis ad radi- 
cem arborum posita est. Ümnis ergo arbor qu non 
facit fructum bonum, exciditur, el in ignem conjici- 
tur**. Revelabat condensa, id est, fructuum inutili- 
tatem palam faciebat. Nam condensa silva, materia 
infructuosa est. Cujus eis detrimentum cum osten- 
deret, ad congruarn fecunditatem illos provocabat, 
dicens : Facite fructus dignos pomilentisg 39. Quz 
omnia unum efficiunt, nempe,ut templum Domini 
edificetur : in quo quisquis constitutus fuerit, glo- 
riam Domino vere afferre potest. 


7. Sed οἱ Domínus diluvium | inhabitaret faciet i 
Nam per haptismum in animabus sanctificatorum 
habitatio fit Domini.Animam igitur a peocato ablu- 
tam habitat Deus. Quapropter dicitur inhabitare 
diluvium. Quod enim veniam per baptismum ob- 
tentam diluvium vocaverit, etiam ex tricesimo pri- 
mo psalmo didicimus, dum dicit : Veruntamen in - 
diluvio aquarum multarum ad eum 8692 non gp- 
propinquabunt. Nam in ea redemptione qu» per 
baptismum fit, peccatorum peccata appropinquare 
non amplius poterunt. Εἰ sedebit Dominus rez in 
&ternum. Preter heo omnia id concedetur nobis, 
ut Domini in omnes principatum agnoscamus : qui 
dat populo suo robur; ut devicto maligno, benedi- 
ctionem accipiamug, que datur a Domino in pace, 


κήσαντες τὸν πονηρὸν, τὴν εὐλογίαν γωρήσωμεν τὴν —his qui ipso digni Bunt. Ipsi gloria in secula secu- 


διδομενὴν (26) ὑπὸ Κυρίου ἐν εἰρήνῃ τοῖς ἀξίοιφ. αὖ» 


τοῦ’ ὅτι αὐτῷ ἡ δόϑα εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾿Αμήν. 


ΕΙΣ AZ' ΨΑΛΜΟΝ, 
Διδασκαλία ἐξομολογήτεως. 
Ψαλμὸς τῷ Δαδὶδ εἰς ἀνάμνησιν (27). 

1. Οἱ τῆς θεοπνεύστου Γραφῆς λόγοι στήσονται ἐπὶ 
τοῦ βήματος τοῦ Χριστοῦ. ᾿Ελέγξω γὰρ, φησὶ, καὶ 
παραστήσω  xatà πρόσωπόν σου τὰς ἁυαρτίας 
σου (28). Οὕτω καὶ πρόσχωμεν νηφόντως τοῖς λεγομέ- 
νοις χατὰ τὴν Γραφὴν, καὶ elc ἔργον προάγειν τὰς ἐν- 


lorum. Amen. 


IN PSALMUM XXXVII. 
Doctrina confessionis. . 
Psalmus Davidé in recordationem 

1. Verba Scripture divinitus inspirate protribu- 
nali Christi sistentur.Arguam enim, inquit, et sta- 
luam conira faciem tuam peccata tua 31, Itaque iis 
que a Scriptura dicuntur, diligenter attendamus, 
conemurque ac studeamus Domini precepta perli- 


ΒΘ [ Cor. 1v, 5. ** Matth. i1, 10. 9 ibid. 8. *! Psal. xrix. 24. 


(24) Editi cum Reg. quarto ἐν ἑνὶ αἰνίγματι. Alii 
tres mss. iv tvi. πράγματι. Infra Reg. quartus &v- 


|n τῳ. 
(25) Legit Gombefisius, κατοιχιεῖ, ubi οἱ in editis 
et in nostris quatuor mss.legitur χατοιχεῖν. Melius 
quidem Combeflsius : sed si scriptor ita loqui vo- 
luit, ejus verba mutare aut emendare, nostrum 
2006) R teriius διδ U Haud lt 
eg. 1u8 διδομένην ἡμῖν. Haud procul tres 
mss. oum editione Basil ut in textu Edilio Paris.7 
δόξα xai τὸ κράτος νῦν xal ἀεὶ xai εἴς, eto. 


(27) Editio Paris. post inscriptionem psalmi 
prefert illa, Κύριε, μὴ τῷ θυμῷ σου" sed heo verba 
non reperiuntur neque in nostris septem mss. ne- 
que in editione Basil. 

(28) 1118, τὰς ἁμαρτίας σου, desunt in LXX et in 
Vulgata. Sed ea in aliquot exemplaribus Grecis et 
apud Theodoretum inveniri monet Nobilius. Nec 
ita multo post Reg. tertius ἐντολὰς τοῦ Κυρίου 
σπουδάσωμεν. Reotius quidem : sed refragantur et 
editi et alii mss. 


83 


APPENDIX OPERUM 8. BASILII MAGNI. 


84 


cere, quia qua hora aut die Dominus noster ventu- À τολὰς τοῦ Κυρίου σπουδάσαι ἐπειχθῶμεν, ὅτι οὐκ οἴδα- 


rus sit, ignoramus *?. Vrns. 2. Damine, ne in furore 
£uos arguas me, neque in ira. tua corripias me. His 
verbis ae syllabis etiam sextus psalmus perinde ao 
illo inochoatur ; quin et reliqua sexti psalmi, iis quee 
in hoo presenti psalmo continentur, affinia sunt : 
siquidem in sexta dicebat sua ipsius ossa esse hu- 
miliata, atque in suo gemitu animam laborasse ; 
adjiciebat insuper, dicens : Lavabo per singulas πο- 
etes lectum meum, lacrymis meis stratum meam ri- 
gabo,et que his conjuncta sunt. Qua autem et in 
presenti psalmo habentur, illis consimilia sunt; 
quippe dixit : Non est sanítas in. carne mea, et non 
est pax ossibus meís a. facie peccatorum meorum : 
quoniam íniquitales mx —supergresse sunt capul 


meum,et αὰ his subjunguntur pertotum psalmum, B 


in quibus suam deflet miseriam. Hac enim locu- 
tione ipse etiam usus est dicens : Miser factus sum, 
el curvatus sam. usque in. finem valde, tota die con- 
tristatus ingrediebar. Ceterum in-sexto inscriptio 
habet. In finem, in hymnis pro octava psalmus Da- 
vidi : in presenti vero nihil horum, sed solum di- 
ctum est : Psalmus Davidi ín recordationem. Id 
porro &ddimentati. In recordationem, ad sexti psal- 
mi inscriptionem remittere nos videtur : adeo ut 
que jam in manibus sunt, /n finem, in hymnis pro 
octava dicta sint presentia. Illud enim. In recorda- 
tionem, isthec omnia indicat. Verum quia cum sex- 
tui psalmum explanaremus, que inscriptionem 
spect&bant explicavimus, nos etiam in presenti ad 
illorum réeocdationem revertamur. Videtur autem 
mihi David,cunt in diversis $63 multisque psalmis 
abs se perpetratum facinus confessus esset, hunc 
psalmum propriein recordationem seposuisse: ita ut 
eum semper in ore ferret, eo usus loco delinimenti 
ad medelam anime sut. Supplic&tionem, itaque Deo 


emittit, qua iram peccantihus omnibusimpenden- ' 


tem avertit, et vocibus eximia confessionis bonum 
Dominum propitium sibi facit. Cum vero ait : Do- 
mine,ne in furore tuo arguas me : non reprehensio- 
nem detrectat,sed eam, que cum furore conjuncta 
git. Εἰ dum dicit : Neque in ira tua corripias me, 
correptionem nequaquam fugit, sed rogat ut citra 
iram ecorripiatur:ac si quis medico per adustionem, 
per ferrum, per acerba remedia levamen ad quem- 


9? Matth. xxiv, 42. 


29) Ἡροστίθει, Forte προσετίθει. Eprr. 
30) Colb. sextus addit, ἀπὸ προσώπου τῆς ὀργῆς 


gou. . 

(31) Sic editio Paris. et Reg. sextus et Colb. iti- 
dem sextus. lllud, σφόδρα, deest in aliis quatuor 
ms8. et in editione Basil. 

S2 Ita quinque mss. At editi εἰς ἀνάμνησιν dva- 
πέμπει, 

(33) Ita quinque mss. cum editione Basil. Editio 
vero Paris. εἶναι xal. Mox octo mss cum editione 
Basil. παραστατιχὸν τὸ, εἰς τέλος. Editio vero Paris, 
παραστατιχὸν τὸ, εἰς ἀνάμνησιν. Mox Heg. quintus 
παραγραφὴν εἰρήχαμεν. 

34) Editi, ὀνέλθωμεν. Octo vero mss., εἰς ἀνά- 
μβνησιν δοχεῖ᾽ in quibus aliquid deesse nemo non 
videt. Apud Eusebium vero, e cujus commentariis 


Mtv, ποίᾳ ὥρᾳ ἢ ἡμέρᾳ ὁ Κύριος ἡμῶν ἔρχεται- 
Κύριε, μὴ τῷ θυμῷ σου ἐλέγξῃς με, μηδὲ τῇ ὀργῇ 
σου παιδεύσῃς με. Τούτοις τοῖς ῥήμασι καὶ ταῖς 
συλλαθαὶς καὶ ὁ ἕχτος ψαλμὸς τούτῳ παραπλησίως 
ἄρχεται, καὶ τὰ λοιπὰ δὲ τοῦ ἔχτου τοῖς ἐν τῷ προ- 
χειμένῳ φερομένοις συγγενῆ τυγχάνει " τεταπεινῶ- 
σθαι γὰρ αὐτοῦ τὰ ὀστᾶ καὶ τὴν ψυχὴν κεχοπιαχέ- 
ναι ἐν τῷ στεναγμῷ αὐτοῦ, ἔφασκεν ἐν τῷ ἕχτῳ, καὶ 
προστίθει (20) λέγων  Λούσω καθ᾽ ἑχάστην νύχτα 
τὴν χλίνην μου, ἐν δάχρυσί μου τὴν στρωμνήν 
μου βρέξω, καὶ τὰ τούτοις συνημμένα. Παραπλήσια 
δ᾽ ἂν εἴη ἐκείνοις καὶ τὰ ἐν τῷ προχειμένῳ, δι᾽ ὧν 
εἴρηται *. Οὐχ ἔστιν ἴασις ἐν τῇ σαρκί μου (30), 
καὶ οὐχ ἔστιν εἰρήνη ἐν τοῖς ὀστέοις μου ἀπὸ 
προσώπου τῶν ἁμαρτιῶν μου’ ὅτι αἱ ἀνομίαι μου 
ὑπερῆράν τὴν χεφαλήν μου, καὶ τὰ τούτοις δι’ 
ὅλου τοῦ ψαλμοῦ ἐπαγόμενα. ἐν οἷς ἀποχλαίεται τὴν 
ἑαυτοῦ ταλαιπωρίαν. Ταύτῃ γὰρ καὶ αὐτὸς τῇ λέξει 
χέχρηται, εἰπών - ᾿Βταλαιπώρησα xal χατεχάμφθην 
ἕως τέλους σφόδρα (31): ὅλην τὴν ἡμέραν σχυ- 
θρωπάζων ἐπορεψόμην. ᾿Αλλ’ ἐν τῷ ἕχτῳ ἧ προ- 
γραφὴ εἶχεν * Εἰς τὸ τέλος ἐν ὕμνοις ὑπὲρ τῆς 
ὀγδόης ψαλμὸς τῷ Aa6L0- ἐν δὲ τῷ παρόντι τούτων μὲν 
οὐδὲν, μόνον δέ’ Ὁ ψαλμὸς τῷ Δαδὶδ clc ἀνάμνησιν 
λέλεχται. Ἥ γε μὴν προσθήχη, εἷς ἀνάμνησιν, ἔοικεν 
ἀναπέμπειν (32) ἡμᾶς τῆς ἐν τῷ ἕχτῳ προγραφῆς" ὥστε 
εἶναι (33) τὰ παρόντα’ "Elc τέλος, καὶ ἐν ὕμνοις ὑπὲρ 
τῆς ὀγδόης. Πάντων γὰρ ἂν εἴη τούτων παραστατικὸν 
«0, Εἰς ἀνάμνησιν. ᾿Αλλ’ ἐπεὶ διεξιόντες τὰ ἐν τῷ 
ἕχτῳ ὑποπεσόντα, εἷς τὴν προγραφὴν εἰρήκαμεν͵ εἷς 
τὴν ἐχείνων ἀνάμνησιν χαὶ ἡμεῖς ἐπὶ τοῦ παρόντος 
ἀπέλθωμεν (34). Δοκεῖ δέ μοι (35) ὁ Δαδὶδ ἐν διαφό- 
ροις καὶ πολλοῖς περὶ τοῦ πραχθέντος αὐτῷ πλημμε- 
λήματος ἐξομολογησάμενος, ἰδίως τὸν παρόντα ψαλ- 
pv ἀφωριχέναι εἰς ἀνάμνησιν, ὡς ἀεὶ καὶ διαπαντὸς 
φέρειν αὐτὸν ἀνὰ στόμα " κεχρῆσθαι δὲ αὐτῷ ἀντ᾽ 
ἐπιυδῆς, bmi θεραπείᾳ τῆς ἑαυτοῦ ψυχῆς. 'burnplav 
γοῦν ἀναπέμπει τῷ Ge, δι’ ἧς ἀποστρέφει μὲν τὴν 
ὀργὴν τὴν πᾶσι τοῖς ἁμαρτάνουδιν ἐπηρτημένην,, 
ἱλάσχεται δὲ τὸν ἀγαθὸν Κύριον ταῖς μεθ᾽ ὑπερδαλ- 
λούσης ἐξομολογήσεως φωναῖς. Λέγων δὲ (30), Κύριε, 
μὴ τῷ θυμῷ σου ἐλέγξῃς με, οὐ τὸν ἔλεγχον παραι- 
τεῖται, ἀλλὰ τὸν μετὰ θυμοῦ’ καὶ τὸ, Μηδὲ τῇ ὀργῇ 
σου παιδεύσῃς με, οὐ φεύγε: τὸ παιδευθῆναι, δίχα 


D hec sumpta sunt, integre οἱ incorrupte ita legitur 


εἷς τὴν ἐχείνων ἀνάμνησιν καὶ ἡμεῖς ἀναπέμψομεν τὸν 
ἐντυγχάνοντα, Nos quoque in recordationem eorum 
lectorem remitlemus. 

(35) Ita mss. At editio nostra Paris. ex operarum 
intelligentia, μή. Ibidem septem mss., ἐν διαφόροις, 
ἐν πολλοῖς. Editi, διαφόροις xal πολλοῖς. Apud Euse- 
bium vero, διαφόρως ἐν πολλοῖς, optime. Rursus hoo 
ipsoloco Colb. septimus cum Eusebio, πολλοῖς περὶ 
τοῦ πραχθέντος, recte. Editi et alii mss., πολλοῖς 
περιπραχθέντος, maie. Quem errorem hinc ortum 
esse patet, quod librarii, omisso semel articulo, 
vocem περί cum voce πραχθέντος conjungere coacti 
sint. 

(36) Sic quatuor mss. cum editione Basil. et cum 
Eusebio. Deest δέ in editióne Paris. 


85 HOMILIA IN PSALMUM XXXVII, 86 
δὲ ὀργῆς τῆς παιδείας τυχεῖν ἀξιοῖ’ ὡς εἰ xal ἰατρῷ A piam morbum curandum offerenti diost: Ne mihi 


τις, τὰ διὰ χκαυτῆρος xal σιδήρου xal πιχρῶν ἀντι- 
δότων προσφέροντι βοηθήματα ἐπὶ θεραπείᾳ πάθους 
ὑποχειμένου, λέγοι: Μὴ διὰ πυρός με θεραπεύσῃς, 
μηδὲ διὰ σιδήρου xal τομῶν, διὰ δὲ ἠπίων xal πραο- 
τέρων φαρμάχων᾽ ὃ γὰρ τοιοῦτος οὐ τὴν θεραπείαν 
ἀρνεῖται, ἀλλὰ τὸ ἐπίπονον τῶν βοηθημάτων. Πολ- 
λάχις δὲ εἴρηται, ὃς ὀργὴ καὶ θυμὸς τοῦ θεοῦ λεγό- 
μενα (37) ἐν ταῖς θεοπνεύστοις Γραφαῖς, οὐ πάθη 
σημαίνει" παντὸς γὰρ πάθους ἀλλότριον τὸ θεῖον" 
κατὰ μεταφορὰν δὲ τὰ τοιαῦτα εἴωθεν ὀνομάζειν ὁ 
τῆς Γραφῆς λόγος, ὡς καὶ ὀφθαλμοὺς θεοῦ, xal ὦτα, 
καὶ χεῖρας, καὶ δαχτύλους, καὶ πόδας, xal τὰ λοιπὰ 
μέλη" ἅπερ ὡς πρὸς ἀνθρώπους χρησίμως olxovo- 
μεῖται, συγκατιὼν τῇ τῶν ἀχροωμένων ποιότητι (38). 
Οἴπως οὖν καὶ τὰς ἐπαγομένας τιμωρίας τοῖς ἅμαρ- 
τάνουσι χατὰ Θεοῦ χρίσιν, σχυθρωπὰς οὖσας xal 
ἀλγεινὰς τοῖς πάσχουσιν, ὡσανεὶ ἐξ ὀργῆς καὶ θυμοῦ 
ἐπαγομένας ὑποτυποῦται, Τοῦτο δὲ διδάσχει xal ὁ 
ἱερὸς ᾿Απόστολος, λέγων * Κατὰ δὲ τὴν σχληρὅότητά 
σου χαὶ ἀμετανόητον χαρδίαν θησαυρίζεις σεαυτῷ 
ὀργὴν ἐν ἡμέρᾳ ὀργῆς, xal ἀποχαλύψεως καὶ 
δικαιοχρισίας τοῦ Θεοῦ, ὃς ἀποδώσει ἑχάστῳ 
κατὰ τὰ ἔργα αὐτοῦ. Ὡς εἴ τις xal τὰς ix τοῦ νόμου 
τῷ ἀνδροφόνῳ ἐπηρτημένας κυλάσεις, ὀργὴν xal θυ- 
μὸν ὀνομάζοι, οὐκ ἀληθῶς τοῦ νόμου θυμουμένου καὶ 
ὀργιζομένου, τοῦ δὲ χολαζομένου ἀργὴν τοῦ νόμου 
τὴν τιμωρίαν ὑπειληφότος. Ἤδη δὲ καὶ οἱ τὰς κολά- 
σεις διαχονοῦντες χατὰ τῶν ἀσεδῶν πονηροὶ δαίμο- 
νες, αἵ τε (39) ὑπηρετικαὶ δυνάμεις τοῦ Θεοῦ, al τοι- 
αὖται xal ὀργὴ xai θυμὸς ὠνομάσθησαν. Οὕτω γοῦν 


εἴρηται ἐν τῷ περὶ τῆς δεχαπλήγου [40) τῆς xat C 


Αἰγυπτίων ἐπαχθείσης λόγῳ τὸ, ᾿Απέστειλεν ἐπ’ 
αὐτοὺς ὀργὴν χαὶ θυμὸν, ἀποστολὴν δι’ ἀγγέλων 
πονηρῶν, Οὕτως δεξιὰ λέλεχται τοῦ Θεοῦ, τὰ διὰ 


τῶν δεξιῶν xal ἀγαθῶν δυνάμεων τοῖς ἀξίοις χορη- 


γούμενα. Ἰἰκετεύει τοίνυν ὁ Δαδὶδ μὴ διὰ πονηρῷν 
δυνάμεων ἐλεγχθῆναι, μηδὲ δι’ ἀποστολῆς ἀγγέλων 
πονηρῶν παιδευθῆναι, διὰ λόγων δὲ σωτηρίων καὶ 
μαθημάτων ὠφελίμων. Καὶ ἄλλως δὲ ἀντιδολεὶ μὴ 


ignem, ue ferrum, ne sectiones ad medelam admo- 
veas, sed dulcia mitioraque remedia. Talis enim 
non medelam abnuit, sed curationis acerbitatem. 
Sepe autem diximus, iram et furorem Dei in divi- 
nitug traditis Scripturis non animi motus signifi- 
care ; nam ab omni perturbatione alienum numen 
est ; sed per translationem h:»o solent in Scriptura 
nominari, quemadmodum oculi Dei, aures, manus, 
digiti, pedeset reliqua membra: queipsehominibus 
utiliter dispensat, auditorum qualitati se attem- 
perans. Sic igitur etiam inflictas ex Dei judicio 
peccantibus poenas, que sane moleste acerbeque 
patientibus sunt, quasi ex ira οἱ furore inveotas 
adumbrat. Hoc autem et sacer Apostolus docet, di- 
cens : Secundum autem duritiam tuam et impamni- 
Lens cor thesaurixas Libi iram in die ἐγώ, et revela- 
tionis jusli judicii Dei, qui reddet unicuique secundum 
opera ejus **. Ao si quis poenas que ex lege impen- 
dent homicide, iram ac furorem appellet, non quod 
revera lex ira et furore corripiatur, sed quod qui pu- 
nitur, legis supplicium iram esse putet. Jam vero 
maligni quoque demones qui suppliciorum impiis 
illatorum ministri sunt, ac virtutes Dei ad ministre, 
ira et furor vocantur. Ubi itidem sermo habetur de 
decem plagis contra /Egyptios immissis, dictum est 
similiter : Misit in eos irum el [urorem, immissio- 
nem per angelos malos **. Sic dextera Dei dictt 
gunt ea, que per dexteras et bonas potestates di- 
gnis subministrantur. Supplicat igitur David ne a 
malignis potestatibus coarguatur, neyeíitnmissione 
angelorum malorum corripiatur: sed salutaribus 
verbis utilibusque disciplinis. Atque rursus rogat ne 
servetur ad diem ire, revelàtionisque, et justi judi- 
cii Dei, sed jam hio in presenti vita et ante mortem 
peccata eIat. Eteáne voti fuit compos. Nam penas 
dedisse palam est; per ea que passus est, ante 
obitum. Quin et ipse de se $864 ponas sumpsit, 
dum se per confessionis modos suppliciis variis 
subjecit. 


τηρηθῆναι εἰς ἡμέραν ὀργῆς, xal ἀποχαλύψεως, xal δικαιοχρισίας τοῦ Θεοῦ" ἤδη δὲ ἐντεῦθεν xal χατὰ 
τὸν παρόντα βίον, πρὸ τῆς τελευτῆς, ἀπολήψεσθαι τὰ ἁμαρτήματα. Καὶ ἔτυχέ γε τοῦ σκοποῦ " φαίνεται γοῦν 
δίκην δεδωχὼς, δι᾿ ὧν ἔπαθε, πρὸ τῆς τελευτῆς. Καὶ ἄλλως δὲ αὐτὸς ἑαυτὸν ἐτιμωρεῖτο παντοίαις ὑποδάλλων 


κολάσεσιν ἐν τοῖς τῆς ἐξομολογήσεως τρόποις. 


2. Ὅτι τὰ βέλη σου ἐνεπάγησάν μοι, xal ἐπ- [) 2. Vgns. 3, ἅ. Quoniam sagitte tux infizz sunt 


ἐστήριξας ἐπ᾽ ἐμὲ τὴν χεῖρά σου. Οὐχ ἔστιν ἴασις 
ἐν τῇ σαρχί μου ἀπὸ προσώπου τῆς ὀργῆς σου. 
Οὐκ ἔστιν εἰρήνη iv τοῖς ὀστέοις μου ἀπὸ προσ- 
ὦπου τῶν ἀμαρτιῶν μου. Ὁ μὲν μέγας ἀθλητὴς Ἰὼ, 
παντοίους ὑπομείνας πειρασμοὺς, οὐχ ἠγνόει πόθεν 


αὐτῷ τοῦτο ἐγένετο" διὸ ἔλεγε" Βέλη γὰρ Κυρίου 
€ Rom. n, 5. 6. ** Psal. ὕσσχγσι:, 49. 


(37) Bex mss., λεγόμενον. Editi cum Eusebio ut 
in textu. 

(38) Sic editi. Apud Eusebium vero νηπιότητι, 
i: ali, et ita legendum esse arbitramur. 

(39) Legi 


In88., τοιαῦται δέ, 


itur in quatuor mss. αἱ δέ. Ibidem duo. 


sihi, et confirmasli super me manum tuam. Non est 
sanilas in carne mea a facie irze tuse. Non est pax 
ossibus meis a facie peccalorum meorum. Sane mag- 
gnus ille athleta Job tentationes omnis generis per- 
pessus, non ignorabat undenam hoo sibi eveniret. 
Quapropter dicebat: Sagiltze enim Domini ín cor- 


(40) Editio Paris., τοῦ δεχαλόγου, mele. Editio 
Basil. et quatuor ms8., τῆς δεχαλόγου, non melius, 
nisi quod ld ad veram Scripturam magis accedat. 
Eusebius denique, τῆς δεκαπλήγου, bene et emen- 
date: quam lectionem ut certam in textum inse- 
rere non dubitavimus. | 


81 


APPENDIX OPERUM 8. BASILII MAGNI. 


pore meo sunt, quarum ira meum ebibit sanguinem **, Α Ev τῷ σώμμτί μού ἐστιν, ὧν ὁ θυμὸς αὐτῶν ἐχπί- 


David autem non in corpore velut Job percussus, 
ged in ipsa anima vulnere letali confossus, non ait 
quemadmodum Job, Sagitiz enim Domini in cor- 
pore meo sunt; sed, Quoniam sagtile tu» infixe 
sunt mihi, et confirmasti super me manum tuam. Job 
vero manum Domini memorat, his verbis : Manus 
enim Domini esl quz. tetigit me **. Dicit etiam Do- 
mino diabolus : Mitie manum tuam, et tange omnia 
qua habet *'. Et rursum: Mítte manum tuam, et 
tange carnes ejus eL ossa ejus **. Verum alia quedam 
manus erat, et alie sagitt» que ipsius carnem ac 
bona corporea attingebant: hic autem, quia David 
anima egrotabat, se telis aliis confossum, et manu 
alia attactum significat. Porro sagitte hic memora- 
te mihi videntur esse spirituales, imo vero ipsa Dei 
verba, que pungebant, al vulnerabant ipsius ani- 
mam, et de conscientia ipsa sumebant supplicium, 
eamque castigabant. Vir enim hic tantus cum esset, 
totque a Deo bona consecutus, tamen turpe factum 
patravit. Fortasse autem etiam ipsum diabolum, et 
ignita illius maligni tela, affectum excitantia et 
amatoria, que ipsum ad concupiscentiam uxoris 
Urie incenderunt, signiflcat: de quibus hec monita 
dat Apostolus : Accipite armaturam Dei, ul possitis 
ignea omnia maligni tela exstinguere 9. Quoniam 
enim inermis inventus David, ignitis maligni telis 
Jon resistebat, jure in anima sauciatus, concupi- 
sóentia correptus est. Quemadmodum autem Job 
di&boli sagittas, immissa videlicet corpori suo ul- 
cera, quía permissu Dei acciderant, sagittas Domini 
vocavit, dicens; Nam sagitiz Domini in corpore 
meo sunt, quarum furor ebibil meum sanguinem ! ; 
ita verisimile est ideo Davidem hic sagittas Domini 
nominasse, quia ex Domini concessu inimicus eum 
oppugnabat, ut edisceret non dicere: Noa movebor 
in eternum. Quia enim Dei gratia futtas, magna ali- 
quando de se eenserat, ita ut arroganter diceret : 
Ego autem dixi in abundantia mea : Non movebor in 
&ternum *; ideo jure tentatori traditus est, qui 
&nimam ejus adortus, majus ei quam Jabo damnum 
intulit. Sermones autem quibus ad memoriam re- 
vocatur justum Dei judicium, et quibus ira peccan- 
tibusimpendens edocetur, sagittis sunt auctiores : 
quippepungunt conscientiam,sauciantqueipsam, et 
stimulant. 8685 Sane sic dixeris Davidem sacris his- 


νει μου τὸ αἷμα. 'O δὲ Δαδὶδ, οὐ «à σῶμα πληγεὶς 
ὁμοίως τῷ 'I6, αὐτὴν δὲ τὴν ψυχὴν καιρίαν τρω- 
θεὶς, οὐχ ὁμοίως τῷ ᾿Ιὼδ φάσχει: Βέλη γὰρ Κυρίου 
ἐν τῷ σώματί μού εἶσιν (Al): ἀλλ᾽, Ὅτι τὰ βέλη 
σου ἐνεπάγησαν μοι, xal ἐπεστήριξας ἐπ’ ἐμὲ τὴν 
χεῖρά σου. Ὁ δὲ Ἰὼ μνημονεύει τῆς χειρὸς Ku- 
ρίου, λέγων * Χεὶρ Κυρίου ἐστὶν ἡ ἀψαμένη μου. 
Καὶ ὁ διάδολος τῷ Κυρίῳ λέγων, ᾿Απόστειλον τὴν 
χεῖρά σου, καὶ ἅψαι πάντων ὧν ἔχει, ἔφασκε (42). 
Καὶ πάλιν’ ᾿Απόστειλον τὴν χεῖρά σου, xal ἅψαι 
τῶν σαρχῶν αὐτοῦ καὶ τῶν ὀστέων αὐτοῦ. ᾿Αλλ’ 
ἑτέρα τις ἦν χεὶρ, καὶ ἕτερα βέλη τῶν σχρχῶν αὐτοῦ 
χαθιχνούμενα xal τῶν σωματιχῶν (43) ὑπαρχόντων. 
Ἐνταῦθα δὲ, ἐπειδήπερ τὴν ψυχὴν αὐτὴν νενοσήχει 
ὁ Δαδὶδ, ἕτερα βέλη καθικέσθαι αὐτοῦ σημαίνει, καὶ 
ἑτέραν χεῖρα ἦφθαι αἰτοῦ. Καί μοι δοχεῖ τὰ ἐνταῦθ 
λεγόμενα βέλη, λογικὰ εἶναι, μᾶλλον δὲ αὐτοὺς τοὺς 
τοῦ Θεοῦ λόγους, νύττοντας καὶ τιτρώσχοντας αὐτοῦ 
τὴν ψυχὴν, xai τὴν συνείδησιν αὐτὴν (44) τιμωρου- 
μένους καὶ χκολάζοντας" ἐπεὶ τοσοῦτος ὧν ὁ ἀνὴρ, xal 
τοσούτων τετυχηχὼς ἀγαθῶν ὑπὸ τοῦ Θεοῦ, αἰσχρᾷ 
πράξει ἑχυτὸν ἐξέδωχε. Μήποτε δὲ xal αὐτὸν τὸν 
διάδολον, καὶ τὰ τοῦ πονηροῦ πεπυρωμένα βέλη, τὰ 
παθητιχὰ xal ἐρωτιχὰ, εἰς ἐπιθυμίαν ἐξάψαντα τῆς 
τοῦ Οὐρίου γυναιχὸς, σημαίνει" περὶ ὧν xai ὁ ᾿Από- 
στολος διδάσχει, λέγων * ᾿Αναλάδετε τὴν πανοπλίαν 
τοῦ Θεοῦ, πρὸς τὸ δύνασθαι πάντα τὰ βέλη τοῦ 
πονηροῦ τὰ πεπυρωμένα σὔθέσαι . ἐπειδὴ γὰρ 
ἄφρακτος εὐρεθεὶς, οὐχ ἀντέσχε πρὸς τὰ τοῦ πονη- 
ροῦ πεπυρωμένα βέλη, εἰκότως τὴν ψυχὴν τρωθεὶς, 


C ἥλω τῇ ἐπιθυμίᾳ. Ὥσπερ δὲ ὁ Ἰὼδ (45) τὰ τοῦ διαδόλου 


βέλη, τὴ ἕλκη τὰ ἐπιτεθέντα αὐτῷ κατὰ τοῦ σώματος, 
ἐπειδὴ χατὰ συγχώρησιν ἐγίγνετο τοῦ Θεοῦ, βέλη 
Κυρίου ὠνόμασεν, εἴπών. Βέλη γάρ (40) Κυρίου ἐν 
τῷ σώματί μού ἔσνιν, ὧν ὁ θυμὸς αὑτῶν ἐκχπίνει 


^ geo τὸ αἷμα’ οὕτως εἰκὸς xal τὸν Δαδὶδ ἐνταῦθα βέλη 


Κυρίοο εἰρηκέναι, ἐπεὶ xavp συγχώρησιν τοῦ Κυρίου 
χκατεστρατεύσατο αὐτοῦ ὃ ἁντίπαλος, ἵνα μάθῃ μὴ 
λέγειν. Οὐ μὴ σαλέυθῶ εἰς τὸν ἀΐῶνα. 'Exei γὰρ 
τῇ χάριτι τοῦ Θεοῦ δυναμούμενος, μέγα ᾿ἐφ᾽ tavtip 
ἐφρόνησέ ποτε, ὡς ἀπαυθαδιάσασθαι xal εἰπεῖν " 
Ἐγὼ δὲ εἶπον ἐν τῇ εὐθηνίᾳ μου’ Οὐ μὴ σαλευθῶ 
εἰς τὸν αἰῶνα" τούτου χάριν εἰκότως παρεδόθη τῷ 
πειράζοντι, ὃς τῆς ψυχῆς αὐτοῦ καθαψάμενος, μει- 
ζόνως αὐτὸν ἢ τὸν ᾿Ιὼδ ἐζημίωσεν. ΟἹ δὲ λόγοι, τῆς 


ce ac divinis sagittis confessum, reprehensionem ex ἢ δικαιοχρισίας αὐτοῦ ὑπομνηστιχοὶ, καὶ τῆς ὀργῆς τῆς 


furore adhibitam, et castigationem ex ira Dei illa- 


δ Job vi, 4. 9 Job xix, 21. * Job 1, 41. ** Job rm, 5. 


* Psal. xxix, 7. 


41) Elew. Forte ἐστιν, ut paulo superius. Epim, 
. (42) Sic editi. Verbum ἔφασκε deest in Reg. ter- 


io. 

(43) Ita quatuor mss. cum editione Basil. et cum 
Eusebio. At editi, βιωτικῶν. 

(44) Duo mss., αὐτῶν, Statim tres mss., τοσοῦ- 
τος ἦν. Subinde editi, τετυχηκὼς ἀγαθῶν: sed vox 
ἀγαθῶν deest in nostris quatuor mss. 

(45) Ita editi. Illud, ὁ '156, in nostris 
Iss. non legitur. Ibidem Fteg. secundus, 
ἐπιτεθέντα τῷ 'I06 xavd, eto. 


uatuor 
ἐλη τὰ 


τοῖς ἁμαρτάνουσιν ἐπηρτημένης διδασχαλιχοὶ (47), 
* Ephes. vi, 13, 16. 1200 νι, 4. 


(46) Sic Colb. primus et Reg. tertius. Deest γάρ 
in editis. Nec ita multo post quatuor mss. συγχώ- 
ρησιν τοῦ Κυρίου, Editi vero συγχώρησιν Θεοῦ. 

(47) Editi et nonnulli mss., διδασχαλία, ot. Haud 
emendate. Reg. tertius cum Colb. sexto, pro διδα- 
σχαλία, habet διδασκαλίας sed nihil inde opis affer- 
tur. Horum genuinum parentem Eusebium secuti 
sumus apud quem legitur ita, uti edidimus. [n de- 
tegendis autem errorum causis qui delectantur, in 
eo hio erratum esse videbunt, quod ex διδασκαλι» 
κοί 8 libreriis effeotum sit διδασκαλία, οἵ. 


89 


HOMILIA IN PSALMUM XVXVII. 


90 


βελῶν εἶσιν ὀξύτεροι, τὴν συνείδησιν νύττουτες, τι- À tam jure recusasse. Ne enim, inquit, in furore tuo 


τρώσκοντές τε xal χεντοῦντες αὐτήν. Καὶ οὕτως 
εἴποις ἂν τὸν Δαδὶδ τοῖς ἱεροῖς τούτοις καὶ θείοις 
χεντούμενον, εὐλόγως παραιτεῖσθαι τὸν διὰ θυμοῦ 
ἔλεγχον, καὶ τὴν δι ὀργῆς τοῦ Θεοῦ παιδείαν. Μὴ γὰρ 
τῷ θυμῷ σου φησιν, ἐλέγξῃς με, Κύριε,μη δὲ τῇ ὀργᾷ 
σου παιδεύσῃς με. Διὰ τί; Ὅτι τὰ βέλη σου ἐνεπάγ- 
ncáv μοι. Ηροσλαδόντα (48) γὰρ τὴν ὀργὴν καὶ τὸν 
θυμὸν τὰ παρὰ σοῦ καθιχόμενα βέλη ἱκανῶς με τιμω- 


arguas me, Domine, neque in ira tua corripias me. 
Quamobrem? Quoniam sagillo Lux infixa sunt mihi. 
Nam tela abs te immissa, que iram et furorem 
preverterunt, sufficienter de me supplicium su- 
munt, ac satis me castigant. Quare supplex petit, 
ne aliam iram aut furorem experiatur, Quoniam 
sagitiz tug infixx sunt mihi; aut secundum Sym- 
machum, Atténgunt me. 


ρεῖται, xal αὐτάρχως με χολάζει. Διὸ ἱκανῶς με τιμωρεῖται, καὶ αὐτάρχως με κολάζει, Διὸ ἱκετεόει, μὴ 
ὀργῆς ἑτέρας μηδὲ θυμοῦ πειραθῆναι, “Ὅτι τὰ βέλη σου ἐνεπάγησάν μοι, ἢ, xaglmexal μου, κατὰ τὸν Σύμμαχον. 


3. Καὶ ἐπεστήριξας ἐπ᾿ ἐμὲ τὴν χεῖρά σου. 
Χεῖρα δὲ Κυρίου καθαψαμένην αὐτοῦ νόησον (49), 
καὶ τὴν ἐπὶ τοῦ Ἰὼδ δεδηλωμένην. Αὕτη δὲ à χεὶρ 
τοῦ Κυριον πάντα τὸν οἶχον τοῦ Δαδὶδ ἐχ βάθρων 
ἔσεισε, τὸν μὲν πρωτότοχον αὐτοῦ τῶν παίδων τὸν 
᾿Αμνὼν ἕρωτι τῆς ἀδελφῆς ἐχμήνασα, πυρώσασα δὲ 
. *üv ᾿Αδεσσαλὼμ τῇ κατὰ τοῦ ἀδελφοῦ ὀργῇ, ὡς ἀν- 
ελεῖν τὸν ᾿Αμνὼν, ἔπειτα xal. αὐτῷ (50) ἐπαναστῆναι 
τῷ πατρί’ xai τὰ λοιπὰ δὲ πάντα διὰ τῆι ἱστορίας 
wapigtáusvz, ἣ δηλωθεῖσα χείρ. Χείρ σου καθήψατό 
μου διὰ τῶν ἐπαλλήλων συμφορῶν. ἱκετεύω, φησὶ, 
μὴ ἄλλῳ θυμῷ ἐλεγχθῆναι, μηδὲ χείρονι ὀργῇ παι- 
δευθῆναι. Καὶ οὐ μόνον ταῦτα, ἀλλὰ xal (51) τὰ ἐπι- 
λεγόμενα, & διδάσκει ἑξῆς λέγων: Οὐχ ἔστιν ἴασις 
ἐν τῇ σαρχι μου ἀπὸ προσώπου τῆς ὀργῆς σου" 
οὐχ ἔστιν εἰρήνπ ἐν τοῖς ὀστέοις pou ἀπὸ προσ- 
doo τῶν ἁμαρτιῶν μου. Ἐγὼ, φησὶ, προλαδὼν, 
οὐδὲ περιμείνας "va. μού τις ἔξωθεν τὸ σῶμα χολά- 
σῃ, ἕλκει πονηρῷ ἐμαυτὸν ἐτιμωρησάμην, καὶ τὴν- 
cdpxa μου, δι’ ἧς πέπραχταί μοι τὸ ἀμάρτημα, xo- 
λάσεσι (52) παρέδωχα, τιμωρούμενος ἐμαυτὸν xal 
χολάζων παντοίαις χολάσεσι. Τοῦτο γὰρ ἐδήλου καὶ 
δι᾿ ἑτέρων, λέγων: Ἐταπείνουν ἐν νηστείᾳ viv 
ψοχήν μου, xal à σάρξ μου ἠλλοιωθη δι’ ἔλαιον, 
xai ἐοελαθόμην τοῦ φαγεῖν τὸν ἄρτον μου’ ἀπὸ 
φωνῆς τοῦ στεναγμοῦ μου 
μου τῇ σαρχί μου. Kal, Λσύσω xaty ἑκάσψην 
τύκτα τὴν κλίνην μον, ἐν. δάχρυσί μου τὴν 
στρωμνήν μον “βρέξω. Οὕτως οὖν καὶ νῦν φησιν’ 
Οὐχ ἔστιν ἴασις ἐν τῇ σαρκι μου ἀπὸ πμοσώου 
τῆς ὀργῆς σου. ᾿Αντὶ δὲ, τῆς ὀργῆς, συμφώνως 6 
τε ᾿Αχύλας καὶ ὁ Σύμμαχος, ἀπὸ προσώπου ἐμ- 
ὀριμήσεώς σου, ἡρμήνενσαν, ᾿Απήρχει γάρ μοι, 


Β 


C 


ἐχολλήθη τὰ ὀασκᾷ — 


φησὶν, ἡ ἀπὸ τῶν σῶν θείων Γραφῶν ἐμύρίμησις, D 


xai ἣ διὰ τοῦ σοῦ προφήτου Νάθαν ἀπειλή. Διὸ ἀπὸ 
προσώπου τῆς ἐμόριμήσεώς σου ἐμαυτὸν οὕτως ἐτι- 
μωρησάμην, ὡς κολάσαι τὴν ἐμαντοῦ σάρχα, xal τὰ 
ὀστᾶ μου μὴ ἔχειν εἰρήνην ᾿Απὸ προσώπου τῶν 
ἀμαρτιῶν μου. ᾿Ανθ᾽’ οὗ ὁ Σύμμαχος, Διὰ τὰς ἀμαρ- 


3 Psal. xxxiv, (3. * Psal. cvir, 24. 


(48) Editi οἱ mss. παραλαδόντα. Sed cum illud, 
παγαλαθόντα, huic loco convenire vix possit, emen- 
dat Combefisius, legitque προλαδόντα" cujus conje- 
cturam, si vel unus ms. faveret, amplecteremur 
haud inviti. lta edidimus, uti editum invenimus in 
Commentariis Eusebii. 

(50) Colb. primus cum Reg. secundo, νόει. 


50) Ita editi cum feg. quarto. Alii tres mss. 


3. Et confirmasti super me manum tuam. Manum 
autem Domini ipsum ferientem, eam que in Jobo 
declarata est intellige. Hac autem Domini manus 
e fundamentis excussit omnem Davidis domum, 
cum Ammonem quidem, filiorum natu maximum, 
sororig amore insanientem reddidit, Absalonem 
vero in fratrem ira aecendit, adeo ut Ammonem 
neci traderet, et posthac in patrem ipsum rebella- 
ret. Sed et reliqua omnia in historia prodita, ma- 
nus sunt que hic indicata est. Manus tua tetigit 
me per calamitates alias aliis succedentes. Sup- 
plico, inquit, ut ne alio furore arguar, neve ira pe- 
jori corripiar. Nec hec solum, sed ea etiam que 
subjunguntur, et qua docet, exinde dicens : Nos 
est sanitas in carne mea a facic ire tug : non. est 
pax ossibus meis a facie peccatorum meorum. Ego, 
inquit, preverti, nec exspectavi ut quis externus. 
meum corpus castiget, ulcere malo excruciavi me 
ipse, meamque carnem per quam a me admissum 
peccatum est, suppliciis tradidi, ultionem de me 
sumens, ac me omnie generis cruciatibus puniens. 
Hoc enim aliis quoque verbis indicabat, dicens : 
Humiliabam in jejunio anétiam meam? , et : Caro 
mea immulata est propter oleum *; et : Oblitus sum 
comedere.panem metum ; a. voce gemitus mei adhz- 
serunt 055a fea cürni mex; et : Lavabo per singulas 
noctes lectum meum, lacrymis meis stralum meum 
rigabo*. Sic itaque et nunc ait : Non est sanitas ín 
carne mea a facie irz tu. Porro pro, Ira, Aquila 
et Symmachus, À facie fremitus tui, similiter inter- 
pretati sunt. Satis enim, inquit, mihi erat fremitus 
ille qui divinis tuis Scripturis enuntiatur, et com- 
minatio per prophetam tuum Nathan facta. Quare 
& facie fremitus tui ita multavi me ipsum, ut car- 
nem meam castigaverim, et ossa mea non habeant 
pacem, A facie peccatorum, meorum : pro quo Sym- 
machus, Propter peccata mea, interpretatus est. 
Vzgns. 5-7. Quoniam iniquitates mea  supergressa 
sunt caput meum, elt sicut. onus grave gravate sunt 


5 Pgal. αἱ, 5, 6. * Paal. v1, 7. 


αὐτόν. Statim Reg. terlius cum Colb. sexto, πα- 
ρεσταμένα. 

($1) Ita Reg. secundus. Editi cum aliquot mss. 
addunt διά. 

(52) Reg. tertius, χολάσει. Mox Reg. secundus, 
δι’ ἑτέρων λόγων ἐταπείνουν. Ibidem Colb. Bextus, 
ἐν νηστείαις. 


91 


APPENDIX OPERUM 5. BASILII MAGNI. 


super me. Pulruerunt. et. corrupte sunt. cicatrices À «lac μου. Ὅτι αἱ ἀνομίαι μου ὀπερῆραν τῆν κε- 


mec, a facie insipientie meg. Miser factus sum, οἱ 
curvatus sum usque in. finem valde. Quandoquidem 
ait, hec a me perpetrata sunt, ob id Miser factus 
sum, et curvatus sum usque tn finem, et tota die con- 
trislatus ingrediebar. Jam vero per hec declarat quae 
passus sit, et quomodo de seipso ponas sumpserit, 
non de uno peccato accusans se, sed de multis 
acervatim, iisque tantis, ut neque 866 intus ab- 
scondantur in anima sua, neque intra corpus la- 
teant, sed ipsum supergressa siat, adeo ut omnibus 
jam nota sint ao perspecta. Igitur in principio ser- 
monis, ipse gui ipsius erat accusator; idque coram 
omnibus, ut in ipso illud impleri posset : Justus 
accusator est sui ipsius ", preveniene quemcunque 
hominem accusatorem. Ipse quidem sese condemna- 
vit, sed omne inimicorum os oppilavit, cum nihil 
aliud edversus eum dicere possent. Docet autem nos 
hic sermo, ut ne nostra ipsorum mala obtegamus : 
neque peccata tanquam nigredinem quamdam ao 
putredinem in imo anime recessu contineamus, 
cauterio notam conscientie inurentes. Quemadmo- 
dum ia febribus. Et vero febris, dum intro et in 
penitissimis partibus serpit, morbum graviorem 
efficit : si vero in aperium prodit, spem declinatio- 
nis ostendit : sio et anime contingit. Quin etiam 
aliud quid expertum se fuisse docet David, dicens: 
"Sicut onus grave gravat sunt. super me. Nam ejus 

finora gravabant ipsius conscientiam, ita ut ob 
&nimi -generositatem ac candorem, illa ferre non 
posset. Qui enim prefractus est, et induratus, se- 
cundum duritiato suam,et imponitens cor, congerit 
sibi ipse iram in' die ἰγῷ ὃ, quippe qui peccatum 
pecoato adjungat, suaque adaugeat mala. Cum enim 
venerit peccator in profundum. malorum, contemnit ? : 


contra, vir probus etiamsi serrel aliquande lapsus 


fuerit per quamdam diaboli subreptlónem, maxi- 
mopere gravatur ejus conscientia, ut nec (acere, 
nec suum malum occultare valeat. Er abundantia 
enim cordis os loquitur 10, Hino cum silentium ei 
intolerandum esset, e& que ipsum premebant, pa- 
tefecit, dicens : Sicut onus grave gravalz sunt super 
me, videlicet iniquitates mee. Et rursus : Paírue- 
runi cicalrices mex a facie insipientise mea. Insi- 
pientiam autem, insipientem actionem ab insi- 
pientia ortam nominat. Omne enim peccatum per 


insipientiam admittitur; virtus autem cum sit ipsa ἢ ἀφροσύνης γενομένην. 


prudentia, quecunque secundum ipsam fiunt, hec 
laude ac virtute digna declarat.Sed et e& quo ex 
prudentia fiunt, pariunt anime sanitatem: insi- 
pientia vero vulnera ao vibices infert. Qui igitur in 
peccatis perseverant, gaudentque in ipsis et dele- 


᾿ " Prov. xvi, 17. * Rom. 11, 5. ? Prov. xvir, 3. 


(53) Ita Colbertini primus et sextus et Reg. quin- 
tus eum editione Basil. At deest σφόδρα in editis et 
in uno aut altero ms. et apud LXX. 

(94) Reg. secundus, αὐτάς. Mox quatuor mss., 
καρὰ τοῖς πᾶσιν ἑαυτόν. Vox ἑαυτόν deesse quidem 


φαλήν μου, ὡσεὶ φορτίον βαρὺ ἑἐδαρύνθησαν ἐπ’ 
ἐμέ. Ἡροσώζεσαν xai ἐσάπησαν οἱ μώλωπές μου, 
ἀπὸ προσώπου τῆς ἀφροσύνης μου. Ἐταλαιπώ- 
ρησα, καὶ χατεχάμφθην ἕως τέλους σφόδρα (53). 
᾿Επειδὴ τάδε μοι, φησὶ, πέπρακται, (id τοῦτο 'Exa- 
λαιπώρπσα, καὶ κατεκάμφθην ἕως τέλους, καὶ 
ὅλην τὴν ἡμέραν σχυθρωπάζων ἐπορευόμην. Διὰ 
τούτων δὲ παρίστησιν ἃ πέπονθε, καὶ ὅπως ἑαυτὸν 
ἐτιμωρεῖτο, οὐ μίαν ἑαττῷ κατηγορῶν ἁμαρτίαν, 
ἀλλ᾽ ἀθρόως πολλὰς, καὶ τοσαύτας, ὡς μηδὲ ἔνδον 
χρύπτεσθαι ἐν τῇ ἑχυτοῦ ψυχῆ, μηδὲ, εἴσω τοῦ σώ- 
ματος λανθάνειν, ἀλλ’ ὑπερθεδηχέναι αὐτοῦ (54), 
ὥστε χαὶ πᾶσιν αὐτὰς γνωρίζεσθαι. Αὐτὸς γοῦν ἦν 
κατήγορος ἑαυτοῦ ἐν πρωτολογίᾳ, καὶ παρὰ τοῖς πᾶ- 
σιν, ὧς ἄν πληρωθείη ἐπ’ αὐτῷ" Δίχαιος ἑαυτοῦ κατ- 
ἤγορος, φθάνων πάντα ἄνθρωπον χασήγορον. Αὐτὸς 
μὲν ξαυτὸν κατέχρινε, πᾶν δὲ ἐχθρῶν ἀπέφραττε 
στόμα, μὴ ἐχόντων ἕτερόν τι κατ᾽ αὐτοῦ λέγειν. 
Διδάσχει δὲ ἡμᾶς ὁ λόγος μὴ κρύπτειν τὰ ἑαυτῶν 
χαχὰ, μηδὲ, ὥσπερ τινὰ μελανίαν καὶ. σῆψιν, κατὰ 
βάθους τῆς ψυχῆς συνέχειν τὰ ἁμαρτήματα, τὴν 
συνείδησιν καυτηριαζομένους, Ὥσπερ ἐπὶ τῶν πυ- 
ρετῶν, εἴσω μὲν καὶ κατὰ βάθους χωρῶν 6 πυρετὸς, 
μείζονα τὴν νόσον ἐργάζεται, προκόψας δὲ τοὺὐμ- 
φανὲς, ἐλπίδα παραχμῆς ὑποφαίνει’" οὕτω καὶ ἐπὶ 
τῆς ψυχῆς &v γένοιτο. Καὶ ἄλλο δέ τι διδάσκει περὶ 
ἑαυτὸν γεγονὸς ὁ Δαὶδ, λέγων’ Ὡσεὶ φορτίον 
βαρὺ ἐδαρύνθησαν ἐπ’ ἐμέ. ᾿Εὔάρει γὰρ αὐτοῦ τὴν 
συνείδησιν τὰ τετολμημένα αὐτῷ, ὡς μὴ δύνασθαι 
βαστάζειν αὐτὰ δι’ εὐγένειαν xal εὐγνωμοσύνην φυ- 
χῆς. Ὁ μὲν γὰρ ἀτεράμνων xal ἀπόσχληρος, κατὰ 
τὴν σχληρότητα ἑαυτοῦ (55) καὶ ἀμετανόητον χαρ- 
δίαν, θησαυρίζει ἑαυτῷ ὀργὴν ἐν ἡμέρᾳ ὀργῆς, ἐπι- 
σπώμενος ἁμαρτίαν ἐφ᾽ ἁμαρτίας, αὔξων τὰ ἑαυτοῦ 
χαχά Ὅταν γὰρ ἔλθῃ ἁμαρτωλὸς εὶς βάθος 


^ χαχῶν, xaraopovei* ὁ -b εὐγνώμων, εἰ καὶ ἅπαξ 


mos ὀλισθύσφιε κατά τιν τοῦ διαδόλου cuvapriyiv, 
δεινῶς βαρεῖται τὴν. δυνεΐδησιν, ὡς μὴ δύνασθας 
σιγᾷν, μηδὲ χρύπτειν τὸ ἑαυτοῦ κακόν. Ἐχ περισ- 
σεύματος γοῦν καρδίας τὸ στόμα λαλεῖ, Ὅϑεν μὴ 
φέρων σιωπᾷν, ἐξέφηνε τὰ συνέχοντα αὐτὸν, λέγων" 
Ὡσεὶ φορτίον βαρὺ ἐδαρύνθησαν ἐπ’ ἐμέ: δῆλον 
δὲ, ὅτε αἱ ἀνομίαι μου. Καὶ πάλιν" Βροσώζεσαν οἱ 
μώλωπές μου ἀπὸ προσώπου τῆς ἀφροσύνης μου. 
᾿Αφροσύνην δὲ ὀνομάζει τὴν ἄφρονα πρᾶξιν ἐξ 
Hav γὰρ ἁμάρτημα κατὰ 
ἀφροσύνην γίνεται" ἀρετὴ δὲ οὖσα ἡ φρόνησις. máv- 
τα τὰ xa0' ἑαυτὴν πραττόμενα ἐπαίνου xal ἀρετῆς 
ἄξια ἀποφαίνει. ᾿Αλλὰ καὶ ὑγείας ἐστὶ τῇ ψυχῇ ποιη- 
τικὰ τὰ κατὰ φρόνησιν γινόμενα’ ἡἣ δὲ ἀφροσύνη 
τραύματα xal μώλωπας ἀπεργάζεται, Οἱ μὲν οὖν 


19 Matth. xti, 34. 


hio aliquid certo indicat : sed quid desit, cum ex 
mss. nihil adjuvemur, dicere non possumus. 
(55) Reg. tertius, αὐτοῦ, Statim idem coder, ἐφ' 
ἁμαρτίαις, Subinde tres mss. εἷς βάθη. Editi βά- 
0€e εν 


. 


93 


HOMILIA IN PSALMUM XXXVII. 


94 


ἐπὶ τοῖς ἁμαρτήμασιν ἐπιμένοντες, χαίροντες ἐπ᾽ A ctantur,porcissese in luto provolventibus sunt con-- 


αὐτοῖς καὶ ἐνηδόμενοι, χοίροις ἐοίκασιν ἐγχυλιομέ- 
νοις βορδόρῳ᾿ ὁ δὲ εἰς ἅπαξ ὀλισθήσας, ἔπειτα 
ἀναλαθὼν ἕαυτὸν, καὶ (56) τὴν μιαοὰν ἐχείνην πρᾶ- 
Ev ὡς δυσώδη καὶ ἀχάθαρτον βδελύσσεται. Τοιοῦτόν 
τι πεπονθὼς ὁ Δαδὶδ, ὁπὸ συνχισθήσεως ὑγιοῦς ὃμο- 
λογεῖ, λέγων * Προσώζεσαν xai ἐσάπησαν οἱ μώ- 
λωπές μου ἀπὸ προσώπου τῆς ἀφροσύνης μου. 
Ἐπεὶ τοίνυν ὑπερήρθησαν αἱ ἀνομίαι μου πληθυν- 
θεῖσαι, xal τῆς χεφαλῆς ἀνώτερα γενόμενα (57) 
ἐδχρύνθησαν ἐπ᾽ ἐμὲ, xal προσώζεσαν καὶ ἐσάπησαν" 
τούτου χάριν ἰατρεύων ἐμαυτὸν, ἹἙνταλαιπώρησα, 
καὶ χατεχάμφθην ἕως τέλους" xal οὐδὲ πρὸς μίαν 
ἡμέραν, οὐδὲ πρὸς βραχεῖαν ὥραν, ἀλλὰ Πᾶσαν 
ἡμέραν σχυθρωπάζων ἐπορευόμην, ἢ, κατὰ τὸν 
Συμμαχον, σχυθρωπὸς περιεπάτουν᾽ οὐχ ἀδιαφορῶν 
ἐπὶ τῶν πεπραγμένων μοι, οὐδ᾽ οἷα βασιλεὺς ἐπαιρό- 
μενος, διὰ xà μηδιλεὶ χριτῇ ὑποκεῖσθαι" διὰ δὲ τὸν σὸν 
φόδον xal τὴν σὴν ἐμδρίμησιν, ὅλην τὴν ἡμέραν σχυ- 
θρωπάζων ἐπορευόμην. 

4. Ὃτι αἱ ψόαι μου ἔπλήσθησαν ἐμπαιγμάτων, 
καὶ οὐχ ἔστιν ἴασις ἐν τῇ σαρχί μου. 'Exaxonv 
xai ἐταπεινώθην ἕως σφόδρα, ὠρυόμην ἀπὸ στε- 
ναγμοῦ τῆς χαρδίας μου, Kópu, ἐναντίον σου 
πᾶσα ἣ ἐπιθυμία μου, xz! ὁ στεναγμός μου ἀπὸ 
σοῦ οὐχ ἀπεχρύδη. ᾿Αντὶ τοῦ, αἱ ψόαι μου ἐν- 
ἐπλήσθησαν ἐμπαιγμάτων, ὁ ᾿Αχύλας, ὅτι ἐπλη- 
ρώθησαν al λαγόνες ἀτιμίας (58), ὁ δὲ Σόμματος, 
ὅτι αἱ ψύαι μου ἐπλήσθησαν ἀτιμίας, ἐχδεδώχα- 
σιν. Καὶ διὰ τοῦτο εἷς ὑπόμνησιν ἐλθὼν τῆς αἰσχρᾶς 
xai ἀτίμου πράξεως, τῷ ἐῤῥῶσθαι αὐτῷ τὸ τῆς ψυχῆς 


αἴσθητήριον, ταῦτα ἔλεγε. Προσώζεαν xai ἐσά- C 


πησὰν ol μώλωπές μου ἀπὸ προσώπου τῆς ἀφρο- 
σύνης μου. Διὰ τί δὲ προσώζεσαν, ἐπάγει, λέγων" 
Ὅτι αἱ ψόχι μου ἐπλήσθησαν ἐμπαιγμάτων, ἣ, 


al λαγόνες μου ἀτιμίας: ἠνίξατο δὲ διὰ τούτων τὸ. 


εἶδος τῆς αἰσχρᾶς πράξεως. Εἶτα ἑαυτὸν ἀναχτώμε- 
νος ἔλεγεν" Οὐχ ἔστιν ἴασις ἐν “τῇ “δαρχί μου, 
᾿Επειδὴ γὰρ αἱ 4éat μου ἐπλήσθησαν ἐμπαιγμάτων, 
διὰ τοῦτο, 'φησὶν, εἰς μετάνοιαν τῶν πεπραγμένων 
ἐλθὼν, τὴν ἐμαυτοῦ σάρκα χολάζω xal τιμωροῦμαι" 
διό φημι" Οὐχ ἔστιν ἴασις ἐν τῇ σαρχί μου’ ὡς ἂν 
δυνηθείη ποτὲ κατορθώσας εἰπεῖν " Εἰ xal ὁ ἔξω 
ἡμῶν ἄνθρωπος φθείρεται (50), ἀλλ᾽ ὁ ἔσω ἀνα- 
καινοῦται, Καὶ ἀνωτέρω δὲ ἕλεγεν: Οὐχ ἔστιν 
ἴασις ἐν τῇ σαρχί μου, xal οὐχ ἔστιν εἰρήνη ἐν 


B 
- 


similes: qui vero semel lapsus, postea ad se re- 
versus est,jam improbam illam actionem utfetidam 
et impuram abominatur. Tale quid passus David, 
ex sana coascientia confitetur, diccus : Putruerunt 
et corrupta sunt cicatrices mez a facie. insipientiz 
mea. Cum igitur mese iniquitates multiplicate, su- 
pergresse sint, ac capite superiores facte, gravate 
Sint super me, et putruerintet corruptesint: pro- 
pterca medens mihi ipsi, Miser factus sum, οἰ cur- 
valus sum usque in finem. Atque neque δὰ unum 
diem, neque ad brevem horam, sed Omni die con- 
tristatus ingrediebar. Aut juxta Symmachum, Tri- 
stis abambulubam quippe qui circa ea que a me 
patrata sunt, non essem indifferens, neo elatus 
essem ut rex,propterea quoq judici nullisubessem ; 
at vero ob tuum timorem et tuam indignationem, 
tota die constristatus ingrediebar. 


467 4. Vrns. 8-10. Quoniam lumbi mei impleti 
sunt illusionibus, et non est. sanilas in. carne mea. 
Affficlus sum et humilialus sum nimis, rugiebam a 
gemita cordis mei, Domine, ante le omne desiderium 
meum, et gemilus meus a le non est absconditus. Pro 
hoc. Lumbi mei impleli sunt illusionibus, Aquila 
quidem, Quoniam impleta sunt illa mea ignominia, 
Symmachus vero, Quoniam lambi mei impleti sumf 
ignominia, interpretati sunt. Et eam ob caus&m;, 
turpisac ignominiosi facinoris recordatus, obfir- 
mato anime sus sensu, hec dicebas: Putruerunt 
et corruplz sunt cicatrices mex a [acie insipientiz 
mex. Gur autem putruerunt, addit, dicens: (juo- 
niam lumbi mei impleti sunt illusionibus, vel, Jlla 
mea ignominia. Per hec autem innuit turpis facti 
spectem. Beinde fesarciens sese, aiebat; Non esi 
sanilas in carne mea. Quoniam enim lumbi mei im- 
pleti sunt illusionibus, idcirco, inquit, ponitens 
facti, castigo plectoque carnem meam. Quapropter 
dico : Non est sanitas in. carne mea. Ut aliquando 
queat emendatus di^ere : Lícet is, qui foris est,noster 
homo corrumpatur ; lamen is qui intus est, renova- 
iur !!, Sed et superius aiebat: Non esL sanitas in 
cerne mea, et non est paz ossibus meis. Deinde sub- 
dit: Affictus sum el humiliatus sum valde. Hoe au- 
tem paulo ante aliter expressit, his verbis : Miser 


τοῖς ὀστέοις μου. Ela ἐπάγει. Ἐχόχώθην xal [) factus sum, et curvatus sum usque in finem. Virorum 


ἐταπεινώθην ἕως σφόδρα. Τοῦτο δὲ ἑτέρως ἐν τοῖς 
ἔμπροσθεν ἐδήλου, φήσας: ᾿Ἐταλαιπώρησα, καὶ 
κατεχάμφθην ἕως τέλους. Ἴδιον ἀνδρῶν συνετῶν, 
τὸ μὴ ἐπαίρεσθαι ἐπὶ τοῖς χατὰ πρόληψιν καὶ συν- 
αρπαγὴν ἀμαρτανομένοις, ἀλλ᾽ αἰδεῖσθαι καὶ ἐρυ- 
θριᾷν, καὶ τὴν συνείδησιν πλήττεσθαι, καὶ ταπει- 


νοῦσθαι. Ὁ μὲν γὰρ Δαδὶδ πρὸς τούτοις ἐπιλέγει 
41 II Cor. iv, 16. 


(56) Reg. secundus. ἑαυτόν, οὗτος. 
(97) Editi, γινόμεναι. At. quatuor mss. γενόμε- 


vat. 
(58) Ita quatuor mss.At editi, αἱ λαγόνες μου ἀτι- 


prudentium proprium est, de peccatis per preoc- 
cupationem et subreptionem admissis non efferri, 
sed pudore affici,eterubescere,et conscientia pungi, 
ac humiliari. His igitur David subjungit: Rugtebam 
ὦ gemitu cordis mei. Aut secundum Aquilam: Fre- 
mebam a fremitu cordis mei. Non enim ut multis 
notus flam, labiis confiteor: verum intus in ipso 


μίας ἐκδίδωχε. Kal διά, Reg. secundus cum edi- 

tione Basil., διὰ τούτων. 

(59) Golbertini primuset 
τα ἐπιλόγε 


sextus, διαφθείρεται. Mox 
quataor mse., 


95 APPENDIX OPERUM S. BASILII MAGNI. 96 


corde, oculis clausis, tibi soli abscondita conspi- À ᾿ωρυόμην ἀπὸ “ στεναγμοῦ τῆς καρδίας μου, 1, 


cienti ostendo meos gemitus,atque in meipso rugio. 
Neque enim longis sermonibus mihi opus erat ad 
confessionem : siquidem cordis mei gemitus, et 
iransmissi ex intimo animi sensu ad te Deum que- 
stus ad confessionem sufflciebant.Quin etiam desi- 
derium coram te,Domine,bonum erat, ethoc ipsum 
meam salutem (spectabat. Etenim, cum cupidus 
essem malorum, tum coram te meum desiderium 
non erat ; sed hoc tempore, quo omnia facio humi- 
liatua, et rugiens a gemitu cordis mei, tequeDeum 
servatorem ac medicum assequi desiderans, coram 
te est desiderium meum, nec suspiriorum meorum 
causam ignoras. Compertum enim ac perspectum 
est tibi, me suspiria humanitatem tuam decentia 


χατὰ τὸν ᾿Αχύλαν, "E6puyópmv ἀπὸ βρυγμοῦ τῆς 
καρδίας μου. Οὐ γὰρ ἵνα τοῖς πολλοῖς φανερὸς γέ- 
νωμαι, τοῖς χείλεσιν ἐξομολογοῦμαι' ἕνδον δὲ ἐν 
αὐτῇ τῇ καρδίᾳ, τὸ ὅμμα μύων, σοὶ μόνῳ τῷ βλέ- 
ποντι τὰ ἐν κρυπτῷ τοὺς ἐμαυτοῦ (60) στεναγμοὺς 
ἐπιδεικνύω, ἐν ἐμαυτῷ ὡρυόμενος. Οὐδὲ γὰρ μαχρῶν 
μοι λόγων χρεία ἦν πρὸς τὴν ἐξομολόγησιν: ἀπήρ- 
χουν γὰρ οἱ στεναγμοὶ τῆς χαρδίας μου πρὸς ἐξομο- 
λόγησιν, καὶ οἱ ἀπὸ βάθους ψυχῆς πρὸς σὲ τὸν Θεὸν 
ἀναπεμπόμενοι ὀδυρμοι. ᾿Αλλὰ xal dj ἐπιθυμία καλὴ 
οὖσα ἐναττίον σου ἦν, Κύριε, xal αὕτη δὲ ἦν dj περὶ 
τῆς ἐμαυτοῦ σωτηρίας. Ὅτε μὲν γὰρ καχῶν γέγονα 
ἐπιθυμητὴς, οὐχ ἐναντίον σου ἦν $j ἐπιθυμία μου" 
νυνὶ δὲ, ὅτε πάντα πράττω ταπεινούμενος καὶ ὡρυό- 


emittere; quandoquidem peccatoris mortem non B utes ἀπὸ στεναγμοῦ τῆς καρδίας μου, xal σοῦ τοῦ 


vis, sed penitentiam ipsius. 


Θεοῦ σωτῆρος xai ἰατροῦ τυχεῖν ἐπιθυμῶν, ἐναντίον 


σου ἐστιν dj ἐπιθυμία μου, καὶ τὴν αἰτίαν τῶν ἐμῶν στεναγμῶν οὐχ ἀγνοεὶς. Οἴσθα γὰρ, ὅτι πρέποντα τῇ σου 
(61) φιλανθρωπίᾳ στεναγμὸν ἀναπέμπω᾽ ἐπεὶ μὴ βούλῃ τὸς θανατον τοῦ ἁμαρτωλοῦ, ὡς τὴν μετάνοιαν αὐτοῦ. 


ὅ. Quapropter dico: Et gemitus meus a te non 
est absconditus. VkeRs. 11 13. Cor meum conturba- 
tum est,| dereliquit me virlus mea, el lumen oculo- 
rum meorum, et ipsum non est mecum. Amici mei 
et proximi mei adversum me appropinquaverunt, et 
stelerunt. Εἰ qui juxta me erant, de longe stete- 
runi; etvim faciebant qui quxgrebant animam meam. 
EL qui inquirebat mala mihi, locuti sunt. vanita- 
ies, et dolos tota die meditabantur. $68 Cum in 
tithlo significaverit,psalmum n recordationem esse, 
jure preterita reputat,et que sibi jam olim conti- 
gerant, in memoriam revocat. Docet autem qualem 
iu conditionem per peccati lapsum devenerit, cu- 
jus gratia totam hano confessionem dit. Miser 
figitur factus sum, el curbpatus sum, el. contristatus 
ingrediebar, et humiliatus sum, el rugiebam a gemitu 
cordis mei.In hec omnia incidi: quippe per aliquod 


tempus. Cor meum conturbatum est, δέ dereliquit me 


virtus mea, et lumeu oculorum meorum, εἰ ipsum 
mon est mecum. Nam peccati tempore, intelligendi 
vis qua preditus erat, non parvam perpessa est 
perturbationem, confusa et obscurata ab eo qui ei 
peccati auctor fuerat, adeo'ut etiam in insipien- 
tiam delaberetur. Quapropter superius dixit: Pu- 
Iruerunt el corrupte sunt cicatrices mez a facie íin- 
sipientiz mez. Conturbatum est itaque cor ejus, 
quando in insipientia fuit, eta virtute prudentie 
excidit, atque insipientie opera patravit. Tunc au- 
tem et dereliquit eum virtus ipsius. Non enim am- 
plius dicere poterat : Omnia possunt in. eo qui me 
confortat Christo 13, victus scilicet ἃ cupiditate, ao 


12 Phinp. rv, 13. 


(60) Sic quatuor mss. At editi, iv ἐμαυτῷ. Sta- 
tim iidem mss., ἐπιδειχνύω. Paulo post Reg.secun- 
dus, ἐν ἐμοὶ ὥρυόμενος. 

(61) Codices tres σῇ. Mox duo mss., βούλει. 

621Colb. sextus. ἐξεδιάσαντο. 

1631 Editi et nostri mss., ἀναπέμπεται, dlluc re- 
mittitur. Sed cum non videamus remitti hic lecto- 
rem ad inscriptionem psalmi, vix, meo quidem ju- 
dicio, dubium 6986 potest, quin ea Jeotio in is 


5. Διό φημι’ Καὶ ὁ στεναγμός μου ἀπὸ σοῦ 
οὐχ ἀπεχρύδη. Ἑ καρδία μου ἐταράχθη, ἐγκατέλιπέ 
με ἡ ἰσχύς μου, καὶ τὸ φῶς τῶν ὀφθαλμῶν μου, 
καὶ αὐτὸ οὐκ ἔστι μετ᾽ ἐμοῦ. Οἱ φίλοι μου καὶ ol 
πλησίον μου ἐξ ἐναντίας μου ἤγγισαν καὶ ἔστη- 
σαν. Καὶ οἱ ἔγγιστά μου ἀπὸ μαχρόθεν ἔστησαν" 
xoi ἐξεδιάζοντο (02) οἱ ζητοῦντες τὴν ψυχήν pov 
xal οἱ ζητοῦντες τὰ xavxà μοι ἐλάλησαν ματαιότη- 
τας, καὶ δολιότητας ὅλην τὴν ἡμέραν ἐμελέτη- 
σαν. Προεπισηνάμενος ἐν τῇ προγραφῇ, ὡς ἄρα 
εἴη εἰς ἀνάμνησιν, εἰχότως ἀναπεμπάζεται (63), 
xxi τῇ μνήμῃ τὰ πάλαι αὐτῷ συμδεδηχότα ἐπανα- 
λαμθάνει. Διδάσκει δὲ ἐν οἷς γέγονεν, ἐν τῷ τῆς 
ἁμαρτίας ὀλισθήματι περιπεσών’ οὗ χάριν xai τὴν 
πᾶσαν ποιεῖται ἐξομολόγησιν. ᾿Εταλαιπώρησα οὖν, 
xal κατεκάμφθην, xal σχυθρωπάζων ἑπορευόμην, 
xai ἐταπεινώθην (04), χαὶ ὠρυόμην ἀπὸ στενα- 


μοῦ τῆς καρδίας μου. Εἷς πάντα ταῦτα ἐλήλυθα" 


ἐπειδὴ γὰρ καιρῷ τινι Ἢ καρδία μου ἐταράχθη, 
καὶ ἐγκατέλιπέ μὲ di ἰαχὺς μου, καὶ τὸ φῶς τῶν 
ὀφθαλμῶν μου, καὶ αὐτὸ οὐχ ἔσειν μετ᾽ ἐμοῦ. 
Κατὰ γὰρ τὸν τῆς ἁμαρτίας καιρὸν, οὐ μιχρὰν ὅπ-. 
ἔμεινεν αὐτοῦ ταραχὴν τὸ διανοητιχὸν, συγχυθὲν καὶ 
σχοτωθὲν ὑπὸ τοῦ τὴν ἁμαροίαν ἐνεργοῦντος, ὡς καὶ 
εἰς ἀφροσύνην πεσεῖν’ Διὸ καὶ ἀνωτέρω ἔλεγε" ΠῸροσ- 


D ὦζεσαν καὶ ἐσάπησαν ol μώλωπές, μοῦ ἀπὸ προσ- 


cou τῆς ἀφροσύνης μου. Ἐταράχθη τοίνυν 1 
καρδία αὐτοῦ, ὅτε ἐν φφροσύνῃ ἐγεγόνει, καὶ τῆς μὲν 
χατὰ τὴν φρόνησιν ἀρετῆς ἐξέπιπτεν ἔργα δὲ ἀφρο- 
σύνης ἔπραττε. Τότε δὲ xai ἐγχατέλιπεν αὐτὸν ἡ 


ἰσχὺς αὐτοῦ’ οὐχέτι γὰρ οἷός τε ἦν λέγειν Πάντα 


onenda sit, Restituendum igitur censuimus huno 
ocum ex Eusebio, apud quem ἀναπεμπάζεται edi- 
tum invenimus. Hoo est, praeterita reputat. Certe 
nominis similitudo ut fefellerat librarios, itaipsum 
interpretem Eusebii fefellit, qui sic vertit, illuc 
remittitur. Ibidem duo mss., τὰ παλαιά. Rursus hoo 
ipso in loco Reg. secundus, ἐπαναλαμδάνων. 

( 4) Reg. secundus, ἑἐτοπεινώθην ἕως σφόδρα. 


91 


HOMILIA IN PSALMUM XXXVII. 


ἰσχύω iv τῷ ἐνδυναμοῦντί με Χριστῷ, νικηθεὶς A viribus destitutus. Etenim in iis, qui ex virtutis 


ὑπὸ τοῦ πάθους καὶ ἐξατονήσας. ᾿Επὶ μὲν γὰρ τῶν 
- κατορθούντων * Τὸ πνεῦμα πρόθυμον, d δὲ σὰρξ 
ἀσθενής" ἐπὶ δὲ τῶν νιχωμένων dj σὰρξ χατεπαίρε- 
ται καὶ κατισχύει, ἀτονεῖ δὲ xal ἐξασθενεῖ dj ψυχή, 
Τότε οὖν, φησὶν, ὅτε ἡμάρτανον, 3j χαρδία μου ἐτα- 
ράχθη, καὶ ἐγκατέλιπέ με ἡ ἴσχύς μου, καὶ ἄλλο τι 
χαλεπὸν περὶ ἐμὲ γέγονε (65). Τὸ γὰρ φῶς τῶν 
ὀφθαλμῶν μου (τοῦτο δὲ ἦν τὸ προφητιχὸν Πνεῦμα, 
τὸ φωτίζον αὐτοῦ τῆς ψυχῆς τὴν ὅρασιν), καὶ αὐτὸ 
οὐκ ἦν μετ᾽ ἐμοῦ, καταλεῖψάν με καὶ ἀναχωρῆσαν, 
Ἐπεὶ εἰς καχότεχνον ψυχὴν οὐχ εἰσελεύσεται 
σοφία, οὐδὲ κατοιχήσι ἐν σώματι χατάχρεῳ 
ἁμαρτίας. Δγιον γὸρ Hiveopa παιδείας φεύξεται 
δόλον, καὶ ἀπαναστήσεται (66) ἀπὸ λογισμῶν 
ἀσυνέτων. ᾿Αναχωρῆσαν τοίνυν ἀπ᾽ αὐτοῦ τὸ Πνεῦμα 
τὸ ἅγιον, ἔρημον αὐτὸν κατέλιπεν μετὰ τὸ ταραχθῆ- 
ναι αὐτοῦ τὴν χαρδίαν, καὶ ἐξατονῆσαι αὐτοῦ τὴν 
ἰσχύν». Τότε γὰρ καὶ τὸ φῶς τῶν ὀφθαλμῶν αὐτοῦ 
ἔρημον αὐτὸν εἴασεν. ᾿Αλλὰ καὶ οἱ πρότερον αὐτοῦ 
φίλοι, καὶ οἱ πλησίον αὐτοῦ, οἱ τὸν πάντα χρόνον 
αὐτῷ συνόντες, ἐάσαντες αὐτὸν, Μαχρόθεν ἔστησαν, 
οὐχέτι αὐτῷ συνεῖναι βουλόμενοι, πόῤῥωθεν ἀπο- 
χλαιόμενοι, ὡς Éous, φίλου συμφοράν. Τίνες δὲ 
ἦσαν, ἀλλ᾽ fj οἱ ἐπὶ τοῖς προτέροις αὐτοῦ ἀγαθοῖς 
χείροντες, ἄγγελοι δηλαδὴ ἀγαθοὶ xai λειτουργοὶ 
Θεοῦ, τῇ τῶν ἀνθρώπων συγχαίρειν εἰωθότες σωτη- 
plg ; εἴ γε, ἐπὶ ἁμαρτωλῷ μετανοοῦντ!, ἐν τόϊς οὐρα- 
νοῖς χαρὰ γίνεται * Καὶ περεμδαλεῖ ἄγγελος Κυρίου 
κύχλῳ τῶν φοδουμένων αὐτόν. Καὶ οὗτοι οὖν πάν- 
τες οἱ τοῦ Δαδὶδ φίλοι, κατὰ τὸν τῆς ἁμαρτίας αὐτοῦ 


χαιρὸν ἀνεχώρουν ἀποστρεφόμενοι * οὐ μὴν πάντη G 


αὐτὸν χατελίμπανον, μαχρὰν δὲ ἑστῶτες ἐπέστενον * 
ὃ δὴ καὶ αὐτὸ (67) διδάσκει, λέγων" Οἱ φίλοι μου xal 
οἱ πλησίον μου ἐξ ἐναντίας μου ἤγγισαν, καὶ 
ἔστησαν. Καὶ οἱ ἔγγιστά μου, ἀπὸ μαχρόθεν ἔστη- 
σαν. Ὧν μαχράν μου γενομένων, ἄλλοι τινὲς οἱ πὖἦν᾽ 
ἁμαρτίαν ἐνεργοῦντες πλησίον μου. γεγόμεναι͵ ' ἐξ- 
εἐδιάζοντο, καὶ τῆς ἐμῆς ψυχῆς κἄτέπαιζον. Διὸ ἐπ- 
ἀγει, λέγων ^ Ἐξεδιάζοντο οἱ ζητοῦντες τὴν ψυχήν 
. μου" καὶ οἱ ζητοῦντες τὰ χαχά μοι (68) ἐλάλησαν 
ματαιότητας, καὶ δολιότητας ὅλην τὴν ἡμέραν 
ἐμελέτησαν. Πάλαι γὰρ οὗτοι διψῶντες τοῦ ἐμοῦ 
αἵματος, καὶ ἐχ μαχρῶν χρόνων εὐχόμενοι θεάσασθαί 
μου τὴν πτῶσιν, ὡσανεὶ καιροῦ λαδόμενοι, ὅτε εἶδον 
καταλείψασάν με (00) τὴν ἰσχύν μου, καὶ τὸ φῶς τῶν 
ὀφθαλμῶν μου ἀναχωρῆσάν μου, τούς τε φίλους μου 
xal τοὺς πλησίον μου μαχράν μου γενομένους " πα- 
ραχρῆμα ἐπιπηδήσαντες ἐξεδιάζοντο τὴν ψοχήν μου, 
xai ὡς ἂν ἐθελόχαχοι, Ἑλάλησαν ματαιότητας, 
ἔνδον ὁποδάλλοντές μου τῇ ψυχῇ ματαίους λόγους. 


prescripto agunt, Spiritus quidem promptus est, 
caro tamen infirma !* ; in 118 vero, qui vincuntur, 
effertur caro, et invalescit, anima vero languet ac 
debilitatur. Tunc igitur,ait,cum peccavi,cor meum 
conturbatum est, dereliquitque me virius mea, et 
aliud quidpiam grave mihi accidit. Lumen enim 
oculorum meorum (hoc autem erat propheticus Spi 
ritus, qui visum anime ipsius illustrabat), et ipsum 
non eral mecum : me quippe dereliquerat ac reces- 
gerat, Quia tn malevolam animam non tntroibit sa- 
pientia, nec habitabit in corpore subdito peccatis. 
Spiritus enim sanctus discipline effugiet dolum, et 
auferet se a cogitationibus,qua sunt sine intellectu 15. 
Itaque simul ut Spiritus sanctus ab illo recessit, 
reliquit eum desolatum, posteaquam conturbatum 
fuerat cor ejus, ao fractae fuerant illius vires. Tunc 
enim et lumen oculorum ejus ipsum dereliquit de- 
solatum.Imo etiam qui antea &mici et proximi ejus 
erant, qui cum ipso omni tempore vixerant, eo 
relicto, De longe steterunt, cum nollent ultra cum 
ipso degere, sed procul, ut videtur, amici calami- 
tatem deplorabant. Quinam autem illi, nisi qui de 
prioribus ejus boois letabantur, videlicet angeli 
boni ac ministri Dei, qui de hominum salute una 
gaudere solent? Quippe ob peocatorem penitentem 


gaudium in colis exoritur !* : Et castra melabitur Ὁ 


angelus Domini in circuitu timentium eum 16. Et bi 
igitur omnes Davidis amici,peccati ipsius tempore 
recesserunt aversantes ; non tamen penitus illum 
deseruerunt, at longe stantes lugebant. Docet sane 
idipsum, dicens : Amici mei et. pra£imi mei adver- 
sum me approoinquaverunt, et steterunt. Et qui juxta 
me erant, de longe steterunt. Quibus procul me po- 
sitis, alii quidam peccatí auctores juxta me stan- 
tes, vira faciebant, et animse 869 illudebant mes. 
Ideo subdit: Vím faciebant qui. quzrebant. animam 
meam : et qui inquirebant mala. mihi, loculi sunt 
vanitates, et. dolos tota die mediabantur. Hi nam- 
que olim aitientes sanguinem meumy,atque a longis 
retro temporibus peroptantes ruinam videre meam, 
quasi opportunitatem nacii, cum viderentvirtutem 
meam me dereliquisse,et lumen oculorum meorum 
& me recéssisse,amicos quoque meos et meos pro- 
ximos procul a me remotos, confestim irruentes 
vim faciebant animes mes ; atque,utpote malevoli, 
Locuti sunt vanitates, intus sermones vanos anime 
mes suggerentes,imo etiam dolose demulcentes, 
80 decipientes, quasi me ad bona inescabant, dum 
in peccatum me traherent. Idcirco subjicit : Et do- 
los tota die meditabantur. 


ἀλλὰ xai σὺν δόλῳ θέλγοντες xal ἀπατῶντες, ὡς ἐπὶ ἀγαθοῖς ἐδελέαζον, καθέλχοντές με εἰς τὴν ἁμαρτίαν. 
Διὸ ἐπάγει (70) Καὶ δολιύτητας ὅλην τὴν ἡμέραν ἐμελέτησαν. 


15 Matth. xxvi, M. 16 Sap. 1, 4, 5. 16 Luc. xv, 7. 16 Pgal. xxxui, 8. 


(o. Colb. primus, ἐγένετο. 
66) Codices tres, ἐπαναστήσεται. Μοχ editi, τοί- 
vuv αὐτοῦ, Reg. secundus, τοίνυν ἀπ’ αὐτοῦ, bene. 
Haud longe tres ms8., καταλέλοιπε. Subinde Reg. 
tertius, ἐξατονῆσαι αὐτοῦ τὴν ψυχήν. 

(67) Unus ms., αὐτός. 


(68) Ita multi mss. At editi, διὸ ἐπιλέγει, d6ui- 
ζοντο ol ζητοῦντες τὰ xax& μοι, haud integre. 

(69) Sic Colb. primus cum Reg. secundo. Deerat 
μὲ in editis. 

(70) lta mss. Editi νογο, διὸ xai ἐπ. Reg.secundus 
διὸ ἐπιλέγει. 


99 APPENDIX OPERUM 8. BASILII MAGNI. 


6. Vzns. 14, 15. Ego autem tanquam surdus non A — 6. Ἐγὼ δὲ ὡσεὶ κωφὸς οὐκ ἤχουρν, καὶ dar 


audiebam, et sieul mulus non. operiens os suum. 
Et faclus sum sicut homo non audiens, et non ha- 
bens in ore suo redarguliones. Postquam qui quas- 
rebant animam meam, invenerunt ipsam, tum de- 
mum inventa illuserunt,ac meis malis insultantes 
irruerunt; postea vanitates et dolos tota die lo- 
quebantur. Ad heo mihi, meis amicis desolato, 
nihil suppetebat quod dicerem, quippe qui essem 
pudore repletus ; quapropter lanquam surdus non 
audiebam.Imo ille ego qui quondam eram eloquen- 
tissimus, et presente sapientia instructus, factus 
sum tanquam surdus nequaquam audiens, et sicut 
mutus non aperiens os Suum. 8i quidem nullus 
mihi sermo ad defensionem succurrebat, nec ullo 
pacto inimicos, semel ab ipsis victus, alloqui vale- 
bam ; sed eram Ul homo non audiens, et. non ha- 
bens ín ore suo redarguliones. Arguebar enim ipse, 
non autem arguebam, neo mihi verecundia co- 
operto inerat loquendi libertas. Vgns. 16, 17. (!uo- 
niam in te, Domine, speravi, iu. exaudies, Domine 
Deus meus. Quia dixi: Ne quando supergaudeant 
mihi inimici mei : et dum commoventur pedes mei, 
super me magna locuti sunt. Hec utique mihi acci- 
derunt. Quapropter factus sum tanquam surdus 
non audiens, et sicut mutus non aperiens ossuum: 
et sicut homo non habens redargutiones ; quod ad 
inimicos, tanquam ab his victus, nihil dicebam. 
Verum non propterea de meipso desperavi, αἱ ite- 
rum collegi meipse: qui & peccato quidem velut 
ἃ morte reésiluerim, ac confessionis remediis ulcus 


ἄλαλος οὐχ ἀνοίγων τὸ στόμα αὐτοῦ" xal ἐγενό- 
μὴν ὡσεὶ ἄνθρωπος οὐχ ἀχούων, καὶ οὐχ ἔχων (71) . 
ἐν τῷ στόματι αὐτοῦ ἐλεγμούς. Ἐπειδὴ οἱ ζητοῦν- 
τες τὴν ψυχήν μου, εὖρον αὐτὴν, εἶθ᾽ εὑρόντες κατ- 
ἐπαιζον͵ ἐπέδησαν δὲ ἐπιτωθάζοντες τοῖς ἐμοῖς κακοῖς" 
εἶτα ἐλάλουν ματαιότητας χαὶ δολιότητας ὅλην τὴν 
ἡμέραν. "Eni τούτοις Evo ἔρημος γεγονὼς τῶν ἕἐμαυ- 
τοῦ φίλων, οὐδὲν εἴχον λέγειν, αἰσχύνης πεπληρω- 
μένος" διὸ ὡσεὶ κωφὸς οὐχ ἤχουον * ἀλλ᾽ ὁ πάλαι 
λογιώτατος, χαὶ τῇ παρούσῃ σοφίᾳ σεσοφισμένος 
γέγονα ὡσεὶ κωφὸς (72) οὐχ ἀχούων, καὶ ὡς ἄλαλος 
οὐχ ἀνοίγων τὸ στόμα αὐτοῦ. Οὐδεὶς γάρ μοι λόγος 
ἦν πρὸς ἀπολογίαν ’ οὐδ᾽ εἶχόν τινα τοῖς ἐχθροῖς 
προσφθέγγεσθαι, ἅπαξ ὑπ᾽ αὐτῶν νενιχημένος * ἀλλ 
ἥμην Ὡς ἄνθρωπος οὐχ ἀχούων, καὶ οὐκ ἔχων ἐν 
τῷ στόματι αὐτοῦ ἐλεγμούς. ᾿Βλεγχόμην γὰρ aó- 
τὸς, ἀλλ᾽ οὐχ ἤλεγχον, οὐδὲ εἶχον παῤῥησίαν, αἰσχύνῃ 
κεχαλυμμένος. Ὅτι ἐπὶ σοὶ, Κύριε, ἤλπισα, cb 
εἰσαχούσῃ, Κύριε ὁ Θεός μου. Ὅτι εἶπον, μήποτε 
ἐπιχαρῶσί μοι (73) οἱ ἐγθροί μου" καὶ ἐν τῷ σα- 
λευθῆναι πόδας μου, ἐπ’ ἐμὲ ἐμεγαλοῤῥημόνησαν. 
Τὰ δὴ (74) συμδεδηκότα μοι ταῦτα. Διὸ γέγυνα ὡσεὶ 
κωφὸς οὐχ ἀχούων, καὶ ὡς ἄλαλος οὐχ ἀνοίγων τὸ 
στόμα αὐτοῦ, καὶ ὡσεὶ ἄνθρωπος οὐχ ἔχων ἐλεγμούς" 
διὸ οὐδὲν πρὸς τυὺς ἐχθροὺς ἔλεγον, ὡς ἂν ὑπ᾽ aà- 
τῶν νενιχημένοσ, Οὐ μὴν διὰ τοῦτο ἀπέγνων ἐμαυ- 
τοῦ" συνῆγον δὲ πάλιν ἐμαυτὸν, τῆς μὲν ἁμαρτίας 
ὡς θανάτου ἀποπηδήσας, τοῖς δὲ τῆς ἐξομολογήσεως 
φαρμάχοις τὸ ἐμαυτοῦ (75) ἕλχος topsvoc. Καὶ τοὺς 
προσοζέσαντάς μοι μώλωπας ἀπὸ τῆς ἀφρόσύνης 


meum sanaverfm. Quin et meas cicatrices ab insi- (; μου, θεραπείας τυχεῖν ἀξιῶ. Διὸ "Eni σοὶ, Κύριε, 


pientia mea putrefactas postulo curari. Ideo [n te, 
Domine, speravi : mihi qujppe non fidens, neque 
ullam aliam preter te spent. pre oculis habens,hunc 
curationis modum mihi prescrlpsi.Cum igitur spe- 
raverim, Domine, spes autem nom cenfundat 11 
ideo exaudi, quia vis tu. misericordiam, neque vis 
mortem peccatoris, sed poenitentiam ipsius !*.Quia 
speravi in te, obsecro obtineam tuum auxilium : 
Nequando supergaudeant mihi inimici mei. Non- 
dum enim omnino gavisi sunt ; supergaudebunt 
autem, nisi tuam consequar misericordiaro : sed 
ne supergaudeant mihi inimici mei, 8760 qui jam 
antea cum commoverentur pedes mei,magna locuti 
sunt : ad te confugi,ac dico: Non confundar tn zter- 
num 19. neque irrideant me inimici met 99. Et rursus 
dico : Ad te, Domine, clamabo, ne sileas a. me, ne- 
quando taceas a me, el assimilabor descendentibus in 
locum ?!, Et reliqua que in aliis psalmis a me va- 


1" Rom. v, 5. !* Ezech. xvii, 23, 32, !* Peal.xxx, 


(7 )1ta Colb. sextus cum editione Basil. At no- 
stra editio Paris ., ἔχω. Statim idem coder, xa:- 
ἐπαιξαν. 

(12) Editi et mss. nonnulli, ὡσεὶ κωφὸς καὶ ὡς, 
non integre. At Heg. tertius ut in contextu, bene. 

73) Sio mss. tres. Editi, με, 

Un Cod. 476, τάδε. 


1. *? Psal. xxiv, 3. 


ἤλπισα" οὐ γὰρ ἐμαυτῷ θαῤῥῶν, οὐδὲ ἄλλην τινὰ 
ἐλπίδα θέμενος (76) πρὸ ὀφθαλμῶν ἣ σὲ, τὰ τῆς 
ἰάσεως ὑπέγραφον ἐμαυτῷ. ᾿Επειδὴ οὖν ἤλπισα, 
Κύριε, ἡ δὲ ἐλπὶς οὐ καταισχύνει, διὰ τοῦτο οἱσάχου- 


“δον, ὅτι θελητὴς ἐλέους εἰ σὺ, καὶ οὐ βούλει τὸν θά- 


vatov νοῦ ἁμαρτωλοῦ, ὡς τὴν μετάνοιαν αὐτοῦ. Διότι 
ἤλπισα ἐπὶ σὲ, ἵκετεύῳ τῆς παρὰ σοῦ βοηθείας 
ἐπιτυχεῖν, Μή ποτε ἐπιχαρῶσί μοι οἱ ἐχθροί μου. 
Οὔπω μὲν γὰρ παντελῶς ἐχάρησαν " ἐπιχάροῦνται 
δὲ, εἰ μὴ τύχοιμι τοῦ σοῦ ἐλέους" ἀλλ᾽ ἵνα μὴ ἐπιχα- 
ρείησάν μοι οἱ ἐχθροί μου, οἱ ἤδη καὶ πρότερον ἐν τῷ 
σαλευθῆναι πόδας μου μεγαλοῤῥημονήσαντες, ἐπὶ σὲ 
γατέφυγον, καί φημι" Μὴ καταισχυνθείην εἰς τὸν 
αἰῶνα, μηδέ χαταγελασάτωσάν μου (77) οἱ ἐχθροί 
μου. Καὶ πάλιν φημί' Πρὸς σὲ, Κύριε, xexpdto- 
μαι, μὴ παρασιωπήσῃς ἀπ’ ἐμοῦ, μή ποτε παρα- 
σιωπήσῃς ἄπ᾽ ἐμοῦ, xal ὁμοιωθήσομαι τοῖς xata- 
6alvouctw εἷς λάχκον. Καὶ τὰ λοιπὰ ἐν τοῖς ἑτέροις 


31 Pea]. xxvii 1. 


ΟΝ Duo mss., ἑαυτοῦ. 

76) Reg. secundus, θεώμενος. Statim Colbertini 

primus et sextus cum Reg. tertio, καταισχύνεται. 
(77) Sic Reg. secundus. Editi et mss.nonnulli,p«. 

Illud quod mox seqüitur, μήποτε παρασιωπήσῃς 

ἀπ' ἐμοῦ, deest quidem in editis, sed in mss. repe- 

ritur. 


HOMILIA IN PSALMUM XXXVII. 


108 


ψαλμοῖς διαφόρος μοι λελεγμένα (78), ἐν τῇ πρὸς σὲ Α riis modis relata sunt, in hac supplicatione ad te 


ἱκετηρίᾳ συνάγων, τῆς παρούσης βοηθείας τυχεῖν 
ἀξιῶ. Εἰ γὰρ καὶ τὰ μάλιστα σαλευθῆναί μου συνέδη 
τοὺς πόδας, xa0' ὃν χαιρὸν ἡ χαρδία μου ἐταράχθη, 
καὶ ἐγκατέλιπέ μὲ dj ἰσχύς μου, xal τὸ φῶς τῶν 
ὀφθαλμῶν μου οὐχ ἣν μετ᾽ ἐμοῦ, ἀλλ᾽ οὐ πάντη πε- 
ριετράπην, οὐδὲ πτῶμα ἔπεσον τοιοῦτοο, otov ol 
ἀποστάται (79) γενόμονοι. ᾿ΕΒπειδὴ ἐν αὐτῷ ἐκχείνῳ 
τῷ χαιρῷ, ἐν τῷ σαλευθῆναι τοὺς πόδας μου, ἐπ’ 
ἐμὲ ἐμεγαλοῤύη μόνησαν οἱ ἐχθροί μου, tva μὴ μει- 
ζόνως ἐπιχροτήσωσι χατ᾽ ἐμοῦ, ἐπὶ σὲ χατέφυγον ὡς 
eri λιμένα σωτηρίας, τὸν καὶ τὰ ἀνίατα παρὰ ἀνθρώ- 
ποις τῆς ψυγῆς πάθη ἰάσασθαι δυνάμενον. 

7. Ὅτι ἐγὼ εἰς μάστιγας ἕτοιμος, καὶ dj ἁλγη- 
δών μοο ἐνώπιόν μού ἔστι διαπαντός. Ὅτι τὴν 
ἀνομίαν μου ἐγὼ ἀναγγελῶ καὶ μεριμνήσω ὑπὲρ 
τῆς ἁμαρτίας μου. Καταρχὰς εἰπὼν (80), Μὴ τῷ 
θυμῷ σου ἐλέγξῃς με, ἑπὶ τοῦ παρόντος φησίν. Ὅτι 
ἐγὼ εἰς μάστιγας ἕτοιμος. Οὐχοῦν τὴν μὴν ὀργὴν 
παραιτεῖται χαὶ τὸν θυμὸν, ἕτοιμος δὲ μαστίζεσθαι 
εἶναι λέγει" οἷδε γὰρ, ὅτι Ὃν ἀγαπᾷ Κύριος παι- 
δεύει, μαστιγοῖ δὲ πάντα υἱὸν ὃν παραδέχεται, 
Διὸ χαὶ (81) ἔφερε γενναίως τὰς μάστιγας τὰς διὰ 
τῶν ἐπαλλήλωτ συμφορῶν μετὰ τὸ ἁμάρτημα cou. 
δεδηχυίας αὐτῷ͵ ἃς 4j ἱστορία τῶν Βασιλειῶν περιέχει. 
Καὶ à ἁλγηδών μου ἑνώπιόν μού ἕστι διαπαντός. 
Οἱ μὲν γὰρ πολλοὶ λήθην ποιοῦνται τῶν προτέρων 
ἁμαρτημάτων, ἀδιαφοροῦντες ἐπ᾽ αὐτοῖς, καὶ χκατα- 
φρονοῦντες, ὡς μηδεμιᾶς ἐχδιχήσεως γενησομένης" 
ὁ δὲ τὸ διχαστήριον τοῦ θεοῦ πρὸ ἀφθαλμῶν διαπαν- 
τὸς ἔχων, καὶ πεπεισμένος, ὅτι πάντες παραστη- 
σόμεθλ τῷ βήματι τοῦ Χριστοῦ, ἵνα κομίσηται 
ἕχαστος τὰ διὰ τοῦ σώματος πρὸς ὃ (82) ἔπραξεν, 
εἴτε ἀγαθὸν, εἴτε φαῦλον" ἕν ἀγωνίᾳ καθέστηχε 
πάντοτε, xal τὴν ἀλγηδόνα τὴν ἕν τῇ ἑαυτοῦ ψυχῇ, 
τἀύτην ἰάσασθαι φροντίζων, αὐτὸς ἑχυτοῦ χατ- 


ηγορεῖ διὰ τῶν πρὸς τὸν Θεὸν ἑξνμολογήσεων. Διὸ φης --ῆϑιιε ín 


σιν Ἡ ἀλγηδών μου ἐνώπιόν μού ἔστε διχπαν- 
τὸς, ὅτι τὴν ἀνομίαν poo ἐγώ ᾿ἀνάγγεχῶ, xal με- 
ριμνήσω ὑπὲρ τῆς ἁμαρτίας μου. Πιστῆς δὲ ψυχῆς 
χαὶ ἀκριβῶς πεπεισμένης περὶ τῆς χρίσεως τοῦ θεοῦ 
τυγχάνουσιν αἱ τοιαῦται φωναί. Οἱ δὲ ἐχθροί μου 
ζῶσι, xal κχεχραταίωνται ὑπὲρ iub xal ἑπλη- 
θύνθησαν οἱ μισοῦντές με ἁδίχως. Oi ἀνταποδι- 
δόντες μοι κατὰ (83) ἁντὶ ἀγαθῶν, ἑνδιέδαλλόν 
με ἐπεὶ χατεδίωχον ἀγαθωσύνην. Μὴ ἑγκαταλί- 


directa colligens, auxilium presens assequi cupio. 
Nam tarnetsi contigit ut maxime commoti fuerint 
pedes mei eo tempore quo cor meum conturbatum 
est, et dereliquit me virtus mea, et lumen oculo- 
rum meorum non eral mecum ; non tamen peni- 
tus eversus sum, neque in talem ruinam delapsus 
sum, in qualem ii, qui abs te prorsus defecerunt. 
Quia eo ipso tempore, eum commoverentur pedes 
mei, adversus me magna locuti Sunt inimici mei 
ne majurem in modum contra me streperent, ad te 
tanquam ad salutis portum confugi, qui in homi- 
nibus vel insanabiles animi morbos curare vales. 

7. Vzns. 18, 19. Quoniam ego in flagella paratus 
sum, et dolor meus iw conspectu meo semper. Quo- 
niam iniquitalem meam ego annuntiabo, e£ cogitabo 
pro peccato meo. Postquam initio dixit: Ne in fu- 
rore tuo arguas me, nuno ait : Quoniam ego in fla- 
gella paratus sum. Itaque iram quidem ac furorem 
depreoatur, paratum vero se esse ad flagella dicit. 
Novit enim quod Quem diligit Dominus, corripit, 
flagellat autem omnem filium quem recipit **. Quam- 
obrem etiam strenue pertulit flagella, qua per ca- 
lamitates alias aliis succedentes post peocatum ipsi 
acciderunt, queque complectitur Regnorum histo- 
ria. Et dolor meus in conspectu meo est semper. Multi 


quidem priorum peceatorum obliviscuntur, nullam  " 


eorum habentes rationem, ao ea contemnentes, 
quasi nulla futura sit ultio; qui vero judicurm 
Dei jugiter habet ob oculos, credique certe fore, 
ut omnes coram Christi tribunali sijstumur, ut 
reportet unusquisque ea, quae flufif per corpus, 
juxta id quod fecit, sive bonum, sive malum 33. is 
in anxietate continuo vepéatür, et huno anime 
sue dolorem sanare stuflens, per suas ad Deum 
confessiones se ipsé accusat. Ideo ait: Dolor 
! meo est semper quoniam ini- 
quilatem meam | ego annuntiabo et cogilabo pro pec- 
cato meo. 1ales porro sunt voces anime fide, et 
qua sibi certissime persuaserit judicium Dei futu- 
rum. Vgns. 20-23. Inimici autem mei vivunt, et con- 
firmati sunt. super me : el multiplicati sunt qui ode- 
runt me inique. Qui retribuunt mihi mala pro bonis. 
detrahebant mihi, quoniam sequebar bonitatem. Ne 
derelinquas me, Domine Deus meus ne : discesseris a 
me. Intende in adjutloriuwu meum, Domine salutis 


πῇς με, Κύριε ὁ Θεός μου, μὴ ἀποστῇς ἀπ᾽ ἑμοῦ. ἢ mez. Omnium inimicorum suorum reminiscitur, 


Hipósysc εἰς τὴν βοήθειάν μου, Κύριε τῆς σωτὴ- 
ρίας μου, Πάντων τῶν ἐχθρῶν αὐτοῦ μέμνηται, τῶν 
ἐπὶ τὴν ἁμαρτίαν αὐτὸν κατασυράντων, ἱχετεύει τε 
καὶ παραχαλεῖ μὴ ἁποστῆναι αὐτοῦ τὸν Κύριον. Ἑώρα 
γὰρ τοὺς ἐχθροὺς καὶ νῦν περὶ αὐτὸν ἑστῶτας 


?! Prov. im, 12; Hebr. χιι, 6, 38 II Cor. v, 10, 


(78) Codices duo, λεγόμενα, Statim unus mss. μοι 
συνέθῃ. 

(79) Reg. secundus addit, μου. Aliquanto post 
editio Parig., πόδας μου, καὶ ἐπ’ ἐμέ. Deest καί in 
tribus mss., neo dubium quin abesse debeat. 

(80) Reg. tertius, eto v, Κύριε, 


qui eum ad peccatum pertraxerunt : et supplicibus 
verbis orat ao precatur Dominum, ut ne ab ipso 
discedat. Videbat enim inimicos etiam nuno circa 
80 stantes, imminentesque sibi ; neo priore 871 in 
ipsum audacia contentos. Quapropter sollioitus ne 


(81) Sic in duobus mss. Deerat καί in editis. Ibi- 
dem Reg. tertius, ἔφερε γενναίως τὴν ἄμυναν xal 
τὰς μάστιγας" — Strenue. ferebat vindictam et flagella. 

"E Ita Reg. secundus cum Coisl. Editi, 3. 

83) Codices tres, πονηρά, 


403 


APPENDIX OPERUM 8. ΒΑΒΠΙῚ MAGNI. 


iterum 1n eosdem ínocidat, vigilanter sdmodum ait: A xxi. ἐπιχειμένονς, μηδὲ (84) τῇ potepg κατ’ αὐτοῦ 


Inimini autem mei vivunt. Non enim mortui sunt, 
neque ubi semel in me quidvis moliti sunt, ab- 
ierunt. Quapropterscriptum est: Ne beatum dixeris 
virum anle mortem ipsius ?*. Vivunt ; imo vero nu- 
mero aucti, confirmati sunt super me. Multiplicati 
sunt enim quioderunt me, et qui retribuebant mi- 
bi malo pro bonis: qui necdum desinunt me ca- 
lumniari, quod bonam salutaremque viam perse- 
quar, mes invidentes saluti. Quamobrem supplico 
&c rogo ne derelinquas me, Domine. Neque enim 
solus possim adversus tot 80 tantos resistere. Tu 
igitur, Deus meus, ne discedss ἃ me, sed adsis mi- 
hi adjutor mesque salutis custos. 


τόλμῃ ἀρχουμένους. Διὸ ἀγωνιῶν μὴ xal δεύτερον 
τοῖς αὐτοῖς περιπέσῃ, σφόδρα ἐγρηγερότως φησίν" 
Οἱ δὲ ἐχθροί μου ζῶσιν. Οὐ γὰρ τεθνήχασιν, οὐδὲ 
ἅπαξ ἐνεργήσαντες παρῆλθον * διὸ γέγραπται" Μὴ 
μακαρίσῃς ἄνδρα πρὸ τελευτῆς αὐτοῦ͵ Ζῶσιν " 
ἀλλὰ καὶ χεχραταίωνται πλείους ὄντες ὑπὲρ ἐμέ. 
᾿Ἐπληθύνθησαν γὰρ οἱ μισοῦντές με, xal οἱ ἀνταπο- 
διδόντες μοι χιτὰ ἀντὶ ἀγαθῶν’ οἴτινες οὕπω καὶ 
νῦν παύονται ἐνδιαδάλλοντές με, ἐπεὶ τὴν ἀγαθὴν 
xai σωτήριον ὁδὸν μεταδιώχω, διαφθονούμενοί μου (85) 
τῇ σωτηοίᾳ. Τούτου χάριν ἱκετεύω χαὶ δέομαι, μὴ 
ἐγκαταλίπῃς με, Κύριε. μόνος γὰρ πρὸς τοσούτους 
οὐχ οἷός τ᾽ ἂν εἴην ἀντέχειν. Σὺ οὖν, ὁ Θεός μου, μὴ 


ἀποστῇς ἀπ᾽ ἐμοῦ, παρεσο δέ μοι βοηθὸς xai φύλαξ τῆς ἐμῆς σωτηρίας. 


IN PSALMUM CXV. 

1. Vgns. 1, 2. Credidi propter quod. locutus sum ; 
ego aulem humiliatus sum nimis. Ego autem dixi 
in excessu meo : Omnis homo mendax. Fides sermo- 
nibus qui de Deo fiunt, preeat: fides, non demon- 
gtratio. Fides, que animum ad assensionem trahit 
magis, quam methodi, ratione innixa : fides, quee 
non necessariis geometrie illationibus, sed Spiritus 
sancti opera gignilur. In nomine Jesus Christi Na- 
zareni, surge δὲ ambula 35, Hanc vocem conseque- 
batur opus per Spiritum. Ex hoo miraculo a spe- 
otatoribus necessario admissa est Unigeniti divi- 
nitas. Utra res, dic mibi, magis ad assensum cogit, 
propositionumne nexus congruam conclusionem 
secum attrahentes, an potius tantum miraculum 
evidenter conspectum, omnem humanam virtutem 
exsuperane? Attamen etiamnum isthaec non pro- 
bantur, neque Spiritus opera sermoni qui de Deo 
est fldem faciunt, sed artificioga demonstrationes, 
spem in mundane sapientie persuasionibus collo- 
cantes, non in forti et clara Spiritus revelatione, 
quam, per eos qui in simplicitate cordis citra cu- 
riositatem credunt Deo, ob multorem salutem oston- 
dit. Sed utinam et mihi contingat digne credere, ut 
nuno magne huic Dei Ecclesie verba quinque in 
mente mea dicam. Atque nemo huno irrideat ser- 
monem, quasi nos sine ulla probatione ad assentien- 
dumiisque dicimus, audientes inducamus. Necesse 
est enim discipline oujusvis principia citra ullam 
probationem tradi discentibus; cum fieri non possit, 

** Eccli. xi, 30. 35 Act. π|, 6. 


ΕΙΣ TON PIE' YAAMON. 

1. Ἐπίστευσα, διὸ ἐλάλησα' ἐγὼ δὲ ἐταπει- 
νώθην σφόδρα" ἐγὼ δὲ εἶπα ἐν τῇ ἐχστάσει pov: 
Πᾶς ἄνθρωπος ψεύστης, Πίστις ἡγείσθω τῶν περὶ 
Θεοῦ λόγων * πίστις, val μὴ ἀπόδειξις. Πίστις, d 
ὑπὲρ τὰς λογιχὰς μεθόδους (86) τὴν ψυχὴν εἷς συγ- 
χατάθεσιν ἕλχουσα' πίστις, οὐχ d γεωμετρικαῖς 
ἀνάγχαις, ἀλλ᾽ d ταῖς τοῦ Πνεύματος ἐνεργείαις ἐγ- 
γινομένη. Ἐν τῷ ὀνόμχτι Ἰησοῦ -Χριστοῦ τοῦ 
Ναζωραίου, ἔγειραι (87) καὶ περιπάτει. Ταύτῃ τῇ 
φωνῇ ἐπηχολούθει τὸ ἔργον διὰ τοῦ Πνεύματος. 'Ex 
τοῦ θαύματος ἀναγκαία d) παραδοχὴ τῆς θεότητος τοῦ 
Μονογενοῦς τοῖς ὁρῶσιν ἐγίνετο. Τί ἀναγχαστιχώτε- 
ρον εἰς (88) συγκατάθεσιν (εἶπέ μοι); προτάσεων 
πλοχαὶ τὸ συμπέρασμα ἀκόλουθον ἑαυταῖς ἐφελχό- 
μεναι, ἢ θαῦμα τοσοῦτον ἑναργῶς ὁρώμενον, πᾶσαν 
ἀνθρώπου δύναμιν ὑπερθαῖνον ; ᾿Αλλ᾽ οὐχὶ καὶ νῦν 
ταῦτα (89) εὐδοχιμεῖ, οὐδὲ τὰ τοῦ Πνεύματος ἔργα 
τὸν περὶ Θεοῦ λόγον πιστοῦται' ἀλλ᾽ ἔντεχνοι ἀπο- 
δείξεις, ἕν τῷ πιθανῷ τῆς τοῦ χόσμου σοφίας ἔχου- 
σαι τὴν ἑλπίδα, οὐκ ἐν τῷ ἰσχυρῷ καὶ ἑνάργεϊ τῆς 
τοῦ Πνεύματος ἀποχαλύψεως, ἣν, διὰ τῶν iv ἀπλό- 
τητι χαρδίας ἀπεριεργάστως πεποιθότων Θεῷ (Q0), 
τῆς σωτηρίας ἕνεχεν τῶν πολλῶν ἑπιδείχνυται, ᾿Αλλ᾽ 
εἴθε χἀμοὶ γένοιτο πιστεῦσαι ἀξίως, ἵνα λαλήσω νῦν 
τῇ Ἐχχλησίᾳ τοῦ Θεοῦ τῇ μεγάλῃ ταύτῃ πέντε λό- 
γους ἕν τῷ νοΐ μου. Καὶ μηδεὶς καταχλευαζέτω τὸε 
λόγον, ὡς ἁδασανίστως ἡμῶν εἰς τὴν ὑπὲρ ὧν λέ- 
γομεν συγχατάθεσιν τοὺς ἀχούοντας ἐναγόντων (91). 
᾿λνάγχὴ γὰρ ἑχάστης μαθήσεως ἀἁνεξετάστους εἶναι 


(84) Ediit, καὶ μηδέ. Vocula καί in tribus mss. ἢ interpretem videmus : Per eos qui suam omnem fidu- 


non invenitur. 

(85) Editi, μοι. At quator mss8., μου. Reg. se- 
cundius, μου τὴν σωτηρίαν. | 

(86) Reg. secundus, δυνάμεις. Sed ad marginem 
apposita est et lectio alia, μεθόδους. 

(87) Sio editio Ban:l. cum tribus mss. et cum sa- 
cro textu. Editio vero Paris. cum mss. nonnullis, 
ἔγειρε. Mox editio Paris, ἐκ τοῦ θαύματος γάρ. Sed 
deest γάρ in editione Basil. etin multis mss. 

(88) Colb. quartus, πρός. 

(89) Reg. secundus, τὰ αὐτά. 

(90) Illud, διὰ τῶν ἐν ἁπλότητι καρδίας ἀπεριεργά- 
σεως πεποιθότων θεῶ. sio conversum apud veterem 


ciam in simplicitate cordis in Deum projecerunt, etc. 
Sed, nisi me fallit animus, melius ad mentem seri- 
ptoris interpretabere: Per eos qui in simplicitate 
cordis citra curiositatem credunt Deo. Etenim πεποι- 
θέναι scriptori idem esse quod πιστεῦσαι, ex iis 
qua sequuntur obscurum non est. Subjungit enim : 
᾿Αλλ᾽ εἴθε χἀμοὶ γένοιτο πιστεῦσαι, ἀξίως" Sed uti- 
nam εἰ miht contingat digne credere. Scriptor igitur, 
quiequis est, hoc dicit: Quemadmodum usu venit, 
ut non pauci in simplicitate cordis citra curiosita- 
tem credant Deo: utinam et mihi quoque hoc idem 
contingat. 
(91) Colb. quartus. ἀνανόντων. 


406 


HOMILIA IN PSALMUM CXV. 


106 


τὰς ἀρχὰς τοῖς pav8ávouciw* ἐπεὶ ἀμήχανον τοὺς A ut ii,qui circa prima principia litigant,via et ordine 


περὶ τὰ πρῶτα ζυγομαχοῦντας δυνηθῆναι ὁδῷ καὶ 
τάξει προελθεῖν εἰς τὸ τέλος. Καὶ τοῦτο ἂν μάθοις 
παρ᾽ αὐτῶν τῶν ἔξωθεν. Εἰ γὰρ μὴ συγχώρήσειας 
τὰς πρώτας ἀρχὰς τῷ γεωμέτρῃ, ἀμήχανον αὐτὸν 
τὰ ἐφεξῆς (91*) συμπεράνασθαι. Καὶ τῆς ἀριθμητι- 
κῆς ὁ τοῖς πρώτοις καὶ στοιχειώδεσιν ἐνιστάμενος, 
τὴν εἰς τὸ πρόσω ὁδὸν δικκόπτει. Ὁμοίως δὲ καὶ ἰα- 
τρικαὶ ἀρχαὶ ἰατροῖς ἀναπόδειχτοι. Καὶ ὅλως, ἐν 
ὁποιῳδήποτε ἐπιτηδεύματι τῶν ὁδῷ καὶ τάξει προ- 
ἴόντων ἐπὶ τὸ τέλος, ἀδύνατον τῶν πρώτων ὑπο- 
θέσεων ἀπδείξεις ἐπιζητεῖν. ἀλλ᾽ ἀνάγκη τὰς τῶν 
λογικῶν τεχνῶν üpyàc ἀνεξετάστως παραδεξάμενον, 
τὸ ἐχ τῶν ὑποτεθέντων (02) ἀχόλουθον ἐν τοῖς ἐφεξῆς 
ἐπιόλέπειν. Οὕτω δὴ οὖν xal τὸ τῆς θεολογίας μυ- 
στήοιον, τὴν ἐκ τῆς ἀδασανίστου πίστεως ἐπιζητεῖ 
συγκατάθεσιν. Πιστεῦσα; γὰρ δεῖ, φησὶν, ὅτι ἔστι 
Θεὸς, οὐχὶ ζητῆσαι, οὐδὲ ζυγομαχῆσαι τὸ τί ἐστι, 
Καὶ ὅλως, εἰ ἡ πίστις ἐλπιζομένων ἐστὶν ὑπόστασις 
πραγμάτων, καὶ ἔλεγχος οὐ βλεπομένων, μὴ φιλονεί- 
κει ἰδεῖν ἤδη τὰ μαχρὰν ἀποκείμενα, μηδὲ τὰ ἐλπς- 
ζόμενα ἀμφίδολα καταστήσῃς, διὰ τὸ μήπω αὐτῶν 
δύνασθαι κατὰ τὴν γνῶσιν ἐφάπτεσθαι. 


2. Ταῦτα μὲν οὖν καθόλου περὶ πίστεως διὰ τοὺς 
λογομαχοῦντας καὶ ἐν ῥήμασι κενοῖς ἔχοντας τὴν 
ἐλπίδα. Δοκεῖ δὲ μοι ὁ ἐν χερσὶ ψαλμὸς ὡς πρὸς τὴν 
προάγουσαν ἐν τῷ κατόπιν ψαλμῷ διάνοιαν ἀχολου- 
θίἀν ἔχειν. Εἶπε γὰρ ἐκεῖ Εὐαρεστήσω τῷ Κυρίῳ 
ἐν χώρᾳ ζώντων. Ἐπεὶ οὖν περὶ μὴ βλεπομένης 
χώρας διαλέγεται, ὡς σαφῶς ἐπιστάμενος, τὴν αἱτίαν 
ἀποδίδωσι τοῦ περὶ τῶν ἀδήλων διορισμοῦ, λέγων" 
Ἐπίστευσα, ὅτι ἔστι τις χώρα ζώντων᾽ διὸ ἐλά- 
λησα, ὅτι Εὐαρεστήσω ἐν αὐτῇ τῷ Κυρίῳ. Ὅλως 
δὲ, ἡ ἄνευ πίστεως ἐπὶ τὸ λαλεῖν ἐρχομένη ψυχὴ δια- 
χενῆς ληρήσει, κατ᾽ οὐδενὸς ὑποκειμένου τὸν λόγον 
προάγουσα. ᾿Αρχὴ τοίνυν λόγου ἔμφρονος, πίστις 
ἰσχυρῶς τῇ καρδίᾳ τοῦ λαλοῦντος ἐνιδρυμέυη. Ἔπει»- 
τα, πόθεν ἡμῖν δυνατὸν τὸ περὶ τὴν πίστιν τέλειον 
κατορθοῦν, ἐφεξῆς, ἐπάγει, λέγων. Ἐγὼ δὲ ἐταπει- 
νώθην σφόδρα. Ὁ γὰρ μὴ ταπεινώσας ἑαυτοῦ τὴν 
διάνοιαν, μηδὲ χατὰ μίμησιν τοῦ ᾿Αποστόλου λέγων 
τὸ, ᾿Αδελφοὶ, ἐγὼ ἐμαυτὸν οὕπω λογίζομαι κατει- 
ληφέναι, ἀλλὰ περινοῶν οὖσίας Θεοῦ κατάληψιν, καὶ 
τῷ ἰδίῳ λογισμῷ ἐκμετρῶν τὰ ἀνέφικτα, καὶ τοσοῦτον 
λογιζόμενος εἶναι τὸν Θεὸν ὅσον αὐτὸς τῷ λογισμῷ 


procedere valeant ad finem. Idque vel ex ipsis ex- 
lernis disciplinis tibi licet discere. Etenim 8i geo- 
metre prima non concesseris principia, ea quem 
sequuntur concludere nequit. Et qui arithme- 
tice principiis 87 2 ac elementis se opponit, viam 
ad ulteriora intercipit. Similiter autem neque ἃ 
medicis medicine principia possunt demonstrari. 
Et in summa, in quacumque professione quee via et 
ordine ad finem procedat, primarum propositionum 
demonstrationes non queunt inquiri ; sed necesse 
est, ut is qui artium ratione innixarum principia, 
sine probatione admisit, id quod ex jam positis 
consequens est, in his que deinde sequuntur in- 
spiciat. Sic sane etiam theologie mysterium assen- 
sum ex fide probationis experte requirit. Credere 
enim oportet, inquit, quia esi Deus 36: non querere, 
neque cum contentione expendere quid sit. Aoc 
tandem, si fides rerum que sperantur substantia 
est, et earum que non videntur argumentum 37 ; 
ne contenge jam videre que procul sunt reposita : 
neque ea quesperantur, ambigua statuas, propter- 
ea quod nondum eorum cognitionem attingere 
potuisti. 

2. Et quidem istec de fide propter eos qui ver- 
bosa et contentiosa disceptatione argutantur,atque 
in verbis inanibus spem collocant, dicta generatim 
sint. Ceterum psalmus qui in manibus est, cogna- 
tionem cum precedenti sententia psalmi superioris 
habere mihi videtur. Dixit enim illic : Placebo Do- 
mino tn regione vivorum ?*. Cum igitur. d& regione 
que non videtur, disserat, tanquam "clare sciens, 
sus deobscuris assertionis rationem reddit, di- 
cens : Credidi quamdam 6986 viventium regionem: 
propler quod dixi : Plagebo in ipsa Domino. [n uni- 


versum aütem,anitIía qua citra fidem loqui aggre- 


ditur, inaniter garriet, quandoquidem ad nullum 
fundamentum refert sermonem.Itaque initium ser- 
monis prudentis est fidesin corde loquontis firmiter 
insidens.Deinde continenter subjungit, qua ratione 
perfectionem fidei assequi possimus, dum ait: Ego 
autem humiliatus sum nimis. Qui enim mentem 
suam non humiliat, neque ad imitationem Apostoli 
dicit : Fratres, ego me nondum arbitror comprehen- 
disse 39. imovero qui de essentia Dei comprehen- 
denda cogitat, ac propria ratiooinatione incompre- 


wtpilAaÓev* καὶ ὅλως, ὁ τὺν οἰκεῖον νοῦν μέτρον D hensibilia raetitur, et Deum arbitratur esse tan- 


τῶν ὄντων ποιούμενος, οὐ λογιζόμενος, ὅτι ῥᾷόν ἐστι 
χοτύλῃ μιχρᾷ τὴν πᾶσαν θάλασσαν ἐχμετρῆσαι, idi 
τῷ ἀνθρωπίνῳ νῷ τῆς ἀφάτου μεγαλειότητος τοῦ 
Θεοῦ περιδράξασθαι, εἰκῆ φυσιούμενος χαὶ ἐπαιρό- 
μενος τῇ ματαιότητι τοῦ νοὸς αὐτοῦ, οὐ δύναται λέ- 
γεῖν τὸ. ᾿Επίστευσα, διὸ ἐλάλησα’ ἐπειδὴ οὐδὲ τὸ 
ἐφεξῆς ἐπάγειν αὐτῷ δυνατὸν, τὸ, ᾿Εγὼ δὲ ἐταπει- 
νώθην σφόδρα- τύφῳ γὰρ καὶ ἀλαζονείᾳ συζῇ, xal 


tum, quantum ipse ratione assecutus est : et. uno 
verbo, qui propriam mentem, universorum mensu- 
ram statuit, non intelligens facilius esse ut parva 
cotula totum admetistur mare, quam ut mente hu- 
mana inenarrabilem Dei majestatem compleetatur, 
frustra inflatus et ob mentis sue vanitatem elatus, 
non potest dicere illud : Credídi propter quod. locu- 
tus sum ; cum neid quidem quod sequitur, possit 


3 Hebr. xi, 6. !' ibid. 1. ** Psal. cxiv, 9. 39 Philip. ur, 13. 
CN Bic mss. quatuor. Colb .quartus, ἑξῆς, Edit, τὸ ἐφεξῆς. 


92) Colb. quartus, ὑποθέσεων. 
PATROL. GR. XXX. 


107 


APPENDIX OPERUM 8. BASILII MAGNI. 


sabjungere, Ego autem humiliatus sum nimis. In A διαχένοις ῥήμασιν ἐπαγάλλεται, τὸ ἐκ τῆς πίστεως 


fastu enim et in superbia vitam degit; verbisque 
inenibus exsultat, intereadum fidei robur nequa- 
quam poesidet. Deinde non deprimit solum semet- 
ipsum, sed etiam omne simul hominum genus sibi 
agnatum ac nature socium. Vrns. 2. Ego enim, 
inquit, dizi in excessu meo ; Omnis homo mendaz. 
Quare qui fide non adjutus, sed ex se sermonem 
aggressus est, utpote industria humana ad verita. 
tem comprehendendam confidens, mendax est; 
quippe qui multum 8 veritate aberret. 

8*4 8 3. Ceterum ait dixisse se hunc sermonemin 
excessu. Quis autem est hic excessus? Sive quia 
undecunque humanam naturam consideraram, et 
nunoubi inter homines aliqua esset veritas per- 
Bcrutatus eram, cum tamen citra Dei auxilium 
nusquam eaminvenire possem, attonitus factus ob 
rem inopinatam, exclamavi : Omnis homo mendaz. 
Sive in excessu illo quem coram Anchus confinxi, 
comitialem morbum insaniamque simulans : post- 
quam intellexi me eo devenisse angustie, ut decli- 
nandi periculi ab hostibusimpendentis causa contra 
meam ipsius conscientiam mentirer, et. que non 
essent fingerem : tunc dixi: Omnis homo mendaz, 
etsi tamen non ex proposito,neque in detrimentum 
proximorum, sed omnino ob calamitosas quasdam 
causas ad mendacium confugi. Atqui pugnantia non 
Joquitur Propheta, uti nonnulli sophiste ipsum co- 
arguere conantur, dum dicunt in circuitionis pro- 
brum Prophetam incidisse. Si enim omnis homo 
mendax,David autem sit quoque homo ; eratutique 
etipse mendax; si vero mendax, et in his qus 
affirmat fides adhibenda non est.Quod si hicsermo 
verus non est, atque homo omnis non est mendax, 
Davidem etiam mendacii crimine absolvemus. Ve- 
rum si non mentitur, credamus ipsi in illis que 
enuntiat : credentes vero rursus cogemur non ore- 
dere. Quare si verum dicat David,solvit sermonem 
sguum,ut qui et homo sit,et non mentiatur : contra, 
si mentitur, ex se habet unde fldem nullam inve- 
niat. Quis enim attendet mentienti ? Quare cum 
semel pronuntiarit omnem hominem esse menda- 
cem,mentiatnr David ut suum conflrmet sermonem: 
aut si verum ipse dicit, dissolvit assertionem. At 
heo quidem ludificantium sunt, et eorum,qui ver- 
borum strophis ac vereutiis oblectantur coram im- 


ἴσχυον, μὴ κεχτημένος. Elta οὐχ ἑαυτὸν ταπεινοῖ 
μόνον, ἀλλὰ καὶ πᾶσαν ὁμοῦ τὴν συγγενῆ ἑαυτῷ καὶ 
κοινωνὸν τὴς φύσεως ἀνθρωπότητα. ᾿Εγὼ γὰρ εἶπα, 
φησὶν. ἐν τῇ ἐχστάσει μου. Ηᾶς ἄνθρωπος ψεύστης- 
Ὥστε ὁ μὴ ix πίστεως βοηθούμενος, ἀλλ᾽ οἴκοθεν 
ἐπὶ τὸν λόγον ἐρχόμενος (025), ταῖς ἀνθρωπίναις πα- 
ρασχευαῖς πρὸς τὴν κατάληψιν τῆς ἀληθείας θαῤῥῶν, 
ψεύστης ἐστὶ, παραπολὺ τῆς ἀληθείας ἐχπίπιων. 


8. Τοῦτον δέ φησιν εἰρηκέναι τὸν λόγον ἐν τῇ ἐκστά- 
σει. Τίς δέ ἐστιν ἡ ἔχστασις; Ἤτοι ὅτι περιδλεψά- 
μενος τὴν ἀνθρωπίνην φύσιν, καὶ διερευνησάμενος, 
εἴ πού τίς ἐστιν ἐν ἀνθρώποις ἀλήθεια, μηδαμοῦ 
ταύτην εὐφεῖν δυνηθεὶς ἄνευ τῆς παρὰ τοῦ Θεοῦ 
βοηθείας, ἔχθαμδος γενόμενος ἐπὶ τῷ παραδόξῳ τοῦ 
πράγματος, ἐξεθόησα (03), ὅτι Πᾶς ἄνθρωπος ψεύ- 
σνης᾽ ἢ ἐν τῇ ἐχστάσει ἐχείνῃ, ἣν κατεσχηματισά- 
μὴν ἐπὶ τοῦ ᾿Αγχοὺς, ἐπιληψίαν καὶ παραφορὰν 
ὑποκρινάμενος (93*), ἐπειδὴ εἶδον εἷς ἀνάγκην ἐλθόντα 
ἐμαυτὺν τοῦ χαταψεύσαοθαι ἐμαυτοῦ, xal ἀναπλά- 
σασθαι τὰ μὴ ὄντα, ὁπέρ τοῦ τὸν ἀπὸ τῶν πολε- 
μίων κίνδυνον ἐχφυγεῖν, τότε εἴπον, ὅτι Πᾶς ἄνθρω- 
voc ψεύστης" κἂν μὴ xatà προαίρεσιν, μηδ᾽ ἐπὶ 
χαχῷ τῶν πλησίον, ἀλλὰ πάντως διά τινας περιστα- 
τικὰς αἰτίας χαταφεύγων ἐπὶ τὸ ψεύδεσθαι (04). Οὐ 
μὴν ἑαυτῷ περιπίπτει χατὰ τὸν λόγουν ὁ Προφήτης, 
ὥσπερ τινὲς τῶν σοφιστιχῶν ἐπιχειροῦσιν αὐτὸν δι- 
ἐλέγχειν, τῷ xavà περιτροπὴν ἐλέγχῳ ἐμπεπτωχίέ- 
vat (94*) λέγοντες τὸν Προφήτην. El γὰρ πᾶς ἄνθρω- 
πος ψεύστης, ἄνθρωπος δὲ καὶ ὁ Δαδίδ' ψεύστης ἦν 
καὶ αὐτὸς δηλονότι" εἰ δὲ ψεύστης, οὐ πιστευτέον αὐ- 
τῷ περὶ ὧν ἀποφαίνεται. Μὴ ὄντος δὲ ἀληθοῦς τοῦ 
λόγου τούτου, μηδὲ ὄντος παντὸς ἀνθρώπου ψεύστου, 
ἀφήσομεν καὶ τὸν Δαδὶδ τῆς τοῦ ψεύδους αἰτίας (95). 
Et δὲ οὐ ψεύδεται, πιστεύσωμεν αὐτῷ περὶ ὧν ἀπο- 
φαίνεται’ πιστεύοντες δὲ, πάλιν εἷς τὴν τοῦ ἀπιστεῖν 
ἀνάγκην περιαχθησόμεθβα. Ὥστε εἰ μὲν ἀληθεύει 
Δαδὶδ, λύει τὸν ἑαυτοῦ λόγον, καὶ ἄνθρωπος ὧν, καὶ 
μὴ ψευδόμενος" εἰ δὲ ψεύδεται, αὐτόθεν "ἔχει τὸ μὴ 
πιστεύεσθαι" τίς γὰρ προσέξει ψευδολογοῦντι; Ὥστε 
ἐπειδὴ ἅπαξ ἀπεφήνατο πάντα ἄνθρωπον εἶναι ψεύ- 
στην, ψευδέσθω Δαδὶδ, ἵνα τὸν λόγον πιστώσηται" $ 
ἀληθεύων αὐτὸς, παρέλυσε τὴν ἀπόφασιν. ᾿Αλλὰ ταῦτε 
μὲν παιζόντων ἐστὶ, xal ταῖς τῶν λόγων στροφαῖς 


peritis : veritas vero ipsa nequaquam sio se habel. ἢ ἐπαγαλλομένων πρὸς τοὺς ἀπείρους. τὸ δὲ ἀληθὲς 


Dicuntur siquidem bomines, qui humanis adhuo 
affectibus distinentur : sed qui carneis affectionibus 
jamsublimioreffectus est,et per mentis perfectionem 
δὰ statum transiit angelorum, hic cum de rebus 
humanis loquitur, ἃ ceteris utique se ipse secernit. 


(92) Nostra editio Paris. ex typographorum osci- 


tantia pro ἐρχόμενος habet ἀρχόμενος. — 
(93) fta sepiem mss. At editi, ἐξεθόησε, clama- 


vil. 
(93 ) Sio editio Basil. cum quinque mss. At edi- . 


tio Paris. et unus aut alter ms., ὑποχρινομενος. 
Huno locum prolixis notis illustravere Duoreus et 


οὐ οὕτως ἔχει. "Ανθθωποι γὰρ λέγονται ol τοῖς dv- 
θρωπίνοις ἔτι παθήμασι κατεχόμενοι" ὁ δὲ ὑψηλότε- 
ρος ἤδη τῶν σαρχιχῶν παθημάτων γενόμενος, xal 
διὰ τὴν τοῦ νοῦ τελείωσιν ποὸς τὴν των ἀγγέλων 
κατάστασιν μετελθὼν (00*), οὗτος ὅταν περὶ τῶν ἀν- 


Combeflsius: quas qul curiosi sunt, legere pote- 
runt. 
94) Reg. seoundus, ψεύσασθαι. 
94*) Codices duo, ἐκπεπτωκέναι 
| 5) Regii secundus et sextus, τὴν τοῦ ψεύδους 
αἰτίαν. 


(95*) Ita mas. ooto. Editi, ἀνελθών. 


409 


HOMILIA IN PSALMUM CXV. 


110 


θρωπίνων διαλέγηται, ἑαυτὸν ὑπεξαιρεῖται τῶν λοι- À Mendacii enim expers est, qui dixit : Ego dizi ; Dit 


πῶν δηλονότι. ᾿Αψευδὴς γὰρ ὁ εἰπών: ᾿γὼ «ina 
Θεοί ἐστε, καὶ υἱοὶ Ὑψίστου πάντες: ὑμεῖς δὲ 
ὡς ἄνθρωποι ἀποθνήσκετε. Θεοί ἐστε. Πάντως δὲ εἴ 
τινι ἄλλῳ (96), καὶ τῷ Δαδὶδ ἡ τοιαύτη προσηγορία 
πρέπουσα. Καὶ γὰρ καὶ υἱὸς Ὑψίστου, ὁ διὰ τῆς ἀρε- 
τῆς φκειωμένος θεῷ, καὶ οὐχ ἀποθνήσκων ὡς ἄνθρω- 
πος, ἀλλὰ ζῶντα ἔχων ἐν ἑαυτῷ τὸν Θεόν (96*). 

À. Ἐγὼ οὖν εἶπον, φησὶν, ἐν τῇ ἐχστάσει μου" 
Πᾶς ἄνθρωπος ψεύστης. ᾿Ακουέτωσαν οἱ τῇ μὲν 
σαρχὶ διὰ τῶν παθημάτων συμπεφυρμένοι, τὸν δὲ 
νοῦν ἑαυτῶν ὑπεραίροντες τῶν ὑπερχοσμίων " ὧν 
τοὺς λογισμοὺς καθαιρεῖν, xal. τὸ ὕψωμα τῆς καρδίας 
αὐτῶν τῆς κατεπαιρομένης τοῦ Θεοῦ, κοινὸς ἔστω 
σκοπὸς πᾶσι τοῖς ἀντιποιουμένοις τῆς εὐσεύείας. Τί 
ἀνταποδώσω τῷ Κυρίῳ περὶ πάντων ὧν ἀνταπὲ- 
δωχέν quor; Ποτήριον σωτηρίου λήψομαι. Etc at- 
σθησιν ἐλθὼν τῶν μυρίων παρὰ τοῦ θεοῦ δωρεῶν, 
ὅτι dix τοῦ μὴ ὄντος εἰς τὸ εἶναι παρήχθη" ὄνι ἀπὸ 
τῆς γῆς διαπλασθεὶς, λόγῳ τετίμηται, ἐν ᾧ xai τὴν 
εἰκόνα φορεῖν δύναται τοῦ ἐπουρανίου" ἔπειτα xal 
πρὸς τὴν ὑπὲρ τοῦ γένους τῶν ἀνθρώπων οἰκονομίαν 


ἀπιδὼν, ὅτι ἑαυτὸν ὁ Κύριος ἔδωκ: λύτρον ἀντὶ ᾿ 


πάντων (97) ἡμῶν, ἐπαπορεῖ, καὶ ζητεῖ ἐν πᾶσι τοῖς 
ὑπάρχουσιν αὐτῷ, τί ἄξιον ἐξεύρῃ δῶρον τῷ Δεσπότῃ. 
Τί οὖν φησίν, ἀνταποδώσω τῷ Κυρίῳ ; Οὐ θυσίας, 
οὐδὲ ὁλοκαυτώσεις, οὐδὲ τὴν ix τῆς νομικῆς λατρείας 
θεραπείαν, ἀλλ’ αὐτὴν πᾶσαν (07*) τὴν ἐμαυτοῦ ζωήν" 
καὶ διὰ τοῦτο, φησὶ, Ποτήριον σωτηρίου λήψομαι, 
τὸ ἐν τοῖς ἀγῶσι τοῖς ὑπὲρ τῆς εὐσεδείας πάθος, 
τὸ μέχρι θανάτου πρὸς τὴν ἀμαρτίαν ἀντιχατα- 


ὁδίδαξεν ὁ Σωτὴρ ἐν τοῖς Εὐαγγελίοις. Πάτερ, εἰ 
δυυατὸν, παρελθέτω τὸ ποτήριον τοῦτο καὶ πάλιν 
τοῖς μαθηταῖς: Δύνασθε πιεῖν τὸ ποτήριον, ὃ ἐγὼ 
μέλλω πίνειν (08) ; ἐδήλου δὲ τὸν θάνατον, ὃν χατεδέ- 
χετο πὲ; τῆς τοῦ κόσμου σωτηρίας. Διὰ τοῦτο φησὶ, 


Ποτήριον σωτηρίου λήψομαι" τουτέστι, διψῶν ἐπὶ. 


τὴν διὰ τοῦ μαρτυρίου τελείωσιν ἔρχομᾷι, ἀνάπαυσιν 
ψυχῆς xal σώματος, οὖχ ἀλγηδόνας (08*) τιθέμενος τὰ 
ἐν τοῖς ὁπὲρ τῆς εὐσεύδείας ἀγῶσι προσαγόμενα xo- 
λαστήρια. Ἐμαυτὸν οὖν, φησὶ, θυσίαν προσοίσω καὶ 
προσφορὰν τῷ Ευρίῳ, ἐπειδὴ πάντα μιχρότερα τί- 
θευαι τῆς ἀξίας τοῦ εὐεργετήσαντος. Καὶ ταύτας τὰς 
ἐπαγγελίας ἑτοίμως ἔχω ὑπὸ μάρτυρι παντὶ τῷ λαῷ 
ἀποτῖσαι. Τὰς γὰρ εὐχάς μου ἀποδώσω ἐναντίον 
καντὸς τοῦ λαοῦ αὐτοῦ, Εἶτα προτροπὴ πρὸς τυὺς 
ἀχροατὰς ὑπὲρ τοῦ μὴ κχαταπλαγῆναι τὸν θάνατον͵ 
Τίμος, φησὶν, ἐναντίον Κυρίου, ὁ θάνατος τῶν 
ὁσίων αὐτοῦ. Μὴ ὀχνήσητε, φησὶ, πρὸς ἀγῶνα τὸν 
καλὸν, οἱ ἄνθρωποι, μηδὲ ἀποδειλιάσητε πρὸς (09) 


estis, οἱ filii Altissimi omnes vos aulem sicut ho- 
mines moriemini *. Dii estis. Omnino autem si οπὶ 
alteri, etiam ipsi Davidi appellatio hujusmodi com- 
petit. Nam et fllius Altissimi est, qui per virtutem 
conjungitur Deo, nec moritur ut homo, eed viven- 
tem in semetipso habet Deum. 


4. Ego igitur, inquit, dizi in excessu meo : Omnis 
homo mendax. Audiant ii, qui etiamsi carni qui- 
dem per libidines &o vitia commisti sint atque af- 
fixi, tamen mentem suam ad coelestia extollunt : 
quorum cogitationes, ao cordis contra Deum se 
efferentis altitudinem demoliri ac subvertere, com- 
munis scopus sit eorum orunium,qui virtutem am- 
pleotuntur. Vxns. 3, 4. Quid retribuam Domino pro 
omnibus qua retribuit mihi ? Galicem salutaris acci- 
piam. Innumerorum Dei $874 donorum conscius 
factus, quod ex nihilo esset in lucem produotus : 
quod e terra formatus, ratione exoultus, qua etiam 
ejus qui colestis est imaginem ferre posset : deinde 
ad Dei quoque dispensationem pro humano genere 
factam respiciens, quod Dominus semetipsum de- 
derit redemptionis pretium pro omnibus nobis,inops 
est consilii, et in his omnibus que ipsi suppetebant 
querit quodnam donum Domino dignum reperiret. 
Quid igitur, inquit, retribuam Domino ? Non sacri- 
ficia, non holocausta, non legalis cultus observa- 
tionem, sed ipsam meam vitam omnem. Et eain 
ob oausam, Calicem, inquit, salutaris accipiam, 


.. laborem quem in pietatis certaminibus pertulit, et 
στῆναι, ποτήριον λέγων. Τοῦτο δ᾽ dv εἴη ὅπερ αὐτὸς C 


constantiam qua ad mortem usque »eécato restitit, 
calicem appellans. Hoc ipsum a&tem fuerit, quod 
Salvator ipse in Evangeliis docuit : Pater, si possi- 
bile est, transeat calix iste?!. Et rursus ad discipu- 
los: PotesH$" bibere calicem, quem ego bibiturus 
( sum?! ? Significabat autem mortem quam pro mundi 


/ galute passus est. Ideo, inquit, Calicem salutaris 


accipiam ; hoc est, sitiens ad martyrii contendo 
consummationem, quandoquidem supplicia in pie- 
tatis certaminibus illata, anima et corporis re- 
quiem, non dolorem duco. Me ipse igitur, inquit, 
victimam et oblationem offeram Domino: quoniam 
omnia benefacientis dignitate puto esse inferiora. 
Atque hasce promissiones teste omni populo per- 
golvere paratus sum. Vens. 5. Vota enim mea red- 


D dam in conspectu omnis populi ejus. Deinde adhor- 


tatur auditores, ut ne formident mortem. Vzns. 6. 
Pretíosa, inquit, ín conspectu Domini mors sancto- 
rum ejus. Nolite, ait, segnes esse ad hunopreclarum 
agonem, vos homines, neque timeatis mortem, non 


80 Psal. Lxxx1, 6, 7. 31: Matth. xxvi, 39. ** Matth. xx, 22. 


(96) Sio editi et mss. nonnulli. Alii quidam mss., 
τῶν ἄλλων. 

(96*) Βοχ᾽ ἱ secundus et sextus, Χριστόν. Ibidem 
duo mss., εἶτα. 

(97) 1196 in Catena Corder. Origeni tribuuntur: 
in qua tamen pro πάντων legitur πολλῶν, pro mul- 
tis. Quomodo scripserit auctor, nun dicam quidem : 
sed affirmare possum in nostris mss. πάντων con- 


stanter legi. 

97*) Sio quinque mss. Αἱ editi, ἀλλὰ τὴν πᾶσαν. 
(i Codioes quatuor, ὃ ἐγὼ πίνω. Reg. quartus, 
ἔλλω πιεῖν. 

E) Ita editio Basil. etrass. septem. Editio Paris., 

να. 

(99) Regii secundus et βοχίῃβ omittunt πρός. 


411 


APPENDIX OPERUM 8. BASILII MAGNI. 


119 


enim interitus est, sed vite occasio; non est inte- À τὸν θάνατον" οὗ γὰρ φθορά ἔστιν, ἀλλὰ Cof. c ἀφορ- 


gra deletio, sed transitus ad honorem. Ceterum 
apud homines avaros quidam lapilli, floridis colori- 
bus fulgentes, vocari solent pretiosi : at vere Pre- 
tiosa res est mors sanctorum ejus. Cum aniina vitam 
puram agens, a carnis sordibus libera, mascule aut 
rage expers, ex laboribus pro pietate exantlatis 
gloriam adepta, justitie corona redimita, ac per 
hec omnia virtutis pulchritudine preíulgens, stite- 
rit sese Domino atque universorum judici, gratie 
splendorem pretioso omni lapide lucidiorem posei- 
dens, quomodo hujus hominis mors coram Domino 
non fuerit pretiosa ? Ne igitur sanctorum virorum 
ex hac vita exitum lugeamus, sed potius ortum, et 
eorum in hanc vitam ingressum. Nam introitus in 
huno mundum adjunctam habet ignominiam sor- 
dium fetorisque et earum rerum, quarum ne aspe- 
ctum quidem facile ferre posset ullus eorum, qui 
vite nobis auctures sunt. Per talia enim necessitate 
naturte constitutus egt carnem nativitatis ingressus. 
Contra, exitus et is qui hinc fit abscessus pretiosus 
est et illustris ; non omnium hominum, sed eorum, 
qui sancte et juste hano vitam transegerunt. Pre- 
tiosa igitur est mors, non pretiosus hominum ortus. 
Seminatur enim, inquit, ἐπ ignobilitate, surgit in 
8175 gloria: seminalur in corruptione, surgit ín 
incorruptione **. Compara itaque mortem nativitati ; 
ad eum quiliberatus est ignominia,lugere desinas. 
Cum Judaice interirent, abominanda erant cada- 
vera : ubi contigit mors pro Christo, reliquie san- 
ctorum ejus sunt pretiose. Antea dicebatur sacer- 
dotibus et Nazareis ?* : Non contaminabimini super 
ullo mortuo ; et: Si quis tetigerit cadaver, immun- 
dus erit. usque ad vesperam ; item, Lavabit vesti- 
menta sua. Nunc autem qui martyris ossa tetigerit, 
ex insidente in corpore gratia quamdam sauctitatis 
participationem accipit. Pretiosa est igitur in con- 
spectu Domini mors sanclorum ejus. Ne pretiosissi- 
mis vilissima preferte, neque male commultetis, 
vitam caducam statui corruptionis experti ac felici 
preponentes, Siquidem preter ignominis affectio- 
neg, quibue voluptarii plerique subjeoti sunt, adhuc 
etiam vitse necessitates, magnanimitatem anime 
frangentes, ipsam veluti redigunt in servitutem, 
dum ad carnis famulatum illam detrahunt. Ubi au- 
tem servitus, illic esse et ignominiam liquet. Fu- 


μή" ob^ ἀφανισμός ἔστι παντελὴς, ἀλλὰ μετάδασις 
πρὸς τιμήν. Παρὰ μὲν οὖν τοῖς ἀνθρώποις τοῖς φιλο- 
πλούτοις λιθίδιά τινα, ἀνθηροῖς χρώμασιν ὁπολάμ- 
ποντα, τίμια πέφυχεν ὀνομάζεσθαι! Τίμιον (00*). δὲ 
ἀληθῶς ὁ θάνατος τῶν ὁσίων αὐτοῦ. Ὅταν ψυχὴ 
καχαθαρμένη τῷ βίῳ, ἐλευθέρα τῶν τῆς σαρχὸς μο- 
λυσμάτων' μὴ ἔχουσα σπῖλον fj ῥυτίδα, ἐκ τῶν ὁπὲρ 
τῆς εὐσεδείας ἀγώνων δεδοξασμένη, xal τὸν τῆς 
δικαιοσύνης ἀναδησαμένη στέφανον, ix πάντων τού- 
των ὑπερλάμπουσα τῷ χάλλει τῆς ἀρετῆς, παραστῇ 
τῷ Δεσπότῃ xai χριτῇ τῶν ὅλων, παντὸς λίθου πο- 
λυτελοὺῦς διαυγεστέραν τὴν ix τῆς χάριτος φαιδρό- 
τητα χεχτημένη, πῶς οὐχὶ τίμιος τοῦ τοιούτου ἀνθρώ- 
πον ἐναντίον Κυρίου ὁ θάνατος ; Μὴ τοίνυν ὀδυρώμεθα 
τὰς ἐντεῦθεν ἐξόδους τῶν ὁσίων ἀνδρῶν, ἀλλὰ μᾶλλον 
τὰς γενέσεις xal τὰς εἰς τὴν ζωὴν ταύτην παρόδους. 
Ἡ μὲν γὰρ εἰς τὸν κόσμον τοῦτον εἴσοδος, δι’ ἀτι- 
μίας ἐστὶ δυπου καὶ δυσωδίας, xal ὧν οὐδ᾽ ἂν τὴν 
θέαν εὐχόλως ἀνάσχοιτό τις (100) τῆς ζωῆς ἧμων 
καθηγουμένων' διὰ γὰρ τῶν τοιούτων ἣ πάροδος τῆς 
σαρχίνης γενέσεως τῷ τῆς φύσεως ἀναγκαίῳ (4) νε- 
νομοθέτηται. Ἡ δὲ ἔξοδος xal 4 ἀπαλλαγὴ ἣ ἐντεῦθεν, 
τιμία καὶ περιφανής" οὐ πάντων ἀνθρώπων, ἀλλὰ 
τῶν ὁσίως καὶ δικαίως τὸν ἐνταῦθα βίον διενεγκόντων. 
Τίμιος οὖν ὁ θάνατος, οὐχὶ τιμία τῶν ἀνθρώπων 1 
γένεσις. Σπείρεται γὰρ, φησὶν, ἐν ἀτιμίᾳ, ἐγείρε- 
ται ἐν δὄξῃ σπείρεται ἐν φθορᾷ, ἐγείρεται ἐν 
ἀφθαρσίᾳ. Σύγχρινον τοίνυν τῇ γενέσει τὸν θάνατον, 
καὶ παῦσαι ὀδυρόμενος τὸν τῆς ἀτιμίας ἀπαλλασ- 
σόμενον. Ὅτε Ἰουδαϊκῶς ἀπέθνησχον, βδελυκτὰ ἦν 


C τὰ θνησιμαῖα’ ὅτε ὑπὲρ Χρισταῦ ὁ θάνατος, τίμια 


τά (2) λείψανα τῶν ὁσίων αὐτοῦ. Πρὸ τούτου ἐλέγετο 
τοῖς ἱερεῦσι xal τοῖς Ναζωραίοις τὸ, Οὐ μιανρή- 
σεσθε (3) ἐπ’ οὐδενὶ τεθνηχότι' xal τὸ, Ἐάν τις 
ἄψηται νεχροῦ, ἀχάθαρτος ἔσται ἕως ἑσπέρας’ 
xai τὸ, Πλυνεῖ ἑαυτοῦ τὰ ἱμάτια. Νυνὶ δὲ ὁ ἀψά- 
μενος ὀστέων μάρτυρος, λαμάνει τινὰ μετουσίαν 
ἁγιασμοῦ ἐν τῆς τῷ σώματι παρεδρευούσης χάριτος. 
Τίμιος οὖν ἐναντίον Κυρίου ὁ θάνατος τῶν δαίων 
αὑτοῦ. Μὴ προτιμᾶτε τῶν πολυτιμήτων. τὰ ἀτιμό- 
τατα, μηδὲ χαχοὶ συναλλάχται γίνεσθε, τὴν φθει- 
ρομένην ζωὴν τῆς ἀφθάρτου καὶ μακαρίας χατα- 
στάσεως προτιμῶντες. "Aveo γὰρ τῶν παθημάτων 
τῆς ἀτιμίας, οἷς οἱ πλεῖστοι τῶν φιλη δόνων ὑπό- 
χεινται, ἔτι καὶ αἱ κατὰ τὸν βίον χρεῖαι, τῆς ψυχῆς 


gienda igitur est vita, cui ignominia conjuncta ἢ τὸ μεγαλοφυὲς χαταχάμπτουσαι, οἱονεὶ δουλοῦνται 


eat. 


αὐτὴν, πρὸς τὴν ὑπηρεσίαν τῆς σαρχὸς xataz- 


σύρουσαι. Ὅπου δὲ δουλεία, ἐκεῖ δῆλον ὅτι καὶ ἀτιμία. Φευχτέον οὖν τὴν ζωήν, ἦ τὸ ἄτιμον παρα- 


πέφυχεν. 
5. Nihil, inquit, perago magni, dum tibi Domino 
retribuo me ipsum. Nam servus tuus cum sim, 


33 [ Cor. xv, 43, 42. ** Levit. xi, 39, 40. 


(99*) Reg. sextus, τίμιος. Editio nostra etalii mss., 


εἰμιον. 

100) Desideratur τῶν. Eprr. 

IT olb. quartus, γενέσεως ἀναγκαίως. 

2) Ex illis, τίμια τὰ, etc., occasionem coepit li- 


brarius ita scribendi in margine f[teg. sexti : Ὅτι 
δεῖ τιμᾷν τὰ λείψανα τῶν dylov: Reliquias sancto- 


5. Οὐδὲν (4), φησὶ, μέγα ποιῶ, ἐμαυτόν cot ἀποδι- 
δοὺς τῷ Δεσπότῃ. Δοῦλος γὰρ ὧν σὸς, οἱ προσάγω 


rum honorare oportet. 

(3) Sic codices sex. Editi vero cum Colb. septi- 
mo μιανθήσεται, Illud quod statim sequitur, ἕως 
ἑσπέρας, ex quatuor mss. addidimus. Ibidem mss. 
non pauci, αὐτοῦ τά. 

(4) Ita mss. sex cum editione Basil. At editio Pa- 
rig., οὐδὲν οὖν. 


148 


HOMILIA IN PSALMUM CXV. 


114 


τὸ σὸν κτῆμα. ΠὨάντως yàp xou κτισαντος δοῦλον Α tuam tibi possessionem oifero. Omnino enim res 


ὁπάρχει τὸ ἐχτισμένον (5). Ὥστε οὐ προαιρέσει δοῦ- 
λος μόνον, ἀλλὰ καὶ φύσει. Υἱὸς γάρ εἶμι τῆς παι- 
δίσκης σου, ἣν νηπιάζουσαν (6) καὶ χομιδῇ παῖδα 
παραγαγὼν ó ἐχθρὸς, καὶ ἀποστήσας τῆς σῆς δου- 
λείας, δούλην τῆς ἁμαρτίας ἐποίησεν. 'AX)' ἐπι- 
στρέφω καὶ ἐπανατρέχω πρὸς τὸν ἐξ ἀρχῆς Δεσπότην, 
καὶ ἐπιγινώσχω τὴν ἀρχαίαν δουλείαν. Διέῤῥηξας 
τοὺς δεσμούς μου. Ἐπειδή με τῶν δεσμῶν τῆς 
ἁμαρτίας ἠλευθέρωσας, κατελθὼν εἰς δου, καὶ λύσας 
τὴν ἀνθρωπότητα (7) δεσμῶτιν οὖσαν τοῦ θανάτου, 
καὶ ἐν ταῖς ἀφύχτοις εἰρχταῖς τοῦ ᾧδου χατεχομένην, 
διὰ τοῦτό σοι θύσω, οὐχὶ τετράποδα διχηλοῦντα xol 
μηρυκχίζοντα, οὐδὲ πτηνὰ καθαρὰ, fj σεμίδαλιν ἀνα- 
πεποιημένην ἐλαίῳ, ἢ λίδανον διαφανῆ, ἢ τὸ τῆς 


συνθέσεως ἐκεῖνο θυμίαμα (ταῦτα γάρ σοι παρὰ τῆς Β 


γῆς προσφέρεται τῷ Δεσπότῃ) " ἀλλ᾽ ὅ ἐστιν ἐμὸν 
ἴδιον κτῆμα; καὶ καρδίας γέννημα τῆς ἐμῆς, τὴν σὴν 
δοξολογίαν ἐξ αὐτῆς ἀνοίσω, ὥσπερ ἀπὸ θυσιαστη- 
ρίου τινὸς τῆς ἐμαυτοῦ διανοίας. Καὶ ἱερουργήσω 
σοι τὴν τῆς αἰνέσεως θυσίαν, μυρίων ὁλοχαυτω- 
μάτων προτιμοτέραν σοὶ τῷ ἀπροσδεεῖ χαὶ τελείῳ 
Θεῷ, ὃς οὐχ ἀπαιτεῖς σωματιχὰς θυσίας, ἐν αἷς 
πλεονεχτοῦσιν οἱ εὐπορώτεροι, ἀλλὰ τὴν ἀπὸ (8) δια- 
θέσεως, xai καρδίας ἀληθινῆς ἐξομολόγησιν, ἧς μέτ- 
ἐστι πᾶσιν ἐξ ἴσου τοῖς βουλομένοις. Τὰς εὐχάς μου 
τῷ Κυρίῳ ἀποδώσω ἐναντίον παντὸς τοῦ λαοῦ 
αὐτοῦ. θύων δέ σοι νὴν αἴνεσιν, οὐχ ὡς ἐπαισχυνό- 
μενος (9), λάθρα που xai ἐν παραδύστῳ θύσω, φεύ- 
γῶν τὰς μέμψεις τῶν ἀσεδῶν" ἀλλὰ πάνδημόν τινα 
θυσίαν ἐπιτελέσω, τὸν λαὸν ὅλον χοινωνὸν τῆς λα- 


τρείας παραλαδών (40). Τόπος δὲ ἡμῖν τῆς θυσίας C 


ἀποδειχθήσεται τὰ μέσα xai περιφανέστατα τῆς 
Ἱερουσαλήμ. ᾿Αχούσατε, οἱ τὴν ᾿Εχχλησίαν χατα- 
λιμπάνοντες, xat ἐκ οἴκοις χοινοῖς συστρεφόμενοι (11), 


create Creatoris servae sunt. Quare non voluntate 
solum, sed natura etiam sum servus. Filius enim 
sum ancille tue, quam parvulam ac prorsus infan- 
tem seduxit inimicus ; et postquam eam a tua ser- 
vitute removit, ipsam efficit peccati servam. Ve- 
rum revertor et recurro ad primum Dominum, 
veleremque agnosco servitutem. Vgns. 7 Dirupisti 
vincula mea. Quandoquidem tuo in infernum de- 
scensu ἃ peccati vinculis me liberasti, atque huma- 
nam naturam mortis astrictam vinculis, et in in- 
ferni carceribus, unde evadere non datur, deten- 
tam, exsolvisti, idcirco tibi sacrificabo non qua- 
drupeda divisam ungulam habentia et ruminantia, 
neque volatilia munda, aut similaginem oleo sub- 
actam, aut thus lucidum, aut compositum illud 
thymiama (hecenimtibi Dominoa terra offeruntur). 
sed que est mea pebuliaris possessio, et qui est mer 
cordis fetus, glorificationem tuam ex ipso tanquam 
ex aliqua mes mentis ara offeram. Vzns. 8. Et 
sacrificabo libi hostim laudis, innumeris holocaustis 
pretiosiorem, tibi, inquam, nullius rei indigo, et 
perfecto Deo, qui corporalia sacrificia quibus di- 
tiores abundant, minime requiris, sed confessio- 
nem ex affectu et ex corde vero proflciscentem, 
cujus omnes qui volunt, participe; ex equo fiunt. 
Vota mea Domino reddam ín conspectu omnis populi 
ejus. Cum enim tibi sacrificabo laudcm : non velut 
erubescens, clanculum et in abscondito loco sari- 
ficabo, impiorum objurgationes fugiens : sed publi- 
cum quoddam sacrificium faciam, adhibito ad cultus 
consortium 876 populo omni. Ceterum sacrificii 
locum constituemus mediam δὲ perquam conspi- 
cuam Jerosolymam. Vos qui derelinquitis Eccle- 
siam, et in profanis dofnibus conventus agitis, vos 


τὰ ἄθλια τοῦ τιμίου σώματος ἀποῤῥήγματα, ὅτι χρὴ —qui misera pretioel corporis fragmenta estis, audite 


τάς εὐχὰς ἀποδιδόναι ἐν μέσῳ τῆς Ἱερουσαλήμ ^ 
τουτέστι, τῆς ᾿Εχχλησίας τοῦ. Θεοῦ, θόδὲ γὰρ χατὰ 
τὴν παλαιὰν λατρείαν ἴδιον ἑχάστῳ πήγνυσθαι 
θυσιαστήριον, ἀλλ’ ὃν ἀποδέδειχτο τοῖς θυσιάζειν 
προαιρουμένοις (12). Σὺ δὲ ἀντεγείρεις τῷ τῶν πα- 
τέρων θυσιαστηρίῳ βωμὸν, χαὶ πῦρ ἀνάπτεις ἀλ- 
λότριον ἐπ’ αὐτοῦ, μηδὲ τῷ παλαιῷ (13) παραδείγματι 
σωφρονιζόμενος, ἀνθρώπους χατεφθαρμένους τὸν 
νοῦν ἐπισπώμενος, xal συμμιαίνων αὐτοῖς ἑαυτόν. 


quod preces ao vota persolvi opertat in medio Je- 
rusalem ; hoo est, Ecclesie Dei. Neque enim juxta 
veterem cultum cuilibet licebat propriam construere 
aram: sed unica iis qui sacrificare velunt designa- 
ta est. Tu tamen aram contra patrum aram ex- 
sStruis, et super ipsam alienum incendis ignem. Ne- 
que veteri exemplo sapiens factus, alliois homines 
mente coruptos, teque una cum ipsis coinquinas. 
Quorum exemplum fugite, vos Domini populus: 


"Qv φύγοιτε τὴν μίμησιν, ὑμεῖς ὁ λαὸς τοῦ Κυρίου (14), D neo a parte eorum qui salvi fiunt, separemini, per- 


(5) Colbertini primus et quintus cum Reg. quarto, 
ἐχτισμένον, xal υἱὸς τῆς παιδίσλης σου. Sed cum 
verba illa, xai... υἱός, etc., statim legantur, ipsa 
huie loco male annera fuisse a librariis credere par 
es 

(6) Codices quatuor pro νηπιάζονσιν habent νηπίαν 
οὖσαν. Monere hunc locum de Eva accipiendum esse 
oum resipsa loquatur, non multum necesse puta- 
mus. 

(7) Recte, αἱ solet, notavit Ducsus, voce ἀνθρω- 
πότητα non omne genus hominum comprehendi, sed 
quosdam duntaxat. Ejus notam legas suadeo. 

(8) Ita sex mss. At vocula ἀπό deest in editione 


(9)1t& mss. septem. Editi vero, αἰσχυνόμενος. 


(10) Illa, ἐν αὐλαῖς otxoo Κυρίου ἐν μέσῳ σου Ἰε- 
ρουσαλήμ, post vocem παραλαθδών, in editione Pa- 
ris, et in Colb. quinto leguntur: sed cum in 
editione Basil. et in aliis septem mess. desint, ip- 
88 pro additamentis librariorum habuimus, delevi- 
musque. 

(11) Sic Regii secundus, tertius, quartus et sextus 
cum duobus Colbertinis et oum Coisl. Editi vero, 
ἀναστεφόμενοι, versantes. 

(12) Heg. secundus, βουλομένοις. 

(13) Auctorem, dum scriberet illa, μὴδὲ τῷ πα- 
λαιῷ, etc., ad caput decimum  Levitici respexisse 
vident qui non omnino rudes sunt S8eripturarum. 

(14) Golb. quartus, Θεοῦ. 


115 


APPENDIX OPERUM S. BASILII MAGNI. 


severantes in flde, perfecti in preceptis Domini, A xai μὴ χωρισθείητε τῆς μερίδος τῶν σωζομένων, 


oui gloria et imperium in secula seculorum. 
Amen. 


IN PSALMUM CXXXII. 

Audi beatum Davidem, qui dicit per psslmum 
(vans. 1): kcce nunc quid bonum, vel quid jucun- 
dum, nisi habitare fratres in. unum? Etenim non 
guis solum recte factis gaudebat ; sei etiam alio- 
rum equitate oblectabatur. Quare ipse quodam 
in loco, alacritatem eorum qui ad cultum red- 
dendum festinant, circumspiciens, per Psalmi- 
stam dioebat: Lz»tatus sum in iis qui dixerunt mihi : 
[n domum Domini ibimus. Stantes erant pedes nostri 
fn altriis tuis Jerusalem ὅδ, Omnino igitur eam que 
in unum 8it presentiam oum viderit, fraternoque 
affectu delectaretur, clamsbat, diceng: Ecce nunc 
quid bonum, vel quid jucundum, nisi habitare (ratres 
in unum? Causa que ex divino precepto fratres ad 
consensum atque concordiam adduoit, incredibilem 
habet bonitatem: ab hao autem bonitate ne jucun- 
ditas quidem divisa est. Singuli enim qui udsumus, 
amore proximi fruentes, in multa voluptate consti- 
tuti sumus. Quare et convenienter dicebat : (uid bo- 
num, vel quid jucundum, nisi habitare fratres in 
unum ? VEns. 2. Sicul. unguentum in capite quod de- 
scendit ín barbam, barbum Aaron. Quippe cum gratia 
superne ecoelo a Salvatore in Ecclesiam diffunditur, 
anims sanctorum choragi munus, idque incorpo- 
reum et spiritale, jure sortiuntur. VERs. 3. Sicut 
ros /Ermon qui descendit super montes Sion. Quem- 
admodum enim ros qui descenditin montem /Ermon, 
multum efficit splendoris ; ita et spiritualis ros in- 
visibili modo super montes Sion descendens, hoo 
dem facit. Hio undelibet fiebat congressus fratrum, 
utilitatemque animabus earum accommodatam 
afferebat. De 87 7 hoc, opinor, divino rore, qui san- 
cti Spiritus operationibus comparatur, disserens 
Isaias, ait: Ros eniém (uus medela est ipsis *. Ros 
igitur /Ermon, qui descendit super montes. Sion : 
quoniam ibi mandavit Dominus benedictionem, vi- 
tam. Multis in locis promisit Deus, sicut dixit Moy- 
ges : Atque custodiet Dominus testamentum οἱ mise- 


διαμένοντες ἐν τῷ πίστει, τελειούμενοι ἐν ταῖς évco- 
λαῖς τοῦ Κυρίου, dp ἡ δόξα καὶ τὸ χράτος, εἷς τοὺς 


αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾿Αμήν. 


ΕΙΣ ΤΟΝ PAB' VAAMON (15). 

"Axout τοῦ μακαρίου Δαδὶδ λέγοντες διὰ τοῦ ψαλ- 
μοῦ  ᾿Ιδοὺ δὴ, τί χαλὸν, ἢ τί τερπνὸν, (46) κατοι- 
κεῖν ἀδελφοὺς ἐπὶ τὸ αὐτό; Οὐ μόνον γὰρ ἐπὶ τοῖς 
οἰκείοις χατορθώμασιν ἔχαιρεν, ἀλλὰ καὶ τῇ τῶν ἄλ- 
λων ἐπευφραίνετο εὐνομίᾳ' ὥς που αὐτὸς, τὴν σπουδὴν 
τῶν ἐπὶ τὴν λατρείαν σπευδόντων θεασάμενος, διὰ τοῦ 
Ψαλμῳδοῦ (17) ἔλεγεν *. Εὐφράνθην ἐπὶ τοῖς slpn- 
xóct μοι" Εἰς οἶκον Κυρίου πορευσόμεθα. Ἑστῶ- 
τες ἦσαν οἱ πόδες ἡμῶν ἐν ταῖς αὐλαῖς σου, 
Ἱερουσαλήμ. Πάντως οὖν ἐπὶ τὸ αὐτὸ τὴν παρουσίαν 
ἰδὼν, xal τῇ ἀδελφιχῇ διαθέσει τερφθεὶς, ἐδόα, λέγων' 
Ἰδοὺ 23, τί καλὸν, fj τί τερπνὸν, GÀ ἢ τὸ κατ- 
οἰκεῖν ἀδελφοὺς ἐπὶ τὸ αὐτό; Ἢ μὲν ὁπόθεσις 
τῶν ἀδελφῶν συγχροτήσεως ix θείου προστάγματος 
ἀνυπέρύλητον εἶχε τὸ καλόν " τούτου δὲ τοῦ καλοῦ 
οὐδὲ τὸ τερπνὸν χεχώρισται. Ἕχαστοι γὰρ τῶν παρ- 
ὄντων ἀπολαύοντες τῆς ἐχ τοῦ πλησίον ἀγάπης ἐν 
πολλῇ καθεστήχειμεν τῇ θυμηδίᾳ. Ὥστε καὶ ἀχολού- 
θως ἕλεγεν’ Τί καλὸν, fj τί τερπνὸν, ἀλλ᾽ ἢ τὸ 
κατοιχεῖν ἀδελφοὺς ἐπὶ τὸ αὐτό; Ὡς μύρον ἐπὶ 
κεφαλῆς τὸ χαταδαῖνον ἐπὶ πώγωνα, τὸν πώγωνα 
τὸν ᾿Ααρών. Τῆς χάριτος ἄνωθεν ἐξ οὐρανοῦ παρὰ 
τοῦ Σωτῆρος ἐπὶ τὴν ᾿Εχχλησίαν ἐχχεομένης, εἰκό- 
τως μεταλαμθάνουσι τῆς ἀσωμάτου καὶ πνευματικῆς 
χωρηγίας (18) αἱ τῶν ἁγίων ψυχαί. Ὡς δρόσος ἡ 
᾿Αερμὼν, ἡ καταδαίνουσα ἐπὶ τὰ ὄρη Σιών. Ὥσπερ 
γὰρ ἡ δρόσος ἣ ἐπὶ τὸν 'Λερμὼν χατιοῦσα ὄρος, 
πολλὴν αὐτὸ (10) ποιεῖται τὴν λαμπρότητα * οὕτως 
xal νοητὴ δρόσος, ἀοράτως κατιοῦσα ἐπὶ τὰ ὄρη 
Σιὼν, ἔνθα ἡ συνέλευσις τῶν πανταχόθεν ἀδελφὼν 
ἐγίγνετο, τὴν ἀνάλογον ταῖς ψυχαῖς αὐτῶν περιεποίει 
ὠφέλειαν. Περὶ ταύτης. οἶμαι τῆς θείας δρόσου, τῆς 
ἀπειχασμένης ταῖς ἐνεργείαις τοῦ ἁγίου Ἀϊνεύματος, 
ὁ Ἡσαΐας διαλεγόμενος φάσχει’ Ἢ γὰρ δρόσος ἣ 
παρὰ σοῦ, ἴαμα αὐτοῖς ἐστιν. Ἢ δρόσος οὖν 
᾿Αερμὼν, dj καταδαίνουσα ἐπὶ τὰ ὄρη Σιών " ὅτι 
ἐκεῖ ἐνετείλατο Κύριος τὴν εὐλογίαν, ζωήν. Πολ- 
λαχοῦ ἐπηγγείλατο ὁ θεὸς, ὡς εἶπε Μωῦσῆς " Καὶ 


ricordiam, sicut juravit patribus tuis, et diliget, et [) διαφυλάξει Κύριος τὴν διαθήκην xai τὸ ἔλεος, ὡς 


benedicet te, et mulliplicabit progeniem ventris tui, 
et fructum terrg tus. Et subjunxit, dicens: Vilam 
usque in szculum ?!. Ecce nunc quid bonum, vel quid 
jucundum, nisi habitare fratres in. unum? quem- 
admodum et vocati estis. Unus Dominus, una fides, 


δὲ Psal. cxx; 1, 2. ** 88 xxvi, 10. 


(45) Πῶς interpretatio psalmicentisimi tricesimi 
secundi in codiceantiquissimo RR. Patrum S. Ba- 
silii tribuitur Basilio. Sed quantum fas est judicare 
de opusculo ita brevi, videtur potius fetua esse ho- 
minis, qui eruditione et facundia Basilio Magno 
longe inferior erat. Alii melius judicabunt. 

(16) Illud, ἀλλ᾽ fj τό, hoc loco supplendum est, ut 
patet ex consequentibus. | 

(17)Dubium non est quin pro Ψαλμῳδοῦ legi de- 


ὦὥμωσε τοῖς πατράσι σου, xal ἀγαπήσει cs, καὶ 
εὐλογήσει σε, χαὶ πληθυνεῖ τὰ ἔχγονα τῆς χοιλίας 
σου, καὶ τὸν χαρπὸν τῆς γῆς σου. Καὶ ἐπήνεγκε 
λέγων" Ζωὴν ἕως τοῦ αἰῶνος. Ἰδοὺ δὴ, τί καλὸν, 
ἢ τί τερπνὸν, ἀλλ᾽ ἢ τὸ κατοικεῖν ἀδελφοὺς ἐπὶ 


*! Deut. vir, 12, 13. 


beat ψαλμοῦ per psalmum : οἱ ita superius emen- 
date legitur. 

(18) Pro χωρηγίας suspicatus sum legi debere χο- 
ρηγίας per simplex o,quanquam, ut verum fatear, 
ea ipsa vox χορηγία non parum mihi suspecta sit. 
Malim simpliciter χαρᾶς, anima sanclorum incorpo- 
reo atque spiritualis gaudio jure per(ruuntur. 

(19) Αὐτό, Forte αδτῷ, nempe τῷ ὄρει 'Asppav. 


δ᾿ 


441 


COMMENT. IN ISAIAM PROPHETAM. PROOEMIUM. 


118 


τὸ αὐτό ; καθὼς xai ἐκλήθητε. Εἷς Κύριος, ula πίστις, A unum baptisma : unus Deus el. Paler, qui est. super 


ἕν βάπτισμα’ εἷς Θεὸς xai Πατὴρ, ὁ ἐπὶ πάντων 
καὶ διὰ πάντων καὶ ἐν πᾶσιν. ᾿Ιδοὺ δὴ, τί χαλὸν, 
ἢ τί τερπνὸν, ἀλλ᾽ ἢ τὸ κχατοιχεῖν ἀδελφοὺς ἐπὶ 
τὸ αὐτό; οὐχ ἐν οἴκῳ μόνον σωματιχῷ, ἀλλὰ xal ἐν 
τούτῳ τῷ ἁγίῳ καὶ πνευματιχῷ. Ὁ γὰρ οἶκός μου, 
φησὶν, οἶκος προσευχῆς χληθήσεται, ᾿Αλλὰ καὶ ἡμεῖς 
τοῦ αὐτοῦ μύρου κχατηξιώθημεν οἱ φωτισθέντες. 
᾿Ἐμύρισε γὰρ πάντας ἡμᾶς τῷ δικαιοσύνῃ αὐτοῦ 
Χριστὸς ὁ Σωτὴρ ἡμῶν' BV οὗ καὶ μεθ᾽ οὔ τῷ Πατρὶ 
χαὶ τῷ ἁγίῳ Πνεύματι δόξα καὶ μεγαλοπρέπεια εἷς 


omnes, et per omnia, el in omnibus 9. Ecce nunc quid 
bonum, vel quid jucundum, nisi habitare fratres in 
unum ? non in corporea solum, sed etiam in hac 
sanota atque spirituali domo. Domus enim mea, 
inquit, domus orutionis vocabitur *9. Quin et nos qui 
fuimus illustrati, eodem unguento donati sumus 
Nam Salvator noster Christus omnes nos justitia 
sua unxit: per quem et cum quo Patri et sancto 
Spiritui gloria et majestas in secula seculorum. 
Amen. 


τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. ᾿Αμήν. 


86 Ephes. 1v, 5, 6. ** Matth. xxi, 13. 





MONITUM. 


Commentarius ille, de quo nobis nuno proloquendum, si non aliunde, at merito tamen antiquitate com- 
mendatur. Nam inter doctos satis convenit id opus &ut ad quartum seculum pertinere, aut ad id etatis 
proxime accedere. Hec autem interpretatio ut in vulgatis, ita in mss, quoque imperfecta est, neque in 
his, neque in illis ultra caput decimum sextum Isaie extenditur. Fuit tamen aliquando tempus, cum ex- 
Staret integra, si fides est Possevino : qui, cum veteres libros Messanensis bibliothece reoenset, ita scri- 
bit App. pag. 37, ad calcem operis ; Copiosissima in Isaxam prophetam D. Basilii interpretatio. Opus inte- 
grum et rarum in fol. Quod si explanatio in reliqua Isaie capita ita erat copiosa in hoo Messamensi 
libro, ut est pars ea, quam in priora sexdecim capita habemus ; non video qui fieri potuerit, ut volumine 
uno tanta commentariorum moles comprehenderetur. Utut hzo sunt, ea de re ad nostrum procuratorem 
generalem in curia Romana scripsimus: sed nihil certi didicimus. Nunc igitur rumoris nescio quid su- 
perest dantaxat Messane, famosissimos tres codices manu exaratos olim e bibliotheca Reverendorum 
Patrum ordinis Sancti Basilii a quodam Sicilie prorege alio exportatos fuisse, ob idque fleri potuisse, ut 
Basilianus ille codex cum aliis duobus ablatus sit. Sed eum neque Possevimus neque quisquam alius 
dicat hunc se librum aut vidisse aut legisse, non est quod de eo que&rendo multum laboremus: eo ma- 
gis, quod verisimillimum sit talem librum nunquam exstitisse. 

Imperfectum illum in Isaiam Commentarium jam 8 longo tempore Basilio Magno tributum fuisse con- 
stat. Inter alios numerabimus Maximum martyrem, Joannem Damascenum, Symeonem Logothetam, 
Antonium Melissam, Tarasium patriarcham Constantinopolitanum, et auctorem Soholiorum Grecorum in 
Epistolas apostolicas. Quod si recentiores quoque, qui ejus operis Basilium Magnum auctorem faciunt, 
recensere aggrederemur, dies nos deflceret et charta. Celebres sunt Tilmannus, Duceus, Combefisius, 
Natalis Alezander,Dupinus, Tillemontius, Leqdienus et alii prope innumeri. Contra, pauci sunt qui aliter 
sentiant, iique in litteris non ita magne auctoritatis, excepto Petavio viro longe doctissimo : qui nullum 
quidem argumentum ad euam opinionem probandam protulit, sed asseveranter tamen pronuntiavit id 
opns Basilii non esse. Ejus autem verba heoc sunt tom. 1}1 Theol. dog., lib. 1, c. 2, n. À: Rursus auctor 
Commentariorum ad Isaiam, qui Basilio solent inscribi, nec sunt tamen illius, videtur etiam corporatos an- 
gelos (acere. Quam quidem sententiam amplexus sim, satis intelligitur vel ex eo loco, ubi hunc Com- 
mentarium edendum curavi (a) : sed argumenta ipsa, que ad eam comprobandam adduxi, legas velim 
in Preefatione suo ordine loco. 


(a) Id est inter dubia. Ex argumentis tamen ἃ D. Prud. Marano allatis in Vita Basilii, inter genuina annumeran- 
dus est ; sed ut ordinem a L. Jul. Garnerio institutum servemus, quem inversum moleste ferrent eruditi, nihil 


mutamus. Eprr. Para. 
EPMHNEIA 338 ENARRATIO 
IN PROPHETAM ISAIAM 


ΕΙΣ TON ΠΡΟΦΗΤῊΝ HZAIAN. 
IIPOOIMION (20-21). PROOEMIUM. 


1. Εὔξασθε μὴ γενέσθαι τὴν φυγὴν ὑμῶν χει - 1. Orate ne fiat fuga vestra hieme vel Sabbato 0, 


40 Matth. xxiv, 20. 


(29:24) Antiquae codex ipe a Βασιλείου τοῦ 
μεγάλου σις εἰς τὸν προπήτην Ἡσαΐαν, προοί- 
pov. Reg. sooundus : Τοῦ Βασιλείου ἑρμηνεία, ἰρίοι, 


προοίμιον. Editi: Λόγος α΄ inepte. Non enim hio 
primus est sermo eorum quos auctor, quisquis est, 
1n prophetam Isaiam conscripsit : sed quoddam est 


119 


APPENDIX OPERUM S. BASILII MAGNI. 


190 


Advertendum est Deum non fecisse hiemem aut Sub- A μῶνος ἢ Xa66axoo (22). Σημειωτέον οὖν, ὅτι χει- 


batum reprehensibile ; scriptum est enim : /Etelem 
et ver tu finzisti ea *!. Verum in hieme sumus, cum 
carnis cupiditates imperium obtinent in nobis. [{8- 
que sicintelligendum est dictum illud evangelicum, 
nimirum ut non fiat fuga nostra, cum vitia in nobis 
dominantur, aut cum per inertiam vitam nostram 
traducimus. Nam id nobis significat per Sabbatum ; 
ut benedictionem illam consequamur: Beatus servus 
ille, quem cum venerit Dominus, invenerit. vigilan- 
tem **. Eslote'prudentes sicut. serpentes δ. forsitan 
ob id, quod prudenter ac sapienter detrahat sene- 
ctutem. Etenim ubi jam exuenda est pellis, in lo- 
cum angustum, quique undique corpus prorsus ob- 
Btringat, immittit se ipsum, atque ad eum modum 
iransmittens sese, senectam exuit. Forsan igitur et 
nos velut hic sermo per aretam et strictam viam in- 
gredientes exuere veterem hominem, ac novum in- 
duere, ut nostra quoque, velut aquile, juventa reno- 
vetur. Magna quidem atque adeo prima dos, queque 
animam summe purgatam requirat, divini afflatus 
esse capacem ad prophetandum mysteria Dei. Pro- 
xima vero secundum illam, et ipsa quidem non me- 
diocrem aut vulgarem diligentiam desiderans, au- 
dire quid sibi velint ea qua dicuntur a Spiritu, nec 
aberrare ἃ dictorum sententia, sed recta ad illam 
deduci vía ἃ Spiritu, quo auctore scripta est prophe- 
tia, gubernaturque intellectus eorum, qui cognitio- 
nis donum acceperunt. Unde et Dominus addidit, 
dicen&: Qui habet aures ad audiendum, audíat^. 
Preterea propheta quoque Joel [0866]: Quis sapiens 
et intelliget haec ? intelligens, el. cognoscet ea *5 ? Et 
Apostolus eo loco quo de charismatibus loquitur, 
quoddam esse donum ait prophetiam, quoddam 
discretionem spirituum **. Nam qui sese dignum ex- 
hibet instrumentum, per quod Spiritus operetur, is 
propheta est. Porro qui vim eorum que denuntian- 
tur prudenter percipit, is donum habet discernen- 
dorum spirituum. Quapropter et Corinthiis pres- 
cribens: Prophelg autem, inquit, duo aul tres di- 
cant, et ceteri dijudicent “1. 


2. Est autem donum hoc adeo magnum, ut Domi- 
nuscommineturseseablatarum e Judea prophetam, 


*! Psal. xxii, 17. Matth. xxiv, 46. 848 Metth 
xi 10. " [ Cor. xiv, 29. 


proomii genus non ita scite consarcinatum. Sunt ἢ 


qui existiment partem procmii illius ad Basilium 
Magnum non pertinere. Sed tantum abest ut ego de 
eo cum illis contendere velim, ut proemium totum 
ejus non esse facile concedam. De ipso opere, an 
Basilii sit, in Prefatione satis copiose disputavimus. 
ipso initio uterque Combef.. μὴ γενέσθαι. Reg. 86- 
Pundns δὴ μὴ γενέσθαι, Editi denique, εὔξασθαι μὲν 
εἴ μή, etc. 

(22) Reg. secundus, Σαχδάτῳ. Statim post illa, 
ἐποίησεν ὁ Θεός, additur in editis et in Reg. se- 
cundo, οὐδὲ ἔχτισε" sed quin hec expungi debeant, 
non valde admodum dubitamus, cum prorsus παρέ- 
λχεῖν videantur. Accedit etiam, quod in utroque 
Combef. deesse constet. 


μῶνα fj Σάδδατον ψεκτὸν οὐχ ἐποίησεν ὁ Θεός" γέ- 
Ἴραπται γάρ θέρος xal ἕαρ σὺ ἔπλασας αὐτά. 
Ἔν χειμῶνι δέ ἐσμεν, ὅταν τὰ πάθη τῆς σαρχὸς 
δυναστεύῃ ἐν ἡμῖν. Οὕτω τοίνυν νοητέον τὸ εὐαγγε- 
λικὸν ῥητὸν, μὴ γενέσθαι ἡμῶν τὴν φυγὴν, ὅταν τὰ 
χείρονα ἐν ἡμῖν χρατῇ, ἢ ὅταν ἀργίᾳ τὴν ζωὴν ἡμῶν 
παραπέμπωμεν. Τοῦτο γὰρ ὁποδάλλει νοεῖν διὰ τοῦ 
Σαῤδάτου, ἵνα τύχωμεν τῆς εὐλογίας ἐχείνης" Μα- 
κάριος ὁ δοῦλος ἐχεῖνος, ὃν ἐλθὼν ὁ Κύριος εὐρή- 
σει γρηγοροῦντα' Γίνεσθε φρόνιμοι ὡς οἱ ὄφεις (23) 
τάχα διὰ τὸ φρονίμως καὶ συνετῶς ἀποξύεσθαι (24) 
τὸ γῆρας. Καὶ γὰρ ἐπειδάν ἀποδύεσθαι δέῃ τὴν λε- 
δηρίδα, στενῷ τόπῳ xal ἀχριδῶς προσφίγγοντι αὐτοῦ 
τὸ σῶμα ἐπιδοὺς ἑαυτὸν, οὕτω διείρων (25) ἑαυτὸν, 
ἀποδύεται τὸ γῆρας. Τάχα οὖν καὶ ἡμᾶς βούλεται ὁ 
λόγος διὰ (26) τῆς στενῆς καὶ τεθλιμμένης ὁδοῦ πο- 
ρευομένδυς ἀποδύεσθαι μὲν τὸν παλαιὸν ἄνθρωπον, 
ἐνδύσασθαι δὲ τὸν νέον, ὥστε καὶ ἡμῶν αὐτῶν ἀνα- 
χαινισθῆναι, ὡς ἀετοῦ, τὴν νεότητα. Μέγα μὲν καὶ 
πρῶτον χάρισμα, καὶ ψυχῆς ἄκρως χεχαθαρμένης 
δεόμενον, χωρῆσαι τὴν θείαν ἐπίπνοιαν πρὸς τὸ προ- 
φητεύειν τὰ τοῦ Θεοῦ. Δεύτερον δὲ μετ᾽ ἐχεῖνο, xal 
οὐδὲ αὐτὸ μικρᾶς οὐδὲ τῆς τυχούσης ἐπιμελείας 
δεόμενον, τὸ χαταχκούειν τοῦ βουλήματος τῶν λεγομέ- 
νων ὑπὸ τοῦ Πνεύματος, xal μὴ παραστοχάζεσθαι 
τῆς διανοίας τῶν λεγομένων, ἀλλ᾽ εὐθυδόλως ἐπ᾽ αὐ- 
τὴν ὁδηγεῖσθαι ὑπὸ τοῦ οἴχονομήσαντος Πνεύματος 
γραφῆναι τὴν προφητείαν, ὁδηγοῦντος καὶ τὴν διά- 
νοιαν τῶν ὑποδεξαμένων τὸ τῆς γνώσεως χάρισμα. 
Διὰ τοῦτο χαὶ ὁ Κύριος ἐπέφερε, λέγων: Ὁ ἔχων 
ὦτα ἀκούειν, ἀχουέτω. Καὶ ὁ προφήτης δὲ ὁ ᾿Ιωήλ. 
Τίς σοφὸς (27), καὶ συνήσει ταῦτα ; καὶ συνετὸς, 
xai ἐπιγνώσεται αὐτά ; Καὶ ὁ ᾿Απόστολος ἐν τῷ 
περὶ χαρισμάτων τόπῳ, τὸ μὲν τι χάρισμα προφη- 
τείαν φησὶ, τὸ δὲ διάχρισιν πνευμάτων. Ὁ μὲν γὰρ 
παρέχων ἑαυτὸν ἄξιον ὄργανον τῇ ἐνεργείᾳ (28) τοῦ 
Πνεύματος, προφήτης ἐστίν. ὁ δὲ τὴν δύναμιν τῶν 
ἀπαγγελλομένων συνετῶς ἐχδεχόμενος, τὸ χάρισμα 
ἔχει τῆς διαχρίσεως τῶν πνευμάτων. Διὸ καὶ Ko- 
ρινθίοις διατάσσων, ΙΙροφῆται δὲ͵ φησὶ, δύο ἢ 
τρεῖς λαλείτωσαν, καὶ οἱ ἄλλοι διαχρινέτω - 
σαν (29). 

2. Καὶ οὕτω μέγα, ὅτι ἐν ἀπειλῇ κεῖται ἀφελεῖν 
Κύριον ἀπὸ τῆς Ιουδαίας προφήτην, καὶ στοχαστὴν, 


. X, 16. ' Matth. xr, (5. 4 Ose. xiv, 10. ** I Cor. 


23) Reg. secundus, ὁ ὄφις. 

EH Sic Regii primus, secundus et tertius. Editi, 
ἀποδύεσθαι. Mox codices tres, ἡ ἀποδύεσθαι. — Editi, 
ἀποδύσασθαι. 

25) Reg. secundus et tertius, διείρων, recte. Reg. 
primus, διείρας. Editi, διείργων. 

(26) Sic tres mss. At editi, βούλεται ὁμοίως διά, 
eic. Statim duo mss. ἀποδύεσθαι. Alter, ἀποδύσε- 
σθαι Editi, ἀποδύσασθαι. 

(27) Illa, τίς σοφός, etc,, non invenimus quidem 
apud Joelem: sed apud Oseam leguntur xiv, 10. 

(28) Reg. secundus, τῆς ἐνεργείας. Editi cum utro- 
que Combef., τῇ ἐνεργείᾳ. 

29) Rej. Becundus, καὶ ἄλλοι διαχρίνοντες δια- 
κρίσεις καί, 


. 


COMMENT. IN ISAIAM PROPHETAM. PROOEMIUM. 


122 


καϊθαυ μαστὸν σύμδουλον, xal συνετόν ἀκροατήν" Ἡμᾶς Α etconjectorem,et admirandum consultorem,879 et 


δὲ εὔχεσθαεχρὴ λαθεῖν τὸ τῆς σοφίας xal τὸτῆς γνώσεως 
xal τὸ τῆς διδασκαλίας χάρισμα, ὥστε πάνταὁμοῦ συν- 
δρκμόντα τῷ ἡγεμονικῷ ἡ μῶν ἐντυπῶσαι τὴν πάσης τῆς 
προφητευομένης ἀληθείας μόρφωσιν. Ἔστι δὲ τοῦ μὲν 
λόγου τῆς γνώσεως χρεία πρὸς τὸ θεωρεῖν τοῦ Πνεύμα- 
τος τὰ ἀπόῤΤητα' τοῦ δὲ λόγου τῆς σοφίας, πρὸς τὸ 
κατασχευάσαι καὶ ἐξεργάσασθαι τὰ συνεστοαμμένως 
ἐν βραχυλογίαις ἐχδεδομένα᾽ ἴδιον γὰρ τῆς σοφίας 
τὸ ἐχτείνειν λόγους. ᾿Εξέτεινα γὰρ, φησὶ, λόγους (30), 
καὶ οὐ προσείχετε. Ἔ πειτα τὸ τῆς διδασκαλίας χά- 
ρισμα εἰς οἰκοδομὴν τῶν ἀκουόντων. Χρὴ τοίνυν τῇ 
ψυχῇ τοῦ μέλλοντος προφητεύειν τὴν ἐπιτηδειότητα 
προὐποχεῖσθαι ix τοῦ ἐφ᾽ (31) ἡμῖν κινήματος, ἵνα 
ὁ ἐν τοῖς ὅλοις λόγος τὰς ἁρμονιωτέρας ψυχὰς ἐχλε- 


γόμενος, ἐν atc οὐδὲ μιχρόν τι χίνημα τοῦ παθητιχοῦ Β 


τῆς ψυχῆς ἀσύμφωνόν ἐστι πρὸς τὸν λόγον χατὰ 
τὴν ἀναλογίαν τῆς ἐνυπαρχούσης εὐαρμοστίας, τὴν 
ix τοῦ θείου νεύματος ἐνέργειαν ἐπαγάγῃ. Οὐ 
μόνον δὲ dj τῶν παθῶν χαταστολὴ ἀναγχαία εἰς τὸν 
εὐτρεπισμὸν τῆς ὑποδοχῆς τοῦ Ἡνεύματος, ἀλλὰ, καὶ 
τὸ μέτρον τῆς περὶ τὴν πίστιν διαθέσεως, χαὶ τὸ 
συμφέρον αὐτοῦ τε τοῦ ὑποδεχομένου (32) τὴν χάριν, 
καὶ τῶν xarà χαιρὸν ἀχουοντων, f] καὶ stc ὕστερον 
μεθτξόντων τῆς ix. τῶν προφητῶν ὠφελείας. Δίδοται 
γὰρ, φησὶν, ἑκάστῳ ἡ φανέρωσις τοῦ Πνεύματος 
πρὸς τὸ συμφέρον. xal πάλιν. Κατὰ τὴν ἀναλο- 
γίαν τῆς πίστεως. ᾿Ανέφιχτον μέντον (33) τὸ τῇ ἀν- 
θρωπίνῃ φύσει παραστῆσαι τὸν λόγον τῆς διαφόρου 
ἐνεργείας παρὰ τοῦ θείου Πνεύματος τοῖς ἀξίοις ἐγγινο- 
μένης: καθ᾿ ὅν ὁ μὲν προφητείαν πιστεύεται, 


καὶ ταύτην ἐπὶ τοσόνδε. Ὁ δὲ χαρίσματα ἰαμάτων λαμ- C 


θάνει, καὶ ταῦτα τηλιχάδε (34) καὶ ἄλλος ἐνεργήματα 
δυνάμεων μειζόνων fj, μιχροτέρων. Ταῦτα γὰρ μόνος 
οἶδεν ὁ τῇ ἑκάστου ψυχῆς ἀξίᾳ ἐνατενίζων, καὶ τοῖς 
ἀθεωρήτοις τῆς δικαιοσύνης μέτροις διαιρῶν ἑχάστῳ 
τὰ πρὸς ἀξίαν. 

3. Πῶς προεφήτευον 'al. καθαραὶ xai διάτυγεῖς ψυ- 
yal; Οἱονεὶ χάτοπτρα γινόμενα τῆς θείας ἐνεργείας, 
τὴν ἔμφασιν τρανὴν καὶ ἀσύγχυτον καὶ οὐδὲν ἐπιθο- 
λουμένην ix τῶν παθῶν τῆς σαρχὸς ἐπεδείχνυντο. Ha- 
σι μὲν (35) γὰρ πάρεστι τὸ ἅγιον Ἠνεῦμα: ἀλλὰ τοῖς 
μὲν χαθαρεύουσι τῶν παθῶν τὴν ἰδίαν ἐμφαίνει δύ- 
ναμιν' τοῖς δὲ τὸ ἡγεμονιχὸν συγχεχυμένον ἔχουσιν 
ἀπὸ τῶν τῆς ἁμαρτίας σπίλων, οὐχέτι. Δεῖ δὲ πρὸς 
τῇ χαθαρότητι xal τὸ ὁμαλὸν τῆς εὐσταθοῦς (36) xa- 


auditorem intelligentem **. Nobis vero precandum 
ut accipiamus sapientia, ac scientie, neque non 
doctrine donum,ut omnia simul concurrentia for- 
mam omnia veritatie que prophetia continetur, in 
principali animi nostri parte imprimant. Opus est 
autem sermone scientie ad contemplanda Spiritus 
arcana: sermone vero sapientie, ad apparanda et 
excolenda ea que contorte ac paucis sunt prolata. 
Siquidem sapientie proprium est producere sermo- 
nem. Ait enim : Produxi sermones, et non. attendi- 
stís **. Preterea doctrine domum pertinetad sedifi- 
cationem audientium.Itaque ex liberi arbitrii motu 
in anima ejus qui sit prophetaturus, prejaceat ne- 
cesse est quaedam babilitas, ut verbum illud quod 
est in omnibus, dum magis compositos deligit ani- 
mos, in quibus nec exiguus affectuum animi motus 
dissonat cum ratione juxta analogiam precedentis 
aptitudinis,divini Spiritus inducat efficaciam. Ne- 
que vero solum requiritur affectuum sedatio,ut quis 
ad suscipiendum Spiritum paratus sit et aptus,ve- 
rum etiam quidam in animo erga fidem modus,uti- 
litasque, tum hujus qui gratiam accipit, tum illo- 
rum qui in tempore audiunt : aut eorum etiam qui 
in posterum ex prophetis fructum percepturi aunt, 
Datur enim, inquit, unicuiquo manifestatio Spiritus 
ad utilitatem V ; ac rursus : Secundum rationem fi- 
dei *. Sane supra nature vires est, exhibere ra- 
tionem modumque diverse operationis,quae a.8pi- 
ritu divinoaccidit in his qui merentur.Juxta quam 
huic prophetia committitur,et id quidem ad certum 
modum.Alius accipit dona sanationum, atque ea ad 
certam mensuram;alius vero operationes virtutum, 
majorum aut minorum. Enim vero solus ista novit 
qui cujusque anime meritum penitus intuetur, et 
invisibilibus justitl& mensuris qus ex merito sunt 
unicuique distribuit. 

3. Quomodo prophetabant pure ac pellucide 
anime? Nempe ee velut specula facte divinse ope- 
rationis,imaginem integramincoufusamque et nulla 
ex parte affectibus carnis turbatam representa- 
bant.Nam omnibus quidem adest Spiritus sanctus: 
sed iis qui puri sunt affectibus, peculiarem exhibet 
virtutem ; at veroiis quorum mens peocati sordi- 
bus perturbatur, minime. Oportet autem preter 
puritatem, constantis animi equabilitatem exhi- 


ταστάσεως ἐπιδείχνυσθαι. Οὐ γὰρ ὁ ἀνωμάλως ἔχων ἢ bere. Neque enim qui inequalis est animi circa ca- 


πεοὶ σωφροσύνην, χαθαρὅς" ἀλλ᾽ ὁ «à φρόνημα τῆς 
σαρχὸς ὑποτάξας τῷ []νεύματι. “Ὥσπερ γὰρ αἱ τῶν 
προσώπων" ἐμφάσεις οὐχ ἐν πάσαις ταῖς ὅλαις γί- 
Ὑνόγται, ἀλλὰ ἐν τὰϊς λειότητά τινα καὶ διαφάνειαν 
χεχτημέναις" οὕτως οὐχ ἐν πάσαις ταῖς ψυχαῖς ἣ 


€ ἴ58. ΠΙ|, 2. '* Prov. 1, 24. " I Cor. ΧΙΙ, 7. 


30) Aquila, Symmachus et Theodotio pro λόγους 
ediderunt, χεῖρά μου, manum meam. 

31) Reg. secundus, ἐν. 

32) Idem codez, δεχομένου. 

33) Ita quatuor mss. At editi, μέν. 


0o 


Stitatem, purus est, sed qui carnis petulantiam 
subjecit Spiritui. Quemadmodum enim vultuum 
imagines non in qualibet materia redduntur, sed 
in his duntaxat que levorem ao perluciditatem 
quamdam obtinent ; ita non in quibuslibet mentibus 


δ᾽ Rom. xit, 6. 


35) Sic mss. tres. Deest μέν in editis. 
36 jn secundus cum utroque Combef., εὐστα- 
vc. Editi, 


is Reg. secundus, δὲ τηλικαῦτα, 
εὐπειθοῦς. 


123 


APPENDIX OPERUM S. BASILII MAGNI. 


194 


operatio Spiritus,sed in iis quse nihil habent obli- À τοῦ Πνεύματος ἐνέργεια, ἀλλ᾽ ἐν ταῖς μηδὲν σχωλιὸν 


quum,nihil oblortum.Candida quidem nix, verum 
imagines intuentium non representat, propterea- 
quod inequalis est,e concreta spuma constans.Lao 
album, δι non recipit imagines, eo quod et ipsi 
exiguae quapiam insintbullulae.Contra,in aqua licet 
nigra relucet 880 forma ob levorem. Ita videlicet 
vite inequalitas nequaquam idonea est ad susci- 
piendam divinam operationem. Ergo cum anima 
omni virtutis studio dedita ex vehementi in Deum 
amore, perpetuo Dei memoriam sibi impressam 
servat ; atque hoc modo Deum velut in se ipsa in- 
habitantem reddit; ex vehementissima in Deum 
intentione et arcano amore, numine aíflata, digna 
prophetis dono evadit, Deo divinam virtutem im- 
pertiente, animique oculos aperiente, ad intelli- 
gendas quas velit speculationes.Quapropter et pro- 
phete ante videntes vocabantur : proptereaquod 
futura perinde quasi presentia fuissent, prospice- 
rent. Sed magis inducemur ad intelligendum pro- 
pheticum afflatum ex visis, quie in somnis accidunt. 
Quemadmodum enim visis principali animi parli 
impressis, urbes aut regiones magnitudine acjpul- 
chritudine prestantes,uut animalia supra naturam 
conspicimus : aut etiam verborum aliquorum me- 
moriam, que auribus hausta sint, sepenumero 
obtinemus ; cumque tam multa, tamque nova spe- 
ctemus in nobis et audiamus,haud jam vere quid- 
quam corporeo sensu videmus, neque audimus: 
itidem et divinorum ac jbestorum virorum mens, 
aliquando quidem per apertam visionem,aliquando 


vero per somnium impressis imaginibus, divinis C 


sermonibus 80 visis impletur,cum neque per oculos 
imagines eorum que videntur,revooarit,neque per 
aures aeris ictum, a voclae edende instrumentis 
profectum,ucceperit.Neque enim sublimis illethro- 
nus, et elevatus,aliquid erat foris subsistens , ne- 
que rursus in eo sedens, quem vidit Isaias 53: 64 16 
ille electrinus ab ilibus rursum,igneus autem ab 
ilibus deorsum, qui apud Ezechielem deacribitur*?, 
erat specie humama.Sed horum mens majore qua- 
dam virtute in earum rerum, contemplatione mo- 
rabatur, Spiritu divinam naturam per enigmata 
representante. 

4. Vident autem prophete non futura solum 
verum etiam que in rebus presentibus sunt abdita. 


ἐχούσαις, μηδὲ στραγγαλιῶδες. Ἢ χιὼν λαμπρὰ, 
ἀλλ᾽ εἰκόνας τῶν ἐγχυπτόντων (37) οὐ δείκνυσι, δι- 
ὁτι τραχεῖά ἐστιν ἐχ πεπηγότων ἀφρῶν συγκειμένη. 
Τὸ γάλα λευκὸν, ἀλλ’ οὐ παραδέχεται τὰς εἰκόνας, 
διότι καὶ αὐτῷ μικραὶ τινὲς εἶσι πομφόλυγες. Ὕδατι 
δὲ καὶ μέλανι (38) μορφὴ ἐμφαίνεται διὰ λειότητα. 
Οὕτως ἄρα τὸ ἀνώμαλον τοῦ βίου πρὸς ὁποδοχὴν 
θείας ἐνεργείας ἀνεπιτήδειον. “Ὅταν οὖν ψυχὴ πάσῃ 
ἀσχήσει ἀρετῆς ἑαυτὴν ἐπιδοῦσα, τῷ σφοδρῷ περὶ 
Θεὸν φίλτρῳ διηνεκῶς μνήμην Θεοῦ ἐντυπωθεῖσαν 
αὐτῇ διασώζῃ, καὶ τούτῳ τῷ τρόπῳ οἷονεὶ ἕνοικον 
αὑτῇ (39) τὸν Θεὸν εἶναι xatacxtodan ἐκ τῆς πρὸς 
τὸν Θεὸν σφοδροτάτης ἑνατενίσεως, καὶ τοῦ ἀῤῥήτου 
φίλτρου θεοφορουμένη, ἀξία τοῦ κατὰ τὴν προφη- 
τείαν χαρίσματος γίνεται, διδόντος θείαν δύναμιν τοῦ 
Θεοῦ, χαὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς τῆς ψυχῆς διανοίγοντος εἰς 
κατανόησιν ὧν βούλεται θεαμάτων. Διὸ. καὶ ot προ- 
φῆται ἔμπροσθεν (40) βλέποντες ἐχαλοῦντο, παρὰ τὸ 
ὡς παρόντα τὰ μέλλονια πποορᾷν. Προσαχθησόμεθα 
δὲ μᾶλλον εἰς τὸ ἰδεῖν τὸ προφητικὸν χίνημα Ex τῶν 
κατ᾽ ὄναρ φαντασμάτων. Ὥσπερ γὰρ ἐν ταῖς καθ᾽ 
ὕπνον φαντασίαις τοῦ ἐγεμονιχοῦ τῆς ψυχῆς ἡμῶν 
τυπουμένου, πόλεων ἤ τόπων μεγέθει (41) καὶ κάλ- 
λει διαφερόντων, ἤ ζώων ὑπὲρ τῆν φύσιν γινόμεθα 
θεαταί’ ἤ καὶ λόγων τινῶν μνήμην διὰ τῆς ἀχοῆς 
ἐμπεσόντων, πολλάχις παραχατέχομεν' καὶ τοσού- 
tov περὶ ἡμᾶς θεαμάτων τε (42) παραδόξων καὶ 
ἀχουσμάτων ὄντων, οὔτε τι εἴδομεν χατὰ ἀλήθειαν 
σωματικῇ αἰσθήσει, οὔτε ἠχούσαμεν᾽ οὕτω xxl τὸν 
τῶν θείων xal μαχαρίων ἀνδρῶν (43) νυῦν, ποτὲ 
μὲν ὅπαρ, ἄλλοτε δὲ ὄναρ τυπούμενον, λόγων τε 
θείων xai θεαμάτων πληροῦσθαι" οὔτε δι’ ὀφθαλμῶν 
τὰς εἰκόνας τῶν ὁρωμένων ἀναμαξάμενον, "οὔτε δι’ 
ὥτων αέρος πληγὴν ἐκ τῶν φωνητιχων ὀργάνων προ- 
ἐλθοῦσαν ὑποδεξάμενον. Οὐ γὰρ ἔξωθέν τι ὁποχείμε- 
vov ἦν ὑψηλὸς θρόνος xal ἐπηρμένος" οὐδὲ ὁ ἐπ’ 
αὐτοῦ καθήμενος (14), ὃν εἶδεν ὁ ἹἸσαίας" οὐδὲ dv- 
θοωποειδὴς, ὃ ἡλέκτρινος μὲν τὰ ἀπὸ ἀσφόος ἄνω, 
πύρινος δὲ ἀπὸ ὀσφύος ἐπὶ τὰ χάτω, ὁ παρὰ τῷ 'Ic- 
ζεχιήλ᾽ ἀλλ᾽ ὁ μὲν νοῦς αὐτῶν, δυνάμει wpti- 
τονι (45), ἐν θεωρίᾳ τούτων ἐγένετο, δι’ αἰνιγμάτων 


τοῦ Πνεύματος τὴν θείαν φύσιν παραδειχνύντος. 


4, Ὁρῶσι δὲ οἱ προφῆται οὐ τὰ μέλλοντα μόνον, 
ἀλλὰ xal τῶν παρόντων τὰ λανθάνοντα, ὥς φησι Ηαῦ- 


Quemadmodum ait Paulus : δὲ vero prophetetis, in- ἢ λος᾽ ᾿Εὰν δὲ προφητεύητεο, εἰσέλθῃ δὲ τις ἄπι- 


grediatur autem aliquis infidelis, αἰ indoctus, oc- 
culta cordis illius manifesta fiunt. Aut quemad- 


!! [sa. vr, 1.  Ezeoh. vir, 2. ^ I. Cor. xiv, 24. 


(37) Sic codices tres. Editi vero, ἐγκοπτόντων. 
(38) Itaantiquus Combefisii codex et Reg. secun- 
dus. Alter Combef. cum editis, μέλαινα, 

(39) Reg. secundus, ἔνοιχον tv αὐτῇ. 

. (40) Basilius, si tamen ejus hec sunt,male acci- 
pit id quod legitur [ Reg. rx, 9, ut recte ac pru- 
denter adnotavit Combefisius. Etenim illud, ἔμπρο- 
σθεν, voci ἐχαλοῦντο, non voci βλέποντες, jungen- 
dum esse nemo, qui looum Soripturee legerit, infi- 
ciabitur. Quare optime interpretatus ost Symma- 


στος ἢ ἴδιώτης, tà κρυπτὰ τῆς καρδίας αὐτοῦ 
φανερὰ γίνεται. dj ὡς ὁ Ἑλισσαῖος᾽ Οὐχὶ ἡ καρ- 


chus, dum ita soripsit, τὸν γὰρ προφήτην τότε ἐχά- 
λουν κατὰ τὸ ἀρχαῖον, ἀρῶντα, Nam eum qui tunc 
propheta eral, vocabant antiquitus, Fidentem. 

(41) Sic tres mss. Editi vero, μεγέθη, male. 

(42) Reg. secundus, θεαμάτων τε καὶ παραδόξων. 

$3) Sic Reg. secundus. Editi cum duobus mss., 

v ρῶν xai μαχαρίων. 

4) Reg. secundus, καθεζόμενος. 

45) Ita Regii primus, secundus et tertius, Editi, 
κρείττων. 


COMMENT. IN ISAIAM PROPHETAM. PROOEMIUM. 


126 


δία μου ἐπορεύετο μετὰ σοῦ, dv(xa ἀνέστρεψεν Α modum Eliseus:Nonne cor meum ambulabat tecum 


6 ἀνὴρ, μετὰ τοῦ ἅρματος αὐτοῦ, εἷς συνάντησίν 
σοι (460); Ἔστι δὲ προφητεία xal ἧ δι’ ὀνείρων 
πρόγνωσις, ὡς τῷ 'Ius3p ἐν Αἰγύπτῳ, καὶ τῷ Δα- 
νιὴλ ἐπὶ τῆς Βαδυλωνίας, ἐδείχνυτο. Ηῶς οὖν xal 
Φαραὼ, καὶ Ναδουχοδονόσορ; Ὅτι περὶ τῶν κοσμι- 
κῶν καταστάσεῶν τοὺς κρατοῦντας, ἔδει προδλέπειν, 
ἵνα πιστεύηται. Méx δὲ xal Βαλαὰμ προφητεύει καὶ 
Καϊάφας ; Ὅτι χακεῖνοι τοὺς πειθομένους εἴχον" xai 
6 μὲν ὡς ἀρχιερεὺς, ὁ δὲ ὡς μάντις. Οὐ γὰρ ψυχῆς 
καθαρότης ἐνταῦθα, οὐδὲ διαύγεια νοῦ ἐνορῶντος 
Θεὸν, καὶ τὴν ἐκεῖθεν δύναμιν ἐπισπῶντος (A7): ἀλλ᾽ 
οἰχονομικῶς ἐν αὐτοῖς ὁ λόγος, οὐ κατὰ τὴν ἀξίαν, 
ἀλλὰ πρὸς τὸν καιρόν. Ζητήσεις δὲ εἰ τὰ παρά (ἀ8) 
τῷ Ἡσαΐᾳ καὶ τῷ Ἰεζεκιὴλ ὁπτασίαι εἰσὶ, διὰ τοιῶνδε 
φαντασιῶν ἑωραμέναι, fj θεολογίαι, δι᾽ αἰνιγμάτων τοῦ 
Πνεύματος τὰ τῆς θεότητος ἡμῖν ἰδιώματα καταγγέλ- 
λουσαι (49); 


cum reverteretur vir cum curru suo tibi obviam 9 ? 
Est autem et prophetia,cum aliquid per somnium 
prescitur, quemadmodum Joseph in /Egypto et 
Daniel in Babylone revelaiio facta est. At quomodo 
igitur et Pharao et Nabuchodonosorfutura prescie- 
runt? Nempe de mundanarum rerum statu oporte- 
bat dominos previdere, uti his fides haberetur. 
Quomodo vero etiam Balaam prophetat et Caiphas? 
Nimirum quod hi quoquehabebant quibus impera- 
bant:hic quidem tanquam sacerdotum princeps,ille 
881 vero, tanquam vates. Neque enim hie puri- 
tas animi fuit in causa, neque mentis illustratio 
Deum contemplantis, atque inde virtutem haurien- 
tis: sed certa quadam dispensatione illis conti- 
git sermo, non pro merito, sed pro temporis 
opportuuitate. Queres autem, an ea que leguntur 
apud [saiam et Ezechielem, sint visiones per hu- 


jusmodi phantasias conspecta, an potius rerum divinarum doctrina, per Spiritus enigmata divinita- 


tis proprietates nobis significans ? 

5. Qao; δέ τινες ἐξεστηχότας αὐτοὺς προφητεύειν, 
ἐπιχαλυπτομένου τοῦ ἀνθρωπείου νοῦ παρὰ τοῦ 
Πνεύματος. Τοῦτο δὲ παρὰ τὴν ἐπαγγελίαν ἐστὶ τῆς 
θείας ἐπιδημίας, ἔκφρονα ποιεῖν τὸν θεόληπτον, καὶ 
ὅτε πλήρης γέγονε τῶν θείων διδαγμάτων (50), τότε 
xal τῆς o'xslaq ἐξίστασθαι διανοίας, xal ἄλλους μὲν 
ὠφελοῦντα δι’ ἑαυτοῦ, αὐτὸν δὲ τῆς ἐχ τῶν ἰδίων λό-- 
γῶν ἀπολείπεσθαι ὠφελείας. Ὅλως δὲ, τίνα λόγον 
ἀχόλουθον ἔχει, ἐκ τοῦ τῆς σοφίας Πνεύματος μεμη- 
νότι παραπλήσιον γίνεσθαι, καὶ ἐκ τοῦ τῆς γνώσεως 
Πνεύματος τὸ παραχολουθητιχὸν ἀπούάλλειν (51); 
᾿Αλλ’ οὔτε τὸ φῶς τυφλότητα ἐμποιεῖ, ἁλλὰ τὴν ἐκ 
φύσεως ἐνυπάρχουσαν ὁρατικὴν δύναμιν διεγείρει" 
οὔτε τὸ Πνεῦμα σχότωσιν ἐμποιεῖ ταῖς ψυχαῖς, ἁλλὰ 
πρὸς τὴν τῶν νοητῶν θεωρίαν τὸν ἀπὸ τῶν τῆς 
ἁμαρτίας κηλίδων καθαρεύοντα νοῦν διανίστησι. Πο- 


νηρὰν μὲν οὖν δύναμιν συγχυτιχὴν εἶναι διανοίας, 


ἐπιδουλεύουσαν τῇ ἀνθρωπίνῃ φύσει, οὐκ ἀπίθανον" 
θείου δὲ νεύματος mapoudiav "t3utÜ τοῦτο λέγειν 
ἐνεργεῖν, ἁσεθές. Ἔπειτα, εἴ σοφοὶ οἱ ἁγιοι, πῶς 
οὐχ ἔπηχολούθουν τοῖς προφητευομένοις ; Σοφὸς γὰρ, 
φησὶ, νοήσει τὰ ἀπὸ τοῦ ἰδίου στόματος" ἐπὶ δὲ 
χείλεσι φορεῖ ἐπιγνωμοσύνην. El δὲ ὅτι ἐξέστη (52) 
᾿Ισαὰν ἐπὶ τῇ εἰσόδῳ τοῦ υἱοῦ σὐτοῦ, xal Δαδὶδ εἴπεν 
bv τῇ ἐχστάσει αὐτοῦ, διὰ τοῦτο τὴν παραφορὰν κα- 


5. Porro &unt qui dicant eos furore ac insania 
correptos prophetare, humana mente ἃ Spiritu 
absorpta. Verum id abhorret a professione, divine 
presentie, ut amentem reddat, qui a numine cor- 
ripitur,cumque plenus divinorum decretorum esse 
ceperit, tum a sua ipsius mente excidat, et qui . 
aliis ex sese prebeat utilitatem, ipse ex propriis . 
sermonibus nihil capiat emolumenti.In summa,qua 
ratione consentaneum est, ut quis per sapientie 
Spiritum, simillimus insano evadat, ac ex intelli- 
gentiee Spiritu vim amittat intelligendi?Quin potius 
neque lumen cecitateni parit, verum videndi fa- 
cultatem ἃ natura insitam expergefacit ; neque 
Spiritus tenebras inducit &nimis, sed-ad contem- 
plationem rerum intelligibilium,mentem ἃ peccati 
maculis puram excitat. Non quidem dissimile veri 
est, improbàmi potestatem, nature humane insi- 
diantem, confundere mentem : sed idipsum per 
Spiritus divini presentiam effici, dicere impium 
est. Ad heo, si sapientes sunt sancti, quomodo 
eoruin qua vaticinio edebant, intelligentiam non 
sunt assecuti ἢ Sapiens enim, iuquit, intelliget qua 
ab ore proprio proficiscuntur : in labiis autem portat 
intelligentiam" .Quod si quoniam Isaac in ingressu 
filii sui obstupuit ", et quoniam David dixit in 


ταψεύδονται τῶν ἀγίων, γινωσχέτωσαν τὴν ἔχπληξιν ἢ excessu suo  : ob id fingunt sanctos mentis suem 


ἕχστασιν εἰρῆσθαι’ ὡς τὸ, ᾿Εξέστη ὁ οὐρανὸς, xal 
5 [V Reg. v, 26. Μ Prov. xvi, 23. 


(δ) Codices duo, σου. Mox uterque Combef., ὡς 
tp ᾿Ιωσὴφ.... καὶ τῷ Δανιήλ. Editi, ὁ ᾿Ιωσὴφ... 
xai Δαν'ἡλ. 

(47) Reg. secundus, ἐνταῦθα, οὐδὲ νοῦς ἀνθρώπων 
ὁ ὥντων Θεὸν, xai τὴν ἐκεῖθεν δύναμιν σπῴντων, 
Neque mens hominum intuentium Deum, indeque 
viriulez haurientium. Regii primus et tertius non 
aliter atque editi,nisi quod pro ἐπισπῶντος habeant 
"^ (48) Sio Reg. primus. Duo alil mss., εἰ παρά. 

)| e. pri e. 9 

Edif καρά. 


, δἰ αἱ 


compotes non esse; noverint admirationem ac stu- 


δ Gen. xxvi, 33. δ᾽ ῥα], cxv, 2. 


40) Regii primus et secundus, χαταγγέλλουσαι. 
Editi καταγγέλλοντος, non ita recte. " 

(50) Reg. secundus, χαρισμάτων. . 

(51) Codices tres, ἀποδάλλειν. Non longe hino 
Reg. secundus, τυφλότητα ποιεῖ, Subinde idem co- 
dex, Πνεῦμα τὸ ἅγιον. 

(52) 1llud, ἐξέστη, potest nonnunquam ita acoipi, 
ut quamdam mentis alienationem significet. Vulga- 
ta, Expavit Isaac stupore vehementi. Aliquando post 
Reg. rtius, διὰ τοῦτο τὴν περιφοράν, haud emen- 

ate. 


121 


APPENDIX OPERUM 8. BASILII MAGNI. 


porem appellatum esse mentis excessum. Cujus- A 4 γῆ ἕφριξε. Χρὴ δὲ ἀπὸ τῶν κοινῶν ἐννοιῶν ὧρμη- 


modi est illud:Obstupuit οοἰατ,οὶ horruit terra ὅ9, 
Porro fatendum est a communibus principiis pro- 
fectos nosea que secundum litteram contraria sunt, 
1n Deo non intelligere. Quale est juxta. communes 


μένους, περὶ Θεοῦ τὰ ἐναντιούμενα, ὅσον ἐπὶ τῇ λέξει, 
ὁμολογεῖν, μὴ νοεῖν. Οἷον, xatà τὰς χοινὰς προ- 
λήψεις ἐστὶ (53) τὴν θείαν φύσιν ἀγαθὴν, xal ἀόργητον 


καὶ δικαίαν ὁμολογεῖν. 


&oceptiones, divinam naturam, bonam, ire expertem ac justam esse confiteri. 


6. Quale si Scriptura Deum irasoi, moerore 
affici, &ut penitere, aut preter meritum aliquo uti 
dicat : quid sibi velint verba querendum est; 80 
sollicite cogitandum quomodo ea restituere possi- 
mus. Non autem oportebit preolaras de Deo opi- 
niones subvertere. Atque ad eum modum citra 
offensam tn Scripturis versabimur, dum et ex iis, 
qua facile percipi possunt, adjuvabimur, et ab iis 
que sunt intellectu difficiliora, non offendemur. 
Quod si quis illud divine Soripture vitio vertat, 
quod non doceat, neque producat ea que prodesse 
possint, is perpendat universam rerum mortalium 
ordinationem, non solum in 8892 spiritualibus, 
verum etiam in inferioribns,atque ad vitam perti- 
nentibus negotiis ; consideretque eam vim,que gu- 
bernat universa,brutisanimalibus facilem ad vitam 
tuendam occasionem tribuisse, alimentum ultro 
prebens,operimentum sponte agnatum, e pilis aut 
plumis indumenta : hominem autem solum,nudum 
producens ; rationem omnium illorum vice dedit, 
per quam artes reperte sunt, quibus illa sibi sup- 
peditet, puta, architectura, textoria, agricultura, 
eraria fabrica; quandoquidem quod deerat corpo- 
ribus,id animus per rationis copiam supplet.Quem- 
admodum igitur opifex noster in his commoditates 
vite nobis haud invidens, omnia una nobiscum si- 
militer brutis produci ac procreari non permisit ; 
sed velut ingenii exeroitium rerum necessariarum 
inopiam nobis excogitavit ; itidem et in Scripturis 
data opera voluit esse obsouritatem ad mentis 
nostre utilitatem, vim ipsius ao virtutem exci- 
tans. Primum quidem, ut his occupata, a deterio- 
ribus avooetur. Deinde quod que labore parta 
sunt, ea, nescio quo pacto, magis amantur, que- 
que longo tempore contingunt, constantius per- 
manent.Porro que facile parantur,his non perinde 
avide fruimur. Negligitur enim rerum obviarum 
copia, neque ulla custodia dignas ducit,qui possi- 
det. Quapropter et somniorum obscura et involuta 


est ratio,itaut non mediocrem desideret animi saga- ἢ 


citatem, habentque insomniorum enigmata pluri- 
mum affinitatis cum iis que in Scripturaallegorico 
ct arcanosensu signiflcantur. Unde et Joseph et Da- 
niel per prophetie donum 'somnia dignoscebant, 
quandoquidem ipsa per se cogitationis vis non sa- 
tis valet ad veri indaginem. Denique accedit huo 
quod vite quoque puritas requiritur, ut ad navan- 
dam virtuti morali operam,id quod inScripturis ob- 
volutum est,dignoscamus.Requiritur autem preter. 


9 Jerem. i1, 12. 


(65) Ita Regii primus et tertius. Deest ἐστί in 
editis. Reg. secundus, τοῦτ᾽ ἔστι τὴν θείαν. 


6. ᾿Βὰν οὖν ὀργιζόμενον, fj λυπούμενον, ἣ μεταμε- 
λόμενον, fj μὴ κατ᾽ ἀξίαν τινὶ χρώμενον ἣ Γραφὴ 
λέγει, ζητεῖν προσήχει τὸ τῆς λέξεως βούλημα, καὶ 
μεριμνᾷν, τίνα τρόπον ἁποχαταστῆσαι δυνηθῶώμεν' 
οὐχὶ δὲ ἀνατρέπειν τὰς ἀξιολόγους περὶ Θεοῦ ὁπολή- 
ψεις. Καὶ οὕτως ἁπροσχόπως ἐντευξόμεθα ταῖς Γρα- 
Qai, ἀπὸ μὲν τῶν εὐλήπτων ὠφελούμενοι, ἐκ δὲ τῶν 
ἁσαφεστέρων οὐ παραύθλαπτόμενοι. ᾿Βὰν δέ τις ἐγ- 
καλῇ τῇ θείᾳ Γραφῇ, ὡς οὐ διδασχαλικῇ οὐδὲ ἐνεργη- 
^f τῶν ὠφελείσθαι δυναμένων, καταμανθανέτω 
πᾶσαν τὴν τῶν ἀνθρωπίνων διακόσμησιν, οὐχ ἐν τοῖς 
πνευματιχοῖς μόνον, ἁλλὰ καὶ ἐν τοῖς ὑποδεεστέροις 
καὶ τοῖς χατὰ τὸν βίον πράγμασιν' ὅτι τοῖς μὲν ἁλό- 
γοις εὔκολον ἔδωχε τὴν πρὸς τὸ (jv ἀφορμήν" τρο- 
φὰς αὐτομάτους, καὶ σχέπην αὐτοφυᾶ' καὶ τὰ ix 
τριχῶν καὶ πτερῶν ἐνδύματν dj τὰ σύμπαντα olxo- 
νομοῦσα δύναμις ἐχαρίσατο τὸν δὲ ἄνθρωπον γυ- 
μνὸν παραγαγοῦσα, λόγον ἔδωχεν ἀντὶ πάντων, δι’ 
οὗ αἵ τε (54) ποριστικαὶ συνέστησαν τέχναι, οἴχοδο- 
μικὴ, ὑφαντιχὴ, γεωργία; χαλκχευτιχή᾽ τὸ τοῖς σώ- 
μασιν ἐνδέον ἀναπληρούσης τῆς ψυχῆσ τῇ παρουσίᾳ 
τοῦ λόγου, Ὥσπερ οὖν ἐν τούτοις, οὐχὶ βασκαίνων 
ἡμῖν πρὸς τὸ ζῇν ἀφορμῶν, παραπλησίως τοῖς ἀλό- 
γοις συναπογεννηθῆναι πάντα ὁ δημιουργὸς ἡμῶν οὐ 
συνεχώρησεν, ἁλλὰ τὴν ἕνδειαν τῶν ἀναγκαίων, γυ- 
μνάσιον ἡμῖν τῆς διανοίας ἐμηχανήσατο" οὕτω καὶ 
τὴν ἐν ταῖς Γραφαῖς ἀσάφειαν ἐπ’ ὠφελείᾳ τοῦ νοῦ 
διεγείρων αὐτοῦ τὴν ἐνέργειαν, ἐπετήδευσε. Πρῶ- 
τον μὲν, ἵνα τούτοις ἐνασχολούμενοσ τῶν χειρόνων 
ἀφέλχηται " ἕπειτα ὅτι τὰ πόνῳ χτηθέντα μᾶλλόν 
πὼς ἀγαπᾶται, χαὶ τὰ διὰ μαχροῦ χρόνου προσ- 
γενομενα μονιμώτερον παραμένει" ὧν δὲ ῥᾳδία ἡ 
χτῆσις, οὐ περισπούδαστος dj ἁπολαυσις. Εὐκατα- 
φῆονητος γὰρ ἡ τῶν προχείρων παρουσία, xal οὐδε- 
μιᾶς φυλαχῆς ἀξιουμένη τοῖς ἔχουσι. Διὰ τοῦτο καὶ 
ἡ τῶν ὀνείρων φύσις ἀσαφὴς xal πλαγία, καὶ οὐ 
μιχρᾶς δεομένη τῆς lx τοῦ νοῦ ἐντρεχείας" καὶ πολλὴ 
συγγένεια πρὸς τὰ ἐχ τῶν ὀνείρων αἰνίγματα τοῖς 
κατὰ ἐπίχρυψιν ἐν τῇ Γραφῇ δηλουμένοις. Ὅθεν καὶ 
Ἰωσὴφ x«l Δανιὴλ τῷ προφητιχῷ χαρίσματι τὰ 
ὀνείρατα διεγίνωσχον, ἑπειδὴ οὐχ αὐεάρχη τὰ τῶν 
ἐννοιῶν πρὸς τὴν θήραν τῆς ἁληθείας. Πρὸς δὴ τοῦτο 
χρεία τῆς ἕν τῷ βίῳ καθαρότητος, ὥστε καὶ πρὸς 
τὴν τῆς ἠθικῆς ἀρετῆς ἑἐπιτήδευσιν τὸ ἐν (55) ταῖς 
Γραφαῖς χεκαλυμμένον διαγνωσθῆναι. Χρεία δὲ πρὸς 
τῇ καθαρότητι τοῦ βιου χαὶ τῆς ἕν ταῖς Γραφαῖς δια- 
τριθῆς, ἵνα τὸ σεμνοπρεπὲς xal μυστιχὸν τῶν θείων 
λογίων tx τῆς συνεχοῦς μελέτης ἐντυπωθῇ τῇ ψύχῃ. 
Ὅτι δὲ βίου ὅλου δεῖται dj τῶν θείων λόγων μελέτη, συν- 


5 AY «s, Forte. αἴγε, Eprr. 
(56 Editi, ἐπί, At mss. tres, iv. 


449 


ΟΟΜΜΕΝΤ. ΙΝ ISAIAM PROPHETAM. PROOEMIUM. 


130 


ἰίστησιν (50) ὁ Μωσέως βίος" ὃς ἐπὶ μὲν τῇ πρώτῃ A vite puritatem assidua in Scripturis exeroitatio;ut 


τεσσαραχονταετηρίδι ἐπαιδεύθη [τὰ Αἰγυπτίων, ἐπὶ 
δὲ τῇ δευτέρᾳ τεσσαραχονταετηρίδι ἐπὶ προφάσει 
ποῦ ποιμαίνειν ἐπὶ τὰς ἐρημίας ἀναχωρήσας, τῇ 
θεωρίᾳ τῶν ὄντων ἀπεσχόλασε. Καὶ οὕτω λοιπὸν τῆς 
τοῦ Θεοῦ ἐπιφανείας ἀξιωθεὶς μετὰ τὴν δευτέραν 
τεσσαραχονταετηρίδα, ἄκῳν, ὑπὸ τῆς φιλανθρωπίας 
τοῦ Θεοῦ, πρὸς τὴν τῶν ἀνθρώπων ἐπιμέλειαν κατ- 
ηνέχθη. Καὶ οὐδὲ τότε διηνεχῶς τῷ πραχτιχῷ παρ- 
ἐμενε βίῳ, ἀλλὰ καὶ πρὸς τὸν ἐποπτικὸν ἐπανήει 
πολλάκις. Ὅθεν καὶ εἷς τὴν Αἴγυπτιαχὴν εἰδωλομα- 
νίαν ὅλα ὁπηνέχθη (57) τὰ πλήθη, τῷ Θεῷ συνόντος 
τοῦ ἁγίου ἀνδρὸς ἐν τῷ ὄρει. 


majestasatque arcanum divinorum eloquiorum per- 
petua meditatione animo imprimatur.Ceterum, ad 
divinorum verborum exercitationem, totam vitam 
impendi oportere Moysis vita demonstrat: qui qui- 
dem primis quadraginta annis ZEgyptiis disciplinis 
institutus est ; alteris autem annis quadraginta hoo - 
pretextu tanquam pasturus oves,in solitudines se- 
cedens,rerum contemplationi operam dedit. Atque 
ita deinceps post hos quadraginta annos Dei vi- 
sione dignus habitus, invitus; per Dei in homines 
studium, ad bominum curam descendit.Quanquam 
ne tum quidem assidue in negotiali vita perseve- 


ravit,verum subinde ad contemplativam revertebatur. Unde et ad /Egyptia cum idolorum cultum uni- 
versa inducta est multitudo, viro illo sanoto in monte cum Deo colloquente. 
7. Τοιοῦτος δέ τις xal ὁ 'HAlac, τὸν τῶν ἀνθρώπων αὶ 7. Hujusmodi fuitet Elias, hominum tumultum 


ὄχλον ἀποδιδράσκων, καὶ περὶ τὰς ἐρημίας φιλοχω- 
ρῶν. Εἰ τοίνυν τοῖς ἁγίοις μετὰ πάσης εὐσταθείας 
τοῦ ἡγεμονικοῦ ἐπονεῖτο τῆς ἀληθείας d ζήτησις, 
πῶς οὐχ ἄλογον τοὺς καρποὺς τῶν μυρίων xapátov 
ἄνευ τινὸς πραγματείας ἐπιζητεῖν ; Τήρει γὰρ καὶ 
"HAiav, μεφ᾽ ὅσας ἀναχωρήσεις xal ἡσυχίας καὶ xa- 
μάτους ἰδεῖν Θεὸν ἠξιώθη (58). Ὑπόθεσις τοῦ βιδλίου, 
ἣ φανερὰ, καὶ αὐτόθεν ληπτή. Ἐπειδὴ κατὰ χρόνους 
γέγονεν ὁ προφήτης, ἐν οἷς ἐπλεόνασεν ἡ κχαχία, τὰ 
μεγέθη τῶν ἀποχειμένων αὐτοῖς χαχῶν διηγεῖται, 
καὶ τὴν αἰτίαν τῆς ὀργῆς τοῦ Θεοῦ προτάσσει, ἵνα 
εἰς μετάνοιαν αὐτοὺς ἐναγάγῃ. Πρῶτον μὲν ἄρχεται 
τῶν χατὰ τῆς ᾿Ιουδαίας λόγων" ἐπειδὴ, xatà τὸν 
Βέτρον, Ὃ καιρὸς ἦν τοῦ ἄρξασθαι τὸ χρῖμα ἀπὸ 
«οὔ οἴχου τοῦ Θεοῦ" φυσικῶς γὰρ τοῖς οἰχειοτά- 
τοις μάλιστα χαλεπαίνομεν, ὅταν εἰς ἡμᾶς ἐξαμαρ- 
τάνωσι. Καὶ ἐν τῷ Ἰεζεχιὴλ, ὁ Κύριος προστάσ- 
σων (59) χολάζεσθαι τοὺς ἡμαρτηχότας. ᾿Απὸ τῶν 
ἁγίων μου ἄρξασθε, φησί, Διὰ τοῦτο ἀπὸ τῆς ἐχλε- 
χτῆς τοῦ Θεοῦ χώρας ἤρξατο, xal ἀπὸ τῆς πόλεως 


ἐν 3j τὸ ἀγιαστήριον, ἀπαγγέλλων τὰ ἐπιχείμενά,.. 


δεύτερον Βαδυλῶνος, εἶτα τῆς Μωαδίτιδος, εἶτα Aa- 
μασχοῦ, πέμπτον Αἰγύπτου, eit τῆς ἐρήμου, εἶτα 
τῆς ᾿Ιδουμαίας, εἶτα τῆς φάραγγος Σιὼν, εἶτα Τύ- 
ρου, εἶτα τῶν τετραπόδων. Ἐφεξῆς τούτοις ἐστὶ τὰ 
περὶ τὸ τεσσαρεσχαιδέχατον ἔτος τῆς βασιλείας 'Ete- 
κίου γεγενημένα * μεθ᾽ ἃ προφητεῖαί εἶσιν ἄνευ τινὸς 
προγραφῆς (60), πάθη τῆς Ἱερουσαλὴμ xal τῆς Ἰου- 
δαίας προαγγέλλουσαι, καὶ τὰ περὶ τῶν ἐν τῇ δια- 
σπορᾷ, καὶ περὶ τῆς τούτων ἐπανόδου, μετὰ τὸ ἐχ- 


fugiens, οἱ in desertis versari gaudens. Quare si 
sancti cum omni animi constantia,ad vestigandam 
veritatem elaborarunt ; an non absurdum est innu- 
merabilium laborum fructus nullo negotio velle ac- 
quirere? Etenim Eliam 888 observa, post quantos 
secessus,quanta otia, quantos sudores,promeruit vi- 
dere Deum. Argumentum hujus libri patet, atque 
ex seipso percipitur.Quoniam propheta iis tempori- 
bus vivebat,quibus exsuperabant vitia : magnitudi- 
nem malorum que illos manerent, exponit, ao di- 
vina ire causam proponit, ut eos provocet ad . 
penitentiam. Exorditur autem primum abhis βου κ᾽ 
monibus, qui ad Judeam pertinebant. Quandoqui- 
dem, juxta Petrum, Tempus erat. ut. inciperet judi- 
cium a domo Dei *. Nam natura iis maxime, qui 
nobiscum necesaitudine sunt conjuncti, succense- 
mus, quando in nos peccaverint. Et in Ezechiele 
Dominus jubens punire quí deliquerant, A sanctis, 
inquit,meis incipite *!.1deo ab loco Deo delecto ca- 
pit, atque ab ea oivitate in qua sanotuarium erat, 
denuntiansqueipsis impenderent,deinde de Baby- 
lone, postea de Moabitide, deinde de Damasco, 
quinto loco de Egypto, deinde de deserto, deinde 
de Idumea, deinde de valle Sion, deinde de Tyre, 
deinde de quadrupedibus. Sub hec sequntur ea 
qua acciderunt anno decimo quarto regni Ezechie; 
post quae prophetie suntabsque ullo titulo prenun- 
tiantes mala Hierusalem, et Judee: item res eo- 
rum qui essent in dispersione, et de eorum reditu, 
posteaquam expleta esset vindicta: item qu:e spe- 


πληρωθῆναι τὴν δίχην, xal τὰ περὶ Χριστοῦ πάσῃ τῇ D ctant ad Christum, in omni prophetia inspersa. Ni- 


προφητείᾳ ἐνεσπαρμένα * ἑκάστου τῶν καθ᾽ ἱστορίαν 


λεγομένων, xal τοῦ μυστιχοῦ συγχαταπεπλεγμέ- 
νων (61). 


401 Petr. 1v, 17. *! Ezech. 1x, 6. 


i (S0 Reg. secundus, δείχνυσιν. Ibidem tres mss., 
7 . 
(97) Reg. secundus ὁπήχθη. Aliquanto post Reg. 
secundus, τοίνυν τοὺς &ylovc.Editi et duo alii mss., 
τοῖς ἁγίοις. 

(58) Reg. secundus, κατηξιώθη. Ibidem idem Co- 
dex, 'H ὁπόθεσις τοῦ βιόλίου φανερά, rectius. Alii 
duo mss. eum editis ut in oontextu. Statim Reg. 


mirum unumquodque quod juxta historiam dicitur, 
etid quod mysticum sensum habet, inter se conne- 
ctuntur. 


secundus, ἐν οἷς ἐπλεόναξεν. 
50) [ta mss. tres. Editi, προτάσσων. 
(60) Reg. secundus, γραφῆς. Hoo ipso in loco 
idem eodex, ᾿Ιδουμαίας προαγγ. 

(61) Ita Regii primus et tertius. Editi,xa! τῷ μυ- 
στιχῷ συγχαταπεπλεγμένων. Reg. secundus, xat τοῦ, 


μυστιχοῦ συγκαταπεπλεγμένου. 


481 


INITIUM SERMONIS, 


8. Cap. I, vens. 1.— Visio quam vidit Isajas filius 
Amos, quam vidil adversus Jud.:eam, et adversus Je- 
rusalem, in diebus Oziz,et Joatham, el Achaz, et 
Esechi2 regum Juda. Ex sensuum nostrorum or- 
ganis visus est, cui insit res sensibiles percipiendi 
vis efficacissima. Qure enim formidabilia sunt ne- 
quaquam possit quis auditu inlernosse perinde ac 
visu : neque alia facultas est, que pereque ut vi- 
sus, cupienda apprehendat.Quapropter eorum,que 
vera sunt, speculatio, visio appellata est, ob evi- 
dentiam et certam cognitionem. Unde propheta vo- 
cabatur etiam videns, et ante videns. Siquidem in 


APPENDIX OPERUM 8. BASILH MAGNI. 


^  APXH TOY PHTOY 9. 


8. Ὅρασις, ἣν εἶδεν Ἡσαΐας υἱὸς ᾿Αμὼς, ἣν 
εἶδε κατὰ τῆς Ιουδαίας, καὶ κατὰ τῆς Ἱερουσα- 
λὴμ, ἐν ἡμέραις Ὀζίου, καὶ ᾿Ιωάθαμ, καὶ ᾿Αχὰζ, 
καὶ ᾿Εζεχίου (68) βασιλέων Ἰούδα. Τῶν παρ᾽ ἡμῖν 
αἰσθητηρίων τὸ ἐνεργεστάτην τὴν κατάληψιν ἔχον 
τῶν αἰσθητῶν, δρασίς ἐστιν. Οὔτε γὰρ τὰ φοδερὰ δι’ 
ἀκοῆς δύνατόν ἐστι γνωρίσαι, ὡς δι᾽ ὁράσεως * οὔτε 
τῶν ἐπιθυμῃτῶν ἄλλη τις οὕτως ἀντιλαμάνεται 
δύναμις, ὡς ἡ ὅρασις. Διόπερ ἡ τῶν ἀληθῶν θεωρία, 
διὰ τὸ ἐναργὲς καὶ ἀναμφίδολον, ὅρασις προσηγόρευ- 
ται (64). Ὅθεν καὶ ὁ ὁρῶν ἐχαλεῖτο ὁ προφήτης, 
καὶ ὁ ἐμπροσθεν ὁρῶν. Ἐν μὲν γὰρ τῷ ᾿Αμὼς με- 


Amos didicimus dixisse Amasiam : Videns,egredere, p μαθήχαμεν, ὅτι εἶπεν ᾿Αμασίας. Ὁ ὁρῶν, βάδιζε 


recede in terram Juda ; et ibi prophetabis 5, Quin 
etiam Samuel in Regnorum libro dictus est ante vi- 
dens. Vocabatur enim, inquit, propheta, ante vi- 
dens **. Nam quatenus futura previdebant appella - 
bantur ante videntes, quatenus vero Dei consilia 
speculabantur, nuncupati sunt videntes. 


9. Itaque nostri muneris est, mentis curam ha- 
bere, ut per idonea exercitia perfectionem 88.4 
adepta,perspicax evadat. Dei vero donum est, cum 
Spiritus sanctus lucem suam nobis infundit ad in- 
telligenda ejus mysteria. Verum visione premissa, 
verDerum enuntiationem subjunxit ; ut ostenderet 
se nequaquam ea auditu percepisse. Imo verborum 
sententiam animo impressam fuisseenuntiat.Nobis 
namque voce opus est ad nostras cogitationes indi- 
candas : Deus vero,jpsam eorum quidignisuntmen- 
tem attingens, consilii süi-in ipsis imprimit cogni- 
Lionem.Cur pafrem addidit? Ut ostendat illud prophe- 
tie donum a Patre fuisse ad 86 transmissum,Quam 
vidil adversus Judzam.Quid sibi vult-hac iteratio ? 
Nimirum voce quidem priore visionem communem, 
posteriore vero jam visionem peculiarem designat 
que et qualis sit visio isthec, οἱ ad quem spectet. 
Itaque sermones quos vidit propheta,erant speota- 
biles,id est, mente cerni poterant, juxta illud quod 
in Exodo dictum est: Omnis populus videbat vo- 
cem **.Similiterautem prefali suntet alii prophete. 
Visio Abdig : hec dicit Dominus Deus Idumzz. 4u- 


x«l ἐχγώρησον εἰς γῆν 'loóba, κἀκεῖ προφητεύ- 
σεις. Ἔμπροσθεν δὲ ὁρῶν ὁ Σαμοὴλ εἴρηται ἐν 
ταῖς Βασιλείαις " ἐχαλεῖτο γὰρ, φησιν, ὁ προφήτης 
ὁ ἔμπροσθεν (65) βλέπων. Καθ’ ὃ μὲν γὰρ ἐπιόλε- 
πτιχοὶ τοῦ μέλλοντος ἦσαν, ἔμροσθεν δρῶντες ἐχρη- 
μάτιζον" καθ᾽ ὃ δὲ θεωρητικοὶ τοῦ θείου βουλήματος 
ἦσαν, ὁρῶντες προσηγορεύοντο. 

9. Ἡμέτερον μὲν οὖν ἔργον, ἐπιμέλειαν ποιεῖσθαι 
τοῦ νοῦ, ἵνα γένηται διορατικὸς (66) διὰ τῶν καταλ- 
λήλων γυμνασιῶν τελειούμενος * Θεοῦ δὲ δωρεὰ, ἐλ- 
λάμψαι ἡμῖν τὸ Πνεῦμα πρὸς τὴν τῶν μυστηρίων 
αὐτοῦ κατανὄησιν. Ὅρασιν δὲ προτάξας, λόγων ἀπαγ- 
γελίαν ἐπήγαγεν, ἵνα δείξῃ, ὅτι οὐ δι’ ἀχοῆς ἐδέξατο, 
ἀλλὰ τῷ νῷ ἐντυπωθεῖσαν τοῦ λόγου τὴν διάνοιαν 
ἐξαγγέλλει, Καὶ γὰρ ἡμῖν φωνῆς μὲν χρεία πρὸς τὸ 
σημᾶναι ἡμῶν τὰ νοήματα " ὁ δὲ Θεὸς, αὐτοῦ τοῦ 
ἡγεμονικοῦ τῶν ἀξίων ἁπτόμενος, τὴν τοῦ ἰδίου βου- 
λήματος γνῶσιν αὐτοῖς ἐντυποῖ, Τίς (67) ἡ τοῦ πα- 
τρὸς προσθήχη ; Ἵνα δείξῃ, ὅτι πατχριχὸν αὐτῷ τῆς 
προφητείας τὸ χάρισμα. Ἣν εἶδε χατὰ τῆς ἾἸου- 
Salac. Τί βούλεται ἡ ἐπανάληψις; Ὅτι μὲν διὰ τυῦ 
πρώτου, τὸ κοινὸν τῆς ὁράσεως, διὰ δὲ τοῦ δευτέροο, 
τὸ ἴδικὸν ἤδη σημαίνει, τίς. xal ποταπὴ, καὶ τίνι 
διαφέρουσά ἐστιν fj ὅρασις. Δόγοι οὖν δὁρπτοὶ, τουτέστι 
νῷ θεωρητοὶ (68), οὖς ἑώρακεν ὁ προφήτης, κατὰ. 
τὸ ἐν τῇ ᾿Εξόδῳ εἰρημένον, ὅτι Πᾶς ὁ λαὸς ἑώρα 
τὴν φωνήν. Προοιμιάσαντο δὲ χαὶ ἄλλοι προφῆται 
παραπλησίως" Ὅρασις ᾿Αὐδίου " τάδε λέγει Κύριος 
ὁ Θεὸς τῇ (69) ᾿Ιδουμαίᾳ" ᾿Αχοὴν ἤκουσα παρὰ 


853 Amos vir, 12. 68 I Reg. 1x, 9. ** Exod. xx, 18. 


(62) Hic titulusesteditorum:Aóvoc B',non quidem ἢ cultas efficacissima. 


levi errore, sed necessario. Nam cum initio proc- 
mii typographus apposuisset : Λόγος a'.consequens 
fuit ut hicapponeret: Aóvoc B'.Antiquior codexCom- 
bef. : Τέλος τοῦ προοιμίου, καὶ ἀρχὴ τῆς προφητείας, 
finis proemii, οἱ initium prophetiz. Alter Combef. 
nullum praefert titulum.Pro titulo in Reg. secundo 
leguntur illa: 'Apy?) τοῦ ρητοῦ, Initium sermonis, 
Illud hic quasi pretereuntes notabimus. quod in 
antiquioribus mss. pro εἴδεν scribi soleat ἴδεν. 

(63) Edidi, 'Eteylou.At LXX et Eusebius et Prooo- 

ius cum tribus mss., ᾿Εζεχίου. Mox antiquior co- 
dex Combef. cum Reg. secundo ἐναργεστάτην, cui 
insit rerum sensibilium percipiendarum facultas evi- 
dentissima. Editi cum Heg. tertio, ἐνεργεστάτην, fa- 


64) Reg. secundus, προσαγορεύεται. 

65) Aliquanto ante jam monuimus, p. 380, not. 
€, Vocem ἔμποοσθεν aliter aocipi quam debet : nuno 
monebimus eam eodem plane modo atque hic usur- 

atam inveniri apud Procopium.pag.^. Hoc ipso in 
oco Reg. secundus, ὁ τὰ ἔμπροσθεν. 

(66) Reg. secundus, δραστικός, efficaz. 

(67) Reg. secundus, Ti δέ. 

(68) Regii primus, secundus et tertius, θεωρητοί, 

Editi,0&opnt:xol. Mox idem tres mss., κατὰ τὸ ἐν 
᾿ἘΒξόδῳ Editi, lv τῇ. 

(69) Editi, Κύριος τῇ At mss. tres cum LXX ut 
in contextu. 


433 

Κυρίου, καὶ περιοχὴν 
Καὶ ἐπὶ τὸν Naoóp: Λῆμμα Νινευή βιθλίον ὁρά- 
σεως Ναοὺμ τοῦ ᾿Ελχεσαίου (70): Καὶ ἐπὶ τοῦ 'Ap6a- 
xojp: Τὸ λῆμμα ὃ εἶδεν ᾿Αμδαχοὺμ ὁ προφήτης, 
Καὶ ὁ Μαλαχίας λῆμμα εἶπεν ἄνευ τῆς ὁράσεως, 
οὕτω λέγων. Λῆμμα λόγου Κυρίου ἐπὶ τὸν Ἰσραὴλ 
ἐν χειρὶ ἀγγέλου αὐτοῦ. Καὶ ἐοίκασι διὰ τοῦ λήμ- 
μᾶτος ἐμφαίνειν, ὅτι οὐχ ἀφ᾽ ἑαυτῶν ἔχουσι τῆς 
προφητείας τὴν δύναμιν, ἀλλὰ λαθόντες" ὥστε τὸ 
λῆμμα ἴσον δύνασθαι τῷ, δόμα παρὰ θεοῦ. Οὗτοι μὲν 
οὖν ὁράσεως εἶναι τὰ βιολία φασίν' οἱ δὲ λοιποὶ 
προφῆται λόγους ἐχηχοέναι παρὰ θεοῦ φασιν. Ὁ 
λόγος γὰρ, φησὶ, Κυρίου, ὃς ἐγενήθη πρὸς Ὡσηὲ 
τὸν τοῦ Βεηρὶ ἐν ἡμέραις Ὀζίου καὶ Ἰωάθαμ καὶ 
᾿Αχὰζ καὶ ᾿Εζεκίου βασιλέων ᾿Ιούδα’ xai iv fiu£- 
ραις Ἰεροδοὰμ υἱοῦ Ἰωᾶς βασιλέως ᾿ἸΙσραήλ. 
'Apy3 λόγου Κυρίου πρὸς Ὦσηξ. Ἐν δὲ τῷ 'Apóc 
Λόγοι ᾿Αμὼς, ot ἐγένοντο ἐν ᾿Ακχαρεὶν ἐκ Θεοχουὶ, 
οὔς εἶδε περὶ Ἱερουσαλὴμ (71) ἐν ἡμέραις Ὀζίου 
βασιλέως Ἰούδα, καὶ ἐν ἡμέραις Ἱεροδοὰμ βα- 
σιλέως Ἰσραὴλ, πρὸ δύο ἐτῶν τοῦ σεισμοῦ. 'Avc- 
ἐστραπται (72) d τάξις ἐνταῦθα ὡς πρὸς τὸν 
Ἡσαΐαν. "Exsi μὲν ὅρασις προτέταχται, καὶ λόγοι 
ἐπήχθησαν * "Axous, οὐρανέ " ἐνταῦθα δὲ, λόγων 
προκειμένων, ὅρασις ἐπηχολούθησε' Λόγοι γὰρ ᾿Α- 
μὼς, οὐχὶ (73) ὅρασις ᾿Αμὼς, οὐχὶ οὕς ἤκχουσεν, 
ἀλλὰ, OU εἶδεν. Ἐν δὲ τῷ Μιχαίᾳφ' Καὶ ἐγένετο 
λόγος Κυρίου πρὸς Μιχαίαν τὸν Μωρασθεὶ, ἐν 
ἡμέραις Ἰωάθαν καὶ ᾿Αχάζ καὶ ᾿Εζεκίου βασιλέων 
Ἰαύδα, ὁπὲρ ὧν εἶδε περὶ Σαμαρείας καὶ Ἵερου- 
σαλήν (74): καὶ, Δόγος Κυρίου ὃς ἐγενήθη πρὸς 


Ἰωὴλ τὸν τοῦ Βαθουήλ’ καὶ, Ἐγένετο λόγος Κυ- C 


plou πρὸς 'Iovàv: xal, Αόγος Κυρίου ὃς ἐγενήθη 
πρὸς Σοφονίαν τὸν τοῦ (75) Χουσὶ υἱὸν τοῦ Γο- 
δολίου τοῦ ᾿Αμορίου τοῦ Ἐζεκίου, ἐν ἡμέραις 
ἸΙωσίου τοῦ υἱοῦ ᾿Αμὼς, βασιλέως Ἰούδα. Ἱδιό- 
τρόπος δὲ καὶ ἡ τῶν χρόνων ἐπισημείωσις xal dj τοῦ 
λόγου ὑποδοχὴ παρὰ τῷ ᾿Δγγαίῳ εἴρηται. 'Ev «ip 
δευτέρῳ γὰρ, φησὶν, ἔτει ἐπὶ Δαῤείου τοῦ βασι- 
λέως, ἐν τῷ μηνὶ τῷ Dep, μιᾷ τοῦ μηνὸς, ἐγέ- 
νετο λόγος Κυρίου ἐν χειρὶ ᾿Λγγαίου τοῦ προφή- 
του. Δοκεῖ δέ μοι τὸ ἐνταῦθα εἰρημένον, Ἐν χειρὶ, 
ἴσον δύνασθαι τῷ παρὰ τοῖς ἄλλοις ἀναγεγραμμένῳ 
λήμματι. Καὶ ἐπὶ τοῦ Ζαχαρίου δέ' Ἐν τῷ ὀγδόῳ 


COMMENT. ΙΝ ISAIAM PROPHNBTAM. CAP. 1. 
εἷς τὰ ἔθνη ἐξαπέστειλε. αὶ ditum audivi a Domino ; et munitionem ín gentes mí- 


488 


sit *. In Nahum quoque : Assumptio Ninive, liber 
visionis Nahum Elceseri **. Et in Ambacum : Assum- 
ptio quam vidil Ambacum propheta *'. Malachias quo- 
que visionesilentio praetermissa, Assumptionem dixit, 
sic loquens : Assumptio verbi Domini super Israel in 
manu angeli ejus **. Porro per assumptionem osten- 
dere videntur, non a seipsis prophetis facultatem 
habere, sed ipsam accepisse; adeo ut assurrptio 
idem signiflcet ac donum a Deo acceptum. Hiigi- 
tur aiunt libros esse visionis : ceteri vero prophete 
ge Suos sermones a Deo audivisse dicunt. Ait enim: 
Verbum Domini quod factum est ad Osee filium Beeri 
in diebus Oxize et Joatham et Achaz et Exechis re- 
gum Juda, et in diebus Hieroboam filii Joas regis 
lsrael. Initium sermonis Domini ad 0see*?. In Amos 
vero : Sermones Amos, qui facti sunt in Accarim ex 
Thecue, quos vidil de Jerusalem in diebus Oxiz regis 
Juda, el in diebus Hieroboam regis Israel, ante duos 
annos terre motus '?, Ordo hoc loco inversus est, 
habita ratione verborum Isaie. Illic quidem prepo- 
nitur visio, subjunguntur vero sermones. Audi cw. 
lum. Hic autem, sermonibus prepositis, subsecuta 
est visio. Nam Sermones Amos: quippe non visio 
Amos: non quos audivit, sed, (uos vidit. In Mi- 
chea autem: Et factus est. sermo Domini ad Mi- 
chaxam Morasthiten, in diebus Joatham, et. Achaz, et 
Bxechiz regum Juda, super his qua vidit de Sama- ὦ 
ria eb Jerusalem! ; et: Sermo Domini qui factus 
esl ad Joel filium Bathuel?* ; et: Factus est sermo 
Domini αὐ Jonam? ; et: Sermo Domini qui factus 
est ad Sophoniam filium Chusi flit Godeliz filii 
Amorii filii Exechiz, in. diebus Josize filii Amos re- 
gis Juda 16, Atque etiam peatliari quadam ratione 
apud Aggeum tempus notatur, et de sermonis 80- 
ceptione facta est mentio. Ait enim : Insecundo anno 


. Darii regis, senso 885 sexto, una mensis, factus est 


sermo Domini in manu Aggaíi prophet 15. Dictum 
hoc, In manu, mea quidem sententia eumdem in- 
tellectum habet ac assumptio, quod vocabulum ab 
aliis scriptum est. At vero in Zacharia : Octavo 
mense anni secundi sub Dario, factus est sermo Do- 
mini ad Zachariam filium Barachiz, filium Addo, 
prophetam 16. 


μηνὶ ἔτους δευτέρου ἐπὶ Δαρείου ἐγένετο λόγος Κυρίου πρὸς Ζαχαρίαν τὸν τοῦ Βαραχίου υἱὸν ᾿Αδδὼ (70), τὸν 


προφήτην. 


6 Abd. 1,1. ** Nahum 1, 1. 
1,1. 1506] 1,1. ?* Jon. 1, 1. 


*' Habach. 1, 1. 


** Malac. 1, 1. 
** Soph. 1, 1. "* Agg. 1, 1. 18. Zach. r, 1. 


*? Qse. 1, 1, 2. "^ Amos r, 1. 1: Mich. 


(70) Ita tres mss. et editio Romana, Editi, τοῦ ἢ Μωρασθεί. Editi, Μορασθεί. 


᾿ἘἘλκεταίου. 

(71) Apud LXX legitur, ὑπὲρ Ἱερουσαλήμ, super 
Jerusalem : at, Hieronymo teste, Aquiles, Symma- 
chus et Thedotio verterunt, ixi Ἰσραήλ, super 
lsrael. Neo aliter Vulgata, Quz vidil super Israel. 

(72) Editi, ἀνατέτραπτα., Reg. tertius cum altero 
ms88., ἀντέτραπται. Regii primus et secundus, ἀντέ- 
στραπται" οἱ ita legi oportere credidimus. 

(73) Uterque Combef. eque ac duo alii mss., οὐ- 

* «&o* sed vocula vá» in vulgatis non legitur, et 
lortasse melius. Mox m88. non pauci cum LXX, τὸν 


Cf Ita Regii primus, secundus et tertius cum 
Colb. et cum LXX. Editi vero, Ἰσραήλ. 

(75) Sic mss. multi. Deest τοῦ in editis. Aliquanto 
post mss. quatuor. υἱοῦ ᾿Αμώς, et ita logit inter- 
pres, filíi Amos. Editio Romana, cui consentit Vul- 
gata, υἱοῦ 'Auov, filii Amon. Statim mss. ἰδιότρο- 
πος. Editi, ἰδιοτρόπως, haud recte. 

(70) Editi et mss. et LXX, quibus consentit Hie- 
ronymus, habent, υἱὸν ᾿Αδδώ, filium Addo. Theodo- 
retus vero et Complut., uti jam notavit Nobilius, 
υἱοῦ, Álii, Vulgata quoque, filii Addo. 


435 


10. In diebus Oxig et Joatham et Achaz δὲ Exe- αὶ 


chi:. Tempus observare necesse fuit, uuicompertum 
esset, ante quantum temporis predicta post quan- 
tum temporis evenerint, et quod Dei providentia 
magis exuberavit tum cum exuberavit morbus. 
Plurimi enim eodem fere tempore inter se con- 
currerunt : Osee in diebus Ozie et in diebus Jero- 
boam : Micbeeas in diebus Joatham et Aohaz : So- 
phonias in diebus Josie fllii Amos. At reliquorum 
nonnulli quidem prophetiarum suarum tempora 
minime assignarunt: alii vero Barbarorum adno- 
tarunt regna, ut que essent magis nota, quod tunc 
rerum potirentur. Aggeeus et Zacharias, Abdiasque 
et Nahum, Ambacum, Jonas et Maiachias de tempo- 
ribus mentionem non fecere : imo plures ne pairum 
quidem meminere. Et fortasse illi, utpote ex illu- 
Stribus patribus oriundi, poterant esse acceptiores. 
Qui enim sanguine sunt clariores, ii majorem im- 
petrant fidem : qui vero ex obscuris et ignobilibus 
parentibus erant nati, pretermissi silentio sunt. 
Amos tamen ille, qui inter duodecim numeratur, 
nequaquam [Isaie pater est. Neque enim pronuntia- 
tio eadem est, neque eadem notio huic vooi sub- 
jecta est. Illud enim densiore spiritu pronuntiatur, 
hoc tenuiori. Quin etiam diversa est signiflcatio. 
Nomen enim patris Isaie et vocis proprietas indicat 
firmamentum, virtutem et fortitudinem : at vero 
prophete nomen sérmonem durum sonat. Porro 
prophetia Osee Isaia videtur esse antiquior ; pro- 
pterea quod dictum est: Principium verbi Domini 
ad Osee. Sciendum quidem est hunc eumdem 


Oziam dictum fuisse et Azariam. In priore enim G 


Paralipomenon libro Ozias est dictus ; in secundo 
autem Regnorum, Azarias, ex eodem tamen patre 
et matre. Nimirum ejus mater erat Chalia ; pater 
&utem AÁmazias. Tempus etiam regni est idem,anni 
quinquaginta duo, Prophetarunt autem sub Ozia 
1saias, Oaee et Amos. Sed quia legitur, Principium 
verbi Domini ad Osee, num primus vaticinari ccepit? 
Ei quia Amos ante duos annos terre motus prophe- 
tavit ; numquid vaticinatua est ante visionem [eaise, 
in qua ait : Et elevatum est superliminare 18 ? 


71 Ose. 1, 1. "* Isa. vi, 64. 


(77) Sic uterque Combef. At in editis et in duo- 
bus mss. pro Ἱεροδοάμ legitur ᾿Ιωάθαν. Aliquanto 
Post rursus quatuor ms8., υἱοῦ ᾿Αμώς. Editi, υἱοῦ 

ων. 
. (18) Editi, ᾿Αδδίας δέ. At mss. quatuor, ᾿Αὐδίας 
vt. Alter Combef., ᾿Αὐὔδίου τε. Statim Reg. secun- 
dus, οὐχ ἐπεμνήσθησαν. . 

(79) Editi, οὐ μὴν οὐδέ. Deest οὐδέ in quatuor 
mess. 

(80) Sic uterque Combef. οἱ alii duo. Editi, xa- 
τά, rectius. 

(81) Reg. secundus, ἐν μέν. Ubi notandum, qua 
citantur e primo libro Paralipomenon, reperiri in 
secundo xxvi, 1. Item, que citantur e libro secun- 
do Regnorum, ea legi in quarto xiv, 21. Combefi- 
sius pro ea qua Basilium colebat observantia, ne 
tanto viro tantum σφάλμα μηνμονικὸν ascriberet, 
librarios unos ejus erroris incusavit: sed ego,cum 
satis sit errorum, quorum non immperito librarii 


APPENDIX OPERUM $. BASILII MAGNI. 


10. Ἐν ἡμέραις Ὀζίου xal Ἰωάθαμ καὶ ᾿Αχὰζ 
καὶ ᾿Εζεχίου. Ἢ τῶν χρόνων παρατήρησις ἄναγ- 
καία, ἵνα φανῇ, τὰ πρὸ πόσου χρόνου προῤῥηθέντα 
μετα πόσον χρόνον ἀπήντησε, καὶ ὅτι, ὅτε ἐπλεόνασεν 
à ἀσθένεια, ὑπερεπερίσσευσεν dj παρὰ τοῦ Θεοῦ ἐπι- 
μέλεια. Σχεδὸν γὰρ οἱ πλεῖστοι συνέδραμον ἀλλήλοις 
χατὰ τὸν χρόνον. ᾿θσηὲ ἐν ἡμέραις 'Otlou, καὶ ἐν 
ἡμέραις Ἰεροδοάμ (77). Μιχαίας ἐν ἡμέραις 'Ioi- 
θαμ καὶ ᾿Αχάζ' Σοφονίας ἐν ἡμέραις ᾿Ιωσίου υἱοῦ 
᾿Αμῶς. Τῶν δὲ λοιπῶν οἱ μὲν ἀχρόνως ἀνέγραψαν 
τὰς προφητείας, οἱ δὲ τὰς τῶν βαρδάρων βασιλείας, 
ὡς γνωριμωτέρας διὰ τὸ χρατεῖν τηνικαῦτα, παρ- 
ἐσημήναντο. ᾿Αγγαῖΐος καὶ Ζαχαρίας, ᾿Αὔδίας τε (78) 
καὶ Ναοὺμ, xal ᾿Αμδαχκοὺμ, Ἰωνᾶς xxi Μαλαχίας 
τῶν χρόνων οὐχ ἐμνήσθησαν, &ÀA' οὐδὲ οἱ πλείους 
πατέρων. Καὶ τάχα οἱ μὲν ἐξ ἐπισήμων πατέρων 
ἠδύναντο εὐπαράδεχτοι γενέσθαι. Πιστότεροι γὰρ οἱ 
γνωρδιαώτεροι" οἱ δὲ ἀσήμων γονέων παρεσιωπήθη- 
σαν. Οὐ μὴν (79) οὗτος ᾿Αμὼς, ὃν τοῖς δώδεκα συν- 
τεταγμένον ἔχομεν, πατήρ ἐστι τοῦ Ἡσαίου" οὔτε 
γὰρ ἡ ἐχφώνησις ἣ αὐτὴ, οὔτε τὸ ὑπὸ τῆς φωνῆς ση- 
μαινόμενον" τὸ μὲν γὰρ δασυτέρῳ τῷ πνεύματι ἀνα- 
φωνεῖται, τὸ δὲ ψιλοτέρῳ. Καὶ τὰ δηλούμενα διά- 
qopa' τὸ μὲν γὰρ τοῦ πατρὸς ᾿Ησαΐου ὄνομα, καὶ 
(80) τὸ τῆς φωνῆς ἰδίωμα, στερέωσιν καὶ δύναμιν 
καὶ ἰσχὺν ἐμφαίνει’ τῷ δὲ τοῦ προφήτου, λόγος 
σκληρὸς δηλοῦται. πρὸ δὲ τοῦ 'Hoalou ἔοικεν εἶναι 
3 προφητεία τοῦ Ὥσηὶδ, διὰ τὸ εἰρῆσθαι’ ᾿Αρχὴ 
λόγου Κυρίου πρὸς 'Qoné. Γνωστέον μέντοι, ὅτι ὁ 
Ὀξίας οὗτος ὁ αὐτὸς καὶ ᾿Αζαρίας εἴρηται’ ἐν (81) 
γὰρ τῇ προτέρᾳ τῶν Παραλειπομένων Ὀζίας εἴρη- 
ται. ἐν δὲ τῇ δευτέρᾳ τῶν Βασιλείων 'Ataptac. Πλὴν 
xai πατρὸς τοῦ αὐτοῦ, xal μητρός" ἡ μὲν γὰρ μή- 
tnp Χαλία (82), ὁ δὲ πατὴρ ᾿Αμασίας. Καὶ χρόνος 
τῆς βασιλείας ὁ αὐτός" πεντήκοντα δύο ἔτη (83). 
Ἐπὶ 'Otloo προφήτεῦσιν Ἡσαίας, Ὠσηὲ καὶ 'A- 
μώς. ᾿Αλλ’ ἐπειδὴ, ᾿Αρχὴ λόγου Κυρίου πρὸς 
"cri, μήποτε πρῶτος ἤρξατο προφητεύειν; Kai 
ἐπειδὴ ὁ ᾿Αμὼς πρὸ δύο ἐτῶν σεισμοῦ, μήποτε πρὸ 
τὴς ὁράσεως τοῦ Ἡσαΐου, ἐν ἢ φησι' Καὶ ἐπήρθη 
τὸ ὑπέρθυρον ; 


auctores haberi debeant, malo culpam in ipsum au- 
ctorem, quam in librarios transferre. Fit quidem 
non raro, ut librarii vocem unam pro alia scri- 
bant : sed hoc fere contingit tum, cum voces inter 
se similes sunt et affines ; id quod hic nullumlocum 
habere vident, opinor, omnes. Ibidem codices tres 
Duc. et Reg. tertius et Colb. itidem tertius, πατρὸς 
τοῦ αὐτοῦ. Editi, πατρὸς αὐτοῦ. 

(82) Editi et Fr. et Anglic. et Reg. tertius, Χα- 
Àla. At vero in H. et J. et Colb. tertio et apud Pro- 
copium pro Χαλία lepitur Xaváa, aut Χανᾶ. A qui- 
bus omnibus longe dissident LXX, apud quos IV 
Reg. xv, 2, editum invenitur, 'IeysAa ἐξ 'Ispouca- 
λήμ. Hiechelia de Jerusalem. 

(83) Sic codices H. et J. cum Colb. tertio. Editi 
et A. et F, cum Reg. terlio, πεντηκοστῷ δευτέρῳ 
ἔτει. Lego Duc. Hoc ipso in looo mss. tres, προε- 
φήτευσαν. Editi cum aliis tribus, προεφήτευσεν. 


487 


proc. ἐλάλησεν. Ἐπειδὴ κατὰ γενεὰν πονηρὰν ἣ 
προφητεία ἐγένετο, οὐκ ἔχων ἐν τοῖς ἀνθρώποις τοὺς 
ἀκούοντας, οὐρανῷ xal γῇ διαλέγεται. Ἐπὶ γὰρ τού- 
τῶν τῶν μαρτύρων ὁ νόμος ἐδόθη, Μωυσέως εἶπόν- 
τὸς " Διαμαρτύρομαι ὁμῖν σήμερον τόν τε οὐρανὸν 
xai τὴν γῆν᾽ xai πάλιν" Πρόσεχε, οὐρανὲ, καὶ 
λαλήσω xxl ἀχουέτω γῆ ῥήματα ἐχ στόματός 
μου. Ἔπρεπεν οὖν τοὺς ὅτε ἐδίδοτο ὁ νόμος παραλη- 
φθέντας μάρτυρας, τοὺς αὐτοὺς χληθῆναι ἐπὶ τῷ 
ἐλέγχῳ τῆς παραδάσεως τοῦ νόμου. Ἐκχχλησιάσατε 
γὰρ, φησὶ, πρὸς μὲ τοὺς φυλάρχους ὑμῶν, καὶ 
τοὺς πρεσδυτέρους ὁμῶν, «al τυὺς χριτὰς, xal 
τοὺς γραμματοεισαγωγεῖς, ἵνα λαλήσω εἰς τὰ 
ὦτα αὐτῶν, καὶ διαμαρτύρομαι (84) αὐτοῖς τόν 
τε οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν. Παρατετήρηται δὲ ὅτι 
ἐναντίως ἔχει ὡς πρὸς τὴν δὴν ὁ λόγος ἐνθάδε. Ἐ- 
κεῖ μὲν γάρ" Πρόσεχε, οὐρανὲ, f κατὰ τὰς ἄλλας 
ἐκδόσεις, Ἐνωτίζου, οὐρανὲ, καὶ ἀχουέτω γῆ" ἐν- 
ταῦθα δέ "Axout, οὐρανὲ, καὶ ἐνωτίζου, γῆ. "Oct 
ὅταν μὲν τὰ ὑψηλὰ φρονῇ ὁ λαὸς, καὶ θεοῦ μὴ ἀπο- 
στῇ, ὡς lx τοῦ σύνεγγυς ὄντα (85) τὸν οὐρανὸν προσ- 
καλεῖται, καὶ ἐντίθεσθαι εἰς τὰ ὦνα τοὺς λόγους πα- 
paxaAei* τοῦτο γάρ ἐστι τὸ, ᾿Βνωτίζου. Ὅταν δὲ 
μακρυνθῇ τῶν οὐρανίων, ὡς μαχρὰν ὄντι αὐτῷ δια- 
λέγεται" "Axous, οὐρανέ. 

42, Τὸ αὐτὸ καὶ ἐπὶ τῆς γῆς. Διὰ τοῦτο Μωυσῆς 
μὲν ὡς ἐγγὺς ἔχων τὸν οὐρανὸν, διὰ τὴν προχοπὴν 
τοῦ λαοῦ, Πρόσεχε, οὐρανὲ, ἢ, ᾿Ενωτίζου, ὡς οἱ 
λοιποί (86). Ἡσαΐας δὲ, ἐν ἁμαρτίαις ὄντος τοῦ λαοῦ, 
καὶ τὰ γήινα φρονοῦντος, ὡς σύνεγγυς τὴν οὖσαν, 
τὴν γῆν (87) εἰς τὰ ὦτα τοὺς λόγους δέχεσθαι 
ἐπιτάσσει“ τοῦτο γάρ ἐστι τὸ ἐνωτίζεσθαι. 
Ἢ μετωνυμικῶς οὐρανὸν μὲν τοὺς ἐν τῷ οὐρανῷ 
κατοιχοῦντας: ὡς πόλιν λέγομεν τοὺς ἐν τῇ πόλει, 
καὶ γῆν τοὺς ἐν αὐτῇ πάντας - πρὸς τὸ μὴ ἐντεῦ- 


COMMENT. IN ISAIAM PROPHETAM. CAD. 1. 
11. "Axous, οὐρανὲ, xal ἐνωτίζου, γῆ, ὅτι Κύ- A 


11. Vrns. 2. Audi, cxlum, et auribus percipe, 
lerra, quia &86 Dominus locutus est. Quandoquidem 
prophetia hec edita est tempore reprobem genera- 
tionis, nec in hominibus haberet auditores, ocelum 
et terram alloquitur. Est enim data lex coram his 
testibus, dicente Moyse : Contestor vobis hodie celum, 
et terram, ? ; οἱ rursus: Attende cotum, et loquar; 
et audiat terra verba ex ore meo 80. Decebat utique 
testes eosdem qui cum lex daretur assumpti fuerant, 
tunc ad exprobrandam legis violutionem acciri. 
Convocate enim, inquit, ad me tribuum vestrarum 
principes, et seniores vestros,et judices, et magistros, 
ut loquar in aures eorum, el contestor eis celum et 
lerram ?!.  Observatum autem est cantico hunc 
sermonem esse contrarium. Illic enim, Attende, 
calum, aut juxta alias editiones, Auribus percipe, 
celum et audiat terra. Hio vero, audi, celum et 
auribus percipe, terra. Nam cum sublimia sapit 
populus, neo semotus ἃ Deo est, celum tanquam 
propinquum attestatur, et ut sermones in aures in- 
ducat, adhortatur. Hunc enim sensum indicat illud: 
Auribus percipe. Quando vero longe abest a coele- 
stibus, ipsum alloquitur veluti procul remotum. 
Audi, celum. 


42. De terra etiam idem sentiendum. Quapropter 


Moyses quidem quasi in propinquo habens colum, . | 


ob populi profectum ait : Attende, celum, vel, 4&8- 
ribus percipe, ut reliqui. Isaias autem, populó in 
peccatis manente,et ad terrena animum jnténdente, 


C terram uti proximam auribus sermones excipere 


jubet. Nam auribus percipere id ,sónat. Aut meto- 
nymice celum quidem dicimüs coli habitatores : 


quemadmodum civitatem eivitatis incolas, et terram 
omnes in,ipsa commérantes nuncupamus : ne inde 


θεν περιελκυσθῆναι ἡμᾶς ἴμψυχα νομίζειν τὸν ( Béddlucamur, ueotlum et terram animata esse ar- 


οὐρανὸν xal τὴν γῆν. Οὕτω γὰρ xal θρόνος Θεοῦ λέ’ 
γεται ὁ οὐρανὸς, ἐκ τοῦ. τὰς ὀπουρανίους (B8) $5v4- 
μεις παγίως ἐν αὐταῖς τὴν τοῦ θεοῦ Ἡνῶσιν ἐνιδρυ- 
μένην ἔχειν. Kai ἡ γῆ, ὑποπόδιον, διὰ τὸ τοὺς ἐπὶ 
γῆς ἀνθρώπους τὰ τελευταῖα τῶν περὶ Θεοῦ μόλις 
χωρῆσαι δύνασθαι, Κατὰ τοῦτο εἴρηται" ᾿Ανὴρ παν- 
οὔργος (89), θρόνος αἰσθήσεως : θρόνος δὲ ἀτι- 
μίας, γυνὴ μισοῦσα δίκαια. Ὥσπερ xal αἰσθήσεως 
θρόνος, ὁ αἰσθητιχὸς xa! ἔμφρων" οὕτως θεοῦ θρό- 
νος, ὁ χωρήσας τὰ ἀνωτάτω περὶ θεοῦ διηγήσεως. 
Ὅτι Κύριος ἐλάλησε. Φούδερὸν τὸ παραχούειν τῶν 
τοῦ Θεοῦ λόγων. 


bitremur.S8ic enim et calum dicitur esse Dei thro- 
nus, quod coelestes illa virtutes cognitionem Dei 
firmiter iu se ipsis insidentem habeant. Terra iti- 
dem dicitur scabellum, propterea quod homines, in 
terra degentes, extrema que de Deo predicantur, 
capere vix valeant. Dictum est juxta illud : Fir as- 
tutus, Lhronus sensus ** ; thronus autem ignominiae, 
mulier odio habens qus justa sunt. Quema&dmodum 
thronus sensus est vir, qui cordatus est et prudens ; 
ita Dei thronus est ille, qui supremam enarratio- 
nem de Deo habitam intellexit. QuiaDominus locu- 
tus est. Negligenter Dei sermones audire, res est 
formidanda. 


1 Deut. iv, 26. ** Deut. xxxii, 1. *! Deut. xxxr, 28. 33 Prov. xu. 23. 


(84) Codices tres un& cum LXX, διαμαοτύρομαι. 
Editi et Reg. primus cu'a Bibliis Complut., διαμαρ- 
τύρωμαι. Satatim duo mss., λόγος ἐνθένθε, 

(85) Reg. secundus et Colb. tertius, οντος Tan- 
quam Deus sit in propinquo. Editi cum duobus aliis 
In88., ὄντα. 

(86) Editi, οἱ λοιποὶ ἑρμηνευταί. Vox. ἑομηνευ- 
ταὶ deest in mss. ν᾽ 

(87) Σύνεγγυς τὴν οὖσαν, τὴν γῆν, Forte le- 
gendum. τὴν σύνεγγυς οὖσαν, τὴν γῆν, vel deleto 


ParTAOL. GR. XXX. 


articulo, σύνεγγυς οὖσαν τὴν γῆν. EDT. 

(88) Codices duo, οὐρανίους. 

(89) Apud LXX Prov. xii, 23, pro πανοῦργος le- 

itur, συνετός, vir inteltigens. Sed scholiasteg apud 

obilium, &ut potius interpres quidam, ut ex He- 
xaplis discimus, hac ipsa vooe πανοῦργος usus est. 
Suspicatur doctissimus vir Montfauconiuse, Aqui- 
lam οἱ Theodotionem 816 vertisse potuisse, cum 
non aliter verterint Geb. rz, 1. Vulgata quoque 
Homo versutus. 


N 


me. O studium erga homines Allegat jura sua Do- 
minus, ut post certissima argumenta, decornat que 
justa sunt ao debita. Filios genui εἰ exallavi. Ex 
&nima et corpore compositus homo est : caro ex 
terra, anima celestis exsistit. Quoniam igitur ipsi 
cum utroque affinitas inest et cognatio, coram iis 
qua ei maxime propria sunt, peccatum coarguit. 
Filios genui εἰ exaltavi. Generationis due spe- 
cies sunt. Una quidem, que 37 8 fuerit secundum 
Deum forma, quae ex operibus, exque susceptis 
dogmatis perficitur: huno ad modum Paulus per 
Evangelium jam lapsos parturit 9. configuratque, 
et ipsos ad pietatem reformat. Est autem altera 
quedam, nempe introitus in hanc vitam, ut est 
illud : Hic liber generationis celi et terrae **. Utram- 
que igitur generationem ipsis objicit ; et exprobrat 
quod ex nihilo conditi, et ad Dei imaginem facti 
(hoo enim est genitos esse et exaltatos), neque ut 
Creatori egere gratias, neque ut patri similes sese 
exhibuere : &ed in vitium conversi spreverunt 
Deum: diabolum vero patrem suum effecerunt. 
Omnis enim qui facit. peccatum, ex díabolo genitus 
est **. Atque Dominus ipse iniquis oit: Vos ex 
patre vestro diabolo estis **. Sane grande crimen et 
insimulatio, eum qui filius est, et. corporalem or- 
tum consecutus est, ingratum esse erga suum ge- 
nitorem. Ceterum odio intolerabili est dignus, qui 
usque adeo exaltatus, ut consors colestium fleret, 
neo 8i6 tamen perseverat in charitate erga benefl- 
cii hujus auctorem. 


14. ΥΕΒΒ. 3. Cognovil bos possessorem suum, et C 


asinus prasepe domini sui: Israel autem me non 
cognovit, et populus me wen intellexit. Bovi et asino 
confertur Dei contemptor..Quandoquidem Dum ἐπ 
honore esset, non. intellexit, comparatus est jumenlis 


insipientibus, et, similis factus est tliis *', Tales au-- 


tem suni qui non ratione, sed libidine vitam insti- 
tuunt, pre insipientia ad belluinam vitam abrepti. 
Jam vero in exprimenda similitudine, ca animalia 
que una cum hominibus nutriuntur, queque nota 
sunt assumpsil, ut pudore afficiamur, quippe qui 
simusipsis et insipientiores, et eam quam a brutis 
animantibus accipimus benevolentiam, Conitori 
nostro ipsi minime rependamus. Bos enim, qui in 
agris colendis nobis adjutor traditus est, vocem 


APPENDIX OPERUM 8. BASILII MAGNI. 


13. Filios genui et exallavi, ipsi autem  spreverunt A 


4 40 


13. Υἱοὺς ἐγέννησα καὶ ὕψωσα, αὐτοὶ δέ με 
ἠθέτησαν. Ὦ τῆς φιλανθρωπίας  Δικαιολογεῖται ὁ 
Δεσπότης, ἵνα μετὰ τὰς ἀποδείξεις ἐπαγάγῃ τὰ πρὸς 
ἀξίαν. Υἱοὺς ἐγέννησα xai ὕψωσα. Σύνθετος ὃ ἀν- 
θρωπὸς ἐχ ψυχῆς καὶ σώματος" ἡ σὰρξ ἀπὸ τῆς γῆς 
(90), ἣ ψυχὴ οὐρανία. ᾿Επεὶ οὖν πρὸς ἀμφότερα αὐ- 
τῷ d, συγγένειά ἐστιν, ἐπὶ τῶν οἰκειοτάτων αὐτοῦ τὴν 
ἁμαρτίαν ἐλέγχει. Υἱοὺς ἐγέννησα χαὶ ὕψωσα. 
Γενέσεως εἴδη δύο. Ἢ μὲν, ἡ κατὰ θεὸν μόρφωσις, 
ἐξ ἔργων xai παραδοχῆς δογμάτων ἐπιτελουμένη " 
ὡς γεννᾷ Παῦλος διὰ τοῦ Εὐχγγελίου, καὶ τοὺς ἐκ- 
πίσοντας ὠδίνει, xxi διαμορφοῖ ἀναπλάσσων αὐτοὺς 
εἰς εὐσέδειαν' ἡ δέ τίς ἐστιν, fj εἰς τὸν βίον εἴσοδος, 
ὡς τὸ, Αὕτη ἣ βίόλος γενέσεως οὐρανοῦ xal γῆς. 
᾿Αμφοτέρας οὖν αὐτοῖς προφέρει (01), καὶ ὀνειδίζει, 
ὅτι Ex τοῦ μὴ ὄντος εἷς γένεσιν ἀχθέντες, καὶ κατ᾽ 
εἰχόνα Θεοῦ γενόμενοι (τοῦτο γάρ ἔστι τὸ xal γεν- 
νηθῆναι καὶ ὑψωθῆναι), οὔτε ὡς Κτίστῃ ηὐχαριστή- 
cave (92), οὔτε ὡς πατρὶ ἑαυτοὺς ὡμοιώσατε: ἀλλὰ 
διὰ τῆς πρὸς τὸ χεῖρον τροπῆς ἠθέτησαν μὲν τὸν 
Θεὸν, πατέρα δὲ ἑαυτῶν ἐποίησαν (93) τὸν διάδολον 
Hac γὰρ ὁ ποιῶν τὴν ἁμαρτίαν, ἐκ τοῦ διαβόλου 
γεγέννηται" καὶ ὁ Κύριος δὲ τοῖς πονηρευομένοις φη- 
σιν ^ Ὑμεῖς ix τοῦ πατρὸς ὑμῶν τοῦ διαδόλον 
ἐστέ, Μεγάλη μὲν οὖν χατηγορία, καὶ τὸν υἱὸν ὄντα 
καὶ τῆς σωματιχῆς γενέσεως τετυχηχότα, ἀγνώμονα 
εἶναι περὶ τὸν γεννήσαντα’ ἀφορήτου δὲ μίσους 
ἄξιος ὁ καὶ ὑψωθεὶς τῷ (94) γενέσθαι τῶν οὐρανίων 
μέτοχος, καὶ μηδὲ οὕτως ἐπιμένων τῇ πρὸς τὸν εὐὖ- 
εργέτην ἀγάπῃ. 


14. "Erw βοῦς τὸν χτησάμενον, καὶ ὄνος τὴν 
φάτνην τοῦ χυρίου αὐτοῦ * ᾿Ισραὴλ δὲ us οὐκ 
(95) ἔγνω, καὶ ὁ λαός με οὐ συνῆχε. Boi καὶ ὄνῳ 
συγκρίνεται ὁ ἀθετήσας Θεόν. ᾿Επειδὴ γὰρ ᾿Εν τιμὴ 
ὧν, οὐ συνῆχε, παρασυνεθύλήθη τοῖς χτήνεσι τοῖς 
ἀνοήτοις, καὶ ὡμοιώθη αὐτοῖς. Τοιοῦτοι (96) δέ. 
εἶσιν οἱ μὴ κατὰ λόγον, ἀλλὰ χατὰ πάθος ζῶντες, ἐκ 
τῆς ἀλογίας πρὸς τὸν χτηνώδη βίον ὑποφερόμενοι. 
Tà σύντροφα δὲ τοῖς ἀνθρώποις καὶ γνώριμα πρὸς 
τὴν εἰκόνα παρέλαῦύεν, ἵνα αἰσευνώμεθα, καὶ - τούτων 
ὄντες ἀσυνετώτεροι, καὶ μηδὲ ἧς παρὰ τῶν ἀλόγων 
εὐνοίας τυγχάνομεν, ταύτης αὐτοὶ τῶ χτίσαντι ἡμᾶς 
μεταδιδόντες, Βοῦς μὲν γὰρ, ὁ συνεργὸς ἡμῖν εἰς 
γεωργίαν παραδοθεὶς, καὶ φωνῆς τοῦ τρέφοντος 
ἐπαισθάνεται, καὶ τὸν συνήθως αὐτῷ προσφέροντα 


nuiritoris sui novit, eumque qui sibi pabulum ἢ τὴν τροφὴν ἐπιγινώσχει" ὄνος δὲ αὐτομάτως ἐπὶ τοὺς 


alferre solet, agnoscit. Asinus autem sponte nature 
ad consueta stabuli sui loca festinat. Quod si brutis 
animalibus tante inest habitudo cum suo provisore, 


88 Galat. iv, 19. δ᾽ Gen. v, 1 ; r1, 4. 


(90) Sic mss. quatuor. Deest τῆς in editis. Mox 
ms88. duo cum Eusebio, ἀμφότερα αὐτὼν. Alii duo 
ms88. perinde atque editi, αὐτῷ. Lege Prefationem. 

(91) Reg. primus etalii duo προφέρει. Editi cum 
Reg tertio, προσφέρει. 

(92) Editi et quatuor mss., ηὐχαριστησατε. . . . 


ἡμοιώσατε. Reg. secundus, ηὐχαρίστησαν... ὡμοίω- 
σαν, Εἰ fortasse prestat ita legt ob ea que sequun- 


τῆς καταλύσεως συνήθεις τόπσυς ὁρμᾷ. El οὖν τοῖς 
ἀλόγοις τοσαύτη πρὸς τὸν ἐπιμελούμενον dj συν- 
ἤθεια, πόσον ἡ λογικὴ φύσις τῆς πρὸν τὸν Θεὸν ἀγά- 


86 I Joan, 1g, 8. 6 Joan. vir, 44. 57 Psal. χύνιι, 13. 


tur verba, ἠθέτησαν... ἐποίησαν. Hoo ipso in loco 
quinque mss., στροφῆς. Editi, τροπῆς. 

(93) Sic mss. quator. Editi, ἐποιήσαντο, Mox duo 
ms8., γϑγένηται. 

(94) lta mss. quator. Editi, τοῦ. 

(95) Editi, Ἰσραὴλ μὴ δὲ ἔγνω. At mss. ut ip 
contextu. 

(96) Bic aliquot mss. At editi τοιοῦτο. 


441 


COMMENT. IN ἸΒΑΙΑΜ PROPHETAM. CAP. I. 


πης tà μέτρον ἀπαιτηθήσεται ; Παρατήρει δὲ, ὅτι A quanta dilectionis in Deum mensura reposcenda 


ὁ βοῦς πλείονα τὴν σύνεσιν ἔχειν παρὰ τὸν ὅσον με- 
μαρτύρηται. Ὁ μὲν γὰρ αὐτὸν ἔγνω τὸν χτησάμενον 
(97), ὁ δὲ τὴν φάτνην μόνον. δεικνύντος τοῦ λόγου, 
ὅτι τὸ γαστρίμαργον ζῶον τὸν τῆς ἡδονῆς μόνον 
Ἡνωρίζει τόπον, ὁ δὲ ἔχει τινὰ χἀὶ αὐτοῦ τοῦ καλοῦ 
xai ὠφελίμου σύνεσιν. Διόπερ ὡς ἀνοιχείως ἐχόντων 
τῶν ζώων πρὸς ἀλληλα, ἐν Δευτερονομίῳ ἀπῃγόρευ- 
ται (98) ἀροτριᾷν. Ἐν μόσχῳ καὶ ὄνῳ ἐπὶ τὸ αὐτό" 
τουτέστι, τὸ γαῦρον (90) τῆς ψυχῆς xal φιλόπονον, 
τῷ φιληδόνῳ καὶ παθητιχῷ μὴ συζεύξης. Οὐ γὰρ 
τῶν βοῶν μέλει τῷ Θεῷ ἀλλὰ δι’ ἡμᾶς πάντως 
ἐγράφη, ᾿Αλλαχοῦ δὲ πάλιν συνέζευχται. Μαχάριος 
γὰρ ὁ σπείρων ἐπὶ πᾶν ὕδωρ, οὗ βοῦς καὶ ὅνος 
πατεῖ: τουτέστι ὁ τῷ διδαχτιχῷ λόγῳ τό τε φιλό- 
πόνον τῆς ψυχῆς ἐπεγείρων, καὶ τὸ φιλήδονον αὐτῆς 
θεραπεύων. Ὥσπερ γὰρ τὸ ζῶον ἀχθοφοριχὸν, οὕτω 
καὶ τὸ ἐπιθυμητιχὸν τῆς ψυχῆς τῷ βάρει τῆς ἁμαρτίας 
καταπεφόρτισται. 


est ἃ rationali natura ἢ Observa autem, bovem 
juxtatestimoniuimn illud majorem pre asino obtinere 
intelligentiam. Ille namque ipsum novit possesso- 
rem : hic vero presepe solum.Ostendit autem Scri- 
ptura animal ventri indulgens, solum agnoscere 
voluptatis looum.Bos vero quamdam ipsius honesti 
atque utilis habet cognitionem. Itaqus tanquam 
nihil inter se affinitatis habeant heo animalia,veti- 
tum est in Deuteronomio arare [n bove et asino in id- 
ipsum ** ; id est,eam unimi partem, cui inest vigor 
strenuitasque, cum ea, quae voluptatibus et af- 
fectibus gaudet, ne copulaveris. Non enim de bo- 
bus cura est Deo *?: sed profecto nostra causa id 
scriptum est. Contra tumoen, alio loco copulantur. 
888 Beatusenim quéseminat superomnemaquam,ubi 
bos eL asinus calcat 9: hoc est, qui sermone ad do- 
cendum apposito vim anim: strenuam ac laborum 
patientem exsuscitat, atque eam ipsius partem quie 


voluptatibus delectatur, emendat ao cohibet. Quemadmodum enim asinus animal est gestandis oneribus 
natum, sic et vis anima concupiscens peccati pondere deprimitur. 


15. Kal βοῦς μὲν τὸν χτησάμενον ἔγνω, Ἰσραὴλ 
δὲ με (1) οὐκ ἔγνω τὸν χτίσαντα xal ὄνος τὴν 
φάτνην τοῦ χυρίον αὐτοῦ ἐπέγνω, Ἰσραὴλ δέ με οὐ 
συνῆκε. Καὶ φάτναι μὲν πολλαὶ, ἀλλ᾽ ὅμως ὁ ὄνος 
τῆς τοῦ χεχτημένου αὐτὸν φάτνης οὐχ ἀποσφάλλεται, 
Θεὸς δὲ εἴς, καὶ ὁ ἀγνώμων λαὸς ἐπὶ τοὺς μὴ ὄντας 
θεοὺς ἀποπλανᾶται. Ἐμὲ οὐ συνῆχε, τον δι᾿ οὐρανοῦ 
γνωριζόμενον, τὸν διὰ γῆς καὶ θαλάσσης δειχνύ- 
μενον (2)" τὸν διὰ ἡλίου, καὶ σελήνης, τὸν διὰ τῶν 
ἀστέρων, τὸν διὰ πάσης τῆς κτίσεως χαταμηνυόμε- 
vov, Οἰχείως δὲ τῇ μὲν τοῦ βοὸς εἰχόνι ὁ Ἰσραὴλ 
ἀποδέδοται, τῇ δὲ τοῦ ὄνου ὁ ἀπλῶς λαός. Ὅση γὰρ 
Bot πρὸς ὄνον ἣ διαφορὰ, τοσοῦτον τοῦ ᾿Ισραὴλ, Oc 
ἑρμηνεύεται ὁ ὁρῶν θεὸν, πρὸς τὸν ἁπλῶς λαὸν χρη- 
ματίζοντα τὸ διάφορον. 


15. Et quidem bos suum poessessorem cognovit ; 
Israel autem non cognovit me, qui ejus conditor 
sum ;et asinus presepe agnovit, sui domini ; Ierael 
autem me non intellexit. Atque multa quidem pre- 
sepia sunt, nec tamen asinus a sui possessoris 
presepi aberrat. Sed lioetunus sit Deus, tamen .: 
populus beneficiorum immemor post eos, qui non | 
sunt dii, deerrat. Me non intellezil, quem cojuüm 
commoastrat, quem terra et mare declarant;quem 
sol et luna, stelle et omnes res creates" Índicant. 
Porro Israel ut convenienter per bovis similitudi- 
nem exprimitur, ita per asini cozaparationem sim- 
plex populus. Quanta ergq inter asinum et bovem 
differentia est, tanta intercedit dissimilitudo inter 
'sraelemg qui Deum videns interpretatur, et. popu- 


r lum simplicilBE nuncupatum. 


16. Οὐαὶ ἔθνος ἀμαρτωλὸν, λαὸς πλήρης ἀμαρε 
τιῶν, σπέρμα πονηρὸν,. υἱοὶ ἀνόμόι Ἔθνος καὶ 
λαὸς πολλαχοῦ . συνεζευγμένως λέγεται" ὡς τὸ (3). 
Ἐν πολλῷ [0 δόξα βασιλέως τ᾿ ἐν δὲ ἐχλείψει 
λαοῦ, συντριδὴ δυνάστου" xal τὸ, "Iva τί ἐφρύα- 
ξαν ἔθνη, xxi λαοὶ ἐμελέτησαν κενά; Νυνὶ δὲ 
ἀπὸ τοῦ ἔθνος εἶναι ἁμαρτωλὸν ἀρξάμενοι, xax (A) 


16. VEens. 4. P: genti peccatriei, populo pleno 
peccatis, semini, nequam filiis sceleratis | Gens οἱ 
populus plerumque conjunctim dicuntur, puta :In 
gente multa gloria regis: in defeclu autem populi, 
contritio principis *!. Item illud : Quare fremuerunt 
gentes el populi meditati sunt inania *? Nunc autem 
cum coeperit gens esse peccatrix, propter sceleris 


τὴν ἐν πονηρίᾳ αὔξησιν γίνονται λαὸς πλήρης &vo- ἢ progressum populus iniquitatum plenus evaserunt; 


μιῶν, xal ἀπὸ τοῦ σπέρμα πονηρὸν εἶναι, ἐπὶ τὸ 


et qui &nte fuerant semen nequam, filii iniqui jam 


* Deut. xxr, 10. 891 Cor. 1x, 9. *' [sa. xxxi1r, 20. *! Prov. xiv, 28. ?? Psal. r1, 1. 


(97) Reg. secundus, χτήσαντα. 

98) Sio mss. At edili, ἐν Δευτερονόμῳ ἀπηγο- 
ρεύεται, corrupte. 

(99) Ait eruditissimus vir Duceus legisse se in 
aliquibus mss. et apud Procopium, ἐνεργόν. Sed 
Combefisius, homo non plus justo credulus, ea de 
re dubitare videtur,dum hoc loco ita scripsit:;'Evep- 

ὄν putat Duc. se legisse, loco τοῦ, γαῦρον. Utut 
bao sunt, illi ipsi codices Regii,quos contulit Du- 
ceus,quorum primus fuit Francisci primi, alter 
Henrici secundi, constanter cum aliis tribus mss. 
et cum editis habent, γαῦρον. Scio quidem legi apud 
Procopium, pag. 40, τὸ ἐνεργὸν τῆς ψυχῆς, neo dif- 


fiteor eam lectionem altera mihi videri prestantio- 
rem : sed contra auctoritatem nostrorum mss. et 
editorum quidquam immutare ausus non sum. 

(1) Ita mss. non pauci. Deest με in editis, Mox 
Reg. secundus, ἐπέγνω, ὁ λαὸς δέ. Subinde quin- 

ue mss., χεχτη μένου. fiti, χτησαμένου. 

(2) Editi, δεικνυόμενον. Αἱ mss. quinque δειχνύ- 
μενον. Mox tres mss., τῶν ἄστρων, Alii duo cum 
editis ἀστέρων. 

(ἢ Sic mss. quinque. Editi, ὡς ἐν τῷ. 

4) Reg. tertius, μετά, post incrementum, Statim 
tres mss., πλέρης ἀνομίας. 


143 


APPENDIX OPERUM $8. BASILII MAGNI. 


1444 


facti sunt. Ut enim qui fitin virtute progressus, ἃ Α γενέσθαι υἱοὶ ἄνομοι. Ὡς γὰρ dj κατ᾽ ἀρετὴν mpoxo- 


minoribus ad majora capit incrementum ; ita mali- 
tie» effusio, sumpto a minoribus initio, ad aliquid 
immediocabile devolvitur. Porro semen inter et filios 
inest etiam secundum ipsam naturam cognatio in- 
gens et convenientia. A semine enim ad hoc pro- 
greditur natura, ut generentur filii. Neo id modo 
gecundum 'generationes corporeas: sed et juxta 
anime processum, qui per doctrine semina effici- 
tur ; quandoquidem qui doctrinam excepere,eo us- 
que proficiunt, ut doctoribus suis flant consimiles. 
Etidcirco filii appellantur, sive filii regni, cum 
suscepti salutaribus seminibus, per ea perficiun- 
tur; aut gehenne filii, si ob perveream et impro- 
bam doctrinam perditioni destinantur. Magna au- 
tem objurgatio est, totam gentem vooeri pecoatri- 
cem, 80 si ne unus quidem in ipsa quidpiam recti 
operis patraret : item, cum populus pecoatis plenus 
dicitur, quasi nullum non genus iniquitatis et fla- 
gitii &b ipso exerceatur, adeo ut etiam ipsa vitia 
gecum pugnantia et contraria inveniantur, ceu di- 
ctum est : Repletos omni iniquitate ?*. Et. illud: 
Nondum enim completa sunt peccala | Amorrhzo- 
rum **. Quin etiam ab ipso Salvatore dictum est: 
Et vos implete mensuraw patrum vestrorum 95. 

889 17. Semini nequam. Zizanium, quod ab ini- 
mico homine puro frumento inspersum est, jam 
adultum filius iniquus evasit, cum filius seit perdi- 
tionis, filiusque gehennae. Quapropter et commise- 
rationé digni sunt, qui cum essent filii Altissimi, 
facti sunt fllii iniqui ; quique cum in generatione 
megis divina ma&nere debuissent, facti sunt semen 
nequam. Ceterum inveterata malitia iis qui pri- 
mum ipsa inferti sunt, ihteritum parit. Extrema 
namque malitia secum ipsas pugnat. Dereliquistis 
Dominum et irritastis sanctum Israel... Quodnam 
datur majus malitis argumentum,quam a bono de- 
ficere ? que itidem pravitas major quam bonum 80 
mitem exasperare ? Quin et deiisdem apud Jere- 
miam coarguuntur. Me enim dereliquerunt fontem 
aqua vive **. Verum pro ratione et modo hujusce 
defectionis unusquisque sibi ipse,oum remuneratio 
flet, ira mensuram recondit. Alienati sunt retror- 
&um. Hoc ex editione Theodotionis appositum est, 
quasi & Deo abalienari quodam in vitium lapsu, si 
interpreteris, idem sit atque eum derelinquere. 


Quemadmodum enim is qui ad perfectionem con- ἢ σεως. Ὥσπερ γὰρ ὁ τελειοὔμενος 


tendit, in anteriora progreditur, ita peccator relro 


πὴ ἀπὸ τῶν ἐλαττόνων ἐπὶ xà μείζω (5) τὴν αὔξησιν 
ἔχει" οὕτως ἣ τῆς κακίας χύσις ἀπὸ τῶν ὑποδεεστέ- 
prov τῶν ἐξ ἀρχῆς ἐπὶ τὸ ἀνήκεστον φέρεται. Σπέρμα 
δὲ πρὸς υἱοὺς πολὺ τὸ ἀχόλουθον xal xat' αὐτὴν τὴν 
φύσεν ἔχει. ᾿Απὸ τοῦ σπέρματος γὰρ εἷς τὸ υἱοὺς (6) 
γενέσθαι προχόπτει, οὐ μόνον χατὰ τὰς σωματιχὰς 
γενέσεις, ἀλλὰ καὶ κατὰ τὴν ἐν ψυχῇ αὔξησιν, ἐκ 
τῶν τῆς διδασκαλίας σπερμάτων εἷς τὴν πρὸς τοὺς 
διδάξαντας ἐξομοίωσιν τῶν ὑποδεξαμένων τὰ διδάγ- 
ματα προχοπτόντων, xal διὰ τοῦτο υἱῶν χρηματι- 
ζόντων, ἔτοι υἱῶν τῆς βασιλείας, ὅταν τὰ σωτήρια 
δεξάμενοι (7) σπέρματα, xav! αὐτὰ τελειοῦνται, ἢ 
τῆς γεέννης υἱῶν, ἐὰν ix πονηρῶν διδαγμάτων τῇ 
ἀπωλείᾳ προσοιχειῶνται. Μεγάλη δὲ κατηγορία, ὅλον 
ἔθνος ἁμαρτωλὸν χρηματίζειν, ὡς μηδένα ἐν αὐτῷ 
χατορθοῦν' καὶ λαὸν πλήρη ἁμαρτιῶν, ὡς πᾶν εἶδος 
ἀνομίας (8) ἐπιτηδεύεσθαι παρ᾽ αὐτῶν, ἀλλὰ καὶ τὰ 
τῆς καχίας πρὸς δχυτὴν ἐνχντιώματα εὐρίσχέσθαι, 
χαθὼς εἴρηται’ Πεπληρωμένους πάσης ἀδικίας" 
χαὶ τὸ, Οὕπω γὰρ ἀναπεπλήρωνται αἱ ἁμαρτίαι 


τῶν ᾿Αμοῤῥαίων: χαὶ παρὰ τοῦ Σωτῆρος δέ: 
Πληρώσατε xal ὑμεῖς τὸ μέτρον τῶν πατέρων 
ὁμῶν. 


17. Σπέρμα πονηρόν. Τὸ παρὰ τοῦ ἐχθροῦ ἀν- 
θρώπου τῷ καθαρῷ σίτῳ ἐπισπαρὲν ζιζάνιον, ὃ εἰς 
τελείωσιν ἐλθὸν υἱὸς ἐγένετο ἄνομος, υἱὸς ὧν ἀπ- 
ὡλείας xal υἱὸς (0) γεέννης. Διὰ τοῦτο xal θρήνου 
ἀξιοῦνται οἱ, ἀντὶ τοῦ υἱοὶ Ὑψίστου εἶναι, υἱοὶ γενό- 
μενοι ἄνομοι, καὶ ἀντὶ τοῦ μεῖναι ἐν (10) τῇ θειοτέρᾳ 
γεννήσει, σπέρμα γενόμενοι πονηρόν' πλὴν ὅτι ἡ 
ἐν ἔθει πονηρία αὐτῶν πρῶτον τῶν ἐχόντων ἐστὶ 
φθαρτιχή" τὸ γὰρ ἔχαστον ἐν πονηρίᾳ xal πρὸς 
ἑαυτό ἔστιν ἀσύμφωνον. ᾿Εγχατελίπατε (41) τὸν 
Κύριον, καὶ παρωξύνατε τὸν ἅγιον τοῦ Ἰσραήλ. 
Τίς μείζων κακίας ἀπόδειξις, ἢ 7) τοῦ ἀγαθοῦ ἐγκατά- 
λειψις; καὶ πονηρίας ὑπερδολὴ, τὸ παροξῦναι τὸν 
ἀγαθὸν καὶ πρᾶον (12); Τὸ αὐτὸ δὲ καὶ καρὰ τῷ 
Ἱερεμίᾳ κατηγοροῦνται. Ἐμὲ γὰρ ἐγκατέλιπον 
πηγὴν ὕδατος ζῶντος. Κατὰ δὲ τὴν ποσότητα τῆς 
ἑγκαταλείψεως, τὸ μέτρον ἕχαστος ἑαυτῷ θησυαρίζει 
τῆς ἐν τῇ ἀνταποδόσει ὀργῆς. ᾿Απελλοτριώθησαν 
εἰς τὰ ὀπίσω. Τοῦτο ἀπὸ τοῦ (43) Θεοδοτίωνος προσ- 
stígn, οἱονεὶ ἑρμηνεία τοῦ ἐγκαταλιπεῖν, τὸ ἁπαλ- 
λοτριοῦσθαι τοῦ Θεοῦ διὰ τῆς ἐπὶ τὸ χεῖρον ἀποπτώ- 
τοῖς ἔμπροσθεν 
οὕτως ὁ ἁμαρτάνων εἰς τὸ κατόπιν 


ἑπεχτείνεται, 


οδ Rom. 1, 25. ** Gen. xv, 16. ** Matth. χχιι, 32. 9 Jerem. ri, 13. 


(5) Editi et duo mss., τὸ μεῖζον. Alii tres, τὰ μεί- 
ω 


(6) Colbertini primus et tertius, υἱός. Editi cum 
Reg. secundo, τοὺς υἱούς. Regii primus et tertius 
ut in textu. 

(7) Reg. secundus, δεξαμένων. Ibidem mss.quin- 
que, τελειοῦντα. Editi, τελειῶνται, 

(8) Sic editi cum dvobus mss. Alii tres, ἀμαρ- 
τίας. Mox mss. duo ἐναντιώματα ἐνευρίσκεσθαι. 

(9) Ita editi et mss. nonnulli. Vox υἱός in utro- 


que Combef. deest. Non longe hinc duo mss., θρή- 
you ἀξιοῦνται. 

(10) Editi cum duobus mss., ἐπί. Alii tres, iv. 
Neo ita multo post mss. quinque, πρῶτον, Editi, 
TOQO'tCoV. 

n Legitur in mss. nonnullis, ἐγχυτελίπετε. 

12) [ta edili et duo mss. ΑἸ] tres, avtov. 

(13) Sic miss. At editi omittunt, Τοῦτο. Lege 

uc. 


145 


COMMENT. IN ISAIAM PROPHETAM. CAP. I. 


146 


ἀναποδίζει (14), μαχρύνων ἑαυτὸν τοῦ Κυρίου, xai À pedem refert, submovens sese a Domino, et. ob id 


διὰ τοῦτο ἀπολλύμενος. ᾿Ιδοὺ γὰρ, φησὶ, οἱ μακρύ- 
νοντες ἑαυτοὺς ἀπὸ σοῦ, ἀπολοῦνται. Οὕτως οὖν 
βιώσωμεν, ὡς μηδέποτε τὰ παρελθόντα κρείττονα 
εἶναι τῶν μελλόντων ἢ τῶν ἐνεστηκότων. Τοῦτο γὰρ 
χαὶ ὁ Ἐχχλησιαστὴν ἀπαγορεύει" Μὴ εἴπῃς, ὅτι 
ἡμέραι αἱ πρότεραι ἀγαθαὶ ἦσαν ὑπὲρ ταύτας " 
ὅτι οὐχ ἐν σοφίᾳ ἑπηρώτησας περὶ τούτου. ᾿Βὰν 
γὰρ αἱ προάγουσαι ἡμέραι βελτίους ὦσι τῶν μετὰ 
ταῦτα, λεχθήσεται ἡμῖν ([5}᾽ Τοσαῦτα ἐπάθετε εἰχῆ. 
ἁμαυρουμένων τῶν καλῶν ὑπὸ τῆς ἐν τοῖς ὕστερον 
ἀμελείας. Ὁ γὰρ ἹἹεζεχιήλ φησιν. ᾿Εν τῷ ἀποστρέ- 
qat δίκαιον bx. τῆς δικαιοσύνης αὐτοῦ, xal ποιῆ- 
σαι ἀδικίαν κατὰ πάσας τὰς ἀνομίας ἃς ἐποίησεν 
6 ἄνομος" πᾶσαι αἱ δικαιοσύναι ἃς ἐποίησεν, οὐ 
μὴ μνησθῶσιν " tv τῷ (16) παραπτώματι αὐτοῦ ᾧ 
παρέπεσε, καὶ ἕν ταῖς ἁμαρτίαις αὐτοῦ αἷς ἥμαρτεν, 
ἐν- αὐταῖς ἀποθανεῖται. 

48. Τί ἔτι πληγῆτε, προστιθέντες ἀνομίαν ; Τὸ 
λεγόμενον τοιοῦτόν ἔστι" Ἐπὶ ταῖς ἁμαρτίαις ὑμῶν 
παιδεύων ὑμᾶς, ἑἐμαστίγουν. Μὴ μετανοοῦσιν, ἀλλ᾽ 
ἔτι ἐξαμαρτάνουσιν ἐπῆγον ἀεὶ καὶ προσετίθουν τὰς 
μάστιγας, ὡς πᾶν μέρος τοῦ σώματος ἀπὸ τῶν ἕν 
νουθεσίᾳ πληγῶν κατειλῆφθαι. Τοῖς υὲν ἰάσιμα 
ἁμαρτάνουσιν ἀπειλεῖ ὁ λόγος, ἑπισχέπτεσθαι ἐν 
ῥάδδῳ τὰς ἀνομίας αὐτῶν, καὶ ὃν μάστιξι τὰς ἀδι- 
κίσς αὐτῶν τοῖς δὲ ἀνιάτως ἔχουσι λέγει " Τί ἔτι 
πληγῆτε; μάσας διεξεληλυθότες τὰς πληγὰς, πασῶν 
κατεφρονήσατε τῶν ἑπιστρεπτιχῶν μαστίγων " συν- 
τριμμὸς ὁμᾶς. μένει. ᾿Αποροῦντος ἡ φωνὴ xal ἀπο- 
γιγνώσκοντος τὴν διόρθωσιν, ὡς Ev τῷ ᾿Ιεζεχιήλ (47): 
Ὃ ζῆλός μου ἀποστήσεται ἀπὸ σοῦ, χαὶ οὐ θυμω- 
θήσομαι kml σοί. Τῶν δὲ περιστατικῶς συμᾷαι- 
νόντων τινὰ μὲν ἁμαρτημάτων ἕνεκα γίνεται, τινὰ 
δὲ εἷς διόρθωσιν τοῦ ἤθους τῶν πειραζομένων, ἄλλὰ 


δὲ ὑπὲρ τοῦ ἔχτριδῆναι τοὺς ἀπεγνωσμένους, ὡς im. 


τοῦ Φαραώ. Τούτοις οὖν ὡς ἀπεγνωσμένοις οὐχέτι 
πληγαὶ, οὐδὲ μάστιγες, ἀλλ’ ἀφανισμὸς ἀπειλεῖται. 
Πᾶσα κεφαλὴ εἰς πόνον, xüt πᾶσα καρδία εἴς λύ- 
Trnv. Ἐ{Ο ἔτι πληγῆτε, ὧν καὶ τὰ σώματα xal αἱ 
ψυχαὶ μεμαστίγωνται, καὶ οὐδαμοῦ ἣ διόρθωσις, πά- 
σης κεφαλῆς ὀδυνομένης καὶ πάσης χαρδίας σχυθρω- 
κἀζούσης (18); Οὐ πάντως τὸ μέλος τοῦ σώματος 
λέγει τὴν κεφαλὴν, ὡς περὶ αὐτὴν μόνην τῆς ὀδύνης 
ἑστηριγμένης, ἀλλὰ Πᾶσα κεφαλὴ, ἀντὶ τοῦ τὸν καθ' 
ἕνα ἄνθρωπον, κατὰ τὴν συνήθειαν τῆς Γραφῆς. Αά- 


disperit. Ecce enim, inquit, qui elongant se a te, 
peribunt *. Ad hunc igitur modum vitam nostram 
instituamus, utque praeterierunt, nunquam me- 
liora futuris exsistant aut presentibus. ld ipsum 
enim interdicit Ecclesiastes : Ne dixeris, quia, dies 
priores erant boni super hos : quia non in. sapientia 
interrogasti de hoc 38. Si enim dies priores poste- 
rioribus sunt meliores, dicetur nobis : Tanto passi 
eatis frustra, siquidem vestra bona opera pre sub- 
sequente negligentia ad nihilum redacta sunt. Ait 
enim Ezechiel: Justus si averlerít se α justitia suo, 
et fecerit iniquitatem juxta omnes. iniquitates quas 
fecil iniquus : omnes justitize quas fecit,non memora- 
buntur in delicto suo in quod prolapsus est, et in pec- 
catis suis quz peccavit, in ipsis morietur **. 


18. Vgns. 5. Quid adhuc percutiamini, adjicientes 
iniquitatem ? Quod dicitur,est hujusmodi :Flagellig 
vos cedebam, pro peccatis vestris castiguns vos. 
Cum vos haud poniteret,imo cum magis delinque- 
retis; indüncebam semperet multiplicabam flagella, 
ut quelibet corporis pars plagis ad corrigendum 
idoneis operiretur. Certe, quando delinquentium 
peccatis remedium afferri potest, interminatur 
Scriptura fore ut visitet Dominus eorum iniquitates- 
in virga, et eorum injustitias in verberibus ! ; aed 
his qui insanabiliter peccaverunt dioit : Quid/adhuc 
perculiamini ἢ Experti plagas omnes, omnia quibus 
castigati fuistis flagella contempaistis. Contritio 
vos manet. Hec vox est deflcientis et de corre- 
ctione desperantis, quemadmodum in Ezechiele : 
Zelus meus recedeta te,: et non. irascar adversum 
te ?*. Porro ex iie calfimitatibus, que eveniunt, alie 
quidem aecidugt ad punienda peccata, alis ad mo- 
res eorum qui tentantur emendandos, alie ad eos 
qui desperantur atterendos, ut in Pharaone. Itaque 
his890 tanquam desperatis non jam plagas aut 
flagella, sed interitum minatur. Omne caput in la- 
bore, et omne cor in iristitia. Quod adhuo pereutia- 
mini vos, quorum tum corpora tum anime flagris 
concisa sunt, nec tamen oorrecti estis ? quippe ca- 
put omne dolore oruciatur, et cor omne moerore 
afficitur. Profecto corporis membrum per caput 
non intelligit, tanquam ipsi soli insideret dolor: 


ὄετε (19). yàp ἀπαρχὴν πάσης συναγωγῆς Ἰσραὴλ, ἢ sed juxta Scripture consuetudinem, per omne ca- 


κατὰ συγγενείας, κατὰ δήμους, xav' ofxouc πα- 
τριῶν, κατὰ ἀριθμὸν ἐξ ὀνόματος αὐτῶν, χατὰ 
χεςαλὴν αὐτῶν. ᾿Ἐπειδὴ γὰρ ὅλον τὸ ἔθνος ἁμαρ- 
τωλὸν͵, καὶ πᾶς ὁ λαὸς πλήρης ἀνομιῶν, διὰ τοῦτο 


V Psal. rxxu, 27. ** Ecole. vri, 11. 


is Reg. secundus, ἀναποδίζεται. 
15) Editi, ὁμῖν. At quinque mss., ἡμῖν. 
(16) Editi, ἀλλ᾽ ἐν τῷ. At mss.quinque etin con- 


textu. 
(17) Codices tres, 'Ie£exelà. φησιν. 


Ὁ Ezech. xvii, 24. 


put, hbomoquilibet significatur. Accipile enim primi- 
tias omnis synagogz Israel, secundum cognationes, 
secundum populos, secundum domos patriarum, se- 
cundum numerum ex nomine corum, secundum ca- 


! Peal. υχχχν}ι, 23. ?Eezch. xvi, 42. 


(18) Editi et duo mss. σχυθρωπευούσης. Alii 
tres, σχυθρωπαζούσης. 

(2) 8ic omnes nostri mss. ct Anglio. cum editis, 
At LXX, λάοετε ἀρχήν, Sumite princtpium. Vulgata 
Tollite summam. 


121 


APPENDIX OPERUM 8. BASILII MAGNI. 


448 


put corum ?. Nam cum tota gens peccatrix sit, po- A xal ἡ κόλασις ἐπὶ πάντας ἔφθασε, xai πᾶσα καρδία 


pulusque omnis peccatis plenus, ob id ad omnes 
pervenit supplicium, ei omne cor maret, quoniam 
in captivitatem ob peccata sua abductus populus 
est. VERS. 6. A pedibus usque ad caput. non est in 
eo sanitas, neque vulnus, neque livor, neque plaga 
tumens. Hanc vocem, caput, pro toto accepit ho- 
mine. Α pedibus usque ad caput non est in eo sa- 
tilas : neque vuínus, neque livor, nequeplagatumens ; 
propterea quod ob unumquodque peccatum invecta 
sunt flagella ab eo qui ipsorum cur&m suscipiebat. 
Deinde, cum vulnus, continuitatis corporis sitdis- 
solutio,discissa in exigua aliqua parte connexione, 
gitque livor plage vestigium subcruentum,cum ex 
duritie et asperitate cedentis contunditur, corpus, 
hocque vestigium in aliqua parte imprimitur ;cum 
itidem phlegmone tumor ignitus sit, quando scili- 
cet humores in infirmam ac debilem partem con- 
fluunt, et male affectam calore nature contrarie 
accendunt; quid de his dicit Scriptura, qui toti in- 
firmitate prorsus correpti sunt ? Non ut vulnus,in- 
quit, non ut livor, non ut plaga tumens : ita egri- 
tudo vestra vos occupavit; scd conjunctim ingruit 
vobis malum, ita ut confusa sint. omnia, adeoque 
Sint vulnus, livor, et plaga. Non est malagma ím- 
ponere, neque oleum, neque ligamenta. Quandoqui- 
dem heo egritudo, vulnere, livoreac plaga tumente 
pejor est; non est malagma itmnponere tanquam ad 
plage&m, neque oleum, ut ad vulnera. Non jam,in- 
quit, opus est hisce remediis : quippe majora sunt 
aymplomat& quam ut hisce medicamentis cedant. 


Itaque vulnera sunt Ecclesie schismata: vibices C 


vero cordasunt subdola et fallacia : phlegmone au- 
tom animi esl elatio, ex insulsa opinione intumo- 
scentis, atque ob eam rem efferentis sese adversus 
Christi scientiam. Porro malagma est sermo maen- 
suctudini lenitatique conjunctus, qui vanas depri- 
mit elationes : oleum vero, sermo est quo fraudu- 
lenta, snbdola et aspera simulate falsoque loquen- 
tium verba leniuntur cum misericordia et commi- 


λυπηρὰ, tlc αἰχμαλωσίαν ἀγομένου (20) τοῦ λαοῦ διὰ 
τὰ ἁμαρτήματα. ᾿Απὸ ποδῶν ἕως χεφαλῆς οὐχ 
ἔστιν ἐν αὐτῷ ὁλοχληρία, οὔτε τραῦμα, οὔτε μώ- 
λωψ, οὔτε πληγὴ φλεγμαίνουσα. Τὸ, Κεφαλὴ, ἐπὶ 
ὅλου ἕλαδε τοῦ ἀνθρώπου. ᾿Απὸ ποδῶν ἕως χεφαλῆς 
οὐκ ἔστιν ἐν αὐτῷ ὀλοχληρία, οὔτε τραῦμα, οὔτε 
μώλωψ, οὔτε πληγὴ φλεγμαίνουσα" διὰ τὰς ἐφ᾽ 
ἑχάστῳ ἀμαρτήματι παρὰ τοῦ ἐπιμελομένου αὐτῶν 
ἐπενεχθείσας μάστιγας. Εἶτα ἐπειδὴ τραῦμο λύσις 
ἐστὶ τῇς τοῦ σώματος συνεχείας, χατὰ μιχρόν τι 
μέρος τῆς συναφείας διακοπείσης“ xal. ὡς ὁ μώλωψ 
ἴχνος ἐστὶ πληγῆς ὕφαιμον, θλασθέντος τοῦ σώματος 
ix τῆς ἀντιτυπίας τοῦ πλήξαντος, xal τοῦτο δὲ κατά 
τι μέρος συνίσταται" xal d φλεγμονὴ ὄγχος ἐστὶ 
πυρώδης, συῤῥεόντων ἐπὶ τὸ ἀσθενῆσαν μέρος τῶν 
ὑγρῶν, καὶ τῇ παρὰ φύσιν θερμασίᾳ φλεγόντων τὸ 
πεπονθός" ὁ λόγος τί φησι περὶ τῶν ὅλων δι’ ὅλου 
τῇ ἀσθενείᾳ χατειλημμένων ; Ὅτι οὐχ ὡς τραῦμα, 
φησὶν, οὐδὲ ὡς μώλωψ, οὐδὲ ὡς πληγὴ φλεγμαίνου- 
σα, οὕτως ὑμῶν ἡ ἀῤῥωστία ἥψατο, ἀλλὰ δ᾽νωμένως 
ἑπίχειται ὑμῖν τὸ xaxóv, ὡς πάντα εἶνάι συγχεχυ- 
μένα, καὶ τραῦμα εἶναι (21), καὶ μώλωπα, καὶ πλη- 
γήν. Οὐκ ἔστι μάλαγμα ἐπιθεῖναι, οὔτε ἔλαιον, 
οὔτε χκαταδέσμους. Ἐπειδὴ ὑπὲρ τραῦμα xal μώ- 
λωπα καὶ πληγὴν φλεγμαίνουσαν dj ἀῤῥωστία ἑστὶν, 
οὐχ ἔστι μάλαγμα ἐπιθεῖναι, ὡς πρὸς τὴν πληγὴν, 
οὐδὲ ἔλαιον ὡς τρὸς τὰ τραύματα. Οὐ χρεία, φησὶ, 
τῆς ἀπὸ τούτων βοηθείας " μείζονα γὰρ τὰ συμπτώ- 
ματα ἢ ὥστε τούτοις ἐνδοῦναι, Τραύματα (22) μὲν 
οὖν ἐστι τὰ ἐν Ἐχχλησίᾳ σχίσματα " μώλωπες δὲ, 
ai ὕπουλοι καρδίαι " φλεγμονὴ δὲ, ἔπαρσις ψυχῆς ἐξ 
ἀλόγου οἰήσεως ὀγχουμένης, καὶ διὰ τοῦτο ἐπαιρο- 
μένης χατὰ τῆς γνώσεως τοῦ Χριστοῦ. Μάλαγμα μὲν 
οὖν ἐστιν ὁ μετὰ πραότητος xal ἐπιεικείας ταπεινω- 
τικὸς τῶν ματαίων φυσιώσεων λόγος ἔλαιον δὲ, ὁ 
μετὰ οἴχτου xal συμπαθείας τὸ δολερὸν καὶ ὕπουλον 

xai τραχὺ τῶν ἐν ὑποχρίσει ψευδολόγων χαταλεαί- 

νων’ χατάδεσμος δὲ, λόγος ὁ τὰ πρὸς διάστασιν ἐπει- 


γόμενα συγχρατῶν. 


Berationc. Ligamentum tandem sermo est, quos simul ea que ad dissensienem festinabant, coeroentur 


et retinentur. 

19. Vzn8. 7. Terra vestra deserla, civitates vestra 
succensa igni ; regionem veslram coram vobis alieni 
devorant : et desolata es«, eversa a. populis alienis. 
Quandoquidem desperavit do correctione,interitum 
interminatur. Ceterum isthec tempore 891 1saie 
non contigerunt : sed futura quasi jam facta enar- 
rare Scriptura solet, uti est illud: Dederunt in 
escam meam fel, et ín siti mea potaverunl me aceto *. 
Enimvero cum esset sibi persuasum, fore ut que 
preedicta sunt,contingant ; tanquam ea sint indubi- 


8 Num. 1, 2. ὁ Psal. ixvii, 22. 

(20) Editi et duo mss., ἀγομένου. Alii tres mss., 
ἀπαγομένου. 

(21)Ita Regii primus οἱ tertius. Editi, μὴ εἶναι. 
Ilud. μὴ εἶναι, omnino deest in aliis tribus mss. 

(32) Reg. secundus. τραῦμα. Mox duo msse., 
ὀγχουμένη... ἐπαιρουμένη. Éditi cum duobus aliis 


19. 'H γῆ ὑμῶν ἔρημυς, al πόλεις Üp&v πυ- 
ρίχαυστοι" τὴν χώραν ὑμῶν ἐνώπιον ὁμῶν ἀλλό- 
τριοι κατεσθίουσιν αὐτὴν, xal ἠρήμωτα: κατ- 
ἐστραμμένη ὑπὸ λαῶν ἀλλοτρίων. ᾿Επειδὴ ἀπέγνω 
τῆς διορθώσεως, ἀπειλεῖ τὸν ἀφανισμόν. Ταῦτα δὲ 
οὐχ ἐπὶ τῶν χρόνων Ἡσαΐου γέγονεν " ἀλλὰ σύνηθες 
τῇ προφητείᾳ τὰ μέλλοντα γίνεσθαι ὡς ἤδη γενόμενα 
λέγειν, ὡς τὸ, "Ἔδωχκαν εἷς τὸ βρῶμά μου χολὴν, 
καὶ εἰς τὴν δίψαν μου ἐπότισάν με ὄξος. Διὰ γὰρ 
τὴν ἐπὶ τῇ ἐκδάσει τῶν προαγορευθέντων (23) πεποί- 


ms88.. ὀγχουμένης... ἐπαιρου μένης. 

(23) Colb. primus, προσαγορευθέντων. Mox Colb. 
tertius, ἐχδνησομένη. ΑἸ duo mss., ἐχδησομένην. 
Editi denique cum aliis duobus mss., ix6ncopl- 
νων, recto. 


449 


COMMENT. IN ISAIAM PROPHETAM. CAP. I. 


| 450 


θησιν, ὡς ἀναυτιῤῥήτως ἐκόημσομένων, τὸ. μέλλον A tanter eventura,futurum cum preterito connectit. 


ἔσεσθαι τῷ παρελθόντι συνάπτεται. Συμδέδηχε δὲ 
ταῦτα ἐπὶ τῆς εἰς Βαδυλῶνα αἰχμαλωσίας, τήν τε 
Υἦῆν χενωθῆναι τῶν οἰχητόρων, xal τὰς πόλεις ἐμ- 
πρησθῆναι, καὶ ὑπὸ τῶν ἐκ τῆς Μηδείας ἀποστα- 
λέντων ἐποίχων τὴν χώραν ἐσθίεσθαι, βλεπόντων cov 
καταλειφθέντων (24) ὅτε xal ἐγένετο πᾶσα dj χώρα 
χατεστραμμένη ὑπὸ λαχὼν ἀλλοτρίων. Κατὰ δὲ τὰς 
ὑφηλοτέρας ἐννοίας, τὰς ἡμῖν προσοιχειούσας τὰ 
παλαιά" Ὅταν ἀποστωμεν ἀπὸ Θεοῦ τοῦ ἡμετέρου, 
καὶ διχπετάσωμεν τὰς χεῖρας ἡμῶν πρὸς θεὸν ἀλλό- 
τριον, παραδιδόμεθα ἀλλοτρίοις τοῖς ἐρημοῦσιν ἡμᾶς 
καὶ χκαταστρέφουσιν. Ἔξεστι γὰρ θεωρῆσαι πάντα 
τὰ ἀπειλημένα συμόαίνοντα τοῖς ἁμαρτάνουσιν. "II 
Υ ὑμῶν ἔρημος. Γῆν πολλαχοῦ τὴν ψυχὴν ὁ λόγος 
λέγει τὴν ὑποδεχομένην τὰ τοῦ λόγου σπέρματα, 
ὡς ἐν τῷ Εὐχγγελίῳ δεδιδάγμεθα διὰ τῆς παραδολῇς 
τοῦ Κυρίου, ὅτι τὰ μὲν ἔπεσεν ἐπὶ τὴν γῆν τῆν κα- 
λὴν, τὴν δεχτιχὴν μαθημάτων θείων, xal πρὸς καρ- 
ποφορίαν εὔθετον. "Eompoq δὲ, ἡ σοφίαν μὴ ἔχουσα, 
μηδὲ λόγον, μηδὲ κατὰ διχαιοσύνην βιοῦσα, μηδὲ ἐν 
ἀληθείᾳ πορευομένη. Αἱ πόλεις ὑμῶν πυρίκαυστοι. 
Πόλις ἐστὶ σύστημα ἀνθρώπων ἐκ διαφόρων ἐπιτη- 
δευμάτων ἐπὶ χοινωνίᾳ βίου συγκεχροτημένον᾽' ὅπερ 
διὰ τὸ πολλὴν ἔχειν τὴν ἐν τοῖς ἔργοις ματαιότητα, 
ξύλα, χόρτον (25) καὶ καλάμην, ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῆς 
χρίσεως χκαταπίμπραται, xal γίνεται τὰ συστήματα 
τῶν ἀσεδῶν πυρίκαυστα. Τὴν χώραν ὁμῶν ἐνώπιον 
ὑμῶν ἀλλότριοι κατεσθίουσιν, ὅταν ἐκ προτέρου 
βίου καὶ πολιτείας ἀγαθῆς πεπληρωμένης τῆς φυχῆς 
τῶν χαρπῶν τοῦ Πνεύματος, ἀγάπης, χαρᾶς, εἰρήνης, 
μαχροθυμίας, χρηστότητος, ἐπιπεσόντες ἀλλότριοι 
λογισμοὶ καταναλίσχωσι τὰ προπεπονημένά. ᾿Αλλὰ 
ἐὰν χαὶ ἐν τῇ πράξει τῶν χατὰ τὸν βίον τὸ πραχτι- 
χὸν τῆς ψυχῆς ἔχδοτον δῶμεν δαιμονίοις ἀκαθάρτοις, 
γίνεται ἡ γῆ ἡμῶν χατεστραμμένη ὑπὸ ἀλλοτρίων. 
Θεοῦ γὰρ γεώργιον, Θεοῦ οἰχοδομή ἐσμεν. “Ἕως 
ἐσμὲν (26) χλήματα μένοντα ἐν τῇ ἀμπίλῳ' τῷ Υρι- 
στῷ, φέροντα τοὺς χαρκοὺς τοὺς ὑκιδάλλοντας ἡμῖν, 
Θεὸν ἔχομεν γεωργόν’ ἐὰν δὲ ἀποστῶμεν τῆς ζωο- 
“ποιοῦ ῥίζης, τῆς εἰς Χριστὸν πίστεως, ξηραινόμενοι 
βαλλόμεθρα ἔξω, xai καιόμεθα' xal ἡ ix τῆς διδα- 
ενχλίας οἰκοδομὴ ἡμῶν, παρὰ τὸ καθῆχον βιούντων, 
χαταστρέφεταιν "Edv γὰρ μὴ ἐπιμένωμεν τῷ θεμελίῳ 
τῶν ἀποστόλων, ἀποιχοδομοῦντες τὰ τίμια. ὡς μὴ 
ἔχοντες θεμέλιον χαταῤῥηγνύμεθα, χαὶ γίνεται τὸ 


Porro heo contigerunt tum cumin Babylonem ab- 
ducti sunt captivi:siquidem terra suis exhausta est 
habitatoribus: civitates fuerunt igni succensem, et 
ab iis qui ex Mediamissi erant colonis devorata re- 
gio est,his ipsis qui fuerant derelicti, id cernen- 
tibus; itidem cum regio omnis subversa est ab 
alienis populis. Sed juxta sublimiorem intelligen- 
tiam res antique nobis adaptantur.Quando defici- 
mus ἃ Deo nostro, manusque nostras expandimus 
ad deum alienum,alienis qui nos devastant ac ever- 
tunt, tradimur. Nam advertere licet minaa omnes 
intentas peccatoribus accidere. Terra vestra de- 
serta. Plerisque loois Scriptura terram vocat ani- 
mam semina verbi suscipientem, uti parabola Do- 
mini sumus in Evangelio edocti *: quod videlicet 
alia semina ceciderunt in terram bonam, doctrine 
divine capacem, atque ad fructum ferendum ido- 
neam. At vero deserta ea est que sapientiam non 
habet neo doctrinam, nec vitam instituit juxta ju- 
stitiam, neque in veritate ambulat.Civitates vestrz 
igni succensa. Civitas hominum coetus est,ex diver- 
sis moribuset institutis ad communem vite societa- 
tem conflatus, quipropterea quod in operibus suis 
multum habeat vanitatis, ligna scilicet, fenum et 
glipulam, in judicii die comburitur, atque bw im- 
piorum s80cietates igne succenduntur. 
vestram coram vobis alieni devorant tum cum,anima : 
per priorem vitam et rectam agendi rationem ré- 
pleta Spiritus fructibus, charitate, gaudio, pace, 
patientia, benignitate *, advenientes aliene cogita- 
tiones pristinoa labores absumunt,-Quod si in ge- 
rendis vita negotiis, agentem animi vim impuris 
dedamus demoniis, terrg-mostra ab alienis everti- 
tur, quippe Dei agricultüra, Dei edificatio sumus!. 
Quandiu aumus palmites in vite manentes,fructus 


-qui nos deoeant, Christo afferentes: Denm habemus 


agricolam. 8i vero desciverimas 8 vivificante ra- 
dice,a&b ea nempe que in Christum est fide, arefaoti 
projicimur foras, et comburimur. Atque illa nostra 
doctrine ediflcatio, si indecore vivimus, subverti- 
tur.Nam nisi in fundamento apostolorum perseve- 
remu8,sumptuosa edificia construentes,quasi nullo 
subnixi fundamento ruimus,nosterque casus haud 
exiguus est, Etenim quasi devorat intemperantia 
temperantiam,avaritia liberalitatem in rebus com- 


πτῶμα ἡμῶν uva οἷονεὶ γὰρ κατεσθίει σωφροσύνην p municandis sitam, odii studium vim ae facultatem 


μὲν ἡ ἀκολσία, xal τὸ ἁπλοῦν (27) iv μεταδόσει ἡ 
φιλαργυρία, xal τὸ ἀγαπητιχὸν ἣ φιλεχθρία. ᾿Ελεεινὸν 
οὖν τὴν εὐθηνοῦσαν τῇ τῶν ἀγαθῶν χαρποφορίᾳ 
ψυχὴν κατάδρωμα γίνεσθαι τοῖς ὑπεναντίοις, οἵ οὐχ 
ἀρχοῦνται ἡμῶν τῇ ἐρημώσει, ἐὰν μὴ καὶ τὴν xa- 
ταστροφὴν ἐπαγάγωσιν. Ἧ μὲν γὰρ χαταστροφὴ ix 

5 Matth. xii, 3 seqq. 5 Galat. v, 22. 
(24) FE Editi, καταληφθέντων. At mss. aliquot, κατα- 


Aet 
35) Nor Nonnulli mss., ξύλα xal ke dl 
26) Reg. secundus, 1 ως μὲν 
J27) Vox ἁπλοῦν hoc loco liberalitatem signiflca- 


diligendi.Itaque res est miseranda, animam bonos 
fructus ubertim producentem,inimicorum fleri pa- 
bulum, quibus non satis est nostra vastitas,nisi et 
ruine nostre fuerint &uclores. Enimvero ex pravis 
documentis nascitur ruina,eorum qui errore sedu- 
cuntur 8992 anima solo quasi allisa.Vastatio vero, 


ΤΊ Cor. 11, 9. 


re videtur. Neo. desunt qui dicant vocem ἀπλό- 
τῆς pro beneficentia quoque alque liberalitate poni 
Epistola secunda ad Cprinth. virt, 2, et rursus. in 
eadem 1x, 11 et 13. 


Regionem | 


- 


151 


APPENDIX OPERUM 8. BASILII MAGNI. 


civium priorum est privatio. Hoc autem facile fit À τῶν πονηρῶν (28) διδαγμάτων γίνεται, otov ἐδαφιζο- 


in humana natura. Vide enim mihi quempiam juve- 
nem ἃ puero pudicis honeelisque moribus educa- 
tum, alacriter et studiose ad precationum domos 
prodeuntem, pro sua virili parte beneficum, eterni 
judicii memorem, amplectentem doctrine sermo- 
nem : deinde illum considera in stuprum aliquod 
prolapsum; quomodo post pudicitie jacturum,fru- 
ctuumque vastationem, omnimoda illum deinceps 
ruina maneat Jam male conscientia non huno sinit 
δὰ precationis locum proficisci, quippe fidelium 
ordine non eonsistit : ab eo siquidem excidit; 
neo tamen in deflentium loco stat, siquidem eru- 
bescit.Hino oritur in precatione segnities,ac fictas 
excusationes ad inquisitores fallendos comminisci- 
tur. Quispiam, inquit, urget me, atque adeo non 
opperior cene celebrationem ; et ob eam causam 
&ntefidelium precationem rursussesubducit,quam- 
libet exougationem effingens. Deinde sensim ob 
consuetudinem meditatur apostasiam, et ad inte- 
gram perditionem deducitur. In summa, malignis 
potestatibus peculiare est, nunquam prius ab iis 
quos justitie fructibus vacuos reddiderint secedere, 
quam eosdam iis qui circa cognitionem versantur 
erroribus imbuerint. 


30. Vzns. 8. Derelinquetur filia Sion, sicul. taber- 
naculum in vinea, et sicut pomorum custodia in. cu- 
eumerario. Argumentum justi judicii Dei exhibet 
similium retributio. Dereliquit Dominum, ob eam 
causam derelinquetur filia Sion. Suam tamen erga 
illam servat adhuc benignitatem, filiam nominat, 
rursus ipsam appellans priore nomine, quod ante 
obtinebat quam se abalienasset. Derelinquetur sicut 
tabernaculum in vinea. Ad. custodiam fructuum in 
vineis nascentium figuntur tentoria. Gum ergo 
vinea propriis fruclibus exuberat, omnistudio ae 
diligentia curatur tentorium;ut ex eo custos sedulo 
prospiciat, ne, qui in via pretereunt, fructus ejus 
decerpant. Cum autem vinea infructuosa est,vinem 
munimenta consequenter negliguntur.Quamobrem 
Ieraeliticum populum derelictum iri interminatur, 
utpote qui consentaneum fructum non ferat. Ti- 
mendum itaque nobis est ne infructuosi simus, ut 
.ne Dei inspectione destituamur. Spiritus sanctus 
est, qui nos custodit. l1taque oum anima fructus 


μένης τῆς ψυχῆς τῶν ἀποσφαλλομένων' ἡ δὲ ἐρή- 
μωσις στέρησίς ἐστι τῶν προπεπολιτευμένων. Τοῦτο 
δὲ ῥᾳδίως γίνεται περὶ τὴν ἀνθρωπίνην ψυχήν. Ὅρα 
γάρ μοι νέον τινὰ ἐκ παιδὸς τεθραμμένον ἐν βίῳ 
σεμνῷ, εἰς οἴχους ἀπαντῶντα τῶν προσευχῶν φιλο- 
πόνως, τῆς xatà δύναμϊν εὐποιίας μὴ ἀμελοῦντα, 
μεμνημένον χρίματος αἰωνίου, ἀντεχόμενον λόγου 
διδασχαλίας, εἶτα ὀλισθήσαντα εἰς τὴν πορνείαν, πῶς 
μετὰ τὸν ἀφανισμὸν τῆς σωφροσύνης, καὶ τῆν ἐρή- 
μωσιν τῶν καρπῶν, λοιπὸν xai dj παντελὴς αὐτῷ 
καταστροφὴ ἀχολουθεῖ. Οὐχ ἄγει δὲ (20) αὐτὸν d 
πονηρὰ συνείδησις εἰς τὸν τόπον τῆς προσευχῆς, διότι 
ἐν τῇ τάξει τῶν πιστῶν οὐχ ἕστηχεν᾽ ἐξέπεσε 
γάρ’ ἐν δὲ τῇ τῶν (30) ὑποχλαιόντων χώρᾳ οὐχ 
ἵσταται, αἰσχύνεται γάρ. Ἐντεῦθεν ὄκνος εἷς προ- 
φάσεις πεπλασμένας (31) ἐπινοῶν πρὸς τοὺς ἐπκιζη- 
τοῦντας. Ὁ δεῖνά με, φησὶν, ἐπείγει, καὶ οὐκ ἀνα- 
μένω τὴν σύναξιν" xai διὰ τόδε πάλιν πρὸ τῆς τῶν 
πιστῶν εὐχῆς ὑπεξῆλθεν, ὅ τι ἂν τύχῃ πλασάμενος. 
Εἶτα ἐκ τῆς κατὰ μικρὸν συνηθείας μελέτη αὐτῷ 
πρὸς ἀποστασίαν ἐγγίνεται (32), xal εἰς naves), 
ἀπώλειαν περιάγεται. Καθόλου δὲ, ἴδιον τῶν πονη- 
ρῶν δυνάμεων. μετὰ τὸ ἐρήμους ἀποδεῖξαι τῶν xap- 
Tiv τῆς δικαιοσύνης, μὴ ἀφίστασθαι πρὶν ἂν καὶ 
τοῖς κατὰ τὴν γνῶσιν σφάλμασι περιδάλωσιν. 


20. ᾿Ἐγχαταλειφθήσεται ἡ ϑυγάτηρ Σιὼν, ὡς 
σχηνὴ ἐν ἀλπελῶνι, xal ὡς ὀπωροφυλάχίον ἐν 
σικυηοράτῳ (33). ᾿Λπόδειξιν τῆς τοῦ Θεοῦ δικαιοχρι- 
σίας ἔχει ἡ τῶν ὁμοίων ἀντίδοσις, ᾿Εγκατέλιπε (34) 
Κύριον, διὰ τοῦτο ἐγχαταλειφθήσεται ἡ θυγάτηρ 
Σιών, "Ext δὲ ἔχεται τῆς φιλανθρωπίας, θυγατέρα 
ὀνομάζει, ἐκ τοῦ προτέρου αὐτὴν ὀνόματος ἀνακαλῶν, 
ὃ εἶχε πρὶν ἀλλοτριωθῆναι. ᾿Εγχαταλειφθήσεται ὡς 
σκηνῆ ἐν ἀμπελῶνι. Εἰς φρουρὰν τῶν ἐν ταῖς ἀμ- 
πέλοις χαρπῶν αἱ σχηναι πήγνυνται. Ὅταν μὲν οὖν 
εὐθηνῇ τοῖς οἰκείοις καρποῖς fj, ἄμπελος, σπουδάζε- 
τῶι ἡ σκηνὴ, καὶ πάσης ἀξιοῦται ἐπιμελείας, ὥστε 
ἀπ᾽ αὐτῆς κατοπτεόεῖν (35) τὸν φύλαχα, μήποτε τρυ- 
γῶσιν αὐτὴν οἱ παραπορευόμενοι τὴν ὁδόν, Ὅταν δὲ 
ἄκαρπος ἧ, ἀμελεῖται ἀναγκαίως τῆς ἀμπέλον τὰ 
φυλαχτήρια, Διὰ τοῦτο τοῦ ᾿Ισραηλιτιχοῦ λαοῦ τὴν 
ἐγκατάλειψιν ἀπειλεῖ, ὡς μὴ καρποφοροῦντος τὰ 
ἱπιδάλλοντα. Φοδηθῶμεν οὖν εἶνα: ἄκαρποι, μὴ 
ἐλκαταλειφθῶμεν ὑπὸ τῆς ἐπισχοπῆς τοῦ Θεοῦ (86). 
Τὸ φυλάσστον ἡμᾶς, τὸ Πνεῦμα τὸ ἁγιόν ἐστι. Ὅταν 


eternis apothecis dignos proferl tum astat custo- D μὲν οὖν xapmogopt ἡ ψυχὴ ἄξια τῶν αἰωνίων dxo- 


29) Reg. secundus, μὲν γάρ. 

30) Dubium non est quin borum Commentario- 
rum auotor, dum itascriberet, ἐν δὲ τῇ τῶν eto., 
ad antiquum poenitentia publice ritum respexerit. 
Nam inter alios illius gradusipsa quoque deflen- 
lium statio numerabatur. 

(31) Sic Colbertini primus et tertius cum Reg.se- 
cundo. Editi vero et duo alii mss., πεπλασμέναι. 
Vox σύναξις, que mox sequitur, non solam corpo- 
ris et sanguinis Domini participationem,sed totam 
mysteriorum celebrationem signiflcat. Lege Duo. 

(32) Ita quinque mss. At editi, »lveca:. 

(33) Sic editi et tres mss.,nec aliter legitur apud 


e Ita mss., quatuor. Editi, μοχθηρῶν. 


LXX et apud Procopium.At legitur in duobus mss. 
et apud Eusebium, σικυηλάτῳ. Vocem σικυήλατον 
alibi reperiri jam dudum monuerat Nobilius.Velim 
compares quein hunclocum scripsere antiquissimi 
tres interpretes,horum Commentariorum soriptor, 
et Hieronymus. u 

(34) Ita quinque mess. Editi vero,, ἐγχατέλειπε. 
Ibidem tres mss., καταλειφθήσεται. . 

(35) Ita codices quinque. Editi, κατοπτεῦσαι. — 

(30) Apud Eusebium pro illis, ὑπὸ, τῆς ἐπισκοπῆς 
τοῦ Θεοῦ legitur ὑπὸ τῆς ὀργῆς τοῦ Θεοῦ, ad ver- 
bum,Ne deseramur ob ira Dei.Sed quando preestet 
lectio alia, nemo, opinor,non videt. Lege Prefatio- 
nem, num. 60. 


E) 


153 


θηκῶν͵, παραμένει καὶ φυλάσσει, xai 
ἀπείργει τὰς τοῦ μονιοῦ τοῦ ἀγρίου ἐπιδουλάς. Ὅταν 
δὲ σταφυλὴν χολῆς γεωργῇ, καὶ βότρυν πιχρίας 
ἐχφέρῃ, ἐγκαταλιμπάνει τὴν axapmov ψυχὴν, xai 
τότε ὑπὸ παντὸς λογισμοῦ θηριώδους xai πάσης ἀλό- 
you ἐπιθυμίας καταπατεῖται (37). Πολλαχοῦ δὲ τρο- 
πιχῶς ἀμπελῶνα τὸν ᾿Ισραὴλ ὁ λόγος προσαγορεύει, 
ὡς τὸ, Ἄμπελον ἐξ Αἰγύπτου μετῆρας" καὶ, 'Ap- 
πελὼν ἐγενήθη τῷ ἡγαπημένῳ' καὶ, ᾿Εγὼ δὲ ἐφύ- 
τευσά σε ἄμπελον χαρποφόρον, πᾶσαν ἀληθινήν. 
Ei δὲ ὁ ᾿Ισραὴλ ἀμπελὼν, σκηνὴ δὲ τῆς ἀμπέλου ταύ- 
τῆς ὁ οἶχος τάχα ὁ τοῦ ναοῦ’ σχήνωμα γὰρ δόξης 
ἐλέγετο, χαὶ Σχήνωμα οὗ (38) κατεσκήνωσεν ἐν 
ἀνθρώποις. Ἕως μὲν οὖν ὅτε ἐποίει καρπὸν πολὺν, 
xai ) σχηνὴ διὰ τὴν τῶν καρπῶν φυλακὴν συνειστή- 
x&t* ἐπεὶ δὲ ὁ (39) φυτεύσας αὐτὴν ἕμεινε τοῦ ποιῆσαι 
σταφυλὴν, ἐποίησε δὲ ἀχάνθας, αἷς τὸν Κύριον ἐστε- 
φάνωσαν, καὶ ἐστράφη πᾶσα εἷς πικρίαν (ἐποίει γὰρ 
σταφυλὴ) χολῆς καὶ βότρυν πιχρίας, διὸ καὶ εἰς τὸ 
βρῶμα ἔδωκαν τῷ Κυρίῳ χολὴν), διὰ τοῦτο ἐγκατ- 
ἐλείφθη ἡ σκηνὴ τοῦ ἀμπελῶνος. ᾿Ιδοὺ γὰρ, φησὶν, 
ἀφίεται ὑμῖν ὁ οἶκος ὁμῶν ἔρημος. Τότε ἐπληρώθη 
ἡ ἀπειλὴ αὕτη ᾿ ᾿Εγχατελείφθη γὰρ, Ὡς σχηνὴ ἐν 
ἀμπελῶνι" ἐξ ἐχείνου λοιπὸν καὶ ταῖς νεφέλαις ἐν- 
ετέίλατο τοῦ μὴ βρέξαι ἐπὶ τὸν ἀμπελῶνα. Δ'ὰ τοῦτο 
οὐχέτι προφῆται παρ᾽ αὐτοῖς, οὐχέτι οὐρανία χάρις, 
ἀλλὰ γέγονεν εἰς χέρσον καὶ καταπάτημα. Of τε γὰρ 
φραγμοί τοῦ λαοῦ (40) ἐκείνου χαθῃρέθησαν, ὁ ὑπε2- 
ασπισμὸς τῶν ἁγίων δυνάμεων, κἄν τι ἐργάσωνται 
χατὰ τὸν νόμον, εἰς ἀπώλειάν ἐστι. 

21. Διὰ τοῦτο νῦν μὲν (41) Τρυγῶσιν οἱ παρα- 


COMMENT. IN ISAIAM PROPHETAM. CAP. I. 


πόῤῥωθεν A ditque, et singularis feri * insidias procul abigit: 


154 


cum vero uvam fellis et botrum amaritudinis " pro- 
ducit, infructuosam animam deserit, et tum a qua- 
vis cogitatione belluina, et 8 quavis insulsa cupi- 
ditate conculcatur ac proteritur. Plerumque autem 
Scriptura Israelem vineam iropice nuncupat ; ut, 
498 Vineam ex /€£gyplo transtulisti ^ ; et: Vinea 
facta est dilecto 1. ; οἱ : Ego autem p.anlavi te vineam 
fructuosam, totam veram (ἃ. Quod si Israel vinea 
fuerit, fortassis hujus vinee tabernaculum erit ἰθέως 
pli domus. Dicebatur enim glorise tabernaculum, et 
Tabernaculum ubi habitavit in. hominibus !*. Donec 
itaque multum fructum protulit, tabernaculum ad 
fructuum custodiam substitit. Sed, posteaquam qui 
plantavit eam, exspectavit ut faceret uvam ; fecit 
autem spinas !*, quibus Dominum coronarunt, et 
ubi conversaesttota in amaritudinem: faciebutenim 
uvam fellis et botrum amaritudinis, quapropter et 
in escam Domino fel dedere !* ; ob hoc derelictum 
est tabernaculum vinee. Ecce enim, inquit, rclin- 
quetur vobis domus vesira deserla 16. Tuno impleta 
est illa comminatio : quippe derelicla est, Sicut ta- 
bernaculum in vinea : exinde vero nubibus manda- 
vit ne pluerent super vineam 17. Idcirco non ultra 
prophete apud illos sunt, non colestis gratia ; sed 
conversa est in terram incultam, et in conculca- 
tionem. Enimvero sublate sunt et dejecte populi 
illius sepes, nimirum sanctarum virtutum tutela ; ἢ 
80 eliamsi quidpiam secundum legem agant, id il- 
lis in perniciem vertitur. 

21. Quamobrem nunc quidem vindepsíant qui 


πορευόμενοι τὴν ὁδόν - καὶ jc ix δρυμοῦ ἐλυμή- C prelergrediuntur viam ; et aper de. silva devasiavit, 


veto, xal μονιὸς ἄγριος χατενεμήσατο᾽ νῦν δὲ αἱ 
ἀόρατοι δυνάμεις χαταπχτοῦσιν αὐτούς Kal ὡς 
ὀπωροφυλάκιον ἐν σιχυηλάτῳ. Εἷς φυλαχὴν τῶν 
σικύων τὰ φυλαχτήρια τῆς ὀπώρας χατασχευάζεται. 


εἰ singularis ferus depaslus est !* ; ΠΟ vero invi- 
sibiles potestates ipsos coneulcspt. L6 sicut pomo- 
rum custodia in cucumgrario. In. autumno exstru- 
untgr reunjimenta, ad asservandos cucumeres. Ita- 


Σικυήλατον οὖν ἐστι τόπος προσκαίρων xal ὀλιγοχρᾳ- “466 cucumerarium locus eet continens fructus fu- 


vlov καρπῶν οἰστιχκὸς (42), τέρψιν τινὰ “μᾶλλαν- ἣ 
ὡφέλειαν παρεχομένων. Τοιοῦτος δὲ καὶ ὁ νόμος, 
ὀλιγοχρόνιον ἤχων τὴν χρῆσιν. Πρόσκαιρος γὰρ ἡ 
αατρεία, καὶ πρὸς ὀλίγον ἀνθήσασα, εἶτα τῇ ἀληθινῇ 


* Psal. rxxix, 14. * Deut xxxii, 32. 
** Iga. v, 4. 15 Matth. xxvn, 54; Psal. rxvir, 22. 


(37) Rursus pro illo, καταπατεῖται, corrupte apud 
Eusebium legitur, καταπεσεῖται. Et. in quamvis con- 
cupiscentiam irralionabilem decidet. Velim iterum 
legas Prefationem, num. 60. 

(.8) pou et duo mss. cum Eusebio, ov. Alii tres 
mss., ὅ. 

(39) Sic in duobus mss. et apud Eusebium. Alii 
duo mss., ἐπειδὴ δὲ ὁ. Editi, ἐπειδὴ ὁ. Mox in editis 
legebatur, ἡ δὲ ἐποίησεν ἀχάνθας" sed codicum ali- 
quorum testimonio et Eusebii auctoritate freti, 
paulo aliter edidimus. Statim mss. quinque, πᾶσα, 
ei ita quoque editum invenimus apud Eusebium. 
Editi, πᾶσαν, non recte. 

(40) Sio editi et quinque mss. At in Regio se- 
cundo et in Eusebii Commentariis legitur, ναοῦ. 
sepes templi. 

(41) Ita Reg. secundus oum Colbertinis primo et 
tertio, nisi quod dus ille vocule, νῦν μέν, in Col- 
berlinis desiderentur: at editi et alii tres mss., 


!* Psal. rxxix, 9. 
1€ Matth. xx, 38. 


gaoes et parum diuturnos, qui potius delectutionem 
quamdam prebeant, quam utilitatem. Talis autem 
lex erat, cujus usus brevi tempore permansit. Si- 
quidem cultus ipsius fuit temporarius, ac parum diu 


41 [g8, v, 1. !3Jer. 11,21. 18 Paul. Lxxvrr, 60. 
!' [sa v, 6. 18 Psal. rxxix, 13,14. 
ἀπώλειά νὲστι, xai ὡς ὁπ. omissis intermediis. 

(42 Monet Combefisius, se in uno ms. pro 0 - 
στιχός legisse εἱστηχώς, id quod ipse interpre- 
tatur, erecta domuncula casula. Sed, nisi valde fal- 
lor, nodum vir doctus in scirpo querere videtur, 
dum multis probare conatur, pro otecuxó« legi po- 
tius debere οἰχιστός, aut οἰχτιστός" quarum vocum 
primam sic ipse reddidit, locus tabernaculi et um- 
braculum : alteram, hoc modo, misercula domus 
ac tugurium. Nain, ut ne interim dicam eas quas 
finxit voces Greoas et earum quoque interpretatio- 
nem absonum quiddam et alienum pre se lerre, 
vox οἰστιχός sententiam satis idoneam efficit. Sic 
igitur interpretari licet: Cucumerarium locus est 
ferens [ructus, eto., aut, locus est continens fruclus, 
etc. Quare vocem οἰστικός retinere non dubitavi- 
mus: eogne magis, quod quinque mss. auctoritate 
nitatur. Hic monere juvat, modo legi in mss., σι- 
κυήρατον, modo φδικνήλατον. 


155 


APPENDIX OPERUM 8. BASILII MAGNI. 


floruit : deinde statum illum cum vero 80 solidiore À καὶ στερεωτέρᾳ τροφῇ τῇ κατὰ τὸ Εὐχγγέλιον διδα- 


cibo, nimirum cum Evangelii doctriaa commuta- 
vit. Sion igitur derelinquetur, eritque sicut pomo- 
rum custodia, ceu locus quo autumnales fructus 
asservantur. Poma autem non solidus et constans 
cibus sunt, sed mollis et fugax. Talis autem lex 
erat, que cultus speciem, non ipsam veritatem ha- 
bebat, eoque exemplar est et umbra colestium. 
Quia vero vinee comparatur uniuscujusque anima, 
ut in psalmo : Uxor tua sicut vitis abundans 19: ilem 
Dominus ait : Ego vitis, vos palmites ** ; verendum 
est ne zd nos etiam perveniat isthec comminatio, 
8i quando non idoneos edimus fructus. Fortassis 
enim corpus tabernaculum est, et in quoinhabitat 
Spiritus sanctus. An nescitis, quod corpora vestra 
templum sunt habitantis in vobis Spiritus sancti *1? 
Anima vero vinea est 33, a qua reposcitur fructuum 
uber'as, plantatione primigenia et Dei agricola- 
tione digna : quippe plantata est vera, ad imaginem 
394 veri Dei conditas. Jain vero paulatim exooli- 
tur sui conditoris providentia, qui palmitem fru- 
ctum ferentem purgat, ut plus afferat fructus 33, 
Etenim si nos addixerimus parande vite puritati, 
&d expurgandas animi perturbationes Deus ipse fert 
suppetias ; studium nostrum, nostramque erga bo- 
num honestumque propensionem perficiens.j(Quem- 
&dmodum igitur putatur vitie, nimium eluxuriari 
prohibita : sic et animse studium erga res vanas cir- 
éumcidimus, omnes ejus vim ac facultatem ad 
fructus bonorum operum producendos colligimus ; 
ut ne silvesceus et eluxurians in hoc ostentationis 


mundo ad gratiam hominum captandam suam om- ἢ 


nem exhauriat fucultatem, duin quasi circa folia et 
capreolos, mundi seilicet figuram, sese occupat. 
Quin et circumfoditur animas, ac cuncta adjacentia 
&d suum nutrimentum sibi vindicat, sieque ad ex- 
cipiendam Spiritus doctrinam se ipsa preparat. 
Quemadmodum enim vitis, que non foditur, meati- 
bus destituitur, neque ex aqua utilitatem ob terree 
adjacentis densitatem capit: pari ratione anima 
que non exuit se his corporalibus, quaque pre 
eorum pondere minime respirat, infecunda perma- 
net, terrenorum pondere depressa ; et ob id, super- 
num auxilium non recipiens, infructuosa manet. 
Porro ab infructuosa anima Spiritus sanctus se 
submovet: cadunt etiam sepes, angelorum subsidia ; 


irruunt autem peregrini ad nos pervadentes, nimi- D 


rum potestates illae peccatorum circa doctrinam 
commissorum effectrices. Quin etiam cupiditates 
qua eam preoccupaverant, instar suis brutoimpetu 
irruentis, seque in fetido putore voluntatis, ipsam 


!* Psal. cxxvii, 3. 309 Joan. xv, 5. 


(43) Sic mss. At editi, ἀπατηλή, corrupte. 

(44) Dissident inter se mss. et editi. Regii pri- 
mus et secundus cum duobus aliis, ψυχῆς... περι- 
χόπτομεν... ταμιευόμενοι. Reg. tertius, ψυχὴ... 
περιχοπτομένη... ταμιευομένη. Reg. quartus, ψυ- 
XÀ-.. περιχοπτομένη... ταμιεύει. Editi denique. 
ψυχὴ... περικοπτομένη ταμιεύεται. 


31 [ Cor. vi, 19. 13 Jerem. 1, 21. 


σχαλίᾳ τὴν πὸόλιτείαν μεταπαρέδωκεν. ᾿ξ γκαταλειφθή- 
citat οὖν d Σιὼν, καὶ ὡς ὁπωροφυλάχιον, τὸ φυ- 
λαχτήριον τῆς ὁπώρας. Ἡ δὲ ὀπώρα οὐχὶ στερεὰ 
τροσὴ xal μόνιμος, ἀλλ᾽ ἀπαλὴ (43) καὶ πρόσκαιρος. 
Τοιοῦτος δὲ ó νόμος, μίμημα ἔχων λατρείας, οὐχ αὐ- 
τὴν τὴν ἀλήθειαν διότι ὑπόδειγμά ἐστι καὶ σκιὰ 
τῶν ἐπουρανίων. Ἐπεὶ δὲ xal ἣ καθέκαστον ψυχὴ 
ἀμπέλῳ παρειχάζεται, ὡς ἐν ψαλμῷ' Ἢ γυνή σου 
ὡς ἄμπελος εὐθηνοῦσα καὶ ὁ Κύριος, ᾿Εγὼ, φησὶν, 
ἡ ἄμπελος, ὑμεῖς τὰ χλήματα' μήποτε καὶ εἷς 
ἡμᾶς φθάνῃ τὰ ἠπειλημένα, ὅταν μὴ ἀποδίδωμεν 
τοὺς ἐπιύάλλοντας ἡμῖν χαρπούς. Τάχα Ὑὰρ σχηνὴ 
μὲν ἔστι τὸ σῶμα, ᾧ ἐνοικεῖ τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον. 
Οὐκ οἵδατε γὰρ, ὅτι τὰ σώματα ὑμῶν ναὸς τοῦ ἐν 
ὁμῖν ἀγίου Πνεύματός ἐστιν ; ᾿Αμπελὼν δὲ ἢ ψυχὴ, 
τὴν καρποφορίαν ἀξίαν τῆς ἐξ ἀρχῆς φυτείας καὶ τῆς 
τοῦ Θεοῦ γεωργίας ἀπαιτουμένη. ᾿Εφυτεύήθη γὲρ 
ἀληθινὴ xaz' εἰκόνα τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ γενομένή᾽ 
γεωργεῖται δὲ ταῖς κατὰ μέρος ἐπιμελείαις τοῦ κτί- 
σαντος, ὃς τὸ μὲν χαρποφοροῦν χαθαίρει, ἵνα πλείο- 
να καρπὸν φέρῃ. 'Eav γὰρ ἑαυτοὺς ἐπιθῶμεν τῇ xe- 
θαρότητ' τοῦ βίου, συλλαμβάνεται ἡμῖν πρὸς τὴν ἀπὸ 
τῶν παθῶν χάθαρσιν ὁ Θεὸς, τελειῶν τὴν περὶ τὸ 
ἀγαθὸν σπουδὴν xal προθυμίαν. “Ὥσπερ οὖν χλα- 
δεύεται ἄμπελος, ἀπὸ τῆς ἐν τοῖς περιττοῖς φορᾶς 
κωλυομένη’ οὕτω xal ψυχῆς τὴν περὶ τὰ μάταια 
σπουδὴν περιχόπτομεν (44), πᾶσαν αὐτῆς τὴν δύναμιν 
ἐπὶ τὴν τῶν σπουδαίων ἔργων χαρποφορίαν ταμιευό- 
μένοι μέπως ὑλομανήσασα ἐν τῷ ἐπιδεικτιχῷ κοσμῷ, 
πρὸς τὴν τῶν ἀνθρώπων ἀρέσχειαν τὴν ὅλην ἑαυτῆς δύ- 
ναμιν ἐχχενώσῃ, οἱονεὶ περὶ φύλλα xal ἕλικας,τὸ oy fua 
τοῦ χόσμου, ἀσχοληθεῖσα. ᾿Αλλὰ καὶ σκάπτεται ἡ φυχὴ 
πάντα εἷς τὴν ἰδίαν τροθὴν οἰχειοῦσα τὰ παρακείμενα, 
καὶ οὕτως! ἑαυτὴν εὐτρεπίζουσα πρὸς τὴν ὑποδοχὴν τῶν 
διδαγμάτων τοῦ νεύματος. “Ὥσπερ γὰρ μὴ σχαφεῖσα 
ἄμπελος ἀδιάπνευστός ἐστι, xal τῆς ix τοῦ ὕδατος 

ὡφελεῖίας διὰ τήν πυχνότητα τῆς παραχειμένης γῆς 

ἀνεπίδεχτος" οὕτως «ἡ μὴ ἀποσχευασαμένη τὰ σωμτ- 

τιχὰ ψυχὴ, xxl ix τοῦ βάρους αὐτῶν ἀναπνεύσασα, 

ἄγονος διαμένει τῷ βάρει τῶν ὑλικῶν πεπιλημένη (45), 
χαὶ διὰ τοῦτο, τῆς ἄνωθεν μὴ μεταλαμθάνουτα 
βοηθείας, ἄχαρπος μένει. Τῆς δὲ ἀχάρπου ψυχῆς 
ἀφίσταται μὲν τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον' πίπτουσι δὲ οἱ 
φραγμοὶ, αἱ τῶν ἀγγέλων βοήθειαι" εἰσπίπτουσι δὲ 
οἱ ξένοι οἱ διοδεύοντες ἡμᾶς, αἱ τῶν περὶ τὴν γνῶσιν 
ἁμαρτημάτων ἐνεργητιχαὶ δυνάμεις τὰ τε πάθη 
προκαταλαδόντα (46) λυμαίνει, ὑὸς δίκην ἀλόγιστα 
ὁρμῶντος, xal χαλινδουμένου ταῖς δυσωδίαις, Καὶ 
τότε πληροῦται ἐπὶ τὴν τοιαύτην ψυχὴν τὸ, 'Evxa- 
ταλειφθήσεται ἡ θυγάτηρ Σιὼν, ὡς σχηνὴ ἐν 


9 Joan. xv, 2. 


(45) Reg. secundus et duo alii mss., ἐπειλυμ- 
μένη, detenta. Alii duo mss. oum editis, πεπιλη- 
“μένη, depressa. Sensus eodem redit. 

(46) 810 mss, sex. Editi προχαταλαμδάνοντα. Sta- 
tim sex mss., ὁρμῶντος xal καλινδουμένου, nisi quod 
desit in tribus conjunctio xal. Editi, ὁρμῶντος κυ- 

ινδομένου, 


191 


COMMENT. IN ISAIAM PROPHETAM. CAP. I. 


488 


ἀμπελῶνι. ᾿Αλλὰ Καὶ ὡς ὀπωροφυλάκιον ἐν σιχυη- A corrumpunt. Atque tunc circa ejusmodi animam 


ράτῳ.Οἱ μὴ τὰ ἄξια τῆς θείας ἀποθήχκης καρποφοροῦν - 
τες, ἀλλὰ τοῖς εὐφθάρτοις χαρποῖς τοῦ κόσμου τούτου 
ἐπαγαλλόμενοι * οἱ πλούτῳ πεποιθότες ’ οἱ δόξῃ 
ἐπαιρόμενοι (47)" οἱ ἐπ᾽ εὐγενείᾳ προγόνων, fj εὐεξίᾳ 
σωματιχῇ μέγα φρονοῦντες, σιχυηράτῳ ἐοίχασιν, 
ἄτροφον καρπὸν γεωργοῦντες, φυσήματος ἀλαζονιχοῦ 
ὑποπιμκλῶντα, αὶ ὄγχὠ ματαίῳ τὴν ψυχὴν ἐξοιδαίνειν 
καὶ ὁπερφυσᾶσθαι παρασχευάζοντα. Ὧν ἐφιέμενος ὁ 
ἐπιθυμητὴς λαὸς, ἐτάφη ἐν ἐρήμῳ (48): Ἕκλαιον γὰρ, 
φησὶ, μνησθέντες τῶν σιχύων, καὶ κῶν πεπόνων, τῶν 
Αἰγυπτιαχχῶν βρωμάτων, ἃ οὐχ ἄν φάγοι ᾿Ισραηλί- 
της, ὁ τῷ οὐρανίῳ ἄρτῳ τῷ μάννα τρεφόμενος" ὃν 
ἑξουδενοῦντες (40) οἱ τότε, τῶν χρομμύων ἐπεθύμουν. 
"A μὴ πάθωμεν καὶ ἡμεῖς τὸν ἡδονιχὸν βίον τοῦ λο- 
γικοῦ προτιμῶντες. Κρομμύοις γὰρ τῷ ὄντι καὶ 
σχορόδοις αἱ διὰ τοῦ σώματος ἡδοναὶ προσεοίχασι, 
πολὺ μὲν τὸ δριμὺ καὶ ἐρεθιστιχὸν παρεχόμεναι, 
δυσωδίαν δὲ χαλεπὴν καὶ δυσέκνιπτον ἀναφιεῖσαι τῷ 
βάθει, οἷς ἂν ἐγγένωνται, δαχρύων δὲ πλῆθος τοῖς 
δεχομένοις (50) αὐτὰς προξενοῦσαι. "Ev ταῖς ἀπειλαῖς 
δὲ ἐστι καὶ τὸ ὡς πολιορχουμένην πόλιν ἐγκχαταλει- 
φθήσεσθαι. Περιχαθέζονται (51) ἧμας οἱ πολέμιοι, 
ἐπιτηροῦντες ἡμῶν τὴν ἄνεσιν, ἵνα ἀφυλάχτοις ἡμῖν 
ἐπιθῶνται. Ὥσπερ οὖν ἐχπολιορχηθεῖσα πόλις, διαρ- 
πασθέντος τοῦ πλούτου τοῦ ἐναποχειμένου αὐτῇ, οὐ 
πύλας ἔχει χεχλεισμένας, οὐ φύλαχας ἐπὶ τῶν τει- 
χῶν ἀγρυπνοῦντας" οὕτω ψυχὴ τῶν ὑπαρχόντων (52) 
αὐτῇ παρὰ τῆς θείας δωρεᾶς θησαυρῶν ἐκχχενωθεῖσα, 
ὡς ἀναξία λοιπὸν τῆς θείας φρουρᾶς ὑπερορᾶται. Διὰ 
τοῦτο εἴρηται τὸ, άσῃ φυλακῇ τήρει σὴν xap- 
δίαν. Πρὸς οὖν τὸ (53) οὕτω γρηγορεῖν xal νήφειν, 
εὐχόμεθα ἵνα καὶ διὰ τοῦ αὐτοὶ ἐπαγρυπνεῖν ἡμῶν 
τῇ φυλαχῇ ζητῶμεν ἵνα μὴ νυστάζῃ μηδὲ ὑπνώσῃ ὁ 
φυλάσσων τὸν ᾿Ισραήλ. "Edv γὰρ μὴ Κύριος φυλάξῃ 
πόλιν, εἷς μάτην ἠγρύπνησεν ὁ φυλάσσων’ Ὅταν 


δὲ διὰ τὴν ἐρημίαν τῶν ἀγαθῶν ἔργων ἐγχαταλεί. 


πῇ (54) ἡμῶν τὴν φρουρὰν, ἕτοιμοι εἰς, διαρπαγὴν 
καὶ αἰχμαλῶσίας καὶ ἐπαγωγὰς τοῖς πολεμίοις ἐχχεί- 
μεθα (55). . 


impletur illud : Derelinquetur filia Sion, sicut ta- 
bernaculum in vinea. Sed, Et sicut tugurium in cu- 
cumerario. Qui fructus proferunt divina apotheca 
indignos, imo qui de mundi hujus fructibus corru- 
ptioni obnoxiisgloriantur :quiconfidunt in divitiis: 
qui de gloria efferuntur: qui de majorum suorum 
nobilitate, vel de bona corporis habitudine super- 
biunt, hi ad cucumerarium similitudine accedunt, 
fructum producentes nihil edulem,qui superboflatu 
adimplet,efficitque ut inani tumore turgeat animu, 
80 supra modum infletur. Quarum rerum desiderio 
eum teneretur coneupiscens populus, in deserto 
sepultus est. Flebant enim,ait Scriptura **, memo- 
res cucumerum, et peponum, eduliorum /Egyptia- 
corum,qua sane nunquam Israelita ille comederit, 
qui celesti pane, nimirum manna,enutritur,quem 
qui tunc fastidiebant, concupiscebant cepas. Porro 
isthaec nobis vitam voluptariam ei que ratione 
regitur preferentibus nequaquam accidunt. Nam 
revera voluptates corporee cepis assimiles sunt 
et alliis : multum quippe 89 ὅ acrimonie et irrita- 
menti creant ;ac graveolentiamintolerabilem et fere 
illutibilem ex imo immittunt iis in quos grassats 
fuerint, multumque lacrymarum coenciliant suis 
assectatoribus.Est autem et illud in comminationi- 
bus, derelictum iri ut civitatem expugnatam. Nos 
obsident hostes, nostram desidiam observantes, 
ut nos incautos &doriantur. Quemadmodum igilur 
expugnatme civitalis porte, direptis que in eg re- 
condebantur divitiis,non jam obserantur, neo am- 


C plius in monibus vigilant excubie : stc animathe- 


gauris ex divino munereobtentisdenudata,tanquam 
divina jam custodia sit indigna, despicitur. Qua- 
propter dictum est illud ;-Ümni custodia serva cor 
(uum 35. teque preterquam quod ita vigilamus, ac 
sobrii sumus, precamurut et quoniam ipsi nostre 
custodis advigilamus, idcirco efflaritemus, ut ne 
dormitet,neque dormiat qui custodit Igrael 38. Nisi 
enim Dominus custodierit. civitalem, frustra vigilat 


«συ custodit *!. Cielerum ubi nostram dereliquerit custodiam propter inopiam ac vacuitalem bonorum 
operum, sumus direptioni expositi admodum, et ab hostibus in captivitatem carceremque abdu- 


cimur. 


** Num. xi, 5. *5 Prov. 1v, 23. ** Psgal. cxx, 4. 37 Psal. cxxvi, 1. 


&T) Codices tres, ἐπερειδόμενοι innixi. Alii tres ]) mss., προσδεχομένοις. 


codices cum editis, multo melius, ἐπαιρόμενοι, ela- 
ti. Ibidem duo mss., ἢ ἐπ᾽ sov. Alii et editi, ol ἐπ’ 


eo. 

lis; Editi et tres. mss., ἐτράφη iv ἐρήμῳ, unde 
Tilmannus. In eremo nutritus est, pessime.At II. et 
J. oum Colbertinis primo et tertio, ἐτάφη ἐν ἐρή- 
μῳ, In. deserto ^e est, optime. Ita enim legi- 
tur Numer. xt, 34: Ὅτι ἔθαψαν τὸν λαὸν τὸν ἐπε- 
θυμητήν. Quia illic sepelierunt. populum  concupito- 
rem. Hic locus, ut observat Duceeus,recte et emen- 
date legebatur apud Procopium, pag. 16. 

(49) Ita Reg. secundus et alii quinque.Editi vero 
Éoty μάννα τρεφόμενος ὃν ἐξουθενοῦσιν. Mox nostri 
sex mss. βίον τοῦ λογικοῦ. Editi, βίον τοῦ λογιστι- 


κοῦ. 
(50) Editi cum tribus mss., δεχομένοις. Alli tres 


(51) Reg. secundus, περικαθέζονται γάρ. Btalim 
editi cum tribus mss., ἀφυλάχτοις ἡμῖν. Alii tres 
m88., ἀφυλάχτως. 

(52) Codices quinque, ὑπαρχοντων, et ita quoque 
legitur in Reg. primo prima manu. Αἱ hic codex 
cum editis secunda manu, ἐνυπαρχόντων. 

(55) Alii mss., tip, rectius : alii, τό. Editi, μὲν 
οὖν τό, Mox quinque mss., εὐχόμεθα. Editi et Colb. 
primus, εὐχώμεθα, bene. Subinde mss. sex, διὰ τοῦ 
αὐτοί, Editi, αὐτοῦ. 

δ4) Codices quatuor, ἐγκαταλίπῃ. 

55) Editi et quatuor mss., ἐκχείμεθα. Αἱ Colber- 
tini primus et tertius ἐσόμεθα, sed ita tamen, ut 
Colb. tertius emendatus sit,habeatque 1n margine, 
Excita. Aliquanto post Reg. secundus, xai ὅλως 


159 


nobis semen, quasi Sodoma fuissemus, el. quasi Go- 
morrha similes essemus. Gens tota εἰ peocatrix est, 
universusque populus plenus est iniquitatibus, et 
omnes filii iniqui sunt, quodnam semen csl laraeli 
derelictum quod impedierit ne Sodomorum et Go- 
morrhe penas ac supplicia pertulerit ? Nam quod 
ipsi Israeli inerat. semen, semen erat nequam, nec 
salutem presiabat, sed interitu erat dignum.Quale 
igiturillud erat? An non id de quo in promissioni- 
bus Ahrahe dictum est: Tibi dabo et semini tuo ?* ? 
Non enim dixit, inquit, Et. seminibus, quasi in mul- 
Lis : sed quasi in uno : Εἰ semini tuo, qui est. Chri- 
stus *. Hoc itaque semen eos, qui pro merito eo- 
rum que in vita gesserant, Sodomorum supplicia 
pati, et igni ac sulphure ob nequitium Sodomitice 
mensure haud imparem consumi debuissent, suo 
ipsius adventu liberavit. Veruintamen etiam post 
admissum in Christum peccatum, Reliquice quidein 
secundum electionem gratia salvz factae sunt 39: cie- 
teri vero excecati sunt, et. subversioni traditi, uti 
ait Amos: Subverli enim vos, sicut subvertit Domi- 
nus Sodomam eL Gomorrhain, εἰ ne. sic. quidem con- 
versi estis ad me, dicit Dominus δι. Quanquam sepe 
minatus est, siepe pepercit; postea tamen in cor 
haud penitens calamitates operibus eorum di- 
gnas invexit. Siquidem in quodam propheta, ad 
vindictam quidem ob populi iniquitatem propen- 
det:sed cunctatur obsuam 896 erga homines beni- 
gnitatem.Quid statuam tibi, Ephraim ? quid faciam 
tibi, Juda ? Quasi Adama ponam te, el sicut. Se- 


APPENDIX OPERUM $8. BASILII MAGNI. 
22. VESR. 9. Et nisi. Dominus Sabaoth reliquisset A 22. Καὶ εἰ 


£00 


μὴ Κύριος Σαδαὼθ ἐγκατέλιπεν 
ἡμῖν σπέρμα, ὡς Σόδομα ἂν ἐγενήθημεν, καὶ ὡς 
Ιὐμοῤῥα ἂν ὡμοιώθημεν. Εἴ ὅλον τὸ ἔθνος ápap- 
τωλὸν, xai ὅλος ὁ λαὸς πλήρης ἀνομιῶν, καὶ πάντες 
υἱοὶ ἄνομοι, ποῖον ἐναφείθη σπέρμα τῷ ᾿Ισραὴλ, τὸ 
κωλῦσαι τὰ Σοδόμων xai Γομόῤῥας αὐτὸν ὑπομεῖναι 
παθήματα; Τὸ μὲν γὰρ ἐνυπάρχον σπέρμα τῷ 
᾿Ισραὴλ, σπέρμα ἦν πονηρὸν, οὐχὶ σωτηρίας αἴτιον, 
ἀλλ᾽ ἀπωλείας ἄξιον. lloiov οὖν ἦν τοῦτο ; μήποτε 
περὶ οὗ εἴρηται ἐν ἐπαγγελίαις τῳ ᾿Αὐραὰμ τὸ, 
Σοὶ δώσω xal τῷ σπέρματί σου (50); Οὐ γὰρ 
εἶπε, φησὶ, Καὶ τοῖς σπέρμασιν, ὡς ἐπὶ πολλῶν" 
ἀλλ’ ὡς ἐπὶ ἑνὸς, Καὶ τῷ σπέρματί cou. ὅς ἐστι 
Χριστός, Τοῦτο οὖν τὸ σπέρμα, τοὺς, ὅσον ἐπὶ τῇ 
ἀξίᾳ τῶν βεδιωμένων, ὀφείλοντας παθεῖν τὰ Σοδό- 
μων, καὶ πυρὶ καὶ θείῳ ἐχτριδῆναι διὰ τὴν κακίαν 
φθάνουσαν εἷς τὸ Σοδομητιχὸν μέτρον, τῇ παρ᾽ ἕαυ- 
τοῦ παρουσίᾳ ἐκώλυσεν, ᾿Αλλ’ ὅμως καὶ μετὰ τὴν εἰς 
Χριστὸν ἁμαρτίαν, Τὸ μὲν λεῖμμα (57) κατ᾽ bxÀo- 
qi» χάριτος ἐσώθη, οἱ δὲ λοιποὶ ἐπωρώθησαν, οἷ 
καὶ παρεδόθησαν τῇ καταστροφῇ, ὥς φησιν 'Ápoc 
Κατέστρεφα γὰρ ὑμᾶς (58), καθὼς κατέστρεψε 
Κύριος Σόδομα καὶ Κόμοῤῥα, καὶ οὐδὲ οὕτως 
ἐπεστρέψατε πρὸς pb, λέγει Κύριος. Καίτοι πολ- 
λάχις ἀπειλήσας, πολλάχις ἐφείσατο " ὕστερον δὲ 
ἐπήγαγε τῇ ἀμετανοήτῳ καρδίᾳ τὰ ἄξια τῶν ἔργων 
πάθη. Ἐν γάρ τινι προφήτῃ ὁρμᾷ μὲν πρὸς τὴν 
ἐκδίκησιν διὰ τὴν ἀδικίαν τοῦ λαοῦ, ἐπέχει δὲ διὰ 
τὴν οἰκείαν φιλανθρωπίαν. Τί σε διαθώῶ, ᾿Εφραΐμ; 
τί σοι ποιήσω, Ἰούδα; Ὡς Αλδαμα θήσομαί σε, 
xai ὡς Σεύδοίΐμ' αὐταὶ δέ εἰσι τῆς Σοδομητιχῆς πεν- 


boim ?*.Utraque aulem ad Sodumiticam pentapolin C ταπόλεως. Εἴτα ὑπερδολῇ φιλανθρωπίας εὐθὺς ix- 


perlinet. Deinde per exsuperantiam clementis sue 
subjungit : Conversmm est cor meum in eodem : con- 
turbata est pinitudo mea, Nequaquam [faciam juxia 
iram furoris mei *, Attamen ubi ad extremam de- 
lapsi sunt prevaricationem, templum quidem igni 
conflugravit, civitaa autem tota tradita igni est ; ac 
ipsi fame, peste, seditione, mutuisque insidiie sunt 
consumpti. Porro ex omni larael pars queein Chri- 
Blum credidit, salva facta est: quandoquidem in 


?* Gen. xv, 18. 39 Galat. ir, 16. 9? Rom. xi, 5. ?! 


(36 Ita mas. At editi, σπέρματί σου oc ἐστι Xpi- 
στός. Sed illa, ὅς ἐστι Χριστός, e glossemate flu- 
Xis86 credi merito possunt. 

(57) Editi et Colb. primus cum utroque Combef.. 
λῆμμα, assumptio: que lectio,etsi insolita est, non 
videtur tamen Combefisio violenta, eique satis 
probatur. At Colb. secundus et Reg. quartus cum 
sacro textu, λεῖμμα, reliquiz.Ibidem Regii primus, 
secundus, tertius et quartus cum Colbertinis primo 
ex secundo et cum editis, ἐσώθη" pro qua voce in 
Vulgata Greca simpliciter et sineullo additamento 
legitur, γέγονεν. Fortasse in mentem venire alicui 

0S8it, non aliter Vulgate auctorem legisse, quam 

7007, cum sic interpretatus sit. Rom. xi, 5, Re- 
liguize salve faciie sunt. Aut potius, interpres ille 
credi potest scriptum in veteribus libris reperisse, 
γέγονε σωζόμενον. Nec mirum videbitur homini- 

us, In boe studiorum genere tritis, vocem σω- 
ζόμενον in textu secro deesse, cum non raro libra- 
T! vocem aliquam inter scribendum omittant. 


ἄγει" Μετεστράφη ἣ καρδία pou ἐν τῷ αὐτῷ (59), 
συνεταράχθη ἣ μεταμέλειά μου, Οὐ μὴ ποιήσω 
κατὰ τὴν ὀργὴν (60) τοῦ θυμοῦ μου. ᾿Αλλ’ ὅμως 
ὅτε εἰς τὴν ἐσχάτην παρανομίαν ἐξέπεσαν, xat- . 
ἐπρήσθη μὲν τὸ ἱερὸν, ἡ δὲ πόλις πᾶσα πυρέχαυστος 
γέγονε, λιμῷ δὲ καὶ λοιμῷ, καὶ στάσει καὶ ἐπιδου- 
λαῖς ταῖς xat' ἀλλήλων ἐξανηλώθησαν. Τὸ μέντοι 
μέρος τῶν πιστευσάντων εἷς Χριστὸν διςσώθη, ἀπὸ 
τοῦ ᾿Ισραὴλ ἐν ὀλίγοις εὐρεθείσης τῆς ἐκλογῆς, 


Amos iv, 11. ?? 096. xi, 8. 35 ibid. et 9. 


(58) Editi, ὑμᾶς, φησί, Deest φησί in mss. Mor 
mss. quinque, ἐπεστρέψατε. Editi, ἐπιστρέψετε. 
Subinde quatuor., καίτοι. Editi, xai τά, 


D (59) Quod ait. Combefisius, putare se, a Lxx in- 
te 


rpretibus seriptum non fuisse, iv τῷ αὐτῷ, sed 
iv ἐμαυτῷ, in me ipso, de eo dubitari vix posse ar- 
bitramur. Atque hoc, ut idem ille vir doctissimus 
observavit, eo probabilius videri debet, quod Vul- 

ate auctorita legisse putandus sit, cum verterit 
sem Xi, 8, Conversum esi in. me cor meum. Quo- 
niam tamen et in editis et in nostris mss. perinde 
atque apud LXX legitur, ἐν τῷ αὐτῷ, neo licet no- 
bis quidquam in sacris paginis mutare, ad verbum 
interpretati sumus, ?n eodem. u 

(60) Reg. secundus cum Colb. itidem secundo, 
ὁρμήν. Editi et aliquot mss., ὀργήν. Neo ita multo 
post mss. quatuor, ἐξέπεσεν. Alii duo mss., cum 
editis, ἐξέπεσαν. Vox collectiva λαός facit ut sori- 
ptura utraque ex equo possit admitti. 


101 


"COMMENT. IN ISAJAM PROPHETAM. CAP. I. 


ὅπερ ὡς ζύμη γενόμενον τοῖς ἔθνεσι, πάντας πρὸς A, paucisinventa electioest : que portio velut fermenti 


τὴν οἰκείαν εἴλκυσεν ὁμοιότητα " ὥστε καὶ ἀπ’ ἐχεί- 
νου καὶ Ἰσραὴλ χρηματίζειν καὶ λαὸν Κυρίου, xat 
εἶναι τὸν ἐν τῷ χρυπτῷ ᾿Ιουδαῖον (61), xal τῶν 
πνευματικῶν ἐπαγγελιῶν κληρονόμον, τὸν ἐξ ἐθνῶν 
πεπιστευχότα. Ἐπεὶ δὲ Σόδομα ἑρμηνεύεται ἔχ- 
κλισις, Γόμοῤῥα δὲ στάσις, καὶ τοιοῦτόν τινα νοῦν 
δποδάλλει ἡ ἑρμηνεία τῶν ὀνομάτων, ὅτι εἰ μὴ ἦλθε 
τὸ σπέρμα ὃ ἐπήγγελτο, οὐδὲν ἐχώλυεν ἡμᾶς εἰς 
παντελῆ ἀπώλειαν ἐχπεσεῖν, ἐχχλίναντας ἀπὸ τοῦ 
θεοῦ. Καὶ εἰ μὴ εἰρήνη ἡμῖν ἐπεφάνη ἐξ ὕψους, 'H 
δπερέχουσα πάντα νοῦν, ἕκαστος ἂν ὑπὸ τῆς ἰδίας 
στάσεως καὶ τοῦ ὀνοιχοῦντος αὑτῷ πολέμου (62) 
ἐξανηλώθημεν. Τὰ γὰρ πάθη τῆς ἁμαρτίας, καὶ 
πᾶσαι αἱ χατὰ ἀλογίαν χινήσεις, θορύδους ἀσιγήτους 
καὶ στάσιν ἀδιάλλαχτον ἐμποιεῖν πεφύχασι ταῖς ψυ- 
χαῖς. 


23. Αἰσθομένη (63) οὖν τῆς ὠφελείας Ex τῆς τοῦ 
Σωτῆρος παρουσίας, ὃς ὡς σπέρμα μιχρὸν διὰ τῆς ἀν- 
θρωπείας σαρκὸς ἐνέπεσεν ἡμῶν τῷ βίῳ, ταῦτα 
λέγει ἐν εὐχαριστίας εἴδει ἢ "Exx)nola- ᾿Αχούσατε 
λόγον Κυρίου, ἄρχοντες Σοδόμων ᾿ προσέχετε 
νόμον Θεοῦ, λαὸς Γομόῤῥας " ἵνα δείξῃ, ὅτι dj τοῦ 
σπέρματος τοῦ ἐγκαταλειφθέντος αὐτῇ παρὰ Κυρίου 
Σαδαὼθ παρουσία, αἰτία αὐτοῖς γέγονε τῆς σωτη- 
ρίας (64). Ἐπεὶ, ὅσον τὸ ἐπ’ αὐτοῖς, τοῖς παθήμασι 
τῆς Σοδομηνῆς (65) ὑπόδιχοι ἦσαν, ἄρχοντας αὐτοὺς 
Σοδόμων καὶ λαὸν Γομόῤῥας προσαγορεύει ὑπὲρ τὴν 
χακίαν τὴν τῶν ἀρχόντων * διὰ τὸ οἱονεὶ μητρό- 
πολιν μὲν εἶναι τῆς πονηρίας τὰ Σόδομα, ταύτης δὲ 


αὐτῆς κατὰ καχίας ὑπερδολὴν ὑπερέχειν τοὺς ἄρ- (Ἱ 


χοντας. Διὰ τί δὲ ἄρχοντες Σοδόμων, ἢ διότι xa0d- 
περ ἐχεῖνοι παρῃτοῦντο τὸν τὰ δίχαια χρίνοντα Λὼτ, 
ὅτε ἐξαιρεῖσθαι τοὺς παρ᾽ αὐτῷ ἐπιξενωθέντας 
ἐσπούδαζε, λέγοντες - ἘΕϊσῆλθες παροικεῖν, μὴ καὶ 


χρίσιν κρίνειν" οὕτω καὶ οὗτοι τὸν δίχαιον χριτὴν 


παρῃτοῦντο, χράζοντες * Σταυροῦ, σταυροῦ (06) 
atps ἀπὸ τῆς γῆς τὸν -τοισῦτον.;. Πσλλῷ δὲ μείζων 
ἐνταῦθα ἡ μοχϑηρία. ΟἱἨ μὲν γὰρ εἰς ξένους καὶ 
μηδὲν ἡδικηχότας ἠσέλγαινον, οἱ δὲ εἰς τὸν τὰ με- 
γάλα αὐτοὺς καθ’ ὑπερδολὴν (67) εὐεργετήσαντα᾽ 
χκἀχεῖνοι μὲν εἷς ξένους, οὗτοι δὲ τὸν εἷς τὰ ἴδια ἐλ- 


δὲ Philipp. 1v, 7. * Gen. xix, 9. ** Luc. xxm, 24. 


(601) Sic quatuor mss. At editi, τῶν iv χρυπτῳ 
᾿Ιουδαίων, corrupte. Statim duo mss., ἐπεὶ δέ. 


Editi et quatuor mss., ἐπειδὴ o6. Subinde editi, D 


ἔχκλησις. At quinque ms8., ἔχκλισις, οἱ ita quoque 
apud Procopium legitur. 

(62) Codices duo, ἐν αὐτῷ. Deest iv in aliis mss. 
et in editis. Ibidem in Reg. secundo, pro πολέμου 
legitur, πολεμίου. 

63) Editi, αἰσθανομενη. At quinque mss., atc0o- 


νη. 

(64) Reg. secundus, Σαδαὼρ αἰτία αὐτὴ αὐτοῖς 
γέγονε σωτηρίας ὑπόθεσις, etc. Sed, αἱ dicam quod 
sentio, emendatio hec ejus esse videtur, qui, quod 
perspiceret aliquid hoc loco deesse, huic malo, 
quantum in se fuit, mederi conatus est. Rem autem 
ei male cecidisse, vel ex ipsa interpretatione con- 
stabit. Sic enim ad verbum licet vertere : Seminis 
causa, ipsa eis fuit salutis causa, seu origo, id quod 


vicem inter gentes explens, omnes sui ipsius simi- 
les effecit, ita ut ex illa populus Domini etiam Is- 
rael vocetur, sitque quivis qui ex gentibus credide- 
rit, in abscondito Judeus, ac spiritualium heres 
promissionum. Sed preterquam quod sonat, si So- 
doma interpreteris, declinationem, Gomorrha vero 
seditionem, etiam ejusmodi sensum nobis exhibet 
horumce nominum interpretatio : quod nisi semen 
qued promissum fuerat, venisset,nihil vetuisset quo- 
minus nos in integram incidissemus perditionem, 
quippe qui declinassemus a Domino. Et nisi pax 
nobia ab alto affulsisset, Quae exsuperat omnem sen- 
sum **, fuissemus singuli a propria rebellione et ab 
inhabitante in nobis bello consumpti. Nam cupidi- 
tates ex peccato orte, omnesque commotiones 8 
rationealiene,obstrepentes tumultusseditionemque 
implacabilem solent animabus parere. 

23. Ecclesia igitur utilitatis ex Salvatoris adventu 
percepte conscia, qui velut exiguum semen vite 
nostre illapsus est per humanam carnem, in mo- 
dum actionis gratiarum hec dicit: (Vgns 10) Au- 
dite verbum Domini, principes Sodomorum: alten- 
dite legi Dei, populus Gomorrh:e ; ut ostendat, se- 
minis ejus, quod ei a Domino Sabaoth relictum erat, 
adventum eis salutis fuisse causam originemque. 
Quoniam, quantum in eis situm erat, Sodomine ur- 
bis malis erant obnoxii ; ipsos, cum essent princi- 
pibus pejores, principes Sodomorum et populum - 
Gomorrhe appellat, quod Sodoma esset veluti Ὧ8- 
quitie metropolis, ejusque principes exsuperantia 
iniquitatis superarent. Porro quid est quod vocen- 
tur Sodomorum prinzipes? Anquia quemadmodum 
illi repellebant ἃ se et aversabàntur Lot justa de- 
cernentem , cum Θ08 quos Mhospitio receperat, 
ipsopum.-menibus &ximere conaretur (dicebant 
nhrhirum : Ingféfss es αἱ advena, num etiam ut ju- 
dicium judices ** ?), ita et hi rejiciebant equum judi- 
cem,8974 clamantes : Crucifige,crucifige *, ejusmodi 
virum tolle e terra? Hoc autem scelus multo ma- 
jus est. Etenim illi quidem libidine acti,in hospites 
nihil de se male meritos furebant : hi vero cum im- 
petunt, a quo erant beneficiis maximis affecti. llli 


male sonat per 80, nec ad rem pertinet. Maluimus 
igitur vocem παρουσία addere, non codicum qui- 
dem manu scriptorum freti ullo testimonio, sed 
Combetisii conjecturain secuti. 

(65) Codices tres. Σοδομηνῆς. Reg. secundus, Zo- 
δομινῆς. Editi, παθήμασι τοῖς Σοδομιχοῖς. Mox ali- 

uot ms8., προσαγορεύει. Subinde tres mss., διὰ τό. 
Baiti cum Reg. tertio, διὰ τοῦ. 

(66) Codices quinque, σταύρου, σταύρου. Editi, 
diverso accentu, σταυροῦ, σταυροῦ: que scriplura- 
inter variantes lectiones in Novo Testamento Oxo- 
niensi legitur Luc. xxii, 21. Illud quod sequitur, 
ἀπὸ τῆς γῆς, in tribus mss. desideratur. 

(67) Sic editi. At quinque mss., αὐτοὺς οὔμενουν 
ἔχοντα ὑπερδολήν, nescio quo sensu. Mox editi et 
msS8. οὗτοι δὲ τὸν εἰς τά" ged auclor quicumque ille 
fuit, aut scripsit, εἷς τόν, aut particulam εἰς subau- 

ivit. 


108 


APPENDIX OPERUM 8. BASILII MAGNI. 


in peregrinos, hi vero in eum qui in propria venit, À Oóvca* xdxeivot μὲν εἷς ἀγγέλους, οὗτοι δὲ εἷς τὸν 


fuere contumeliosi : illi quidem in angelos, hi vero 
in Deum. Quare principum Sodomiticorum nomen 
jure ac merito consecuti sunt Altamen Deus in 
ipsos beneficus ad utiles suos sermones audiendos 
adhortatur, populumque his principibus subditum, 
et propter improbam doctrinam appellatum Go- 
morrha populum, ad prebendam legi attentionem 
inducit, dum solertioribus precipit,ut audiant ; in- 
sipientibus, ut attendant; vel, ut auribus perci- 
piant, sicut caeteri interpretati sunt. Porro quanta 
est sermonem inter et legom differentia, tanto dis- 
crimine audire et auribus percipere inter 88 dissi- 
dent. Est enim lex justorum et injustorum regula ; 
que quidem agenda sunt, imperans, ea vero que 
minime sunt facienda, prohibens: quam servat 
vulgus, tametsi ejus ignorat utilitatem. Sermo au- 
tem reddit etiam rationem, our quedam sint con- 
Blituta. Et maxime sermo noster, sublimi spirita- 
lique sensu legem explicans, nuda et legali obaer- 
vatione nobilior est ac prestantior. Audire uutem 
et auribus percipere, quid inter se differunt ? Quod 
audire mentis est, uti Dominus indicat, dum nos ad 
dictorum sententiam probe intelligendam exstimu- 
lat: Qué. habel. aures audiendi audiat?! : at vero 
auribus percipere est auribus nudum ingerere 80- 
num. Quapropter populus in Exodo ait : Omnia que- 
cunque dixerit Deus, faciemus, et. audiemus ?* ; ta- 
malsi consentaneum magis fuerat, ut dicerent : Au- 
diamus et faciamus. Profecto facere ejus est,qui vel 
crassissima sit mente preditus, puta Sabbatum ob- 
servare juxta eorporalem sensum,abescisabstinere, 
die octavo circumcidi, atque ter in anno in templo 
interesse : sed horum rationes asesequi, id sane fue- 
rit viri perfecti jam, ac multum scientia provecti. 
Ferunt autem hanc unam fuisse causam,qua hojus 
temporis populum ad insidias prophete struendas 
impuleiit. Jam vero nunquid ideo vocati sunt So- 
domorum principes, quod improbis imperarent,an 
quiaipsi essent improbi ? Potest enim quis improbis 
imperans, ipse asubditorum nequitiaesseimmunis. 
Quod si de populo quidem obticuisset, fortassis 
locum aliquem posset habere ambiguitas. Nunc 
autem quia populus vocatus est Gomorrhe populus, 
populus minus quam ipsius principes culpandusest: 
nimirum Sodoma fpentapoli prefuisse ostendit 


θεόν. Διὰ τοῦτο δικαίως τῆς τῶν Σοδομιτικὼν dp- 
χόντων προσηγορίας ἠξίωνται. ᾿Αλλ᾽ ὅμως τούτους 
εὐεργετῶν ὁ Θεὸς, εἰς τὴν τῶν ὠφελίμων αὐτοῦ λό- 
γῶν ἀχοὴν προχαλεῖται (68) - τὸν δὲ ὑπὸ τούτων 
ἀρχόμενον λαὸν, xal ix τῶν πονηρῶν διδαγμάτων 
Γομόῤῥας λαὸν χρηματίζοντα, εἰς τὴν τοῦ νόμου 
προσοχὴν ἐπιστρέφει" τοῖς μὲν ἐντρεχεστέροις τὸ 
ἀχοῦσαι προστάσσων, τοῖς δὲ ἀσυνέτοις τὸ προσέχειν, 
ἢ τὸ ἐνωτίζεσθαέ, ὅπερ ἕτεροι ἐχδεδώχασιν. Ὅση δὲ 
λόγου πρὸς νόμον διαφορὰ, τοσαύτη καὶ τοῦ ἀκούειν 
πρὸς τὸ ἐνωτίζεσθαι, Ὁ μὲν γὰρ νόμος κανὼν δι- 
καίων ἐστὶ xai ἀδίκων, προστατιχὸς μὲν ὧν ποιη- 
tíow, ἀπαγορευτιχὸς δὲ ὧν οὐ ποιητέον - οὗ φυλα- 
χτιχός ἐστιν ὁ πολὺς, xüv τὸ ἐν αὐτῷ (60) ὠφέλιμον 
ἀγνοῦ. 'O δὲ λόγος καὶ τῆς αἰτίας ἐστὶν ἀποδοτικὸς 
xa0' ἣν τάδε τινὰ διατέτακται, Καὶ μάλιστα ὁ (70) 
xx0' ἡμᾶς λόγος, ὑψηλῶς τὸν νόμον καὶ πνευματιχῶς 
ἐξηγούμενος, τιμιώτερός ἐστι τῆς ψιλῆς κατὰ τὸ 
γράμμα παρατηρήσεως. Τί δὲ τὸ ἀχούειν τοῦ ἐνωτί- 
ζεσθαι διαφέρει ; “Ὅτι τὸ μὲν ἀχούειν διανοίας ἐστὶν, 
ὡς δηλοῖ ὁ Κύριος διεγείρων εἷς τὸ συνετῶς καταχού- 
εἰν τοῦ βουλήματος τῶν λεγομένων * Ὁ ἔχων ὦτα 
ἀχούειν, ἀχουέτω" τὸ δὲ ἐνωτίζεσθαι, ψιλὸν τὸν 
ἦχον ἐντίθεσθαι τοῖς ὠσί' Διὸ καὶ ὁ λαὸς ἐν τῇ Ἐξ- 
ὀὁὃῳ φησί" Πάντα, ὅσα ἐὰν εἴπῃ ὁ Θεὸς ποιήσομεν, 
καὶ ἀχουσόμεθα (71). Καίτοιγε ἀχολουθότερον ἦν sl- 
πεῖν" ᾿Αχουσώμεθα xal ποιήσωμεν" ἀλλὰ τὸ μὲν 
ποιῆσαι παντός ἔστι τοῦ παχυτάτου τὴν διάνοιαν, οἷον 
τηρῆσαι σωμχτιχῶς τὸ Σάύδφατον, καὶ ἀπέχεσθαι (72) 
βρωμάτων, καὶ περιτεμεῖν τῇ ὀγδόῃ, καὶ τὸ τρὶς τοῦ 
ἐνιχυτοῦ ὀφθῆναι ἐν τῷ ναῷ’ τοῖς δὲ λόγοις τούτων 
ἐπιύαλεῖν, τοῦ τελείου ἤδη χαὶ ἐπὶ πολὺ διαδεδηκό- 
toc τῇ γνώσει. Φασὶ δὲ μίαν ταύτην αἰτίαν εἶναι τὴν 
κινήσασαν εἰς τὴν κατὰ τοῦ προφήτου ἐπιθουλὴν 
τοὺς τότε. Οἱ δὲ ἄρχοντες Σοδόμων πότερον διὰ τὸ 
πονηρῶν ἄρχειν προσηγορεύθησαν, 7j διὰ τὸ πονηροὶ 
εἶναι ; Δύναται γὰρ τις χαχῶν ἄρχων αὐτὸς ἀπηλ- 

λάχραι τῆς καχίας τῶν ἀρχομένων. 'AXX εἰ μὲν περὶ 

τοῦ λαοῦ ἀπεσιωπήθη (73), τυχὸν ἂν εἶχέ τινα χώραν 

ἡ ἀμφιδολία " νῦν δὲ τῷ λαὸς louóbgsc € λαὸς 
ὠνομάσθαι (74), τὸ ἧττον ψεχτὸν τοῦ λαοῦ παρὰ τοὺς 
ἄρχοντας αὐτῶν, τοῦ λόγου δηλοῦντος διὰ τὸ προκαθῦ- 
ἔζεσθαι τὰ Σόδομα τῆς πενταπόλεως, xal αὐτὴν 
ἔχειν τὰ οἱονεὶ ἀρχεῖα τῆς πονηρίας, καὶ τῆς ἐν πᾶσ 

καχοῖς ὑπεροχῆς ἠξιῶσθαι. ἼΔρχοντας δὲ Σοδόμων ἡ 


Scriptura,eamquein iniquitate obtinuisse primatum ἢ ἱστορία οὐ παραδέδωχε πλὴν τῶν βασιλέων τῶν ἧτ- 


et de omnibus malis longe ceteros superasse. His- 
9 Matth. xi, 15. ** Exod. xxiv, 3. 


(68) Editi ot tres mss., προχαλεῖται. Alii duo, 
προσχαλεῖται. 

(69) Reg. secundus οἱ Colb. itidem secundus, τὸ 
ἑαυτοῦ, 

(70) Legitur in duobus mss., ὅγε. Ibidem aliquot 
mss., ὑψηλῶς. Editi, ὑψηλῶν. Rursus hoc ipso in 
loco quatuor mss., φιλῆς κατ᾽ αὐτὸ τὸ γράμμα. 
Editi, κατὰ τὸ γράμμα. 

(71) Editi et Colb. primus secunda manu et re- 
centi, ποιήσομεν xxi ἀκουσόμεθα, οἱ ita quoque edi- 
tuminvenimusapud LXX. Atalii quatuor mss., ποιή- 
σωμεν καὶ ἀχουσώμεθα, Faciamus eb audiamus. Sta- 


τηθέντων. Διὰ μέντοι τὸν πεπαῤῥησιασμένον τούτων 


tim editi et duo mss., ἀχουσώμεθα καὶ ποιήσωμεν. 
Reg. primus, ἀχουσόμεθα xai ποιήσομεν. 
(72) Codices aliquot ἀποσχέσθαι. Ibidem quinque 
ms8., περιτεμεῖν, Editi, περιτέμνειν. Neo. ita multo 
post mss. quinque, τούτων ἐπιδαλεῖν. Editi, ἐπι- 
θάλλειν. 

(73) Editi, ἐσιωπήθη. At. quinque mss., ἀπεσιω- 


11/07. 

(14) Codices quatuor, τό λαὸς Γομόῤῥας ὁ λαὸς 
ὠνόμασται, nisi quod in uno post illud, ὁ λαός, ad- 
datur, ὅλος. Reg. secundus, διὰ τῷ λαὸς... ὠνομά- 
σθαι. Editi, διὰ τὸ λαὸς... ὠνομάσθη. 


COMMENT. IN ISAIAM PROPHETAM. CAP. I. 


166 : 


τῶν ἀδικούντων ἔλεγχον, ὁ ᾿Λπόστολός φησι περὶ τοῦ A tori&sautem deprincipibusSodomorum non facit men- 


Ἡσαΐου: ᾿Αποτολμᾷ καὶ λέγει. Χρήσεται δέ ποτε 
τούτοις ὁ ἐν δύγμασιν ὑγιέσι καὶ ἀνεπιλήπτῳ βίῳ 
τυγχάνων πρὸς ἄρχοντας ᾿Εχχλησιῶν παρανόμως 
βιοῦντας (75), καὶ λαὸν ἐκκλίνοντα καὶ ἀχρείως πολι- 
τευόμενον. 


(ἰοηϑιῃ,8θ nisi quod regum devictorum commemi- 
nit. Atqui propterlibertatemillam quaredarguuntur 
isti iniqui, de Isaia ait Apostolus *? : Audet ct dicit. 
Ceterum is cujussana est doctrina et vita inculpata, 
poterit nonnunquam hac coorguendi licentia uti ad- 


versus Ecclesiarum principes vitam flagitiosam ducentes, necnon adversus populum aberrantem ac in- 


utiliter conversantem. 

24. Τί μοι πλῆθος τῶν θυσιῶν ὑμῶν; λέγει 
Κύριος. "Ev τῶν ὀφειλόντων ἀχουσθῆναι παρὰ τῶν 
ἀρχόντων, καὶ παρὰ τοῦ λαοῦ φυλαχθῆναι, τὸ, Τί 
μοι πλῆθος τῶν θυσιῶν ὕμῶν ; θυσίαι ἀσεδῶν 
βδέλυγμα Κυρίῳ (76). Ηῶς δὲ διὰ θυσιῶν τῶν ἐν 
«λήθει προσαγομένων ἄνευ ἀξιολόγου μετανοίας ἐλπί- 
ζετε εὐρήσϑιν τινὰ ἀπολύτρωσιν ταῖς ψυχαῖς ὑμῶν ; 
Οὐ γὰρ iv αματι ζώων, οὐδὲ ἐν σφαγαῖς ἐπιδω- 
μίοις, ἀλλ᾽ ἐπὶ καρδίᾳ συνετριμμένῃ θεὸς ἰλάσχε- 
ται Θυσία γὰρ τῷ Θεῷ πνεῦμα σνντετριμμένον. 
Τὸ αὐτὸ δὲ καὶ πρὸς τοὺς ἐν δαπάναις μὲν ἀφειδεῖς, 
μὴ μετανοοῦντας δὲ διὰ τῶν ἔργων, ἀρμόσει λέγε- 
σθαι: Διὰ τοῦτο οὐχὶ καθόλου θυσίας παραιτεῖται ὁ 
λόγος, ἀλλὰ τὰς Ἰουδαῖχάς. 'Γΐ γὰρ μοι πλῆθος, φη- 
σὶ, τῶν θυσιῶν ὑμῶν ; Καὶ τὸ μὲν πλῆθος ἀπο- 
πέμπεται, μίαν δὲ θυσίαν ἐπιζητεῖ. Αὐτὸς ἔχαστος 
ἑαυτὸν προσαγέτω (77) τῷ Θεῷ, παριστῶν ἑαυτὸν θυ- 
σίαν ζῶσαν, εὑάρεστον τῷ Θεῷ, διὰ τῆς λογικῆς λα- 
τρείας θύων τῷ θεῷ θυσίαν αἰνέσεως. Ἐπειδὴ δὲ τὸ 
πλῆθος τῶν κατὰ τὸν νόμον θυσιῶν ὡς ἀχρεῖον ἐχδέ- 
ὄληται, μία θυσία προσεδέχθη. ἐπ’ ἐσχάτων τῶν αἰώ- 
νων εἰς ἀθέτησιν της ἁμαρτίας ἀνενεχθεῖσα. Ὁ γὰρ 
᾿Αμνὸς τοῦ Θεοῦ ἦρε τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου, ἕαυ- 
τὸν ἀνενεγκὼν προσφορὰν καὶ θυσίαν εἰς ὀσμὴν εὖ- 
ola. 


25. Πλήρης εἰμί (78). Ἐνταῦθα καλῶς ἔχει περι- 
ορισθῆνχι τὴν ἀνάγνωσιν, καὶ ἀπὸ ἄλλης ἀρχῆς ἄρ- 


Β 


C 


ξασθαι τῶν (79) ἑξῆς. Τὸ μὲν γὰρ πεπληρῶσθαι τῆς͵ - 


ἰδίας μακαριότητος, καὶ ἀνενδεῶς ἔχειν ἑαυτοῦ, moss 
πωδέστατον τῷ Θεῷ" τὸ δὲ. τῆς ἀπὸ -τῶν ÓAoxauto- 
μάτων χνίσσης xui τοῦ αἵματος τῶν σφαζομένων πε- 
πληρῶσθαι λέγειν, ἀνάξιον τοῦ Θεοῦ. Πλήρης οὖν 
ἐστιν. ᾿Αφ᾽ οὗ τοῦ πληρώματος (80) ἡμεῖς πάντες 
ἐλάδομεν, χαὶ ἐν ᾧ Κατοικεῖ πᾶν τὸ πλήρωμα τῆς 
θεότητος σωματιχῶς. Δαίμοσι μὲν γὰρ (84) διὰ τὸ 
φιλήδονον καὶ ἐμπαθὲς ai θυσίαι φέρουσί τινα ἡδονὴν 
καὶ χρείαν, ἐχθυμιώμεναι, διὰ τῆς καύσεως ἐξατμι- 
ζομένου τοῦ αἵματος, xal οὕτω διὰ τῆς τοιαύτης 


24. Vgns. 11. Quid mihi multitudo. sacrificio- 
rum vestrorum ? dicit Dominus. Ex his quea prin- 
cipibus debuerant audiri, et a populo observari, 
hoo unum est : Quid mihi multitudo sacrificiorum 
vestrorum ἢ Sacrificia impiorum abominatio sunt 
Domino *. Quomodo autem per victimas affatim 
oblatas sine condigna poenitentia speratis vos [ali- 
quam animarum vestrarum redemptionem esse 
assecuturos ἢ Nonenim animalium sanguine,neque 
impositis are sacrificiis, sed contrito corde Deus 
plaeatur : siquidem Sacrificium Deo spiritus contri- 
bulatus *!. Porro id ipsum non ineptedicetur ad eos 
quoque qui ingentes impensas faciunt, nec tamen 
per opera agunt ponitentiam. Quamobrem non 
omnino Seriptura rejicit sacrificia, sed tantum Ju- 
daica. Quid enim, linquit, mihi multitudo sacrifi- 
ciorum vestrorum ? Etquidem reprobatur multitudo; 
unam vero requirit hostiam, Unusquisque Deo of- 
ferat se ipse, exhibens sese hostiam viventem, ao- 
coeptam Deo, per rationalem cultum Deo laudis sa- 
crificium immolans **, Cum autem legalium vioti» 
marum multitudo tanquam vana rejecta sit,appro- 
bata est et oblata ullimis temporibus ad deléndum 
peccatum hostia una. Etenim Dei Agnus abstulit 
mundi peccatum 48, se ipsum offerens oblationem et 
hostiam in odorem suavitatis ὁ, 

25. Plenus sum. Hio absre non fuerit lectioni 
finem imponere, exque alio principio que sunt 
deinceps disoende' inchoare. Deum enim decet vel 
maxime, sua plenum esse beatitudine, peo ullius 
preter se egere : asserere autem ipsum holocausto- 
rum nidore et occisarum victimarum eanguine ple- 
num esse, Deo indignum est. Est igitur plenus, 
De cujus plenitudine nos omnes accepimus 5, οἱ in 
quo Inhabital omnis plenitudo divinitatis corporali- 
ter *. Porro demones, utpote voluptatibus affecti- 
busque indulgentes, ex victimie non nihil capiunt 
voluptatis acemolumenti.Quippe dum incenduntur, 
sanguis per adustionem convertitur in vaporem,sic- 


λεπτοποιήσεως εἰς τὴν σύστασιν αὐτῶν dvyaAauÓ6avo- D que in ejusmodi minutas partes resolutus,in eorum 


? Rom. x, 20. ' Prov. xv, 8. 
*5 Joan. t, 16. ** Coloss. τι, 9. 


(75) Ita quatuor mss.At editi oum Reg.primo, πα- 
ρανομοῦντας xal κακῶς βιοῦντας, Hoc ipso in loco 
Reg. secundus, Alvavta. mE 

ἔφ Editi, παρὰ Κυρίῳ. Deest παρά in tribus mss. 
et in editione Romana. — 

(77) Tres mss., ἐπιζητεῖ, ἣν αὐτὸς ἕκαστος ἕαυ- 
zv προσάγει. Unus ms., προσάγει" alter, προσαγά- 
19. Sed cetera in utroque ms. leguntur ut in con- 


*! Psal. L, 19. 


testu. 
(78) Illud, Πλήρης εἰμί, hic et apud. Procopium 
absolute ponitur, neo ad aliud quidquam refertur. 


9 Hom. xr, 1. 


* Joau. 1, 29. ** Ephes. v, 2. 


Plenus sum. Similiter et in Vulgata : Plenus: sum. 
Holocausta arietum . . . nolui. Sed non ita apud 
LXX, ubi sic legimus : Ηγήρης εἰμὶ ὁλοχαυτωμά- 
τῶν xouov: Plenus sum. holocaustis arietum. | Ulti- 
mam hanc lectionem et apud Eusebium et in ali- 
quot mss. reperiri statim adnotabimus. 

(79) Ita quinque mss. At editi, τά. 

(80) Βαϊ), πληρώματος αὐτοῦ. Vox αὐτοῦ in aliis 
quatuor mss. desideratur. 

(81) Δαίμοσι μὲν γάρ. Lege Prefationem. 


101 APPENDIX OPERUM S. BASILII MAGNI 168 
substantiam subit. Omnino enim toti vaporibus Α μένου. Ὅλοι γὰρ δι᾽ ὅλον (82) τρέφονται τοῖς ἀτμοῖς, 


aluntur,non quod eos mandant, aut injiciant in 
ventrem ; sed perinde ut animalium pili, ungues et 
quacunque sunt ejus generis,'ad suum totam con- 
stituendam substantiam alimentum excipiunt.Qua- 
propter avide gaudent nidoribus, acfumum ex 
thureprodeuntem tanquam sibiad alimoniam accom 
modatum exsorbent.899 Et fortasse in animalibus 
inest aliqua cum demonicorum corporum proprie- 
tatibus necessitudo. Porro qui votis demonum ex- 
plendis δία θη}, alii aliud offerunt,tanquam eis ad 
alimoniam accommodatius. Atqui vox istheec Deo 
convenit, Plenus sum. Nihil ergo desidero, sed 
omoia penes me sunt. Bonum siquidem est, quod 
omnia appetunt. Deus autem vere bonus est. Sum 
fons et origo plenitudinis. Nonne enim caelum et 
lerram ego impleo ? dicit Dominus " ; et Domini. est 
terra, et plenitudo ejus'*. Quocirca et ipse indigus 
gum nullius, et ad quos accedo, iis confero plenitu- 
dinem. Implentur a me sancti. Stephanus plenus 
gralia, εἰ fortitudine, faciebat prodigia, et signa ma- 
gna in populo **. Quin et Paulus post acceptam fidei 
cognitionem plenus Spiritu sanoto reversus est in 
Jerusalem 9. Per bano plenitudinem Abraham quo- 
que erat senior et dierum plenus *i. Et in populo 
qui revertitur, dies pleni invenientur t, 

26. Holocausta arielum, el adipem ugnorum, et 
sanguinem taurorum, et hircorum nolo. Et hec per- 
tigent ad sermonem qui auditur, οἱ δὰ legem quie 
acribus percipienda est. Considera autem num 
pugnent isthec cum Moysis lege, eique non adver- 
gentur : siquidem illic requiruntur holocausta, hic 
vero rejiciuntur. Sed qui fieri potest ut non preter. 
eat a lege iota unum;eugt unus apex, donec omnia 
fiant *?Num forte indicat Scriptura, corpus quidem 
legis interseri,sed illud spiritali ac sublimi intelli- 
gentiaesse exponendum ? Non enim,inquit,anímal 
ipsum arietem ullo modo expetivi : sed mentem 
anima moderatricem,sollicitudinibus terrenishaud 


Δ Jer. xxr, 24. "5 Psal. xxr 1. *9 Act. vr, 8. 


55 Matth. v, 18. 


(82) Unus Combef., δι᾽ 6.ov.Editi et aliquot mss., 
δι᾽ ὅλων. Mox Heg. secundus, διὰ μασήσεως, Sub- 
inde quinque mss., τρίχες τῶν ζώων, Editi, τρίχες 
πάντων ζώων. Nec ita multo post unus ms., τροφὴν 
χαταδέχονται. ᾿ 

(83) Reg. tertius, ὑπερασπάζονται, valde amant, 
excipiunt exsorbent. Editi et quatuor mss., ὑπερ-, 
ασπίζονται, defendunt protegunt ; id quod alienum 
est, nec ad rem pertinet. 

(81) Reg. secundus, ἐκλαμδάνοντες. Ibidem unus 
et Combef., τόδε ᾧδε ὡς. 

(85) Reg. secundus, ἁληθῶς. 

(86) Auetor cum scriberet illa, Kai ἐν «ip, etc., 
respexit ad versiculum decimum psalmi septuage- 
simi secundi, ubi sic legitur: Διὰ τοῦτο ἐπιστρέγει 
ὁ λαός μου. Ideo revertetur populus meus, etc. Aut 
cum Vulgata, Ideo convertetur populus meus. Plura 
qui cupit, Nobilii notas legat. 

(87) Ita Colb. primus cum Reg. secundo. Editi 
cum uno mss., ὁλοχαύτωμα τῶν xotv. Regii primus 
et tertius, ὁλοχαυτωμάτων χριῶν, ubi supplendum 
reliquit librarius, πλήρης εἰμί, plenus sum. holocau- 
stis arielum. 


οὐ διὰ μασσήσεως xal χοιλίας" ἀλλ᾽ ὡς al τρίχες τῶν 
ζώων, xai ὄνυχες, καὶ ὅσα τοιαῦτα, εἷς ὅλην ἑαυτῶν 
τὴν οὐσίαν τὴν τροφὴν καταδέχεται. Διὰ τοῦτο 
λίχνως περὶ τὰς κνίσσας ἑπτόηνται, καὶ τὸν ἐκ τοῦ 
λιδανωτοῦ καπνὸν ὡς ἐπιτήδειον αὐτοῖς εἰς τροφὴν 
ὁπερασπάζονται (83). Καὶ τάχα ἔστι τις ἐν τοῖς ζώοις 
πρὸς τὰς ἰδιότητας τῶν δαιμονικῶν σωμάτων οἰχείω- 
σις. Καὶ οἴγε τὸ βούλημα αὐτων ἐχλαδόντες (BA), τό- 
δὲ τῷδε ὡς οἰκειότερον εἰς τροφὴν προσχομίζουσι. 
Θεῷ δὲ πρέπουσα φωνὴ τὸ, Ἡλήρης εἶμι. Οὐδενὸς 
οὖν ἐφίεμαι, ἀλλ’ ἐμαυτοῦ τὰ πάντα, Τὸ ἀγαθὸν γάρ 
ἐστι, 05 πάντα ἐφίεται. ᾿Αγαθὸς δὲ ἀληθινῶς (85) ὁ 
Θεός. Πηγή εἶμι πληρότητος, Οὐχὶ γὰρ τὸν οὐρανὸν 
xx! τὴν γῆν ἐγὼ πληρῶ ; λέγει Κύριος " καὶ, Τοῦ 
Κυρίου ἡ γῆ, καὶ τὸ πλήρωμα αὐτῆς. Διὰ τοῦτο 
αὐτός τέ εἶμι ἀνενδεὴς, xal οἷς ἂν προσγένωμαι, τὴν 
πληρότητα ἐπάγω. 'Am' ἐμοῦ πληροῦνται οἱ ἅγιοι. 
Στέφανος πλήρης χάριτος, xol δυνάμεως, ἐποίει 
τέρατα καὶ σημεῖα μεγάλα ἐν τῷ λαῷ. Καὶ Παῦλος 
ἐστρεψεν εἰς ᾿Ιερουσαλέ μ. 'Ex ταύτης τῆς πληρώσεως 
καὶ 'Aópaàp ἦν πρεσθύτερος καὶ πλήρης ἡμερῶν. 
Καὶ ἐν τῷ ἐπιστρέφοντι λαῷ ἡμέραι πλήρεις εὐρεθή- 
σονται (86). 


96. Ὁλοχαυτώματα τῶν χριῶν (87), καὶ στέαρ 
ἀρνῶν, καὶ αἷμα ταύρων, καὶ τράγων οὐ βούλομαι. 
Καὶ ταῦτα τοῦ λόγου ἐστὶ τοῦ ἀχουομένου, καὶ τοῦ 
νόμου (88) παραδεχθῆναι ταῖς ἀκοαῖς ὀφείλοντος. Exó- 
mtt δὲ εἴ μὴ ἀντινομοθετεῖ ταῦτα val ἀντιδιατάσσε- 
ται τοῖς διὰ Μωυσέως" εἴπερ ἐκεῖ μὲν ἐπιζητεῖ, ἐν- 
ταῦθα δὲ ἀποστρέφεται. Καὶ πῶς ἰῶτα ἕν ἣ μία χε- 
ραία οὐ μὴ παρέλθῃ ἐν τοῦ νόμου, ἕως πάντα γένη- 
ται. Ἤ μήποτε ὁ Λόγος παρίστησιν, ὅτι τὸ μὲν 
σωματιχὸν τοῦ νόμου παρεντάσσει, πνευματιχῶς δὲ 
x«i ὑψηλῶς ἐν μεγαλονοίᾳ προσῆχεν αὐτὸ (89) ἐξ- 
γγεῖσθαι; Οὐ γὰρ κριὸν τὸ ζῶον πάντως, φησὶν, ἐπ- 
εζήτησα (00), ἀλλὰ τὸν νοῦν τὸν ἡγεμονικὸν τῆς ψυ- 
$0. Act, 1x, 286. '! Gen. xxv, 8. ** Pgal. rxzu, 10. 


*- e. 


(88) Auctor est nobis Combefisius, ut illa, καὶ 
ταῦτα τοῦ λόγου, etc., emendemus suo ipsius peri- 
culo, legamusque : Ταῦτα μὲν τοῦ λόγου ἐστὶ τοῦ 
ἀχουομένοο οὐ τοῦ νόμου" que verba sic ipse inter- 

retatur, Sunt hac sermonis qui audiatur (spiritua- 
is intelligenti ct evangelicae perfectionis), non legis 
qua auribus suscipienda ac percipienda. Sed viri 
alioqui doctissimi judicium, reclamantibus libris 
omnibus tum excusis tum manu exaratis, sequi 
non libuit. 

(89) Editi, ὅτι τὸ cwpatixóv... πνευματικῶς xal 

. αὐτόν, Reg. quartusg, ὅτι τὸ μὲν copatuv ... 
πνευματιχῶς δὲ xat Qj ÀG .. αὐτά, Unus e Com- 
bef. codicibus, αὐτό. Combeflsius huno locum sic 
tegendum putat: ὅτι 0 τὸ σωματιχόν᾽ sed nisi me 
fallo, voluit scribere, ὅτι τὸ τοῦ νόμου σωματι- 
κὸν 0. Partim secuti sumus Reg. quartum, partim 
codicem Combef. qui habet, αὐτὸ προσῆχεν. 

(90) Codices duo, ἐζεζήτησα. Mox editi, ταῖς με- 
ρίμναις περὶ τὰ γήινα. Regii primuset tertius, ταῖς 
γηΐίναις μερίμναις. Alii tres mgg., ταῖς γηΐναις με- 
ρίμναις περὶ τὰ γήινα’ id quod pleonasmum red- 
olet. Statim quinque ms8.,0Àov ἐπιζητῶ Editi, ὅλον 


169 


COMMENT. IN ISAIAM PROPHETAM. CAP. I. 


10 


χῆς, μὴ μεριζόμενον ταῖς γηίναις μερίμναις, οἱονεὶ A distraotam, quasi per ignem purgatam, οἱ que se 


διὰ πυρὸς καθαρθέντα xai δόχιμον ἀποδειχθέντα ὅλον 
ἐπιζητῶ ipo: ἀναπεμφθῆναι * οὐδὲ στέαρ ἀρνῶν ἀπο- 
χνινσοῦσθαι πυρὶ πρὸς τὸ λεπτότατον, ἀλλὰ τρόπων 
ἀπλότητα ἀπὸ τῆς dxdxou ψυχῆς ἐμοὶ ἀνατίθεσθαι. 
καὶ οὐχὶ αἷμα ταύρων xal τράγων προσχεῖσθαι (91) 
τῇ βάσει τοῦ θυσιαστηρίου " ἀλλὰ τὸ ἐπιθυμητικὸν 
καὶ θυμοειδὲς τῆς ψυχῆς διὰ φιλοπόνου προσευχῆς, 
καὶ τῆς εἰς τὰ ἅγια προσεδρείας ἐξαναλίσκεσθαι. 
Τήρει δὲ, ὅτι οὐχὶ πᾶν αἷμα εἴπε μὴ βούλεσθαι, ἀλ- 
λὰ τόδε τὸ αἷμα, τὸ ἐκ τῶνδε τῶν ζώων. Alpa γὰρ τὸ 
ἐπ’ ἐσχάτων τῶν αἴώνων ἐχχυνόμενον εἰς ἄφεσιν 
ἁμαρτιῶν. ὃ καὶ κρεῖττον λαλεῖ παρὰ τὸ τοῦ (92) 
"AÓ6s2, οὐκ ἂν εἶπε μὴ βούλεσθαι ' ἀλλὰ μετατίθησι 
τὰς θυσίας ἐπὶ τὸ πνευματικὸν, ἐπειδὴ xal ἱερωσύ- 
νῆς μετάθεσις μέλλει γίνεσθαι. Εἰ γὰρ παραιτεῖται 
τὰς σωματικὰς θυσίας, παραιτεῖται δηλονότι τὸν χα- 
τὰ νόμον ἀρχιερέα. Πῶς γὰρ τελειωθῶσι τὰς χεῖρας 
οἱ κατὰ νόμον ἀρχιερεῖς, τοῦ κριοῦ τῆς ὁλοχαυτώ- 
σεως, ᾧ ἐπετίθεσαν τὰς χεῖρας, μηκέτι προσαγομέ- 
νου; πῶς δὲ ῥαντισθῶσιν οἱ μηχέτι διὰ τοῦ αἵματος 
ῥαντιζόμενοι; Οὔτως οὖν ἀμφότερα ἴσταται, xal ὁ 
κατὰ Μωυσέα νόμος, καὶ ἡ παρεισαγωγὴ τοῦ χρείτ- 
τονος. Ἐκδάλλονται τοίνων ol ἐκ τοῦ σπέρματος 'Aa- 
ρὼν, ἵνα ὁ κατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδὲχ ἀντεισέλθῃ. 
Οὐχέτι αἱ τοῦ ἐνδελεχισμοῷ θυσίαι" οὐκέτι al (93) 
κατὰ τὴν ἡμέραν τοῦ ἱλασμοῦ" οὐκέτι dj σποδὸς τῆς 
δαμάλεως καθαρίζουσα τοὺς κεκοινωμένους. Μία γὰρ 
θυσία, ὁ Χριστὸς, καὶ ἢ xav' αὐτὸν νέχρωσις τῶν 
ἁγίων. Etc ῥαντισμὸς, τὸ λουτρὸν τῆς παλιγγενεσίας " 
ἕν ἀμαρτέας λυτήριον, τὸ ἐκχυθὲν ὑπὲρ τῆς σωτηρίας 
τοῦ χόσμου αἷμα. Διὰ τοῦτο ἀθετεῖ τὰ πρῶτα, ἵνα 
τὰ δεύτερα στήσῃ. Οὐδ᾽ ἂν ἔρχησθε ὀφθῆναί μοι. 
᾿Απὸ κοινοῦ τὸ (03*), οὐ βούλομαι. Οὐ μόνον τὸν περὶ 
θυσιῶν νόμον ἀθετεῖ, ἀλλὰ xal τὸν περὶ τοῦ δεῖν ὁρᾶ- 
σθαι πᾶν ἀρσενιχὸν τρὶς τοῦ ἐνιαυτοῦ ἐνώπιον Κυρίου. 
"Ens! οὖν οὐ μετεὔλν θησαν (94) ἀπὸ τοῦ ἄδιχοι εἶναι 
καὶ σκολιὰ ἔχειν τὰ ἐπιδούλια, ἐξέδαλεν αὐτοὺς τῶν 
ἑαυτοῦ ὀφθαλμῶν. .Οφθαλμοὶ γὰρ Κυρίου ἐπὶ δι- 
xaxlouc* καὶ, Ἐδὀθύτητας εἶδε τὸ πρόσωπον αὐτοῦ. 
"Og δὲ τὴν εἰς οἰκέτας ἐμφαίνει δεσπότου, τὸ ἀφ- 
αἱρεῖσθαι τὴν παῤῥησίαν αὐτῶν τῆς ἐντεύξεως" τὸ 
δὲ εἰς τρὶς (95) τὰν περὶ Θεοῦ θεωρίαν ἐχτείνεσθαι 
δηλοῖ τὴν ἐν Τριάδι τῆς θεολογίας ἐπίγνωσιν. Διὰ 
τοῦτο δὲ ἄῤῥενας ὡς ἀξίους τῶν θείων ὀφθαλμῶν προ- 
ετίμησεν, ἐνδειχνύμενος, ὅτι συντόνους ψυχὰς παγίως 
xal χραταιῶς ἐπιτελούσας τὰ δόγματα, ἀλλὰ οὐχὶ 


δ Hebr. xir, 24. 8 Hebr. vii, 12, δ Hebr. v, 10. 
40 psal. x, 8. 


ἀναζητῶ. Ibidem Reg. tertius, ἀναπεμφθέντα. Colb. 
secundus, ἀναπεφθῆναι, concoqui. 

(91) Ita quatuor mss. Reg. tertiug, προχεῖσθαι. 
Editi, προσκεῖσθαι. 
(92) Ubi legitur jn editis, παρὰ τύ, scriptum re- 
perimus in Colb. secundo et spud Procopium, 
παρὰ τὸ τοῦ. Alii duo mss. παρὰ τοῦ. Rog. secundus 
cum altero ms. et cum sacro textu, παρὰ τόν. Mox 
quinque msa8., kel τὸ πνευματικόν. Editi, τὸν πνευ- 
ματικόν. 

(93) Reg. ϑοουπάυβ, γὰρ αἱ. Mox tres mess. hut 
ραν τοῦ ἱλαστηρίου. Alii duo nM. ef editi, qoi 1Aa- 


PATROL. GR. XXX. 


C 


probam ostenderit, offerri mihi totam cupio. Neque 
agnorum adipem exopto in tenuissimos nidores fu- 
mosque igni resolvi, sed morum simplicitatem 
candoremque mihi ab anima innocente conseoreti. 
Neque expostulo, ut ad altaris crepidinem affunda- 
tur taurorum aut hircorum sanguis; sed ut ea ani- 
me pars in qua ire cupiditasque exsistunt, per 
8Strenuam precationem, ac per perseverantem in 
locig sanctiag commorationem, absumatur. Ceterum 
observa eum non dixisse sese nolle sanguinem 
quemlibet, sed certum quorumdam animalium 8an- 
guinem. Nam qui sanguis in his ultimis temporibus 
in remissionem peccatorum effusus est, qui δὲ me- 
lius loquitur quam sanguis Abelis *, hune se nelje 
non dixit : sed 400 hostias oum aspiritsli ουλία 
commutat : quandoquidem fuiure erat sacerdoti 

tranelatio "δ, Etenim, sí corporeas repudiat hostias, 
rejicit profecto legalem pontificem. Quemodo enim 
pontifices isti legales oonseorarent manus suse, 
cum aries, cui manus imponebant, non emplius in 
holocaustum offeratur? quomodo vero aspergereadur 
li qui per sanguinem non amplius purgantur ? Hec 
itaque ratione stat utrumque, tum lex Mosaiea, tum 
melioris introductio. Excluduntur igitur qui eut 
ex Aaronis semine eriundi, ut ietis suecedat saner- 
dos secundum ordinem Meloehisedech *, Nos jam 
amplius juge illud sacrificium Π, non jam hosiies 
ill quee offerebantur in die prepitiationis, nop-ams- 
plius cinis juvence mundast inquinatos 9. lina enim 
hostia, Christus; atque ea que secundum ipsum est, 
sanctorum mortifioatio. Una aspéraio, lavaornm 
regenerationis; un& peccati ezpiatio, sanguis pro 
mundi salute effusus. Ob id abrogat ac rejicit prima, 
ut secundo statuat. Vas. 12. Neque veniatis, ud ap- 


. ^ perealis miM. Ex eoommuni subaudiendum est illud : 


Nolo. Non legem solum abrogat saorifieiornm, sed 
eam resoindit, qua oportebat masculinum omne ter 
in anno apparere in conspectu Domini. Quia ergo 
iniqui esse non desierant, neque obliquisg destite- 
rant consiliis, ejecit eos ab oculis euis. Oculi enim 
Domini super justos ?. Et : Equitales vidit vultus 
ejus *?. Domini autem in famulos ira indioatur, 
cum ab ipsis aufertur interpellandi fiducia : cum 
vero Dei conspectui masculus ter sistitur, id agui- 
tionem divine doctrine ad Trinitatem pertinentis 
demonstrat. Ob hoc autem mares pretulit tanquam 


9 Dan. xi, 34. 5 Hebr. ix, 13. ** Psal. xxxiii, 16. 


cuo), neo aliter legitur Levit. xxuri, 27. Illud, ἀπὸ 
χοινοῦ, quod aliquanto post sequitur, indicat vocem 
aliquam, ex serie orationis supplendam esse. 

(93*) Τό. Forte, τοῦ. Eprr. 

(04) Editi oum Regio tertio, μετεόλήθησαν. Alii 
tres mss., μεταδεδλήχεσαν. Reg. primus utramque 
lectionem prefert, hanc in contoxtu, illam in mar- 
gine, manu recentiore. 

(95) Editi cum tribus mas., τρίς. Alii duo mes., 
τρεῖς. Statim Reg. secundus, θεολογίας γνῶσιν. Nbo 
ita multo post quinque ms., ἐνδεικνύμενος. BHditi, 
δεικνύμενος. ΕΣ 


θ 


41 


APPENDIX OPERUM 8. ΒΑΒ1111 MAGNI. 


418 


divinis conspectibus dignos, ut ostenderet quod A ἁπαλὰς καὶ εὐχόλους καὶ ἐχτεδηλυμένας ὁ λόγος ἐπι- 


Scriptura animas constanter viriliterque dogmata 
explentes requirat, non autem molles, inconstantes. 
aut effeminatas. Quapropter Ter in anno, inquit, 
apparebit omne masculinum coram me *! ; quod 
ipsum quoque corporali modo a carneo Israele ob- 
latum repudiat. 

27. Quis enim requisivit haec de manibus vestris ? 
Que sint hec corporalia legis sacrificia, expressit. 
Indicatur videlicet aries qui totus comburebatur, 
&deps agnorum, taurorum hircorumque sanguis, οἱ 
corporalis in templum occursus, tanquam si oculis 
divinis ad videndum accessu eorum opus esset, nec 
aliter ad longe dissitos pervenirent. Hec, inquit, 
abjecta adeo et terrena quis exquisivit de manibus 
vestris? Vides quanta vi et necessitate mentem le- 
gis spiritali quodam sensu compellamur interpre- 
tari. Bi quis enim verba legis confiteatur & Deo 
quidem esse data, sed hec que nuno fiunt, a Deo 
non requiri dicat; clare et sine ulla controversia 
mentem nostram ad spiritualem legis contemplatio- 
nem attollere nos cogit; cum tantum non clamet 
et obtestetur : Misericordiam volo, et non  sacrifi- 
cium el scientiam Dei magis quam holocaustum 53, 
401 Et : Si annuntiatum esl. libi, homo, quid bo- 
num, et quid Dominus qusrat a te, nisi ul facias jw- 
dicium, el diligas misericordiam, εἰ paratus sis am- 
bslare cum. Domino Deo tuo**? Et : Immola Deo 
sacrificium laudis **. Atque omnis de sacrificiis et 
holocaustis dootrina in his verbis que ad miseri- 
cordiam et dilectionem attinent, contineri videtur; 
cum lex tota in his dictis summatim comprehen- 
datur : Diliges prozimum iuum sicul te. ipsum *. 
Quin et ea loca que ad dies festos spectant, eidem 
expositlonis generi subjicientur ; ita ut et pascha 
nequaquam nos celebremus : [n fermento malitiz, et 
nequitiz, sed in axymís sinceritatis el veritatis **. Si 
quidem ad vesperum, hoc est, in consummatione 
seculi vera illa ovis Christus immolatur, cujus caro 
vere est oibus9'; ita ut non habitemus solum in 
tabernaculis stato dierum numero, sed omni tem- 
pore inoolatus nostri, veram prestolantes patriam, 
cujus artifex et conditor est Deus *,atque adeo 
Pentecosten agamus expletis septem hebdomadi- 
bus : hoc est, de vita desperemus tanquam in die 
extrema constituti. 


*! Exod. xxxi, 17. 53 Oge. vi, 6. 
*! Joan. vi, 56. ** Hebr. xi, 10. 


(90) Editi, παρὰ τοῦ capxixoo. Αἴ quinque mss., 
παρὰ τοῦ σαρχίνου. Vox παρά non placet Combeflsio, 
pro qua ait legendum esse περί" sed, αἱ notavi- 
mus, nec editi, nec mes. ejus emendationi favent. 
Aliquanto post Reg. eecundus, ἔδειξεν ὁποῖα. 

(97) Bio quinque mess. Editi, γενόμενα οὗ, φησὶν, 
χζητεῖ. 

(98) Editi, βιάσεται. Αἱ mss. aliquot, βιάζεται. 

(09) Editi, ἀναγγελῶ. Duo mss. ἀναγγέλῃ. Alii 
tres cum LXX, ἀνηγγέλη. Editis favet Vulgata, 
Indicabo tibi, o homo. Statim tres mss, cum LXX, 
ἀλλ᾽ 1j τοῦ. Duo alii mgg., ἀλλ᾽ fj τό. Editi, παρὰ σοῦ, 

τὸ, 


ζητεῖ. Διὰ τοῦτο, Τρὶς τοῦ ἐνιαυτοῦ, φησὶν, ὀφθή- 
σεται πᾶν ἀῤῥενιχὸν ἐνώπιόν μου * ὃ xal αὐτὸ σιὸ- 
ματικῶς παρὰ τοῦ σαρχίνου (90) ᾿Ισραὴλ ἀγόμενον 


καραιτεῖται. 


27. Τίς γὰρ ἐξεζήτησε ταῦτα ἐκ τῶν χειρῶν 
ὁμῶν ; Ἔδειξε noia ταῦτα, τὰ σωματικὰ τοῦ νόμου, 
τὸν χριὸν τὸν ὁλοκαυτούμενον, καὶ τὸ στέαρ τῶν ἀρ- 
νῶν, καὶ τὸ αἴμα τῶν ταύρων καὶ τράγων, καὶ τὸ τῷ 
σώματι ἀπαντᾷν εἰς τὸν ναὸν, ὡς τῶν θείων ὀφθαλ- 
μῶν προσεγγισμοῦ δεομένων εἰς τὸ ἰδεῖν, ἄλλως δὲ 
μὴ φθανόντων ἐπὶ τοὺς κόῤῥω. Ταῦτα, φησὶ, τὰ οὗ- 
τω ταπεινὰ καὶ γήινα τίς ἐξεζήτησεν ἐκ τῶν χειρῶν 


B ὑμῶν; Ὁρᾷς ὅσην βίαν καὶ ἀνάγκην ἐπάγει πνευμα» 


todo πως ἐχλαμὔάνειν τοῦ νόμου τὸ βούλημα. Bt 
γὰρ παρὰ Θεοῦ μὲν ὡμολόγηται δεδόσθαι τοῦ νόμου 
τὰ ῥήματα, ταῦτα δὲ νῦν γινόμενα οὗ φησιν ἐχζη- 
τεῖν (07) ὁ Θεὸς, σαφῶς καὶ ἀναντιῤῥήτως ἀνάγειν 
ἡμῶν τὸν νοῦν ἐπὶ τὴν πνευματικὴν θεωρίαν τοῦ νό- 
μου βιάζεται (08): μονονουχὶ χράζων καὶ διαμαρτυ- 
pópsvoc* Ἔλεον θέλω, καὶ οὐ θυσίαν * xai ἐπί- 
νῶσιν θεοῦ μᾶλλδν fj ὁλοκαύτωσιν * καὶ τὸ, Εἰ 
ἀνηγγέλη (09) σοι, ἄνθρωπε, τί καλὸν, καὶ τί 
Κύριος ἐχζητεῖ παρὰ σοῦ, ἀλλ’ fj τὸ ποιεῖν κρῖμα, 
καὶ ἀγαπᾷν ἔλεον, xal ἑτοιμάζεσθαι τοῦ πορεύε- 
σθαι μετὰ Κυρίου τοῦ Θεοῦ σου; xal τὸ, Θῦσον 
τῷ Θεῷ θυσίαν αἰνέσεως. Καὶ ἔοιχεν ὁ πᾶς (4) περὶ 
θυσιῶν καὶ ὁλοκαυτωμάτων λόγος ἐν τῷ περὶ ἐλέους 
καὶ ἀγάπης ἐμπεριέχεσθαι λόγῳ ἐπεὶ καὶ ὅλος ὁ νό- 
μος ἀναχεφαλαιοῦται ἕν τῷ, ᾿Αγαπήσεις τὸν πλη- 
σίον cou ὠς σεαυτόν. Καὶ ὁ περὶ τῶν ἑορτῶν δὲ 
τόπος τῷ αὐτῷ εἴδει τῆς ἐξηγήσεως ὑπαχθήσεται' 
ὥστε xai τὸ (2) πάσχα μὴ ἑορτάζειν ἡμᾶς Ἐν 
ζύμῃ κακίας xai πονηρίας, ἀλλ᾽ ἐν ἀζύμοις slc 
χριγείας xal ἀληθείας " θυομένου πρὸς ἑσπέραν, 
τουτέστιν iml συντελείᾳ τοῦ αἰῶνος, τοῦ ἀληθινοῦ 
mpoÓdrou Χριστοῦ, οὗ ἡ σὰρξ ἀληθῶς (8) ἐστι βρῶ- 
σις" καὶ χατοιχεῖν ἕν σχηναῖς οὐχὶ ταικτὰν ἢ μερῶν 
ἀριθμὸν, ἀλλὰ πάντα τὸν χρόνον τῆς παροικίας 
ἡμῶν, ἀναμένοντας τὴν ἀληθινὴν πατρίδα, ἧς τεχνί- 
τῆς καὶ δημιουργὸς ὁ Θεὸς, καὶ πεντηκοστὴν ἄγειν 
ἑπτὰ ἑδδομάδων συντελουμένων " τουτέστιν, ὡς 
ἐν τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ ὄντας ἀπεγνωκέναι τοῦ 


D βίου (4). 
** Mich. vi, 8, 


δὲ Pgal. xrix, 14, *5 Matth. xix, 19. *6 I Cor. 5,8. 


(1) Reg. Secundus, Ἔοικεν πᾶς ὁ. Ibidem mss., 
θυσιών xal. Deest xal in editis. Rursus hoc ipso in 
loco Reg. secundus. περὶ ἐλέου. Nec ita multo post 
tres m88., πλησίον σου, ὡς ἑαυτόν. 

(2) Sic mss. quatuor. Editi, ὡς τό. Reg. tertius, 
ὡς xai τό, Aliquanto post Reg. secundus, συντελείᾳ 
τῶν αἰώνων. 

(3) Ita Colbertini duo. Alii tres mss. Regii ἀλη- 
Oc, verus est. cibus. Editi, ἀληθείας, Mox uterque 
Combeflsi codex cum Reg; secundo, οὐχὶ τακτὸν 
ἡμερῶν ἀριθμόν. Editi, οὐχὶ ταχτῶν ἡμερῶν, ἀλλά, 
haud emendate. 

(4) Reg. secundus, τὸν βίον. 


418 


COMMENT. IN ISAIAM PROPHETAM. CAP. t. 


114 


28. Πατεῖν τὴν αὐλήν μου οὗ προσθήσεσθε. A 28. Calcare atrium meum non adjicietís. Terribi- 


Φοδερὰ ἀπειλὴ τοῖς αἰσθανομένοις, ἀλλὰ τῶν ix τῆς 
Ἐκχχλησίας τινὲς πρὸς τὴν ζημίαν ταύτην ἀναισθη- 
τοῦσι, χαὶ οἱ μὲν δυνάμενοι ἀπαντᾷν, ῥᾳθυμοῦσιν (5) " 
οἱ δὲ δι᾿ ἀμαρτήματα καταδικασθέντες, ἀδιαφοροῦσιν. 
Ἐνδείχνυται δὲ ὁ λόγος τὴν δδριστικὴν εἴσοδον τῶν 
κχτηγορουμένων, ὡς καταπατούντων τὸ ἅγια, Ὁ 
μὲν οὖν τέλειος εἰς αὐτὰ φθάνει τὸ "Ayta τῶν ἀγίων 
εἴσω τοῦ καταπετάσματος, τουτέστι διαδὰς τὰ σωμα- 
τικὰ, γυμνῇ τῇ θεωρίᾳ τῶν θείων νοημάτων ὁμιλή- 
cst (0). ὁ δὲ ὁποδεέστερος, ἐν τῷ οἴχῳ τοῦ Θεοῦ τοῦ 
κατὰ τὴν τῶν σωματιχῶν λατρείαν διὰκχοινικοῦ (7) 
ἐφάψεται. Ὁ δὲ ἄρτι εἰσαγόμενος εἰς τὴν εὐσέθδειαν, 
τῷ αὐλῇ μόνῃ ἐντυχεῖν ἐπιτρέπεται" ὁ δὲ καὶ ταύτης 
ἀπεωσμένος, ἔξω ἐστὶ τῶν τόπων τῆς εὐσεύείάς" 


Ἡλίκος οὖν ὁ κίιδυνος, καὶ ὃ δοκεῖ τις ἔγειν, καὶ p 


τοῦτο (8) ἀφαιρεθῆναι ; Ὁ μέντοι ἄγιος ὑπεραγαπῶν 
τὸν Θεὸν, κάντα τὰ τοῦ Θεοῦ σύμδολα ὑπερ- 
ασπάζεται (0), λέγων - ᾿Βπιποθεῖ καὶ ἐχλείπει 5 
φυχή μου εἰς τὰς αὐλὰς τοῦ Κυρίου, (ἴδε γὰρ ὅτι 
ἄλλως ἀδύνατον ἐξανθῆσαι, καὶ ἀρχὴν λαθεῖν εἷς καρ- 
ποφορίαν, μὴ ἐν ταῖς αὐλαῖς γενόμενον τοῦ Κυρίου. 
Εὐεργετῶν δὲ αὐτοὺς ὁ Θεὸς, τῆς Ἰουδαϊκῆς αὐλῆς 
αὐτοὺς ἐζοιχίζει, ἵνα τῇ αὐλῇ τῶν Χριστοῦ προ- 
6átwv προσφύγωσι, καὶ γένηται μία ποίμνη, εἷς 
ποιμήν. 

29. Ἐὰν φέρητέ μοι σεμίδαλιν, μάταιον " 
θυμίαμα βδέλυγμά μοὶ ἐστι (10). Τὰς νεομη- 


νίας ὑμῶν, καὶ τὰ Σάδδατα ὑμῶν, καὶ ἡμέ- 
ραν μεγάλην οὐχ ἀνέχομαι. Νηστείαν καὶ 
ἀργίαν καὶ τὰς ἵορτὰς ὑμῶν μυσεῖ d ψυχή 


μου. Σαφῶς παρωθεῖται (11) τὴν σωματικὴν ἐχ- C 


δοχὴν, ἐπαγγειλάμενος νόμον Θεοῦ, xal εἰς προσοχὴν 
μετὰ μεγάλων ὀνειδῶν τούς τε ἄρχοντας xal τὸν 


λαὸν διεγείρας. Οὐδὲν μὲν γὰρ παρ᾽ ἑαυτοῦ ἀπαγ- 


lis est intelligentibus istheo comminatio, sed qui- 
dam Ecoclesia alumni nullo hujus damni sensu tan- 
guntur, et quibus licet occurrere, ii segnes sunt : 
quibus autem ob pecoata indicta multa est, ii id 
nihil curant. Ceterum hic sermo ob oculos ponit 
eorum qui coarguuntur,aditum contumeliosum,tan- 
quam conculcarent sancta. Qui igitur perfectus est, 
ad ipsa usque Sancta sanctorum penetrat intra ve- 
lamen, hoc est, ubi corporalia transcenderit, nude 
et aperte divinarum sententiarum contemplationi 
vacabit : qui vero inferior est, i3 in domo Dei 88- 
crarium ob corporale obsequium attinget. Qui au- 
tem recens ad excolendam pietatem introducitur, 
solum adire atrium permittitur : contra, qui ab eo 
exclusus est, is extra pietatis loca manet. Quantum 
igitur impendet periculum, ne id etiam quod quis 


habere videtur, ab ipso auferatur! Sane qui san- 
ctus est, quique summe Deum diligit, omnia Dei 
signa ac symbola amat et amplexatur, dicens: 


Concupiscit et deficit anima mea in atria Domini **. 


Novit enim ille aliter fieri non posse, ut flores pro- 
ducat, fructusque afferre incipiat, nisi versetur in 
atriis Domini. Porro Deus in hos beneficus, ex Ju- 
daico atrio ipsos expellit, ut ad ovile ovium Christi 
confugiant, et fiat unum ovile, unus pastor [ν. 


29. Vzgns. 13, 14. δὲ tuleritis mihi similam, va- 


num : thymiama abominatio mihi est. Neomenias ve-. 
δίγαξ, et Sabbata vestra, et diem magnam non feró ὃ 
jejuniam σὲ otium ef neomenias vestras odit; anima 
403 mea. Corporalem interpretationeni perspicue 
rejicit, Dei legem professus; atque ad attentionem 
post acres objurgationes prinefpes populumque 
excitat. Nihil quideni: ἃ se ipso annuntiat; sed an- 
liqua proscribitque velera, dioens hanc legem Dei 


γέλλει, τὰ δὲ παλαιὰ διαγράφει, τοῦτον λέγων elvat , esse, hanó Dei ésse- ordinationem, ut nihil eorum 


νόμον θεοῦ xal διαταγὴν θεοῦ (12) τὸ μηδὲν xlva- ᾿ 


σθαι τῶν νῦν τελουμένων’ ᾿Βὰν φέρητε, μοὶ σεμίδα- 
λιν, μάταιον, Πολλαχοῦ χρῆται ἐπὶ τῶν θυσιῶν τῇ 
σεμιδάλει' ποτὲ μὲν ἀχατάσχευον ἐλαίου μόνου ἐπι- 


** Psal. xxxi, 3. 19 Joan. x, 16. 


(5) Ita Colbertini primus et secundus cum Reg. 
secundo. Editi, καὶ oi μὴ δυνάμενοι ἀπαντᾷν ἀθυ- 
μοῦσιν, vitiose. Regii primus et tertins, quos con- 
tulit Combefisius, xai oi μὲν δυνάμενοι ἀπαντᾷν 
àgouio9cw: at doctissimus vir pro μὲν legit μή ob 


que hacienus peragebantur, fiat. δὲ tuleritis mihi 
similam, vanum. In sacrificiis sepenumero adhi- 
betur similago. Aliquando quidem incondite citra- 
que ullum apparatam cum sola olei infusione, ali« 


apud Eusebium interpunguntur : siquidem voz 
μάταιον in utrisque jungitur cum voce sequente 
uglapa: Vanum thymiama abominatio esl mihi. At 
hic est apud Procopium vox μάταιον ad id, quod 
praecedit, refertur : δὲ tuleritis mihi similam, id erit 


idque vertit : Et quibus non licet occurrere moerore ἢ vanum. Neo secus in Vulgata, Ne offeratis ultra sa- 


afficiuntur. 
(6) Sic msa. At editi, ὁμιλῆσαι, 
mi Ita editi et uterque Combeflsii codex. Alii 
duo mss. Colbertini, Θεοῦ τοῦ κατὰ τὴν τῶν σωματι- 
xiv λατρείαν διαχονουμένων, et ita quoque legitur 
in Reg. secundo, nisi quod pro σωματικήν habeat 
σωματικῶν. Vix autem dubitari posse arbitramur, 
quin legi oporteat διακονικοῦ, cum in omnibus 
mss. scriptum sit Θεοῦ" τοῦ. Neme enim non videt 
voculam τοῦ postulare, ut necessario legatur δια- 
XOvVtXOU. 

(8) Codices tres, τούτου. 

9) [ta alter Combef. cum Peg. secundo et cum 
Colbert. itidem secundo. Alii duo mas. et editi, 
ὑπερασπίζεται. 


(10) Illa, ἐὰν φέρητε, οἰο.,) aliter apud LXX οἱ 


crificium frustra. lncensum abominatio est. mihi. 
Statim major pars mss., νουμηνίας. Editi, νεομη- 
νίας. Subinde aliqui mss., ἀργίαν xal τὰς νουμη- 
νίας ὑμῶν μισεῖ. Editi cum duobus mss., ἀργίαν καὶ 
τὰς ἑορτὰς ὑμῶν μισεῖ. Legitur utrumque apud 
LXX : ᾿Αργίαν καὶ τὰς νουμηνίας ὑμῶν καὶ τὰς Éope 
τὰς ὑμῶν μισεῖ, οἷο. Otium et neomenias vestras. et 
solemnitates vestras odit anima mea. 

(11) Codices tres, παραιτεῖται ἔτι τε. Alii duo cum 
editis, παρωθεῖται,. [nfra tres mss. οὐδὲν μὲν γάρ. 
Deest T" in editis et in duobus aliis mss. 

(12) llla, καὶ διαταγὴν Θεοῦ͵ ex Rer: secundo et 
ex duobus Colbertinis addidimus. lbidem, editi, 
τὸ μηδὲ γίνεσθαι τό. At quin ue mss. ut in contex- 
tu, nisi quod in aliquibus legatur, γενέσθαι, Sub- 
inde duo mss., μόνον ἐπιχεθέντος. 


m 


APPENBIX QPEREM 6. BASILII MAGNI. 


418 


quando vero absque oleo, ut in zelotypia "! : non- 4 χυθέντος, ποτὲ δὲ ἄνευ ἐλαίον, ὡς ἐπὶ τῆς ζηλοτυ- 


nunquam Jagana: nonnunquam azymi panes : in- 
terdum sola erat massa, subacta oleo eimilagine. 
Nuno vero simüaginis" illius usum abrogane, plu- 
rimam sacrifloiorum partem abolevit. Quid igitur 
hac ejus dicta sibi volunt? Quod licet alia sub ser- 
mopig involucro significentur, vos, mente legisla- 
toris posihahita, studium omne operamque in re- 
rum oorporalinm vanitate ponitis. Oportebat enim 
ut irumentum pro eo sermone, qui in seminis 
modum animabus vestris inseritur, acciperetis, ut- 
qne ex eo mundana omni cogitatione nudato se- 
cupdnm se, in incorporeo ao puro Dei cultu utere- 
mini. Atque heo est spiritualis similago, videlicet is 
qui de Deo habetur sermo a corporeli intelligentia 
digoretps. Itaque hec simila corporali sensu intel- 
leote, atque Judaico more oblata, est vanum quid- 
dam : ibymiama vero jam quoque abominatio est 
Domino. Nam revera est quidpiam exsecrabile, si 
& Deo permistionem quamdam thymiamatis quo 
per olfactum voluptatem aucupetur, existimemus 
precipi, peo intelligamus corporis sanctimoniam 
que animi temperantia et castitate comparatur, 
Domino esse tbymiama, pari inler se tempe- 
ratione ao sedate composilis anime partibus. 
$ume enim, inquit, tibi suavitates, slacten, ony- 
cha, galbanum boni odoris, εἰ thus pellucidum τ: 
Hec quatuor eum quatuor elementis ex quibus 
corpora constant, habent cognationem. Stacte qui- 
dem sd aquam refertur : onyx ad terram propter 
ariditatem : galbanum ad ignem propter calorem : 


πίις' ἄλλοτε λἄγανα' ἄλλοτε ἄζυμα’ ἄλλοτε μόνον 


φύραμα, ἀναπεποιημένης ἐλαίῳ τῆς σεμιδάλειος. 
Νῦν ταύτης τὴν χρῆσιν ματαιώσας, τὸ πκεῖστον μέ- 
βος τῶν θυσιῶν διέγραψε. Τί οὖν ἐστιν ὃ λέγει ; Ὅτι 
ἄλλα τοῦ λόγου αἰνισσομένου, ἀφέντες τὸ βούλημα τοῦ 
νομοθέτου, τὴν πᾶσαν πραγματείαν περὶ τὴν 
ματαιότητα τῶν σωματιχῶν ἐπιδείχνυσθε. Ἔδει 
γὰρ τὸν σῖτον εἷς τὸν λόγον μεταλαμβάνειν σπερμα- 
τιχῶς ὁμῶν (43) ἐγχείμενον ταῖς ψυχαῖς, καὶ πάσης 
αὐτὸν χοσμικῆς ἐννοίας ἄπογυμνώσαντας, αὐτῷ χρῆ- 
σθχι καθ᾽ ἑαυτὸν ἐν τῇ ἀύΐλῳ καὶ καθαρά θεραπείᾳ 
θεοῦ. Καὶ τοῦτο ἐστι πνευματικὴ σεμίδαλις, λόγος 
περὶ Θεοῦ σωματικῆς ἐννοίας χεχωρισμένος. Ἦ μὲν 
οὖν σωματικῶς νοουμένη καὶ προσφερομένη κατὰ τὸν 
Ἰουδαϊκὸν τρόπον σεμίδαλις, μάταιον" τὸ θυμιάμα 
δὲ ἤδη καὶ βδέδυγμά ἐστι τῳ Κυρίῳ. Βδελυχτὸν Tip 
τῷ ὄντι τὸ οἴεσθαι (14) τὰς διὰ ὀσφρήσεως ἡδονὰς 
τὸν Θεὸν θηρώμενον, τοῦ θυμιάρματος τὴν σύνθεσιν 
προστεταχέναι, καὶ μὴ νοεῖν ὅτι θυμίαμα Κυρίῳ ὁ 
ἐν σώματι ἀγιασμὸς, ὁπὸ τῆς κατὰ ψυχὴν σωφροσύ- 
γης ἐπιτελούμενος" ἰσοκρατῶς ἐχόντων καὶ ἀστασιά- 
στως πρὸς ἄλληλα τῶν μερῶν τῆς ψυχῆς. Αἀδε γὰρ, 
φησὶ (5), σεαυτῷ ἡδύσματα’ στακτὴν, ὄνυχα, 
χαλθάνην ἠδυσμοῦ, καὶ λίδανον διαφανῆ. Tis- 
σαρα ταῦτα πρὸς τὰ τέσσαρα στοιχεῖα, ἐξ ὧν τὲ 
σώματα σύγκειται, τὴν ὁμοιότητα᾽' ἡ στα» 
xvj πρὸς τὸ ὕδωρ᾽ ὁ δὲ ὄνυξ διὰ τὸ ξηρὸν πρὸς τὴν 
qüv 4 δὲ χαλθάνη διά τὴν θερμότητα πρὸς τὸ πῦρ' 
ὁ δὲ λίόανος, διὰ τὸ διαφανὲς πρὸς τὸν ἀέρα. Ἴσον 
ἴσω (16) ἔσται" τουτέστι, τὰς ἐκ δυσκρασίας γινο- 


thus tandem ad aerem propter pelluciditatem. (ῷᾧ μένας ὁρμὰς εἰς ἐπιθυμίας ἀτόπους κολάζων ἐπαν- 


Zquale, &quali erit?* : hoc est, impetus, ex intem- 
perie coortos et in absurdas cupiditates erumpentes 
refrenans, ad equabilem temperaturam revocabig. 
E coniundes ex his minutim ", hoo egt, quod in 
anima carneum est, orassumque, et materie im- 
mersum, destruens, id ipsum spirituale efficere 
studehbis. Et ita pones contra Leslimonium 1n taber- 
ngculo, 498 unde innolescam tibi inde *. Cum 
enim quis ad perfectam permistionem pervenerit, 
et contusus fuerit; tum dignus erit qui in sancía 
introducatur, atque ad Dei cognitionem accedat. 
Pones enim ea, inquit, conira testimonium, unde 
innotescam tibi inde. Hoc autem prohibitum fuit, 

"1 Num. v, 15. 13 Exod. xiu, 34. 18 ibid. 

(13) Ita mss. quatuor. Reg. tertius, ἡμῶν. Editi, 
ἡμῖν. Nec ita multo post uterque Combelisii codex, 
αὐτῷ κεχρῆσθαι. Alii tres mss., αὐτῷ χρῆσθαι. Editi, 
αὐτῷ xai χρῆσθαι. v. 

(14) Bic quinque mss. At editi, ὄντι οἴεσθαι, Mox 
tres mss. σύνθεσιν διατεταχέναι. Alii duo mss., 
προστεταχένα. u 

(45) Ita. mss. aliquot. Deest φησί in editis. Sta- 
tim duo mss. Regii οἱ LXX, χαλόάνην ἠδυσμοῦ. Alii 
duo Colbertini secunda manu et recentiore, ἦδυοσ- 
βρῶ" que» vox si non melior, certe significantior 
ess. Haud oe aliquot mss., τὰ σώματα. Deest ar- 
t b) δἰὸ tns. sex. Editi, ἴσως. Mox iidem illi sex 


ὁ ibid. 


ἰσώσεις, Καὶ συγχόψεις ἐκ τούτων λεπτόν" τουτ- 
ἐστι, πνευματικὸν ποιῆσαι φιλοπονήσεις, ἰζων 
τῆς ψυχῆς τὸ τῆς σαρχὸς παχὺ καὶ ὁλῶδες, Καὶ οὕτω 
θήσεις ἀπέναντι τοῦ μαρτυρίου ἐν τῇ σχηνὴ (17), 
ὅθεν γνωσθήσομαί σοι ἐκεῖθεν, "Ὅταν γὰρ ἐγγένηται 
τῇ ἀχριδεῖ κοιγωνίᾳ, xal ἀπολεπτυνθῆ, τότε ἄξιός 


ἔστι εἰσφέρεσθαι εἷς τὰ ἅγια, καὶ τῇ γνόσει τῇ περὶ 
Θεοῦ προσεγγίζειν. Θήσεις γὰρ αὐτὰ, φησὶν, ἀπ- 
ἔναντι τοῦ μαρτυρίου, ὅθεν γγωσθήσομαί σοὶ 
ἐχεῖθεν. Τὸ δὲ τοιοῦτον ἀπηγόρευται ἑαυτῷ τινα ποι- 
eiv εἷς ἀπόλαυσιν" τουτέστιν, ἑαυτῷ (18) ἐπιγράφειν 
τὰ κατορθώματα, ἀλλ᾽ ἐπὶ τὸν Θεὸν τῷν χαλῶν τὴν αἷ- 
τίαν ἀνάγειν. Τοιοῦτογ ἦν θυμίαμα Παῦλος ὁ λέγων (19): 


36. "ibid. 


ms8., γινομένας, Editi, γενομένας. 

(17) Editi et. Reg. tertius, τῆς σχηνῆς τῆς ἀληθι- 
vijc. Alii tres msa., τῆς axnv&c. Denique treg alii ut 
in contextu. 

(18) Codices tres, ἀπηγόρευται ἑαυτῷ τινα ποιεῖν 
εἰς ἀπόλαυσιν, τουτέστιν μὴ δὴ ἑαυτῷ. Alii tres 
mS8., ἀπαγορεύεται, etc., ut supra. Editi, éseyo- 
ρεύεται ἑαυτοῦ τινα ποιεῖν ἀπόλαυσιν, τουτέοτιν ἐαυ- 
τῷ. Colb. primus in margine, manu recenti, οὐ δεῖ, 
non oportet quemquam sibi preclara facinora vin- 
dicare. 

(19) Ita mss. plerique omnes. Editi, ὁ Παῦλος 

qo». 


411 


COMMENT. IN ISAIAM PROPHETAM. CAP. I. 


Χριστοῦ εὐωδία ἐσμέν " xal πάλιν " Χάρις τῷ Θεῷ À ut ne quis sibi quidpiam ejusmodi δὰ usum suum 


τῷ πάντοτε θριαμδεύοντι ἡμᾶς, xal τὴν ὀσμὴν 
τῆς γνώσεως αὐτοῦ φανεροῦντι ἐν ἡμῖν (20). 


conficeret: hoc est, ne sibi ipsi preclara faeinora 
&dscribat : sed ea ad Deum bonorum causam 


referut. Tale erat tbymiama Paulus, qui dicebat: Christi bonus odor sumus ?*. Et rursus: Gratia. autem 
Deo qui semper triumphat nos, et odorem notitiz suz manifestat in nobis Τί. 


30. Τὸ δὲ σωματιχὸν θυμίαμα, καὶ τοῖς κατὰ τοὺς 
μυχτῆρας πόροις ἐμπῖπτον, καὶ τὴν αἴσθησιν συγ- 
κινοῦν», βδέλυγμα τῷ ἀσωμάτῳ εἰχότως νενόμισται. 
Νουμηνίας δὲ πρεπούσας αἰωνίοις ἔτεσι παρὰ τῶν 
συνετῶν νοεῖσθαι ὁ λόγος βούλεται" οὐ τὴν διὰ τῶν 
τριάχοντα ἡμερῶν τῆς σελήνης ἀποκατάστασιν, ἔπικα 
ταλαμδανούσης τὸν ἥλιον, xal πάλιν ἀφισταμένης. 
'AX) ἐπειδὴ Ὃ ἄφρων ὡς σελήνη ἀλλοιοῦται, 
τὴν πρὸς τὸ φῶς ἐπάνοδον, ὅπερ ἐξέλιπεν ὁ ἄφρων 
xal τὴν διὰ μετανοίας (21) εἷς τὸ ἀρχαΐον ἀποχατά- 
στασιν ἑορτὴν ἡγεῖσθαι τὸν φιλάδελφον καὶ συμπαθῆ 
ὁ λόγος βούλεται" οἱονεὶ νουμηνίαν ἄγων τὴν ἀρχὴν 
τοῦ ἐν φωτὶ βίου" ἐπειδὴ ἐξέλιπε μὲν τὸ φῶς διὰ τὴν 
εἰς τὸ χεῖρον τροπὴν (22), ἐπαλινδρόμησε δὲ πάλιν 
πρὸς αὑτὸ διὰ τῆς ἐπιστροφῆς. Ἑξῆς ἂν εἴη περὶ 
τῶν μισουμένων Σαδδάτων εἰπεῖν τὸ, Μὴ αἴρειν βά- 
σταγμα, xal μὴ ἐξέρχεσθαι ἀπὸ τοῦ τόπου αὐτοῦ" 
xal, Μὴ καίειν πῦρ ἐν πάσῃ τῇ κατοιχίᾳ αὐτῶν" 
ταῦτα τὸ ἀδύνατον εἰς τήρησιν x«l ἀχριδῆ φυλακὴν 
αὐτόθεν ἐμφαίνοντα, ὑπόδιχον ποιεῖ τῇ κατάρᾳ τὸν 
σωματιχῶς ἀχούοντα. Μὴ κινεῖσθαι γὰρ ἀπὸ τοῦ τό- 
που ἀμήχανον, καὶ πᾶν τὸ ἐπαιρόμενον κἂν ἐλαφρό- 
τατον ἦ (23), βάσταγμα λέγεται, οἷον ἱμάτιον, fj, ἄρ- 
τος, ἥ τι τῶν ἀναγκαίων. ᾿Αλλὰ καὶ πῦρ καίειν οὐ χε- 
Asóst* τουτέστιν, ὁπὸ τῶν παθῶν τῆς σαρχὸς μὴ 


30. At vero thymiama corporale, quodque n&- 
rium meatibus illabitur, et sensum commovet, 
optimo jure ei qui incorporalis est, habitum est 
pro abominetione. Quin et neomenias que annis 
eternis digne sint, vult Scriptura & prudentibus 
intelligi, non autem lune circuitum triginta diebus 
peractum, cum assequitur solem, et rursus se ab 
eo submovet. Quia vero Stultus ut luna mutatur "*, 
significat Scriptura hunc ad lucem ab insipiente 
desertam reditum, hanoque per poenitentiam ad 
pristinum statum redintegrationem, ei qui fratrum 
sit amator eorumque dolorem doleat, ceu festum 
diem esse, perinde 86 si neomeniam celebret, ni- 
mirum vitae in luce agende principium. At post- 
quam stultus lucem per suam ad pejus mutationem 
dereliquit: rursus per conversionem ad ipsam re- 
currit. Deinde illud de 8abbatis odio habitis licet 
dicere: Ne quis portet sarcinam, et ne exeat a loco 
guo ??: et, ne ulli accendant ignem in omni habi- 
latione sua 3 : hec cum non possint observari, et 
tamen secundum ipsam litteram palam sit ea esse 
accurate observanda, eum utique qui ea corporali 
sensu intelligit, maledictioni obnoxium reddunt. 
Etenim fleri nequit, ut quis e loco suo non moves- 
tur: item omne id quod portatur, temetsi est le- 


ἀναφλέγεσθαι (24) - μὴ ἐπαίρειν δὲ Báovayua τουτ- C. vissimum, sarcina dicitur, exempli o&usa, vestis, 


ἐστι, μὴ τῷ βάρει τῆς ἁμαρτίας καταφορτίζεσθαι, 
xal τῆς ἐν Θεῷ διαμονῆς μὴ μεθίστασθαι, ἑδραῖον 
μένοντα καὶ ἀμετακίνητον ἐν τῇ πίστει. Οὕτω δὲ τε- 
λειοῦντας τὰ Eá66ava, οὐχ ἐν τῇ τῶν χαχῶν ἀργίᾳ, 
ἀλλ᾽ ἐν τῇ ἀποχῇ τῶν καθηκόντων, εἰκότως ἀποστρέ- 
φεται, xal οὐκ ἀνέχεται αὐτῶν ὡς ψευδῶν. Ταμαῦτα' 
γάρ εἶσι (25) τὰ παρὰ τῷ mpopíjsg ταλανιζόμενα 
Σάδδατα - Οὐαὶ οἱ ἐγγίζοντες καὶ οἱ ἐφαπτόμενοι 
φευδῶν Σαδδάτων. Σάδδατα δὲ ἀληθῆ, ἡ ἀποχει- 
μένη ἀνάπαυσις τῷ λαῷ τοῦ Θεοῦ * ἅπερ διὰ τὸ ἀλη- 
θινὰ εἶναι ἀνέχεται ὁ Θεός. Καὶ φθάνει γε ἐπ᾽ ἐχεῖ- 
va τὰ Σάδδατα τῆς ἀναπαύσεως, παρ᾽ d ὁ (96) 
χόσμος ἐσταύρωται, ἀποστὰς δηλονότι τῶν χοσμιχῶν, 
καὶ ἐπὶ τὸν ἴδιον τόπον τῆς πνευματιχῆς ἀναπαύ- 
σεως καταντήσας, ἐν οἷς ὁ γενόμενος οὐχέτι χινηθή- 
σεται ἀπὸ τοῦ ἰδίου τόπου, ἡσυχίας καὶ ἀταραξίας 
περὶ τὴν κατάστασιν ἐκείνην ὑπαρχούσης. Καὶ πῦρ 


16 11 Cor. n, 15. ΤΊ ibid. 14, 18 Ecoli. xxvir, 12. 


(20) Editi cum tribus mss., ἐν ἡμῖν. Alii tres 
omittunt lv. 

(21) Editi, ἀλλοιοῦται τὴν πρὸς τὸ ὥςξ φπάνοδον ὁ 
ἄφρων, καὶ τὴν διὰ μετάνοιαν quod cum vitiosum 
git, putavit Combefisius illud, ὁ ἀφρων, expungen- 
dum esse, tanquam inepte repetitum, et explendo 
sensui ἃ Tilmanno additum. Sed vir dootus aliter 
[ndicasset, si codices suos legisset attentius,in qui- 

u$, et in aliis quatuor, ita legitur, uti edidimus. 

(22) Codices tres, τὸ pe omjvw lege τά. Mox 
tres mss., ἑξῆς ἄν. Editi cum Reg. tertio, ἐξ ἧς dv. 
Subinde tres mss., φέρειν βάσταγμα. Ibidem mss., 


vel panis, vel quelibet res necessaria. Quin etiam 
jubet, ut ne ignem aecenderent: hoc est, ne quis 
sinat se ἃ carnis cupiditatibus exuri: rursus ne 
quis tollat sarcinam, 3d est ut ne pondere pecoati 


-üegravetür, neo in Deo permanere supersedeat, 


sed firmusimmotusque in fide perseveret. Sábbata 
autem qui sic perficiunt, non ut ab improbis ope- 
ribus desistant, sed ut abstineant discedantque a 
suo officio, bos merito aversatur Deus, meo ipsa 
Sabbata tolerat tanquam mendacia et falsa. Enim- 
vero deflentur & propheta ejusmodi Sabbata : V 
qui appropinquant et attingunt Sabbata mendacia *! | 
Seposita autem Dei populo requies Sabbata vera 
sunt, que quod vera sint, grata habet Deus. Et 
certe cui mundus crucifixus est,is ad illa spirituális 
requietia S&abbata pervenit, cum a rebus mundanis 
recesserit, atque ad proprium 404 quietis locum 


1 Exod. xxxv, 3. *^ Jerem. xvn, 27. *! Amos vi, 3. 


xal μὴ ἐξέρχεσθαι. Deest xal in editis. 
23) Sio mss. aliquot. Editi, ἦν. 
δὴ Ita quinque mes. At editi, ἀναφέρεσθαι, haud 
recte. Aliquanto post aliqui mss., ἐν τῇ πίστει οὕτω 
τελοῦντας. Deest ἐν in excusis libris. 
(25) Aliquot mss., ἐστι. Mox nonnuli mss., καὶ 
οἱ ἐφ. Deerat i^ in bi ds aliqui mss., 246. 
210 ηθινὰ 3j προχειμένη, proposita requies. 
(26) Sic nonnulli mss. Abest rab editis. Alter 
Combef., παρὰ ὁ. Hoo ipso in looo duo mss., xal 
ἀποστάς. 


419 


APPENDIX OPERUM 8. BASILII MAGNI. 


180 


&coesserit: quibusin Sabbatis qui versatus fuerit, A οὐ καύσει ἐν τῇ αἰωνίᾳ (27) κατοικήσει, διὰ τὸ μὴ 


non amplius movebitur ἃ suo loco. Quandoquidem 
quies tranquillitasque in illo statu consistit. Neque 
ignem aceendet in eterna habitatione, propterea 
quod materiam quse ignem aocendit, non afferat, 


ἑπιχομίζεσθαι ὕλην πῦρ ἀνάπτουσαν, ξύλα, χόρτον, 
καλάμην. Καὶ βάσταγμα οὐκ ἀρεῖ ὁ μὴ ἔχων τὸ βαρὺ 
φορτίον τῆς ἀνομίας αὐτῷ ἑπιχείμενον, ἀλλ᾽ ὄντως 
Σάδδατα τρυφερὰ ἀναπαύσεται. 


ligna, fenum, stipulam. Nec tollet sarcinam is, qui nullo peccati pondere sibi impendente pregravatur, 


imo vere in Sabbatis deliciarum acturus otium est. 

(31). Porro pro magna die interpretes reliqui red- 
diderunt, vocatam. Theodotio quidem, VFocatam 
convotatam non fero : Syr:machus vero, Vocatam 
convocationem non feram. Unde existimamus non 
unam diem peculiarem dictam fuisse magnam, 
sed omnem que vocata appellatur. Ait enim de azy- 
mis : Prima celebris, quia sancta erit. vobis ** ; et : 
Dies seplima vocata sancla erit. vobis** ; et Die se- 
tima novorum, quando of[feritis hostiam hebdoma- 
dum, celebris sancta erit vobis**; et rursus: Decima 
septimi mensis hujus, celebris sancla erit vobis 55. 
Itaque plurimos dies eodem nomine nuncupatos, 
imo omnes fere celebres leges solemnitates per 
unam et eamdem vocem aversari videtur. His igitur 
rejectis, qualem recipit et probat? Illam de qua- 
diotum est: Diem Domini magnam **, quam non 
producet hic 80] sensibilis, sed quam 'exoriens ju- 
gtitie sol illustrabit: que una erit et continua, 
cui non suocedit nox, sod ad omne evum 8686 ex- 
tendit. Vere igitur et proprie magna est dies illa. 
"Attanem Judes carnalis in his magnam querit, 
ques beatus Jacob parvas esee et malas affirma- 
vit *". Ceterum quatuor sunt eorum que comme- 
moraie sunt differentie: alia vana, que scilicet 
ritu Judaico observantur: abominanda alia: alia 
intoleranda : quaMe alia sunt odiosa, quibus et 
ipsum Judeorum jejunium adjungitur.Quemadmo- 
dum igitur et in ceteris doom esi amd 
esse rejectandum, aliquid vero 


acceptunt? ft& . 


91. ᾿Αντὶ δὲ τῆς μεγάλης ἡμέρας οἱ λοιποὶ ἕκδε- 
δώκασι, κλητήν. Ὁ μέντοι (25) Θεοδοτίων, Κλητὴν 
ἐπίχλητον οὐχ ἀνέχομαι - ὁ δὲ Σύμμαχος, Κλη- 
τὴν ἑἐπιχλησιν οὐχ ἀνέξομαι. Ὅθεν λογιζόμεθα μὴ 
μίαν ἑξαίρετον μεγάλην εἰρῆσθαι ἁλλὰ πᾶσαν τὴν 
προαγορευθεῖσαν (29) χλητήν. Περὶ γὰρ τῶν ἀζύ- 
μὼν φησὶν, Ἧ πρώτη ἐπίκλητος, ὅτι ἁγία ἔσται 
ὑμῖν" καὶ Ἡ ἡμέρα d$ ἑδδόμη κλητὴ ἁγία ἔσται 
ὕμιν’ καὶ, Τῇ ἡμέρᾳ τῇ ἐδδόμῃ τῶν νέων, ὅταν 
προσφέρητε θυσίαν τῶν ἑθδομάδων, ἑπίχλντος 
ἁγία ἔσται ὑμῖν" καὶ πάλιν, Τῇ δεκάτῃ τοῦ ἑδδό- 
μου μηνὸς τούτου, ἐπίχλητος ἁγία ἔσται ὑμῖν. 
Ἔοιχεν οὖν διὰ μιᾶς φωνῆς πολλὰς παραιτεῖσθαι 
ἡμέρας τὰς τῷ αὐτῷ ὀνόμαρι κεχρημένας, καὶ σχε- 
δὸν πάσας τὰς ἑπισήμους ἑορτὰς ἕν τῷ νόμῳ. Ταύ- 
τας οὖν παραιτούμενος, ποίαν (30) δέχεται ; Περὶ ἧς 
εἴρηται * Τὴν ἡμέραν Κυρίου τὴν μεγάλην, ἣν οὐ- 
χὶ ὁ αἰσθητὸς οὗτος ἥλιος ποιήσει, ἀλλ᾽ ἀνατολὴ 
τοῦ τῆς διχαιοσύνης ἡλίου χκαταφωτίσει, ἥτις μία 
ἔσται καὶ διηνεκὴς, διάδοχον νύχτα μὴ ἔχουσα, 
ἀλλὰ τῷ αἰῶνι παντὶ συμπαρεχτεινομένη. ᾿Αληθῶς 
μὲν οὖν xai χυρίως μεγάλη d$ ἡμέρα ἑχείνη. Ὁ δὲ 
σωματικὸς Ἰουδαΐος ἕν ταύταις ζητεῖ (91) τὴν με- 
γάλην, περὶ ὧν ὁ μαχάριος Ἰαχὼδ ἀπεφήνατο, ὅτι 
μικραὶ καὶ πονηραί εἶσι. Τέσσαρες δὲ εἶσι τῶν μνη- 
μονευθέντων διαφοραί" τὰ μέν ἔστι μάταια, τῶν γι- 
γνομένων ᾿Ιουδαϊκῶς: τὰ δὲ βδελυχτά" τα δὲ οὐκ 
ἄνεχτά' τέταρτόν (32) ἔστι τὰ μισητά᾽' ἕν οἷς xai ἡ 
νηστεία ἐστὶ τῶν ᾿Ιουδαίων. “Ὥσπερ οὖν καὶ iml τῶν 


accidit οἱ in jejunio. Hanc quidem escarum absti- ἄλλων εἶναι μέν τι τὸ ἀπόόλητον, εἶναι δέ τι τὸ 


nentiam que fit ad ostentationem, Domini anima 
odio prosequitur, proptereaquod hsec precepta: 
Ne tetigeris neque gustaveris , neque contrectave- 
ris**, finem babent: que vero ad carnis petu- 
Jantiam servituti addicendam adhibetur, hanc dili- 
git Deus, quandoquidem sanctimoniam per carnis 
afflictionem perficit. Nec tamen per se satis est 
alimentorum abstinentia ad commendandum jeju- 
nium: sed etiam conjungenda est reliqua vite 


εὐπρόσδεκτον' τῷ Θεῷ ἐχδείχνυτο" οὕτω xal ἐπὶ τῆς 
νηστείας. Τὴν μὲν πρὸς ἐπίδειξιν γινομένην ἀποχὴν 
τῶν βρωμάνων, ἐν τῷ, Μὴ ἄψῃ, μηδὲ γεύσῃ (33), 
μηδὲ θίγῃς, τὸ τέλος ἔχειν, μισεῖ 3 ψυχὴ τοῦ Κυ- 
ρίου' τὴν δὲ iml τῷ δουλαγωγῆσαι τὸ φρόνημα τῆς 
σαρκὸς παραλαμδανομένην ἀγαπᾷ, διά τοῦ ὑπωπια- 
σμοῦ τῆς σαρχὸς τὸν ἁγιασμὸν κατορθοῦσαν. Οὐχ 
ἑξαρχεῖ δὲ καθ᾽ ἑαυτὴν ἡ ἀποχὴ τῶν βρωμάτων πρὸς 
τὸ ἐπαινετὴν ποιῆσαι τὴν νηστείαν ἀλλὰ δεῖ καὶ τὴν 


ratio in sermonibus, in colloquiis, et in eo oon- ἢ λοιπὴν ἀγωγὴν προσεῖναι (84), ἔτ τε λόγοις καὶ &va- 


8$? Num. ΧΧΥΠΙ, 18. 83 ibid. 25.  ** ibid. 26. 


88 (;oloss. r1, 21. 


(27) Reg. secundus et Colb. primus, ἐν τῇ αἰω- 
vg καὶ οἰκείᾳ, in seterna et propria habitatione. 

(28) Sic quinque mss. Editi vero, μὲν γάρ. Mox 
ms8., οὐχ ἀνέχομαι. Nostra editio Parig.,ouv ἀνέχο- 

t. Lege Duceum. 

(29) Codices quatuor πᾶσαν αὐτὴν προσαγ. Reg. 
tertius, ἀλλὰ πᾶσι τὴν προσαγ. 

(30) Uterque Combefisii codex cum duobus aliis, 
ποίαν. Editi cum duobus aliis mss., ποίας. 

(34) Codices sex, ζητεῖ. Editi vero, ἐπιζητεῖ Ibi- 
dem quatuor mss.. περὶ àv ὁ. Alii duo mss. et edi- 
ti, περὶ οὗ ὁ. Haud longe uterque codex Combef. et 


5 Num. xxix, 7. ** Joel r1, 34. 


81 Gen. xvii, 9. 


alii quatuor, τῶν μνημόνευθέντων, Editi, τῶν προ- 
μνημονευθέντων. 

(82) Editi, τέταρτον δέ, Abest δέ a sex mss. Mox 
lidem illi sex mss,, ὥσπερ οὖν xa(, Editi, ὥσπερ 


γὰρ xal. 

(33) Illud, μηδὲ γεύσῃ, in prius editis desideraba- 
tur. lbidem mss., ἔχειν. Editi, ἔχει. Subinde qua- 
tuor mss., διὰ τοῦ ὑπωπιασμοῦ. Alli duo mss. et 
editi, διὰ τὸν ὑπωπιασμόν. 

(34) Codices nonnulli, προσιέναι. Alii cum editis, 
προσεῖναι. 


181 


COMMENT. IN ISAIAM PROPHETAM. CAP. I. 


στροφαῖς, xal τῇ πρὸς τοὺς ὠφελεῖν δυναμένους συν- A gressu, qui cum his qui prodesse possunt habetur ; 


ουσίᾳ ὥστε τὸ xatà τὰ βρώματα παρακολούθημα 
εἶναι τῆς ἀσκήσεως. Τὰ πολλὰ μὲν οὖν κατὰ νοῦν 
ἐνεργοῦντος τοῦ σπουδαίου, xal περὶ τὴν τῆς ἀλη- 
θείας θήραν ἐσχολαχότος, ὀλιγάκις δὲ πρὸς τὴν ἐπι- 
μέλειαν τῆς σαρχὸς καταδαίνοντος, τῖτα μετὰ τὸ λει- 
τουργῆσαι τὰ ἀναγχαΐα τῷ σώματι, ἐκ τῶν ἐπιτυ- 
χόντων ἀπραγματεύτως διαιτώμενον, εὐθὺς ἀπο- 
“πηδῶντος τῆς ἀσχολίας τῶν ἀνωφελῶν, xal εἷς τὴν 
προηγουμένην ἑαυτοῦ ζωὴν ἀνατρέχοντος. Ἢ γὰρ τοι- 
αύτη ἀγωγὴ πᾶσαν ἀφορμὴν, δι’ ἧς τρέφεται τὸ φρό- 
νημα τῆς σαρχὸς, ἐξαίρει, ὡς μηκέτι καταδυνα- 
στεύειν τοῦ πνεύματος, μηδὲ ποεῖν τὰ οἰκεῖα ἔργα 
τὴν σάρχα, πορνείαν, ἀκαθαρσίαν, πάθος, ἐπιθυμίαν 
κακήν. Νεχρώσάντες (35) οὖν ἑαυτῶν τὰ μέλη τὰ ἐπὶ 
τῆς γῆς, καὶ διὰ λόγων ἐπιπληχτικων καταστελ- 
λόντων τὰ πάθη, καὶ διὰ τῆς ἀποχῆς τῶν βρωμάτων 
νηστεύσωμεν νηστείαν δεχτὴν εὐὰρεστον τῷ Κυ- 
ρίῳ (36). Ἔστι μὲν οὖν καὶ d ἀποχὴ τῶν βρωμάτων 
κωλυτιχὴ τῶν xatà γαστέρα ὀρέξεων, xal τῶν ὁπὸ 
γαστέρα. Καὶ ὁ φιλόπονος δὲ χρησίμως τούτοις ἐνδια- 
τρίψει, ἔχων ὑπόδειγμα (37) τὸν ᾿Ηλίου βίον, τὸν 
Μωσέως, τὸν Δανιὴλ, τὸν Ἰωάννου, xai τὸν τῶν 
λοιπῶν ἁγίων, Ὧν οὐκ ἦν ἄξιος ὁ κόσμος, οἵ πε- 
ριῆλθον ἐν μηλωταῖς, ἐν αἰγείοις δέρμασιν, ὕστε- 
ρούμενοι, θλιδόμενοι, xaxouyoópsvot, ᾿Αλλ’ οὔπω 
τὸ ἐν ἀποχῇ βρωμάτων εὔτονον, ἱκανὸν εἷς τελείωσιν, 
ἐὰν μὴ καὶ ἡ ψυχὴ ἐν παντελεῖ ἀποχῇ τῶν τρεφόντων 
κακίαν ὑπάρχῃ. Ὥσπερ γὰρ διπλοῦς ὁ ἄνθρωπος, Ex 
ψυχς συνεστὼς xal σώματος" οὕτω xal al τροφαὶ 
διπλαὶ, κατάλληλοι τῇ ἑκατέρου συστάσει τυγχάνου- 
σαι, εὐτονώτερον πρὸς τὰς οἰχείας ἐνεργείας ἀποτε- 
λοῦσι τὸ (38) τρεφόμενον. Ὥσπερ γὰρ ἐν τοῖς γυμνα- 
στιχοῖς αἱ ἀθλητικαὶ τροφαὶ μετὰ τῶν χαταλλήλων 
γυμνασίων τοῖς σώμασι προσαγόμεναι, ὅσον κατα- 


χρατοῦνται ὑπὸ τῆς τῶν τρεφομένων δυνάμεως, 


τοσοῦτον εἷς εὐεξίαν μείζονα τὸ σῶμα ἐξαίρουσι, καὶ 
μροσθήκη αὐτοῦ γινόμεναι διὰ τοῦ (39) ἐΐς τὴν τοῦ 
σώματος ἀναλαμβάνεσθαι" σύστασιν. οὕτω xal ἐν τῇ 
τῆς εὐσεδείας ἀσχήσει τὰ τῆς πίστεως δόγματα, xal 
οἷ διορθωτικοὶ λόγοι τῶν ἠθῶν, συνεχῶς προσαγόμε- 
vot τῇ ψυχῇ, καὶ ταῖς κατὰ μιχρὸν αὐτὴν προσθήκαις 
αὔξοντες, δυνατωτέραν αὐτὴν καὶ φιλοπονωτέραν εἰς 
τὸ μειζόνων χαὶ τελειοτέρων τῶν ἐν δόγμασι διδα- 
γὙμάτων ἐπορέγεσθαι παρασχευάζουσιν. 


32. ᾿Απὸ τῆς οὖν (40) ἐν τῷ χρυπτῷ νηστείας φυ- 
λακτέον ἡμῖν, τῆς κατὰ διχαίαν χρίσιν μισεῖσθαι 
λεγομένης ὑπὸ τοῦ Κυρίου, περὶ ἧς καὶ ὁ προφήτης 
ἀπεύχεται, λέγων Οὐ λιμοκτονήσει Κύριος ψυχὰς 


ita ut hec ciborum abstinentia pium vite genus 
comitetur. Itaque viri probi est multa in mente 
versare, atque veritali indagande operam dare, 
et raro ad carnis curam descendere ; deinde post- 
quam corpori subministravit necessaria vilibus alj- 
mentis nullo negotio parandis vescens; repen- 
tino a rerum inutilium occupatione sese subtra- 
bit, et ad pristinum vite genus occurrit. Btenim 
hoo vit: genus occasionem omnem e medio tol- 
lit, qua carnis 405 nutriatur petulantia : adeo 
ut non amplius in spiritum exerceat tyranni. 
dem, neque caro opera sibi propria perflciat, 
fornicationem , immunditiam, libidinem, concu. 
piscentiam malam 9. Nostra igitur ipsorum mem« 
bra que sunt super terram, mortiflcantes, per- 
que sermones objurgatorios qui cupiditates ooer- 
ceant, ao per ciborum abstinentium, Jejunemus 
jejunium Domino acceptum gratumque. Enim- 
vero ventris et rerum venerearum appetentiam 
refrenat ciborum abstinentia. Porro qui in tole- 
randis laboribus strenuus est, in his se utiliter 
exercebit, exemplum habens vitam Elie, Moysis, 
Danielis, Joannis, et reliquorum sanctorum, Quibus 
non dignus erat mundus, qui circuierunt in melotis, 
ἐπ pellibus caprinis, egentes, angusliati, afflicti 9^. 
Sed strenua alimentorum abstinentia haud satis est 
acquirende perfectioni, nisi anima ab his que ma- 
liam nutriunt, prorsus abstineat. Quemadmodum 
enim duplex est homo, constans anima et corpore: 
ita et duplices sunt cibi, qui cum sint utriusque 
substantie alende accommodi, id quod his enutri- 
tur ad propria sua opera exserenda validius for- 
tiusque efficiunt. Quemadmodum enim in exercita- 
tionibus gymnasticis athleticus victus inter idonea 
exercitia corporibus subministratus, quanto magis 
subigitur, tanto corpus ad prestantiorem ac vege- 
tiorem evehit habitudinem, eique fit accessio, pro- 
ptereaquod in corporis substantiam transeat : ita et 
in pietatis exercitatione fldei dogmata, neo non 
sermones ad mores emendandos idonei, continuo 
anime exhibiti, atque paulatim quibusdam ínore- 
mentis ipsam augentes, robustiorem eam οἱ ἴῃ sub- 
eundis laboribus magis alacrem reddunt ; ut majo- 
rem perfectioremque dogmatum doctrinam compa- 
ret. 


D 32. Itaque a jejunio quod in occulto est, caven- 


dum nobis est, quod justo judicio dicitur a Domino 
odio haberi, quod et propheta deprecatur, dicens: 
Non interficiel fame Dominus animas juslorum ?!. 


0 Coloss. tr, 5. * Hebr. x1, 97, 38. *! Prov. x, 3. 


(35) Editi, νεκρώσαντα. At quinque mss., vexpo- 


σαντες. 
(36) Ubi legimus in editione Paris., τῷ Θεῷ. legi- 
tur in mss., τῷ Κυρίῳ. 21 
(37) Editi, ὁπογραμμόν. At regii primus et tertius 
et alii tres uti in contextu. — 
(38) Ita quatuor mss. Editi vero οἱ Reg. tertius, 
«όν Jominem magis alacrem efficiunt. Bori- 


ptura utraque admitti potest. 

(39) Ita sex mss. At editi, τὸ, sensu non dissi- 
mili. Aliquanto post duo mss., οἱ ὀρθωτικοί. 

(40) 'Amà τῆς οὖν, etc. Hoo est, Cavendum a 
jejunto interioris hominis, a jejunio verbi divini to- 
tiusque celestis docirinz : qua de inedia soriptor 
mox disserebat. 


183 


APPENDIX OPERUM 8. BASILII MAGNI. 


184 


Siquidem non de corporali fame loquitur (alioqui Α δικαίων (41). Οὐ γὰρ περὶ τοῦ σωματιχοῦ λιμοῦ 


dixisset,corpora justorum), sed deanimarum inedia. 
Nqn enim interficiet fame animas justorum : alio- 
quin hoc pacto in beatorum vita futura esset con- 
trarietas, quandoquidem Paulus in his de quibus 
gloriatur id enumerat: In jejuniis sepe?! ; item 
illud : In fame et siti **. Famem autem a justis de- 
precatur. Verum eingula hec prestat juxta subli- 
miorem inedieintelligentiam interpretari. Ejusmodi 
est et illud : Non vidi justum derelictum, nec semen 
ejus quzrens panem *. Meminimus enim Elie, qui 
ἃ Sidonide petivit panem δ : quin et semen Jacobi 
in ZEgypto panes quaerebat. Quod si vitaverimus 
abjectam et humilem intelligentiam, jam evanescet 
ea que in verborum repugnantia sita est ineptia. 
Ejusmodi igitur jejunia jejunabant Judei,fa eene- 
cantes interiorem suum hominem, quod ad ipsos 
pervenisset comminatio illa, que dicit: 406 Ecce 
dies veniunt, dicit Dominus, et inducam super terram 
hanc famem : non famem panis, neque silim aquzg ; 
sed famem audiendi verbum Domini *. [taque jejunia 
odisse se dicit Dominus, eorum, qui animum suum 
conficiunt quidem tabe pre salutarium ac vivifican- 
tium documentorum inedia : sed pinguefaciunt prze- 
ter modum  saginantque exteriorem hominem. 
Quemadmodum enim in libre momento,quando lanx 
&ltera deorsum vergit, ea que huic obversa est, 
attollitur : pari ratione in homine id ipsum fleri 
quivis advertere potest. Cum enim pinguescit caro, 
contingit mentem fleri quodam modo infirmiorem ; 
extenuari vero ssepenumero carnem, dum mens 


iterum bona habitudine gaudet. Et id ipsum est (ἃ 


quod ait Apostolus, quod, tantum corrumpitur 
exterior homo, tantum renovatur interior 31, Item 
illud: Quando infirmor, tunc potens sum **. Nam 
fuliginose quedam exhalationes ex copióso et pin- 
gui alimento emisse, dense nubis instar infusam 
anime a Spiritu sancto illustrationem intercipiunt. 
Quocirca et Moyses ad Dei contemplationem monte 
ascendens, quadraginta dies & cibo potuque per- 
severanter abstinuit ; quippe qui statuisset ut priu- 
céps anime sus facultas perturbationis omnis ex- 
pers persisteret. Similiter Elias. Deum quesiturus, 
equali temporis intervallo escas fastidivit, ne qua 
menti ἃ cibis offunderetur caligo. At e contrario 
Dominus ex mortuis resurgens, et ad colos rediens, 


λέγει (5; γὰρ ἂν εἶπε, σώματα δικαίων), ἀλλὰ περὶ 
τοῦ ψυχιχοῦ Οὐ γὰρ λιμοχτονήσει ψυχὰς δικαίων. 
οὔτω δ᾽ ἀν χαὶ ἐναντίωμα ἦν πρὸς (42) τὸν. τῶν 
μαχαρίων βίον, εἴπερ ΠΙαῦλος μὲν ἐν τοῖς καυχή- 
μασιν ἀριθμεῖ τὸ, Ἐν νηστείαις πολλάχις, x«l τὸ, 
Ἐν λιμῷ καὶ δίψει. Τὸν δὲ λιμὸν ἀπεύχεται τοῖς 
δικαίοις. ᾿Αλλὰ βέλτιων τούτων ἕκαστον xatà τὸν 
ὑψηλότερον περὶ ἐνδείας νοῦν ἐξαχούειν. Τοιοῦτόν 
ἐστι χαὶ τὸ, Οὐχ εἶδον δίκαιον ἐγχαταλελειμμέον, 
οὐδὲ τὸ σπέρμα αὐτοῦ ζητοῦν ἄρτους. Μεμνήμεθα 
γὰρ ᾿Πλίου ζητήσαντος ἄρτον παρὰ τῆς Σιδωνίας, 
ἀλλὰ καὶ τὸ σπέρμα ᾿Ιαχὼδ, τοῦ δικαίου, ἄρτους 
ἐζήτει (A3). εἰς Αἴγυπτον. ᾿Εὰν δὲ φύγωμεν τὴν τα- 
πεινὴν ἔννοιαν, καὶ dj ἐν τοῖς ἐναντιώμασιν ἀτοπια 
συνδιαλυθήσεται. Ταύτας οὖν ἐνήστευον τὰς νηστείας 
οἱ Ἰουδαῖοι, λιμοχτονοῦντες ἑαυτῶν τὸν ἔσω ἄνθρω- 
πον, διὰ τὸ φθάσαι ἐπ᾽ αὐτοὺς τὴν λέγουσαν ἀπειλὴν, 
ὅτι Ἰδοὺ ἡμέραι ἔρχονται, λέγει Κύριος, καὶ 
ἐπάξω (44) ἐπὶ τὴν γῆν ταύτην λιμὸν, οὐ λιμὸν 
ἄρτου, οὐδὲ δίψαν ὕδατος, ἀλλὰ λιμὸν τοῦ ἀκοῦ- 
σαι λόγον Κυρίου. Ταύτας οὖν τὰς νηστείας μι- 
σεῖν λέγει ὁ Κύριος (45), τῶν ἐκτηχόντων μὲν ἑαυτῶν 
τὸν νοῦν ἐν ἀτροφίᾳ τῶν σωτηρίων xai ζωοποιῶν 
διδαγμάτων, ὑπερπιαινόντων δὲ καὶ κατάσᾳρχούντων 
τὸν ἔξω ἄνθρωπον. Καὶ γὰρ ὥσπερ ἐν ζυγοῦ ῥοπῇ- 
ὅταν βαρῆται τὸ ἕτερον, ἀνυψοῦταί πως τὸ ἀντι» 
κεἰμενον᾽ οὕτω καὶ ἐπὶ ἀνθρώπου (40) συμὄαῖϊνον 
ἴδοι τις ἄν. Σαρκὸς μὲν γὰρ πληθυνομένης, συμύαίνει 
τὸν νοῦν πως ἀσθενέστερον γίνεσθαι’ τοῦ νοῦ δὲ 
πάλιν εὐεχτοῦνσος, τὴν" σάρχα πολλάκις χαταλε- 
πτύνεσθαι. Καὶ τοῦτό ἐστιν ὁ φησιν ὁ ᾿Απόστολος, 
ὅτι ὅσον ὁ ἔξω ἄνθρωπος διαφθείρεται (47), τπσοῦτον 
6 ἔσω ἀναχαινοῦται. καὶ τὸ, Ὅταν ἀσθενῶ, τότε 
δυνατός εἶμι. Τῆς γὰρ δαψιλοῦς καὶ παχείας τρο- 
φῆς αἱθαλώδεις τινὲς ἀναθυμιάσεις ἀναπεμπόμεναι, 
γεφέλης δίκην πυχνῆς τὰς ἀπὸ τοῦ ἁγίου (48) Βνεύ- 
μᾶάτος ἐγγινομένας ἐλλάμψεις elc τὸν νοῦν διαχὅ- 


" ft007t. Διὸ xal Μωῦσῆς πρὸς. βθρωρίαν Θεοῦ ἀνα- 


δαίνων διὰ τοῦ νοῦ, ἄσιτοςς xal ἄποτος ἡμερῶν 
τεσσαράκοντα διετέλεσεν ἀθόλωτον διαμένειν αὐτῷ 
τὸ ἡγεμονικὸν διοικούμενος. ᾿Πλίας τε ὁμοίως, ὅτε 
ἔμελλεν ἐχζητεῖν τὸν Θεὸν, ἐν ἴσῳ χρόνῳ τῶν 
τροφῶν ὑπερεῖδεν, ὥστε μηδεμίαν τῷ νῷ γενέσθαι 
ἀπὸ (49) τῶν τροφῶν ἐπισχότησιν. Ὁ μέντοι Κύ- 
ριος ἐναντίως ἀναστὰς μὲν ἀπὸ νεχρῶν, καὶ πρὸς 


cibos degustavil, suscitati corporis naturam astru- D τοὺς οὐρανοὺς ἐπανιὼν, τροφῆς ἥψατο, τὴν φύσιν 


eus : cum autem ex indulgentia sese accommodaret 


τοῦ σώματος τοῦ ἀνισταμένου πιστούμενος" συγχα- 


*! [I Cor. 11, 27. ?*ibid. **Psal. xxxvi, 25. ** 111 Reg. xvr, 11. ** Amos vur, 14. 5111 Cor. τν, 


10. **]I Cor. x11, 10. 


(4) Bic Reg. secundus cum Colb. itidem secun- 
do. Uterque Combefisii codex et Reg. quartus cnm 
LXX, ψυχὴν δικαίαν, animam justam. Editi, ψυχὴν 
δικαίων. Idcirco autem edend um curavimus, ψυχὰς 
δικαίων quod statim ita in omnibus mss. constan- 
ter legatur : quippe verisimile nobis fit, scriptorem 
utroque loco modo eodem locutum fuisse. 

(429) Sio mss. At editi, δὲ ἂν καὶ ἐναντίωμα ΠΙρός, 
ete. Mox Colb. secundus, ἀπαριθμεῖ. Reg. secun- 
dus, ἀπαριθμεῖται. Conatur scriptor Paulum et Sa- 
lomonem inter ge conciliare, qui, si de eadem fame 


sermonem haberetn, pugnantia loquerentur. 

43) Sie quinque mss. Kditi vero, ἐζήπησεν. f 

n Ita quinquemss. At editi , ἐπάγω. 

(45) Editi cum tribus mss., ὁ Κύριος. Alii tres, ὁ 
8&5. 

(460) Ita Reg. secundus. Supple, τοῦτο. Ibidem 
editi et reliqui msgs., ἀντικείμενον. Σαρχὸς μέν, etc. 

(47) In duobus mss. legitur, φθείρεται. 

(48) Deest ἁγίου in aliquibus mss. Ibidem sex 
m83., ἐγγινομένας ἐλλάμψεις. Editi, χιναμένας. 

(49) Sic mse. aliquot. Deest ἀπό in editis. 


COMMENT. IN ISAIAM PROPHETÁM. CAP. I. 


sd 


ταδαίνων δὲ sois ἀνθρώποις ἐνήστευσε, δεικνὺς ὅτι A hominibus, jejunabat, ut hano exercitationem éi 


τῷ μέλλοντι πῥὸς τοὺς ἀγῶνας τῶν πειρασμῶν - 


ἀποδύεσθαι ἀναγκαία ἡ ἄσχησ'ς. Olovel γὰρ παι- 
δοτριδεῖ πρὸς τὴν νίχην ὁ τοῦ σώματος ὁπωπίια- 
σμός. Οὐχ οὕτω μέντοι χρηστέον τῇ capxi, ὥστε 
παραλῦσαι αὐτῆς τὸν φυσιχὺν τόνον διᾶ τὴν ἔν- 
δειαν (50), οὐδὲ εἴς παντελῆ ἀπραξίαν, ἥπου καὶ 
ἀπαραχολουθησίαν, τὸν νοῦν ὑπὸ τῆς ἅγαν ἐχλύσεως 
ἐκόιάσασθαι. 

33. Ἐπειδὴ δὲ ἐχελεύσθημεν, παρόντος τοῦ νυμ- 
φίου, μὴ νηστεύειν τὴν ἀπὸ τοῦ λόγου νηστείαν, ὡς 
μὴ τρεφομένων τῷ ἄρτῳ τῷ ἐξ οὐρανοῦ χαταῦὔάντι, 
χαὶ ἀποστρεφομένων τὴν βρῶσιν τῆς σαρχὸς τοῦ 
Κυρίου, ζωῆς οὖσαν αἱτίαν, χὴν τοιαύδην νηστείαν 
μισεῖν ὁ Κύριος λέγει. Ἕν τῶν μισουμένων ἐστὶν 
óxà Κυρίου xai à ἀργία, ἀκραξία τις οὖσα τῶν καθ- 
ηκόντων. Καὶ ἔοικέ γε ἀάσης ἐπρτῆς ἑἐπαχολού- 
θημα ἢ ἀργία, διὰ τὸ ταῖς χληταῖς προσχεῖσθαι τὸ, 
Hav ἔργον λατρευτὸν οὐ ποιήσετε xal διὰ τὸ dv 
ταῖς ἑορταῖς σχολὴν ἀπὸ ἐῶν κατὰ τὸν βίον ἄγοντας 
πᾶσαν ἀτοκίαν ὑπιτολεῖν, δικαίως μισητὴν ἀργίαν 
ἄγειν ἐλέγοντο. Πῶς δὲ οὐ μισητὸν ἡ ἀργία, μύρμη- 
κος xal μελίσσηφ χείρονα ποιοῦσα τὸν ἄνθρωπον, 
ὅς γε καὶ ἐξ ἀρχῆς πλάσθοϊς, ἐτόθη εἰς τὸν παρά- 
δεισον ἐργάζεσθαι καὶ φυλάσαεοιν αὐτόν; Ὥστε τὸ 
πρῶτον xal οἰκειότατον τῷ ἀνθρώπῳ (54), ἣ περὶ τὰ 
ἔργα σπουδὴ, καὶ οἱονεὶ παρὰ φύσιν αὐτῷ ἡ ἀργία, 
ἣν μισεῖν εἶπεν ὁ Κύριος. ᾿Αλλὰ κῶς ἡμᾶς ἀργεῖν 
βούλεται ; Μὴ ἐργαζομένους τὴν βρῶσιν τὴν ἀπολ- 
λυμένην᾽ μὴ ὀφθαλμοὺς αἴρειν ἐπὶ τὰ μάταια’ μὴ 
ἀκοὴν ματιήαν τοῖς ὠσὶ παραδόχεσθαι' τὰς χεῖρας 


necessarium esse ostenderet, qui ad agones tenta- 
tionum austinendos esset sese exuturus. Enimvero 
ad victoriam nos veluti erudit corporia afflictatio. 
Attamen non ita utendum est carne, ut propter 
inediam naturalis ejus vigor frangatur ; neque per 
nimiam debilitatem eo adigenda, ut prorsus inersg 
evadat, aut mentem assectari non possit. 


33. Sed quia jussi sumus, presente sponso, ser- 
monies jejunium non jejunare 39, cum tunc non nu- 
triremur pane qui de ccelo descendit, ac cibum 
carnis Domini aversaremur, que est causa vite, 
odisse se ejusmodi jejunium ait Dominus.Unum ex 
iig, que odio prosequitur Dominus, etiam est iner- 


tia, que eotum que ad nostrum officium pertinent 


intermissio quedam est. Et quidem otium omnem 
diem festum sequi videtur, ideo quod celebritatibus 
adjunctum sit iltud : Omne opus servile noti facietis! ; 
Hem quoniem qui in festis a rebus ad vilam perti- 
nentibus otiüm agebant, dum nihil non dbsürdum 
perficerent, merito odiosum otium agere diceban- 
tus. Quomodo autem non odio habendum esset 
otium, quod hominem efficit formica et ape pejo- 
eem, 4192 qui tamen statim atque àb initio fuerat 
condites, positus est ih páradiso, ut operaretur ef 
éustodiret illum ! ἢ Quare studium in labores et - 
opera, primum et maxime proprie homini conve4 
nit : atque inertia, quam Dominus odisse se asserit, 
est veluti nature ipsius contraria Ceterum quo- 
modo nos vult otiari ? Ita ut non operemu*r cibunr 


ἀποσείεσθαι ἀπὸ δώρων’ μὴ ὀξεῖς ἔχειν τοὺς Κόδας C qui perit, nec attollamus oculos ad vana, neque 


ἐχχέαι αἷμα, xal πάσας ivl λόγῳ τὰς σπουδὰς τὰς 
περὶ τὸ σῶμα μκὴ ἐνεργεῖν. 


inanes febulas excipiamus auribus: [δ ut manus & 
muneribus amoveamus:ita ut non veloces habeamus 


pedes ad effundendum sanguthem : et uno verbo, sic ut non omne nostrumt stadium corpori impenda- 


InuB. 


34. Οὐχότι ἀνήσω τὰς ἁμαρτίας ὁμῶν. ᾿Ἀπει-- 


ρηχότος φωνὴ πρὸς τὰς συνεχεῖς Bel κακίαν ὑπο- 
στρυφὰς τοῦ εὐμργετόσμένου (32). Θὐχέτι ἀνήσω. 
Πολλάκις προσεχαλεσάμην εἷς μετάνοιαν. ᾿Εδόξατο 
δκακούεσιν, εἶτα ἐπαλωυνδρομήσατε. ᾿Απογνοὺς ὁμῶν 
τῆς ἀμοτανοήτου καρδίας, οὐχάτι ἀνήσω ὁμᾶς τῆς 
ὀφειλομένης ὑμῖν καταδίκης. Οὐ γὰρ ὁ εἰπὼν, Ἥμαρ- 
τον, εἶτα ἐπίμένων τῇ ἁμαρτίᾳ, οὗτος ἐξομολογεῖται" 
ἀλλὰ ὁ, κατὰ τὸν ψαλμὸν εὐρὼν τὴν ἁμαρτίαν αὐ- 
τοῦ, καὶ μισήσας. Τί γὰρ ὄφελος τῷ ἀῤῥωστοῦντι ἡ 
παρὰ τοῦ (53) Ἰατροῦ ἐπιμέλεια, ὄναν τὰ φθαρτικὰ 


** Matth. 1x, 18. ! Levit. xxin, 7. 3 Gen. 11, 1b. 


(50) Editi cum tribus mss., τὴν ἔνδειαν. Alii tres 
ms8., τῆς ἐνδείας. Hoc ipso in loco duo mss., οὐδὲ 
ὥστε. Subinde ubi recte et emendate legimus in 
editis et in quinque ms58., τὸν νοῦν, perperam sori- 
bitur in altero codice Combeflsiano τοῦ νοῦ. Quando 
de ZCombefisio mentionem habuimus, notam quam 
boo loco apposuit, exscribere non pigebit. Ejus 
igitur hec sunt : Quam doctrinam in veris suis Asce- 
ticis tanfis urget Basilius, ul et in libro De virginl- 
tate : vere milissimu machen | jegislator et. cas- 
tissimus, ubiqué sui simillimus. Sed qui vorem  Ba- 


4 
M 


34. Non ultra dimittam peccata vestra. Heo vox 
est spem abjicientis ob dssiduum ad malitiam ré 
ditum populibeneficiis cumülati.Non ultra dimittam. 
Invitavi vos cerebro δὰ penitentiam. Visi estís ob- 
temperare, subinde iter vestrum relegistis. Post- 
quam cor vestrom impaonitens me ex spe deturba- 
vit, non amplius remittam vobis debitam multam. 
Enimvero qui dicit, Peccavi, et postea in peccato 
perseverat, hio nequaquam confitetur: sed potius ig 
est, qui ubi, juxta psalmum ?, peccatum suum de- 
prehendit, illud odit. Quid enim emolumenti effert 


* Pga]. xxxi, 5. 


silii doctrinam perspectam habere voluerit, ei au- 
tor sum, ut non íadiscriminatim ex his fóntibus 
hauriat. — Lege, ut in ms. Combefis., ἀπαραχο- 
λουθησίαν τοῦ νοῦ. MABAN. . 

(51) Editi et duo mss., τῷ ἀνθρώπῳ. Alii quatuor, 
τῶν ἀνθρώπων. Statim tres mss., ἣν xal. 

(52) Reg. primus et editi, εὐεργέτου, corrupte. 
Reg. tertius cum aliis tribus, sótpyecoupttvov,emen- 
date. 

(53) Sio mss. aliquot. Deest τοῦ in editis. 


181 


APPENDIX OPERUM S. BASILII MAGNI. 


188 


egroto medici cura, quando is qui adversa vale- Α τῆς ζωῆς ὁ κάμνων ἐπιτηδεύῃ ; Οὕτως οὐδὲν ὄφελος 


tudine conflictatur, sus» vite exitialia conquirit? 
Sic qui adhuc peccat, nihil ei utilitatis accedit ex 
peccatis condonatis: neque qui impurus est, quid- 
quam percipit lucri ex remissis impudieitiee vitiis. 
Quomodo autem anime peccata remittuntur ? Cum 
videlicet virtus animae dominata, atque illam totam 
guis sermonibus imbuens,et in habitum contrarium 
invidiam et odium concitat : adeo ut oblata ei occa- 
sione aliena rapiendi, ultro ad honorandam ample- 
otendamque juris equitatem animum appellat, 
etiamsi facile ei esset hanc injuriam facere,eamque 
utpote sine testibus commissam, tanquam maxi- 
mum malum a se depellere. Qui sic in se affectus 
est a prioribus delictis potest absolvi. Porro ad 
huno modum temperantia in anima habitum firmi- 
iatemque adepta, intemperantiam libidinomque 
profligat. Verum temperantem continentemque, 
non eum dicimus, in quo pre senio vel rmnorbo, 
&ut alio quopiam casu exstincti sint libidinis ap- 
petitus. Huic enim insidet quidem vitium ipsum: 
actio vera prepeditur per organorum infirmitatem. 
Sed continentia vera, est facultas cognitionis con- 
oiliatrix, que in intimo anime recessu impressa, 
intestina turpium motuum vestigia delet. Qui sibi 
sio inedetur, eo quod habitum affectui ad peccan. 
dum propendenti contrarium recuperat,ei utile est 
venie donum ac conducibile. Hac vero sententia 
int&rminatur fore, ut prorsus repudiet eos, qui 
postquam a multis casibus sese erexerunt, utpote 
& Deo ob suum in homines 408 amorem volut 


maaou educti, tüm demum infirmitati succumbunt. C 


Hec vox, Non amplius, nobis indicat jam sepu- 
numero similia flagitia prius fuisse condonata. Si- 
quidem fieri nequit, ut quis sine venia que ἃ Deo 


concedatur, vite secundum virtutem instituenda. 


sese dedat. Idcirco ejus qui sapienter vitam no- 
. Blram dispensat, mens est voluntasque, ul his qui 
in peocatis quibusdam versatus est, οἱ deinde ad 
saniorem vite rationem pollicetur sese receptu- 


ἀδικημάτων συγχωρουμένων τῷ ἔτι ἀδικοῦντι, xal 
ἀκολαστημάτων ἀφιεμένων τῷ ἔτι ἀκχολασταίνοντι. 
᾿Αλλὰ πῶς ἀσίεται ψυχῆς ἀμαρτήματα ; Ἐπειδὰν ἢ 
ἀρετὴ χρατήσασα τῆς ψυχῆς, xal ὅλην αὐτὴν τοῖς 
οἰχείοις λόγοις (54) καταλαθοῦσα, διαδολὴν αὐτῇ 
πρὸς τὴν ἐναντίαν διάθεσιν ἐμποιήσῃ ὥστε ἐν μὲν 
καιρῷ πλεονεξίας ἐχουσίως ὁρμᾷν ἐνὶ τὴν τοῦ ἴσου 
τιμὴν, κἂν ῥέδιον ἦ τὸ ἀδικεῖν, κἂν (55) ἀμάρτυρον, 
ὡς μέγιστον χακὸν ἀποφεύγειν. οὕτω διαχείμενον 
ὑπὸ τῆς ἐν ἐαυτῷ ἕξεως, δυνατὸν ἀφεθῆναι τῶν προ- 
τέρων ἀδικημάτων. Κατὰ ταῦτα δὴ χαὶ ἡ σωφροσύνη 
ἕξιν xal πῆξιν λαχοῦσα ἐν τῇ ψυχῇ, ἀπολύει τῶν 
ἀχολαστημάτων. Σώφρονα δὲ λέγομεν, οὐχ d ἀπεμα 
ράνθησαν ὑπὸ γήρως, ἢ νύσου, fj ὑπὸ ἄλλου τινὸς 
συμπτώματος αἱ τῆς ἀχολασίας ὀρέξεις. Τούτῳ γάρ 
ἣ μὲν χαχία ἐνυπάρχέι' ἣ δὲ ἐνέργεια ἐκ τῆς τῶν 
ὀργάνων ἀσθενείας παραποδίζεται. ᾿Αλλὰ σωφροσύνη 
ἐστὶν ἀληθὴς ἐπιστημονιχὴ δύναμις, ἐντυπωθεῖσα 
τῇ ψτχῷ διὰ βάθους, καὶ τὰ ἐνυπάρχοντα ἴχνη τῶν 
αἰσχρῶν κινημάτων ἐξασανίζουσα. Τῷ οὕτως ἑαυτὸν 
ἐξιωμένῳψ, διά τοῦ ἀναλαμθάνειν τὴν ἐναντίαν τῇ 
ἀμαρτητικῇ διάθεσιν, καὶ ἡ παρὰ τῆς συγχωρήσεως 
χάρις ὠφέλιμος. Ὀ δὲ λόγος ἐνταῦθα τοὺς ἀπὸ πολ- 
λῶν πτωμάτων πολλάκις διαναστάντας Ex τῆς κατὰ 
φιλανθρωπίαν χειραγωγίας, εἶτα ὕστερον ὑπὸ τῶν 
ἀσθενειῶν χρατηθέντας, ἀπεςλεῖ παντελῶς ἀφήσειν. 
Ἐνταῦθα τὸ, Οὐχέτι, ἔμφασιν ἡμῖν παρέχει τοῦ 
πολλάχις ἤδη πρότερον ἐπὶ τοῖς ὁμοίοις συγκεχωρη- 
κέναι. Χωρὶς γὰρ τῆς παρὰ τοῦ Θεοῦ ἀφέσεως, 
ἐπιδιδοναι τινὰ ἑαυτὸν τῷ xav' ἀρετὴν βίῳ, ἀμήχα- 
vov. Διὰ τοῦτο ὁ σοφῶς ἡμῶν οἰχονομῶν (56) τὴν 
ζωὴν, τὸν ἔν τισιν ἁμαρτίαις ἐξετασθέντά, εἴτα 
ἀνατρέχειν ἐπὶ τὸν ὑγιῆ βίον ἐπαγγελλόμενον; βού- 
λεται πέρατι μὲν ὁρίζειν τὰ παρελθόντα, ἀρχὴν δὲ 


τινα ποιεῖσθαι μετὰ τὰ ἡμαρτημένα, οἱονεὶ διὰ τῆς 


μετανοίας ἀναδιώσχοντα' συνεχῶς δὲ ταῦτα ἐπαγ- 
γελλόμενον, καὶ συνεχῶς αὐτῶν ἀποπίπτοντα, ὡς 
παντελῶς αὐτὸν (57) ἀπεγνωσμένον τῆς φιλανθρωπίας 


ἐκχλείει, "Ὁ 


rum, flnem imponat preteritis, factoque post peccata initio quodam, quasi per ρο εἰ θηΐίδιη reviviacat. 
Contra, qui isthec promittit sine ulla intermissione, et jugiter ab his excidit, illum velut penitus des- 


peratum a sua clementia excludit. 


35. Vgns. 45. Cum eztenderitis manus, avertam 
oculos meos a vobis. Qai specie tenus et simulate 
orant, manus quidem expandunt, non tamen Dei 
oculos habent ad eorum precationem intentos. Ce- 
terum hic orandi modus sanctis fuit familiaris, ut 
didicimus ex Davide dicente : Expandi ad te manus 


(54) Unus e Combefisianis codicibus, λογισμοῖς. 
Editi et reliqui mss. λόγοις. Ibidem, ubi legitur in 
editig, διαλαδὴν. scriptum reperitur in quatuor 
me8., διαδολήν. Sed neutra vox placet Combefisio, 
mavultque legere, διαμονήν, habitum firmum et 
constantem. Neque his contentus est, sed profert 
non pauca, ut eam scripturam approbet. At nobis 
res tanti non videtur, ut plus in ea laboris ao dili- 
gentis ponamus. Alter Combefisii codex, καταῦα- 

oca, διαδθαλεῖν αὐτὴν πρός, eto. Denique Reg. se- 


359. Ὅταν ἐκτείνητε τὰς χεῖρας, ἀποστρέψω 
τοὺς ὀφθαλμούς μου ἀφ᾽ ὁμῶν. Οἱ μέχρι σχήμα- 
τος προσευχόμενοι τὰς μὲν χεῖρας ἐκχτείνουσι, τοὺς 
δὲ θείους ὀφθαλμοὺς ἑπιόλέποντας αὐτῶν εἷς τὴν 
προσευχὴν οὐχ ἔχουσι. Ἡάλιν δὲ τοῦτο σύνηθες τοῖς 
ἁγίοις τὸ σχῇμα τῆς προσευχῆς ὡς πσρὰ Δαδὶδ με- 


cundus, καταδαλοῦσα μεταδολὴν αὐτῇ, eto. 

(55) Editi. καί, At sex mss., κἄν. Hoc ipso in looo 
duo mss., ὡς μεγίστων κακῶν ἀποφυγίν. Statim 
Heg. secundus, ἐν αὐτῷ. 

(56! Sio tres mss. At editi, διὰ τοῦτο σαφῶς olxo- 
νομεῖ τόν, haud recte. Ibidem gravi mendo in editis 
et in uno codice Combeflsiano legitur, ἔχτισιν ἀμαρ- 
τίαις. 


(57) 8io mss. aliquot, Editi, αὐτῶν. 


COMMENT. IN ISAIAM PROPHETAM. OAP. I. 


μαθήκαμεν λέγοντος: Διεπέτασα πρὸς σὲ τὰς ysi- À meas t : et: Elevatlio manuum mearum sacrificium 


pác pov xal, "Emxapot τῶν χειρῶν μου θυσία 
ἐσπερινή᾽ Μωυσέως δὲ, πολεμουμένου τοῦ Ἰσραὴλ 
μέχρις ἡλίου δυσμῶν" ἐν τῇ ἐχτάσει τὰς χεῖρας ἔχον- 
τος. Καὶ πρὸς ταῦτα δὲ τὸ (68) ἀποστολιχὸν, ἐν παντὶ 
τόπῳ προσεύχεσθαι τοὺς ἄνδρας, ἑπαίροντας ὁσίους 
χεῖρας. Τάχα δὲ τι καὶ βαθύτερον ὁ λόὄγος παρα- 
δηλοῖ’ ὅτι ὁ τὰ μεγάλα xai οὐράνια καὶ ὀψηλὰ ἐρ- 
Ἱαζόμενος, olvel διηρμένην ἔχων τὴν πρακτικὴν 
δύναμιν, ἐπαίρειν τὰς χεῖρας λέγεται’ ὁ δὲ ταπει- 
νὰ xal γήινα xal τῇ φθορᾷ ὑποκείμενα ἐνεργῶν, 
χάτω ῥεπούσας xal καταδεθλημένας τὰς χεῖρας ἔχει. 
Τοῦτο xal ἡ κατὰ Μωύσέα παραινίσσεται ἱστορία, 
ὅτι διὰ τὸ τοὺς προχόπτοντος μὴ ἐξομαλίζειν τὰς 
πράξεις, ἀλλὰ ποτὲ μὲν χρεῖττον βιοῦν, ποτὲ δὲ δι᾽ 
ἀτονίαν ἐχλύεσθαι xal ἀσθενέστερον ἐνεργεῖν, τῆς 
ἀνθρωπίνης καταστάσεως σύμόολα ἦν τὰ τότε γινό- 
μενα. ΕἸ μὲν γὰρ ἐπῆρε τὰς χεῖρας, ἐνίσχυεν (59) 
6 ᾿Ισραήλ’ ὅτε δὲ καθῆχε τὰς χεῖρας, κατίσχυσεν (60) 
᾿Αμαλήκ. Τουτέστι, καταπιπτούσης μὲν ἡμῶν τῆς 
δραστιχῆς δυνάμεως, ἴσχύει τὰ ἀντιπαλαίοντα ἡμῖν. 
ὑψουμένης δὲ καὶ διαιρυμένης, δυνατώτερον (64) γί- 
νεται τὸ διορατιχὸν ἐν ἡμῖν, ὅπερ ᾿Ισραὴλ λέγεται. 
Τήρει δὲ, ὅτι ἐνταῦθα οὐχ εἴρηται, “Ὅταν ἐπαίρητε 
τὰς χεῖρας (02) ἀλλ’, Ὅταν ἐχτείνητε. ᾿Επαίρει 
μὲν γὰρ ὁ τὰ ἄνω ζητῶν, ἐχτείνει δὲ ὁ τῆς εἷς τὰ 
σωματικὰ βοηθείας ἐπιδεόμενος. ᾿Ἐπειδὴ δὲ ἡ ἔχτασις 
πολλάκις κατὰ διάθεσιν παρὰ τῶν νηπίων πρὸς τρο- 
φοὺς ἢ μητέρας γίνεται, δεικνὸς τῶν εὐχομένων τὸν 
ἀδιάθετον, οὐχ εἶπεν, Ὅταν ἐχτείνητε πρὸς μέ' ἀλλ᾽ 
ἁπλῶς, Ὅταν ἐχτείνητε, φησὶ, τὰς χεῖρας (063), 


ἀποστρέψω τοὺς ὀφθαλμούς μου’ καὶ τὴν αἰτίαν C 


ἐπάγει, Ὅτι αἱ χεῖρες ὁμῶν τοῦ αἵματος πλή- 
εις. 

j 36. Kai ἐὰν πληθύνητε τὴν δέησιν, οὐχ slo- 
αχούσομαι. Οἱ ἐν μὲν τῷ βίῳ μηδὲν χατορθοῦντες, ἐν 
δὲ τῇ παρατάσει τῆς προσευχῆς νομίζοντες. διλῤειοῦ- 
σθαι, τούτων ἀχουέτωσαν τῶν. βημάτων. Οὐ γὰρ 
ἁπλῶς τὰ ῥήματα τῆς προσεκχῆς ὠφελεῖ, ἀλλὰ τὸ 
μετὰ (6À) σπουδαίας διαθέσεως ἀναπέμπεσθαι. "Enti 
xai ὁ Φαρισαῖος ἐδόκει πληθύνειν τὴν δέησιν" ᾿Αλλὰ 
τί φησιν ὁ λόγος ; Σταθεὶς δὲ ὁ Φαρισαῖος, ταῦτα 
πρὸς ἑαυτὸν προσηύχετο, οὐχὶ πρὸς τὸν Otóv: ἐπαν- 
ἤρχετο γὰρ πρὸς ἑαυτὸν (65), ἐπείπερ ἐν ἁμαρτίᾳ 
τῆς ὑπερηφανίας ἐγίνετο. Διὰ τοῦτο xal ὁ Σωτὴρ, 
Ἰροσευχόμενοι δὲ, φησὶ, μὴ βαττολογῆτε ὡς καὶ 


vespertinum *. Quin etiam Moyses, Israele ad usque 
80lis occasum pugnante, manus extendebat*. Aoce- 
dit et illud Apostoli, qui vult viros in omni loco 


rare, sustollentes puras manus δ. Forte autem 


sententia isthaec abstrusius quiddam indicat : ni- 
mirum cum quispiam magna colestiaque et subli- 
mia operatur,et quasi vim agendi habet in sublime 
erectam, is attollere manus dicitur; qui autem ab- 
jecta 80 terrestria aut corruptioni obnoxia efficit, 
hio manus humi reptantes habet ac dejectas. Hoo 
etiam nobis innuit Moysis historia; quippe que 
tunc fiebant, conditionis humane erant symbola, 
quod ii qui proflciunt, non pari ratione ao tenore 
operantur: sed modo melius vivunt, modo vero ob 
imbecillitatem franguntur, suasque languidius ex- 
gerunt actiones.Etenim si Moyses attolleret manus, 
vincebat Israel: quando vero eas demittebat, pre- 
valebat Amalec, Hoc est, nostra facultas actuosa 
si quando faticescitac prosternitur,in nos prevalent 
adversarie potestates : e contrario, si ea sublata in 
altum sit et erecta, vis nostra vivendi, que Israel 
dicitur, vires majores resumit. Observa autem hio 
non esse diotum,Cum sustuleritis manus : sed,Cum 
exlenderitis. Siquidem qui querit sublimia,sustol- 
lit : extendit vero, qui ad comparandas res corpo- .- 
rales auxilium rogat. Quia vero infantes smpenu« 
mero ad nutrices et matres pre suo erga ipsas 4f- 
fectu manus extendunt,rogantium sluporem ósten- 
dens, non dixit, Cum extenderitis ad me ; sed ait 
simpliciter, Cum extenderitis manus,avertam oculos, 
me0s ; et rationem subjungit: Quia manus vestre 
sanguine plenz sunt. ΝΕ 


30. Εἰ si. mulliplicaveritis supplicationem, non 


exautiam) Qui nulla virtute vitam suam ornarunt, 


nihilominus tamen sese existimant in precum sua- 
rum longitudine justificari,verba hec audiant.Non 
enim precum verba simpliciter prolata juvant, sed 
sicum vehementi affectu depromantur. Nam et 
Phariseus multiplicare videbatur deprecationem. 
Sed quid ait Scriptura? Stans autem  Phariszus, 
hzc apud se 409 orabat ", non apud Deum: re- 
spiciebat namquead se ipsum,siquidem in superbie 
peccato versabatur. Quapropter et Salvator ait: 
Orantes autem nolite multum loqui sicut. ethnici : 


ol ἐθνικοί: δοκοῦσι γὰρ, ὅτι ἐν τῇ πολυλογίᾳ αὐ- D putant enim quod ἐπ multiloquio suo exaudiantur. 


τῶν εἰσαχουσθήσονται. Μὴ οὖν ὁμοιωθῆτε  a- 
volc* καὶ τὸ, 'Ex πολυλογίας (66) οὐκ ἐχφεύξῃ 


Nolite ergo assimilari eis *. Et illud : Ex multiloquio 
non ef[ugies peccatum ἢ. Oportet igitur querere re- 


* Psal. raxxvir, 10. * Psal. cxr, 2. ** Exod. xvin, 12. * I Tim. 11, 8. " Luo. xvii, 11. 3 Matth. vi, 7, 8. ? 


Prov. x, 19. 
(58) Ita sex mss. At vero editi, Καὶ πρόσταγμα 
(59) Sic mss. aliquot. Reg. primus cum editis, 


y Ὁσεν. 
(60 Mes. nonnulli, ἐνίσχυεν. 
(61) 8io quinque mss. At editi, δυνατόν. 
(62) Editi et der. primus, χεῖρας ὑμῶν, Deest 

ὁμῶν in quinque mess. et apud ὌΧ. 

(63) Editi et tres mss., γεῖρας ὁμῶν, Rursus de- 


est ὑμῶν in aliis tribus mss. 

(64) Editi oum tribus mss., μετά, Alii tres mss., 
ἀπό. Aliquanto post sex rmess., σταθεὶς δέ. Abest 
δέ ab editis. 

(05) Editi et tres mss., αὐτόν. Alii tres  mss., 
ἑχυτόν. 

(66) Codices duo, ἐκ πολυλογίας δέ, Mox Colb. se- 
cundus, δικαιοσύνην αὐτοῦ. 


49ι 


APPENDIX OPERUM 8. BASILII MAGNI. 


193 


gnum Dei, et justitiam, non autem oorporalia et A ἁμαρτίαν. Χρὴ οὖν αἰτεῖσθαι τὴν βασιλείαν τοῦ 


terrena. Eam ob causam psalmus : Unam petii a 
Domino, hanc requiram : ut inhabitem in. domo Do- 
mint. 19. 

* 

37. Nam manus vesirz sanguine plenz. Hoc*est 
cause, quod Deus oculos avertat, cum extenderint 
manus, quod ipsa supplicationis symbola ad irri- 
tandum illum sint occasiones Quemadmodum si 
quis dilectum alterius filium occiderit, ac manus 
8uas adhuo ex czede cruentatas ad infensum sibi 
patrem exporrigat,dexteramque efflagitet amicitie, 
exposcatque veniam; nonne sanguis filii in ipsius 
interfectoris manu apparens. patrem injuria affe- 
otum acrius exasperat ἢ Nunc ejusmodisunt Jude- 
orum preces ; siquidem cum extendunt manus,ad- 
missum in Unigenitum Filium scelus Deo et Patri 
revocant in memoriam, atque per singulas exten- 
siones suas ipsorum manus sanguine Christi plenas 
ostendunt. Enimvero qui in sua oecitate perseve- 
rant, cedis paterne sunt heredes. Sanguis enim 
ejus, inquiunt, super nos, δὲ super Rlios nostros !!. 


38. Vgens. 16. Lavamini mundi estote. Videtur 
quodammodo Scriptura,quod ad verba attinet,con- 
tinere contrarietatem,ac veluti meudacii cujuspiam 
Deum accusare.Ait enim : Non amplius dimittam 
peccata vestra. Item. illud: δὲ multiplicaveritis de- 
precationem,non exaudiam vos.Nunc quasi illi essent 
sanabiles, Lavamini, ait mundi estote. Nimirum in 
superioribus quidem demonstratur legem iis,qui se- 


Θεοῦ xai τὴν δικαιοσύνην. ἀλλὰ μὴ τὰ σωματιχὰ καὶ 
ἐπίγεια. Αἰὰ τοὐτοδό ψαλυός. Μίαν ἠτησάμην παρὰ 
Κυρίου, ταύτην ζητήσω, τὸ κατοιχεῖν με ἐν οἴχῳ 
Κυρίου, 

37. Αἱ “γὰρ χεῖρες ὑμῶν αἵματος πλήρεις. Τοῦτό 
ἐστι τὸ αἴτιον τοῦ ἀποστρέφεσθαι τοὺς ὀφθαλ- 
μοὺς τοῦ Θεοῦ, ὅταν ἐχτανθῶσιν αἱ χεῖρες, διότι τὰ 
τῆς ἱκετηρίας σύμδολα παροξυσμοῦ εἶσιν ἀφορμαί. 
"Ὥσπερ ἂν εἴ τις υἷόν τινος φονεύσας ἀγαπητὸν, ἔτι 
ἡμαγμένας ἐν τοῦ φόνου τὰς χειρας ἔχων, προτεί- 
νοι (67) αὐτὰς τῷ πατρὶ χαλεπαίνοντι, δεξιὰν φιλίας 
αἰτῶν, καὶ συγγνώμην ἔχειν παραιτούμενος * ἄρ’ 
οὐχὶ φανὲν τοῦ τέχνου τὸ αἷμα ἐν τῇ χειρὶ τοῦ παι- 
δοφόνου μᾶλλον εἰς ὀργὴν τὸν ἠδικημένον ἐγείρει ; 
Τοιαῦται νῦν εἶσιν αἱ τῶν ᾿Ιουδαίων εὐχαὶ, ὅταν 
ἐχτείνωσι τὰς χεῖρας, τῆς εἰς τὸν μονογενῆ ΥἹὸν 
ἁμαρτίας ἀναμιμνησχόντων τὸν Θεὸν καὶ Πατέρα, 
xal xa9' ἑχάστην ἕκτασιν τὰς χεῖρας ἑαυτῶν τοῦ 
αἵματος τοῦ Χριστοῦ πλήρεις ἐπιδειχνύντων. ΟἹ 
γὰρ ἐπιμένοντες τῇ πωρώσει, τῆς πατρικῆς μιαιφο- 
νίας κληρονόμοι ὑπάρχουσι. Τὸ γὰρ αἷμα αὐτοῦ, φασὶν 
ἐφ’ ἡμᾶς, «ai ἐπὶ τὰ τέχνα ἡμῶν. 

38. Λούσασθε χαθαροὶ (68) γένεσθε. Δοκεῖ πως 
ἐναντίωμα ὡς πρὸς τὸ ῥητὸν ὁ λόγος ἔχειν καὶ οἱονεὶ 
ψευδολογίαν τινὰ τοῦ Θεοῦ κατηγορεῖν. Εἶπε γὰρ, ὅτι 
Οὐχέτι ἀνήσω τὰς ἁμαρτίας ὑμῶν' xal τὸ, Ἐὰν 
πληθύνητε τὴν δέησιν, οὐχ εἰσαχούσομαι ὑμῶν. 
Νῦν ὡς ἰασίμων ὄντων ἐκείνων, Λούσασθε, καθα- 
pot, φησὶ, γένεσθε, Ὅτι ἐν μὲν τοῖς ἄνω τὸ ἀδύνα- 
tov τοῦ νόμου εἰς σωτηρίαν τοῖς βουλομέννις κατ᾽ 


cundum ipsam vivere volunt, salutem prestare non € αὐτὸν βιοῦν ἀπελέγχεται" ἐν τούτοις δὲ ἑτέρα ὁδὸς εἴς 


posse ; in iis vero verbisaltera ad salutem via osten- 
ditur. Atque illud quidem eensibile legis Mosaica 
institutum abrogat : hoc vero vite evangelice pre- 
monstrat exordia. Si (uleritis simtlam, vgnum ; tÀy- 
miama, abominatio : adipem agnorum et sanguinem 
taurorum nolo. Quid ergo fecerimus? quid sumus 
oblaturi ? Num forte eo, quod corporalia rejiciun- 
tur obsequia, ad festos dies sumus transituri, ao 
per eos cultum exhibebimus ? Neomenias vestras, et 
Sabbata, et. diem magnam non fero. An non jejuna- 
bimus ? Sed jejunia vestra odit anima mea. Reli- 
quum est igitur, ut more Judaico supplicemus, ac 
secundum legem preces effundamus ?Sed,si multipli- 
caveritis supplicationem, non exaudiam vos ; et si ex- 
tenderítis manus,non moveor supplicatione ; sed ob 
effusum sanguinem ad iram provooor. Quid igitur 
4110 nobis faciendum est ? Quomodo te propitium 
sumus reddituri ἡ quonam paotosanguinem abster- 
gemus ? Lavamini, mundi estote. Ita est, inquiunt: 
meminimus enim, quid de lavaoro dixerit Moyses. 


10 Psal, xxvi, 4. !! Matth. xxvii, 25. 


67) Codices duo, προτείνοιτο. 

l6] Editi et Reg. tertius, λούσασθε xai καθαροί. 
Particula χα in aliis quinque mes. desideratur. 

(69) [ta Regii primus, tertius et quartus.Alii duo 
mss,, M?) τάχα τάς, etc Editi denique, M?) τάχα διὰ 
τὰς ὑλικὰς ἀπέστρεπται. Reg. corrupte. Mox duo 
m88., λατρεύσωμεν, Editi oum tertio, λατρεύσομεν, 


σωτηρίαν δείχνυται. Káxei;o μὲν ἀθετεῖ τὴν κατὰ τὸν 
Μωυσέως νόμον αἰσθητὴν πολιτείαν" τοῦτο δὲ τῆς 
εὐαγγελικῆς ζωῆς τὰς ἀρχὰς ὑποδείχνυσιν. ᾿Εὰν φί- 
gne σεμίδαλιν, μάταιον * θυμίαμα, βδέλυγμα' τὸ 
στέαρ τῶν ἀρνῶν, τὸ αἷμα τῶν ταύρων οὐ- βού- 
λομαι. Τί οὖν ποιήσωμεν ; τί προσενέγχωμεν ; Μὴ 
τάχα, διὰ τὸ τὰς ὑλικὰς ἄπεστράφθαι (69) θεραπείας, 
ἐπὶ τὰς ἑορτὰς μεταδῶμεν, διὰ τούτων λατρεύσο- 
pes; Τὰς νεομηνίας ὑμῶν, xal τὰ Σάδδατα, καὶ 
ἡμέραν μεγάλην οὐχ ἀνέχομαι. Οὐκοῦν νηστεύσω-, 
μεν; ᾿Αλλὰ τὰς νηστείας ὁμῶν μισεῖ ἡ ψυχή μου. 
Ὑπόλοιπον οὖν ἱκετεύειν Ἰουδαϊκῶς, xai προσεύχε- 
σθαι κατὰ τὸν νόμον; ᾿Αλλ᾽ ἐὰν πληθύνητε τὴν 
δέησιν, οὐχ εἰσακούσομαι (gv: καὶ ἐὰν ἐχτεί- 
νητε τὰς χεῖρας, οὐ δυσωποῦμαι τὴν ἱχέσίαν, ἀλλὰ 
παροξύνομαι ἐπὶ τῷ αἵματι. Τί οὖν ποιήσωμεν ; Πῶς 
ce ἰλεωσόμεθαε πῶς το αἵμα ἀπονιψόμεθα (70) ; Λού- 
σασθε, χαθαροὶ γένεσθε. Ναὶ, φησί" μεμνήμεθα γὰρ 
Μωυσῆς τί εἶπε περὶ λουτροῦ. Ὁ γὰρ ἀψάμενος, φησὶ, 
τινὸς τῶν ἀκαθάρτων, καὶ μιανθεὶς, πλυνεῖ τὰ ἱμά 


Alter ms8., λατρεύωμεν. 

(70) Editi, ἀπονίψομεν. Αἴ quinque mss., ἀπονι- 
ψόμεθα. Reg. primus, ἀπονιψώμεθα. Ibidem editi, 
λούσασθε καί. Vooulam καί deesse in multis mss. 
jam notavimus. Rursus hoo ipso in loco quatuor 
In88., μεμνήμεθα γὰρ xal. Doost γάρ in. editis. Mox 
e duobus mee. vooem: φησί eddidimus, 


193 


COMMENT. IN ISAIAM PROPHETAM. CAP TI. 


vta, χαὶ λούσεται τὸ σῶμα ὅδατι, καὶ καθαρὸς ἔσται. A Qui enim, inquit, tetigerit quidpiam eorum que 


᾿Αλλ’ οὐκ εἶπε᾽ Αοόσασθε ἐφ᾽ ἑχάστῳ μολυσμῷ, ἀλλὰ 
Αοὖσασθε μόνον (11). "Ev βάπτισμα, μία κάθαρσις. 
Ἐχεῖ πλυνεῖ τὰ ἱμάτια, καὶ λούσεται τὸ σῶμα ὕδατι" 
ἐνταῦθα ἀφέλετε τὰς πονηρίας, οὐχὶ τὸν ῥύπον, ἀπὸ 
τῶν ψυχῶν, οὐκ ἀπὸ τῶν ἱματίων. Μηκέτι περιερ- 
γάζου λίδάνην καὶ χαλδάνην καὶ ὄνυχα καὶ στακτὴν, 
μηχέτι ἀναζήτει δάμαλιν ἀχριδῶς πυῤῥὰν, ὡς μη- 
δεμίαν ἄλλην τινὰ χρόαν ἔχειν, ἃς τρεῖς μόλις ὁ 
σύμπας χρόνος τῆς νομικῆς λατρείας ἤνεγχε. Μὴ 
νήστευε Ἰουδαϊχῶς. Μὴ ἐμποδίζου (72) ἐν ταῖς 
ἀργίαις. "Evóc σοι χρεία ἁπλοῦ xal συντόμου, οὗ 
αὐτοὶ ὑμεῖς ἐστε χύριοι. Τί οὖν ἐστι τοῦτο ; Μάθετε 
χαλὸν ποιεῖν, OD παντελῶς νῦν ἀπειθῶς xal ἀπαι- 
δεύτως ἔχετε. ᾿Επεὶ οὖν διδαχτὸν τὸ καλὸν, ὁ δὲ νόμος 


ὁμᾶς (73) οὐκ ἐδίδαξεν (ἐχδέδληται γὰρ αὐτοῦ ὡς οὐ Β 


καλὰ τὰ διδάγματα), πᾶσα ἀνάγκη λοιπὸν, ἐπὶ τὸ 
εὐαγγελικὸν διδασχαλεῖον χαταφυγεῖν. Νόησύν μοι 
τὴν μέθοδον τῆς οἰκονομίας τοῦ λόγου ἀπὸ ὑποδεί- 
γμᾶτος ἐναργοῦς. Ἔστω τις τῶν πολυτελῶν καὶ πλου- 
σίων, καὶ τὰ παρασχευασθέντα αὐτῷ ποιχίλα τὰ πρὸς 
τὴν δίαιταν" ἐχέτω δὲ οὗτος πρὸς μὲν τὰ λοιπὰ δυσ- 
αρέστως. πρὸς ἕν δὲ μόνον ἐπιτηδείως" εἶτα καθ᾽ 
ἕχαστον αὐτῷ τῶν ἀδουλήτων ἀποπεμπομένων (74), 
εἷς ἀνάγκην ἀγέτω τοὺς θεραπεύοντας εἰς ἐχεῖνο 
ἐλθεῖν τὸ xatà φύσιν λανθανόντως ἐπιζητούμενον" 
οὕτω xal σῦν παντων ἐφεξῆς ἐκδεόλημένων τῶν νομι- 
κῶν, ἀναγκείως ἡ παραδοχὴ τοῦ Εὐαγγελίου κατα- 
σχευάζεται. Αούσασθε. Καὶ τί τὸ χέρδος ; Ἵνα χα- 
θαροὶ γένησθε. Εἷς τί δὲ χρεία καθαρότητος ; "Iva 
τὸν Θεὸν ἴδητε. "Ap' οὖν ἐξαρκεῖ λουσάμενόν με xal 


τὴν ἑνὶ τοῖς προτέροις λαδόντα συγχώρησιν ἡσυχᾶ- C 


ζειν ; ἦ τινος xal ἑτέροτ χρεία ; 


39. ᾿Αφέλετε τὰς πονηρίας ἀπὸ τῶν ψυχῶν 
ὑμῶν ἀπέναντι τῶν ὀφθαλμῶν μου. Ἢ gà! γὰρ 
διὰ λουτροῦ χάθᾳραις τῆς φιλαγϑρωτίας ἤρτηται τοῦ 
Δεσπότου" ἡ δὲ τῆς πονηρίας ἀπόθεσις ἔργον τῆς 
ἡμῶν αὐτῶν ἐπιμελείας ἐστίν. Ἵνα δὲ μή μόνῃ τῇ 
ἀπὸ τοῦ λουτροῦ χάριτι ἐπελπίζοντες (75), ἄπραχτοι 
μείνωμεν ἀπὸ τῶν ἐγτολῶν, διὰ τοῦτο ἐπισυνάπτει 
πᾶσαν τοῦ βίου τὴν συναγωγήν’ ᾿Αφέλετε τὰς πο- 
νηρίας ἀπὸ τῶν χαρδιῶν (76) ὑμῶο. Olovel ixpi- 
ζώσστε ἀπὸ τοῦ ἡγεμονικοῦ τὰς πονηρὰς ἐννοίας, ὡς 
μήτε λόγον, μήτε τι ἔργον ἀπογεννᾶσθαι τῶν μοχθη- 


immunda sunt,et pollutus fuerit,invahit vestimenta, 
et lavabiturcorpus aqua,et mondum erit.Atqui non 
dixit : Lavamini ob unamquamque immunditiam, 
sed tantum Lavamini. Baptisma unum,una purga- 
tio. Hic lavabit vestimenta, et lavabitur corpus 
aqua !*:hic auferte nequitias,non sordes, ab anima- 
bus,non a vestimentis. Non amplius thuris, galba- 
ni, onychis, et stractes satagas, non jam juvencem 
inquiras prorsus rufam,adeo ut nullum alium ha- 
boat colorem, quales tres totum cultus legalis tem- 
pus vix tulit.Ne jejunes Judaico ritu.Ne te implices 
in otio. Re una simplici ao compendaria opus tibi 
est,que penes vos est.Quid tandem est hoc ?(vens. 
11.) Discite bonum facere. Cui precepto prorsus 
nuno rebelles estis,ipsiusque estis rudes.Quia igi- 
tur bonum doctrina potest comparari, neo tamen 
lox vos docuit (nam documenia ejus tanquam non 
bona repudiata sunt),tum demum ad scholam evan. 
gelicam confugere necesse est omnino. Rationem 
qua verbum dispensatur, ex claro exemplo, velim 
advertas.Sit quispiam eorum qui ingentes impensas 
faciunt, afttuuntque divitiis, cui multa ao varia ad 
victum apponantur:hio autem, quantum ad cetera 
attinet,fastidioso sit animo, et essa unica duntaxat 
commode vescatus :deinde singulis que ei non sa- ᾿ 
piunt, rejeotis, famulos eo necessitatis adigat, u£ 
adillud quod naturaliter et occulte oxpetebant,dofe- 
niant:eumdem ad modum etiam nunc omnibas le- 
galibus ordine rejectis,necessario Evangelii aditur 
gusceptio.Lavamini.Ecquid lucri?Ut mundi evadatis, 
Quid autem munditia opus est ? Ut Deum videatis. 
Satisne igitur fuerit ablutum me esse et accepta 
priorum deliotorum venia in otio degere? an aliud 
quicquam requiritur? 

39. Auferie malitias ex animabus vestris αὖ oculis 
meis. Expurgatio quidem que per lavacrum fit, & 
Domini erga nos benignitate dependet:sed cum ne- 
quitia deponitur,id nostre ipsorum diligentise ao 
cure effectus est. Ceterum ne in sola lavacri gra- 
tia spem ponentes, mandata non perfloiamus, id- 
circo omnem vite rationem simui jungit: Awuferte 
malitias ex cordibus vestris. Tollite velut radicitus 
a mente malas cogitationes, ut neque sermonem, 
neque parvum ullum opus ingeneret. Ab oculis meis. 
Quoniam multa que a visa probe instituta proflei- 


ρῶν. ᾿Απέναντι τῶν ὀφθαλμῶν μου. Ἐπειδὴ πολλὰ ἢ scuntur, fiunt ab iis qui a fide alieni. sunt, qualis 


τῶν κατὰ τὸγ σπουδαῖον βίην παρὰ τῶν ἔξω τῆς 
πίστεως ἐπιτηδεύεται, olov. ἀποχὴ τῶν ἐν συνουσίαις 


xai βρωμάτων ἡδοναῖς, καὶ τὸ ἐν ἤθει εὐσταθὲς καὶ 
12 Num. xix, j. 


(71) Ita mss. tres. Deest uóvov in editis et in 
aliis quibusdam mss. llla que mox sequuntur, 
ἐνταῦθα ἀφέλετε, eto., eic intelligi debere vídentur: 
Hic auferre wequilias, non sordes eas quz contra- 
buntur ez contractu rerum. immundarum. — Cordis 
masculas tollite, non vestimentorum. 

(72) Μὴ ἐμποδίζου. Hoo est, Cave te tmplices ín 
otio,quod tn diebus festis ebservandum oportuit. Neo 
ita multo post quatuor mss., χρεία ἁπλοῦ xal. 
duo mss. cum editis χρεία τοῦ, ra, Subinde qua- 


est concubitus et voluptatum epularium abstinen- 
tia, morumque constantia et tranquillitas : haud 
contentus est his verbis, Auferte malitias ; sed at- 


tuor mss., τοῦτο, μάθετε. Editi, τοῦτο, τὸ μαθετε. 
(13) Sic tres mss.Atediti cum aliis duobus mss., 


ᾶς 
MT) Sic Reg. primus, optime. Editi et quinque 
alii m88., ἀποπεμπόμενος, pessime. 

(75) Ubi in excusis legitur, ἐλπίζοντες, scribitur 
in ms8., ἐπελπίζοντες aut ἐφελπίζοντες. 

(76) Ita msg. sex. Editi, ψυχῶν. Bene quidem: 
sed reolaumant veteres libri, ut notavimus. 


495 


APPENDIX OPERUM 8. BASILII MAGNI. 


196 


texuit illad : Ab oculisweis ; tanquam actio nulla A ἀτάραχον, οὐχ ἠρχέσθη τῷ εἰπεῖν, ᾿Αφέλετε τὰς 


convenienter queat perfici, nisi cum pietate qua erga 
Christum est, fiat.Aut quoniam Pater videtin abs- 
conditio !*,dicit: 46 oculis meis,nimirum alocis que 
Deus 411 intuetur ; ut non modo ob actionibus 
nequitiam auferamus, sed etiam a' cogitationibus. 
Hoc autem fit per perfectam  oaritatem eo quod 
Caríltas, juxta Paulum, non cogitat malumf'*. 


πονηρίας, ἀλλὰ προσέθηχε τὸ, ᾿Απέναντι τῶν 
ὀφθαλμῶν μου, ὡς οὐδεμιᾶς πράξεως καθηκόντως 
ἐπιτελεῖσθαι δυναμένης, εἴ μὴ μετὰ τῆς εἷς Χριστὸν 
εὐσεδείας γένοιτο. Ἤ ἐπειδὴ ὁ Ηατὴρ βλέπει ἐν τῷ 
χρυπτῷ, ᾿Απένανει τῶν ὀσθαλμῶν μου, ἄπὸ "τῶν 
τόπων λέγει, τῶν ὑπὸ Θεοῦ βλεπομένων: ἵνα μὴ μό- 
voy ἀπὸ τῶν πράξεων αὐτὴν περιέλωμεν, ἀλλὰ καὶ 


ἀπὸ τῶν διαλογισμῶν Τοῦτο δὲ διὰ τῇς τελείας ἀγάπης περιγίνεται. διότι Ἵ ἀγάπη, νατὰ τὸν Παῦ- 


λον, οὐ λογίζεται τὸ xaxov. 

40. VEns.17.Discile bonum facere. Enimvero moralis 
scientia haud perpicua est, neque ex se cunctis ex- 
posita et aperta:siquidem bona facere per doctrinam 
discimus.Juste enim,inquit,quod justum est, perse- 
queris!*. Hoc est,cum justitite sermonibus justam 


perficies actionem.Quemadinodum enim aliquidcon- B 


fici potest,quod ad artem medicam pertineat,quan- 
quam id non ex medicine regulis conficitur:ratione 
consimili potest quis quidpiam justum efficere,licet 
non juste.Exemplicausa, ipse herbarum usus est 
quidpiam quod ad artam medicam pertinet: sed 
dum aliquid ex medicine precepto agitur, ratio et 
herbarum vim,et morbi qualitatem, tempus,men- 
guram, etutendi modum considerat.Scientiam au- 
tem inter et casum intercedit discrimen. Nam qui 
gecundum artem operatur, eadem semper efficiet, 
quandiu rationi adheserit : qui autem temere et 
oagu agit, ei non semper conducibilia se offerent: 
sed si hodie dedit salutem, aliquando per eadem 
remedia etiam necem attulit. Hunc ad modum et 


rei laudabilis ac bons tractatio ex scientie prece- C 


ptis effecta, equabiliter exseritur, quod ratio hsc 
intus manens singulis que fiunt presens erit. De- 
clarat autem in aliis loci. Scriptura necessariam 
esse rerum agendarum scientiam,dum dicit: ümnis 


40. Μάθετε καλὸν ποιεῖν. Οὐ γάρ σαφὴς ὁ ἡθικὸς 
λόγος, οὐδὲ πᾶσιν αὐτόθεν ἐχχείμενος (77), εἴπερ 
διδαχτόν ἐστι τὸ ποιεῖν τὰ καλά. Διχαίως γὰρ, φησὶ, 
τὸ δίκαιον διώξεις. Τουτέστι, μετὰ τῶν πεσὶ δι- 
καιοσύνης λόγων τὴν δικαίαν πρᾶξιν ἐπιτελέσεις. Ὡς 
γὰρ ἔστι τι ποιῆσαι ἰατρικὸν, ἀλλ᾽ οὖχ ἰατρικῶς" 
οὕτως ἔστι τι ποιῆσαι δίκαιον, καὶ μὴ δικαίως, Οἷον 
ἰατρικὸν μὲν, αὐτὴ ἣ τῆς βοτάνης χρῆσις" ἰατρικῶς 
δὲ, ὁ λόγος xal τὴν δύναμιν τῆς βοτάνης, καὶ τοῦ 
πάθους τὴν ἰδιότητα, χαὶ τὺν καιρὸν, καὶ τὸ μέτρον, 
καὶ τὸν τρόπον τῇς χρήσεως ἐπεσχεμμένος. Διαφέρει 
δὲ τὸ xav' ἐπιστήμην τοῦ αὐτομάτου, Ὁ μὲν γὰρ 
χατὰ τὴν τέχνην ποιῶν, ἀεὶ τὰ αὐτὰ ποιήσει, ἕως ἄν 
ἔχῃ (78) τὸν λόγον’ ὁ δὲ αὐτομάτως, οὐκ ἀεὶ συντρέ- 
χοντα ἕξει τὰ ὠφελοῦντα, ἀλλ᾽ εἰ σήμερον ἔσωσε, τοῖς 
αὐτοῖς ποτε καὶ διέφθειρεν. Οὕτω καὶ ἡ τοῦ καλοῦ 
πραγματεία (790) κατ᾽ ἐπιστήμην ἐνεργουμένη ὁμαλῶς 
ἀποδίδοται, ἕως ἂν ἐνοικῶν ὁ λόγος οὗτος ἑκάστῳ 
τῶν γιγνομένων ἐπιστατῇ. Δείχνυσι δὲ ἐν ἄλλοις τὸ 
ἀναγκαῖον τῆς τῶν ποιητέων μαθήσεως, εἰπών" Πᾶς 
ὃς οὐ μὴ μάθῃ δικαιοσύνην ἐπὶ τῆς γῆς (80), 
ἀλήθειαν οὐ μὴ ποιήσει. Δαδὶδ δὲ καὶ τὸν φόδον 
τὸν θεῖον ἐν τοῖς διδαχτοῖς τίθεται, λέγων Δεῦτε 
τέχνα, ἀχούσατέξέ μου, φόδον Κυρίου διδάξω 


ὑμᾶς. 


qui non didicerit justitiam super. té&rram, ,veritajem. non faciet 16. Quid et David timorem divinum inter 
ea que disci possunt collocat, dicens : Venite filii, audite £e, timorem Domini docebos vos "7. 


M. Exquirite judicium. Christi videlicet ; secun- 
dum quod judicat nos,atque pro meritis nobis mer- 
cedem rependit : quod nisi exquiramus, nisi pre 
oculis habeamus,in bonorum operum exercitatione 
perseverare non possumus. Etenim,si que in judi- 
cio sunt tremenda, nobis predicantur:eorum cogi- 


44. Ἐκξητήσατέ. κρίσιν. ἤτοι τὴν τοῦ Χριστοῦ, 
xa6' ἢν κρίνων ἡμᾶς; ἀποδίδωσιν ἡμῖν τὰ κατ᾽ ἀξίαν, 
ἣν ἐὰν μὴ ἐχζητῶμεν, μηδὲ πρὸ ὀφθαλμῶν ἔχωμεν, 
ἐπιμένειν τῇ ποιήσει τῶυ χαλῶν οὐ δυνάμεθα. Mai- —— 
δαγωγὸς γὰρ ἐστι πρὸς ἐὐσέῤδειαν dj ἔννοια τῶν xexz- 
ρυγμένων ἡμῖν φοδερῶν iv τῇ χρίσει. "II ὅτι πάντα 


tatio pietatem docet. Aut quia non expendetur, ἢ ἐξητασμένα καὶ χεχριμένα (81) ἔσται, μηδενὸς ἀχρί- 


nihil non judicabitur, cum nihil maueat injudica- 
tum,nihilque temere et fortuito accidat. Cum con- 
silio enim, inquit, omnia fac 15, Et, Cogitationes ju- 


13 Matth. vr, 6. 
xxxi, 24. 


16 [ Cor. xni, 5. 


(77) Editi et Reg. tertius, ἐγκείμενος. Alii quin- 
que mss., ἐχχείμενος. Mox unus msas., εἵπερ οιδα 
ΧΤΙΧΟΥ. 

(78) Unus mss., ποιήσει ὡς ἂν ἔχων. 

(79) Colberterni duo et unus eds πρᾶξις. Alii 
ires mss. cum editis, πραγματεία. Mox unus mss., 
ὡς ἂν ἐνοιχῶν ὁ. 

(80) Illud, ἐπὶ τῆς γῆς, in quibusdam mss. et 
apud LXX ponitur post vocem δικαιοσύνην, in edi- 
Lis vero eL in uno ms. post verbum ποιήσει collo- 
catur. Statim editi cum tribus mss., ἐν τοῖς διδα- 


!5 Deut. xvi, 20: 


τως, μηδὲ ὡς ἔτυχε γιγνομένου. Μετὰ βουλῆς γὰρ, 
φησὶ, πάντα ποίει (82): καὶ, Λογισμοὶ δικαίων κρί- 
ματα. Χρὴ οὖν ὥσπερ δικαστὴν τὸν λόγον τὴν 


'5 1ὦ88. xxvi. 10. 7 Pgal. Χχχι!!, 12, 18 Eccli, 


χτοῖς. Alii tres mss., ἐν τοῖς διδαχτικοῖς. 

(81) Unus e Combefisianis et alii quatuor, χεχρι- 
μένα. Editi et Reg. tertius, κεχρυμμένα. 

(82) Ita Henr. et Jocus. cum Reg. quarto et cum 
uroque Colbe:lino. Editi vero et codex Fr. cum 
quibusdam Anglicis, tavta ποιεῖ, omnia. facit.Scri- 
ptorem, cum ita looutus est, rexpexisse ad illa Eo- 
clesiastici, "Avtu βουλῆς μηθὲν ποιήσῃς, vere et re- 
cte judicarunt doctissimi viri Duceus et Combe(i- 
sius. Ubi notandum hanc Ecclesiastici sententiam 
in Vulgala legi xxxi, 24, apud LXX vero xxzv, 24. 


491 


COMMENT. IN ISAIAM PROPHETAM. CAP. I. 


198 


ἀνωτάτω χώραν map! ἡμῖν λαχόντα, ἕκαστα χρίνειν A storum judicia!*. Oportet itaque rationem, quee 


καὶ ἐξετάζειν, τά τε λεχτέα, xal τὰ πραχτέα, x«l 
μὴν καὶ ταῖς (83) συγκαταθέσεσι τῶν πραγμάτων, 
καὶ ταῖς ὁρμαῖς τῆς ψυχῆς μετὰ ἀκριδοῦς ἐπιχρί- 
σεως ἐπιτρέπειν (64). Τοῦτο γάρ ἐστιν ὅ φησιν ὁ 
Παῦλος * Εἰ γὰρ ἑαυτοὺς ἐχρίνομεν, οὐκ Hw ἔχρι- 
νόμεθα. Ῥύσασθε ἀδικούμενον. Ἐπειδὴ διττὸν τὸ 
ἀδικεῖσθαι" 7j γὰρ εἰς τὰ σωματικὰ ἀδικοῦνταί τινες, 
οἱονεὶ εἰς χρήματα καὶ τὰ λοιπὰ τῶν ἐχτὸς, ἢ εἰς αὐτὴν 
τὴν ψυχήν᾽ ἀδιορίστως δὲ προστετάγμεθα τὸν ἀδιχού- 
μένον ῥύεσθαι" ἱστέον ὅτι πλείονός ἐσμεν σπουδῆς 
χρεῶσται τοῖς εἰς τὰ καιριώτατα βλαπτομένοις, τοὺς 
καταδυναστευθέντας παρὰ τοῦ διαόλου, xol αἴχμα- 
λώτους (86) παρ᾽ αὐτοῦ κατεχομένους ἀνταιχμαλωτί- 
ζειν πάσῃ σπουδῇ" καὶ ἄγειν αὐτῶν τὰ νοήματα εἰς 
τὴν ὑπαχοὴν τοῦ Χριστοῦ. Πειρατέον δὲ χαὶ ἀπὸ τῶν 
σωματικῶν ἀδικημάτων ἐξαιρεῖσθαι τοὺς χαταδεστέ- 
ρους, ὅταν ἅρπαξι (86) καὶ βιαίοις περιπεσόντες, 
ὥσπερ ὑπὸ χειμάῤῥου τῆς βίας αὐτῶν παρασύρων- 
ται, oüc ἄραι μὴ ἐξαρχοῦντες, τοῖς τῆς παραχλή- 
σεως λόγοις τὴν ὅὁπομονὴν αὐτοῖς τῶν ἐπιπόνων 
παρασκευάζωμεν, μηδενὸς μὲν φειδόμενοι τῶν ἐφ’ 
ἡμῖν (87)" ἀποτυγχάνοντεσ δὲ τῶν κατὰ πρόθεσιν, 
διὰ γοῦν τῆς φιλαδελφίας τὸ συμπαθὲς ἐπιδεικνύμε- 


νοι. 


42. Κρίνατε ὄρφανῷ. Διὰ τὸ εὐχαταφρόνητον τῆς 
ἡλικίας, οὔτε εἷς κρίσιν ἀγαγεῖν τοῖς ὀρφανοῖς τοὺς 
ἀδικοῦντας ῥάδιον, Κρίνατε οὖν τοῖς ὀρφανοῖς τοῖς 
ἐστερημένοις τῶν συνηγόρων, παρ᾽ ἑαυτῶν αὑτοῖς 


tanquam judex supremum in nobis locum sortita 
est, singula dijudicare et expendere, tum que di- 
cenda, lum que agenda sunt, atque etiam de rebus 
comprohaudis, et de vehementioribus anime moti- 
bus diligenti judicio regendis arbitrium sibi vindi- 
care. Hoc enim est quod ait Paulus: Si enim nos 
ipsos judicaremus, non ΔΈ utique judicaremur 39. 
Liberate oppressum. Quia duplex est injuria: aliqui 
enim vel in rebus corporeis, puta in pecuniis et in 
reliquis bonis externis velin ipsa anima afficiuntur 
injuria: indistincte aumus jussi liberare oppresum. 
Sciendum est studium majus nos adhibere debere 
in liberandis iis quiletaliter leduntur ; debere quo- 
que eos qui tyrannide diaboli opprimuntur, et ab 
illo captivi detinentur, nostra omni opera vicissim 
in captivitatem redigere, necnon ipsorum mentem 
Christi obsequio subjicere. Tentandum autem est, 
ut ii qui infirmiores sunt, a corporalibus injuriis 
eximantur, cum nimirum incidunt in rapaces et in 
violentos, et ab ipsorum violenta tanquam ἃ tor- 
rente trahuntur : quos liberare si non possumus, 
consolatoriis verbis auctores ipsis simus ut patien- 
tiam inadversis servent, nihil non molientes eorum, 
que nostre sunt potestatis. Quod si nec istuc ex 
voto nobis successerit, certe ex fraterna caritate 
commiserantem animum ostendamus., 
42 Judicate pupillo. Nimirum quia heo emtás 
haud difficulter contemnatur, necorphanis fagile sit 
eos, qui in se injurii sunt patronis destituti : 
cate ergo orphanis, qui sunt patronis destituti : 


τὸ dx τῆς ἡλικίας ἐνδέον ἀναπληρώσατε * ὥσπερ () quod ipsis desit per etatem, id vos ipsi supplete, 


ἔχειν τὸ καύχημα τοῦ Ἰώδ' Ἐγὼ ἤμην πατὴρ ἀδυ- 
νάτων. Μήποτε δὲ πνευματιαώτερόν iov τῆς λέξεως 
τὸν νοῦν διηγήσασθαι. Ἐπειδὴ τῶτ εἰς Χριστὸν πε- 


πιστευχότων καὶ τὴν κατὰ τὸ Εὐαγγέλιον πολιτείαν. 


παραθδάσεως τοῦ νόμου ἀλλοτριωθεὶς τοῦ" Θεοῦ, o ovel 
ἀπορφανισθῇ (88) efc “προνοίας αὐτοῦ, κρίσει δικαίᾳ 
καὶ ἐπιστημονιγῇ εἷς τὴν πρὸς Θεὸν οἰκείωσιν αὐτὸν 
ἀποχαταστῆσαι σπούδασον, μήτε ἀχρίτως συγχωρῶν, 
μήτε ρσυμπαθῶς τῇ ἀποτομίᾳ κατ᾽ αὐτοῦ χεχρημέ- 
νος" ἀλλὰ καὶ κρίνατε αὐτῷ τοὺς ὠφελίμους τρόπους 
τῆς μετανοίας ὑποτιθέμενοι (89). Καὶ ἐπειδὴ πᾶς ὁ 
ποιῶν τὴν ἁμαρτίαν ἐν τοῦ διαδόλου γεγέννηται, εἴ 


ἀσπαζομένων πατὴρ λέγεται ὁ Θεὸς, ἐάν τις διὰ Pii 


19 Prov, xit, 5. 


(83) Unus Anglicus codex et Henr. oum utroque 
Colbertino τά xe λεχτέα. xa! μὴ, xal ταῖς, eto; qum 
dicenda εἰπὲ qu: .non dicenda. Ait eruditissimus 
vir Duceus aoribi in codice Fr, I., λεχτέα in quo 
tamen perinde atque in aliis duobus Regiis, δὲ- 
xtéa, non λεχτέα legi constat. Hinc est, quod inter- 
pres vetus, qui eo exemplari usus fuerat, ita inter- 
pretatug sit: Exploret qux acceptanda sint. Editi 
et unus duntaxat Anglicus uti in contextu. 

84) Post verbum ἐπιτρέπειν suppleas oportet 

σιν, aut δίαιταν, Has enim voceg non raro sup- 
plendas esse docet Henricus Stephanus in Thesauro. 

(85) Auctor, cum scriberet illa, x«l αἰχμαλίο- 
τους, eto., respexisse videtur ed dictum Pauji, 


301 Cor. x1, 31, 31 Job xxix, 16. 


adeo ut cum Jobo de hoc gloriari possitis: Ego eram 
pater impotentium ?!. Ne orte dictionis sensus potest 
modo magis spiritalt explicari. Quandoquidem Deus 


.. dicitur eoPam pater, qui in Christum crediderunt, 


quique evangelicum amplexati sunt institutum, si 
qui se abalienaverit a Deo per legis violationem, 
tanquam orbatus sit ipsius providentia judicio justo 
et scientia preditonava operam, ut neceseitudinem 
cum Deo instauret; nec citra judioium ipsi indul- 
geas, neque contraipsum immisericorditer nimiam 
adhibeas severitatem : sed talem judicate, utiles 
penitentie modos ipsi suggerentes. Et quoniam 
quisquis facit,peccatum, ex diabolo natus est ??*, 


Σ [ Joan. rii, 8. 


II Cor. x, 5. 

(86) Ubi in ediitiset in uno Combef. corrupte 
legimus, ἀρπάζειν, emandate in altero Combet. et 
in etia quatuor oodicibus scriptum reperitur, do- 
TACt. 

(87) Ita uterque Combef. et alii quatuor. Editi 
τῶν ἐφ᾽ ἡμῶν. 

(88) Reg. secundus, οἷον ἀπορφανισθείς. Mox duo 
Colbertini cum Reg. secundo, αὑτὸν. ἀποκαταστῆ- 
vat, Editi cum uno ms., αὐτοῦ. Haud longe editi, 
ἀποτομίᾳ τῇ xaz' αὐτοῦ Deest τῇ in mss. 

(89) Colb. primus, αὐτῷ ὑποτιθέμενοι. Nec ita 
multo postires mss., διαδόλου γεγένηται. Alii. duo 
cum editis γεγέννηται. 


499 


APPENDIX OPERUM 8. BASILII MAGNI. 


$i quis sese ab illa maligni patris afflnitate sponte À τις ἐχουσίως τῆς συγγενειας ἐχείνης ἑαυτὸν ἦλλο- 


eua submoverit atque ad piam doctrinam accedat 
ita ut in Christo Jesu regeneretur per Evangelium: 
is velut feliciter orbatus, ab bis qui dispensant 
communia, convenienti curajuvetur. Enim vero or- 
bitatem quamdam utilem esse ostendit psalmus, 
dum precatur ut Jude filii maligno orbentur. Hoc 
enim pacto sensum rationiconsentaneum continere 
comperietur Scriptura, dum dicit: Fiant filii ejus 


orphani **, ut nehabeant malignum vite doctorem, . 


furis proditor isque dedecus acinfamiam excipientes 
ob avarite morbum. Ef jusiificate viduam. Porro 
sexus ille pre infirmitate in multis vite rebus ac- 
.oipit detrimentum. Patet enim et exposita est vi- 
duitas cuivis ipsam volenti incessera injuriis : hnic 
omníno opem ferte, jus debitumipsi rependentes, et 
maxime si vere vidua sit, humano patrocinio desti- 
tuta; etsi omnem in 428 Deo spcm collocet, ac per- 
severet in deprecationibus, adeo ut per pium vite 
genus ab omni maoula pura in corde permaneat. 
Quoniam autem in plerisque Scripture locis de bo- 
minis anima tanquam desua sponsa loquitur Deus ; 
si vidua fuerit, ac propter suam a Christo defectio- 
nem per idololatriam spiritalibus stupris fuerit in- 
quinata, eaque affinitate spo]iata, quam cum sponso 
Verbo contraxerat, hanc per penitentie judicium 
castigatam oportet justificari. Aut quoniam Israelis 
secundum carnem Ecclesia viduajest, servitutis le- 
gulis jugo liberata, ita ut non jamvocetur adultera, 
viro wlteri copulata, nempe Christo despondenti 
eam sibi ad salutem ; et hecipsa, ubi evangelicam 


τρίωσε τοῦ πονηροῦ πατρὸς, xal προσέρχεται τῇ κατ’ 
εὐσέδειαν διδασκαλίᾳ, ὥστε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ ἀνα- 
γεννηθῆναι διὰ τοῦ Ἀὐαγγελίου, ὡς μαχαριστῶς 
ἀρφανισθεὶς, τῆς ἐπιδαλλούσης (00) ἐπιμελείας παδὰ 
τῶν οἰχονομούντων τὰ χοινὰ τυγχανέτω, Ὅτι γάρ 
ἐστί (01) τις ὀρφανία λυσιτελὴς; ὁ ψαλμὸς δείκνυσι, 
τοῖς ᾿Ιούδα τέχνοις τὴν ἀπὸ τοῦ πονηροῦ στέρησιν 
ἐπευχόμενος. Οὕτως γὰρ τὸ εὕλογον ἡ εὐχὴ φανήσε- 
ται ἔχουσα, fj λέγουσα" Γεννηθήτωσαν οἱ υἱοὶ αὐ- 
τοῦ ópeavol: ἵνα μὴ ἔχωσι πονηρὸν τοῦ βίου διδά- 
σχαλφον᾽ διὰ τὴν νόσον τῆς φιλαργυρίας τὰ τοῦ κλέ- 
πτου xal τοῦ προδότου καταδεξάμενοι ὀνείδη. Καὶ 
δικαιώσατε χήραν. Καὶ τοῦτο δι’ ἀσθένειαν ἐν πολ- 
λοῖς τῶν χατὰ τὸν βίον ἐλαττούμενόν ἐστι πρόσ- 
wxov (92). Εὐεπίδατος γὰρ τοῖς βουλομένοις ἀδικεῖν d 
χηρεία' ἧς παντοίως ἀντιλαμδάνεσθε, τὸ ὀφειλόμενον 
δίκαιον ἀποδιδόντες αὐτῇ, καὶ μάλιστα ἐὰν ὄντως fj 
χήρα (θ3) μεμονωμένη ἀπὸ τῆς τῶν ἀνθρώπων ἐπι- 
χουρίας" πᾶσαν δὲ τὴν ἐλπίδα ἐπὶ τὸν Θεὸν ἔχοασα 
xal πρωσμένουσα ταῖς δεήσεσιν, ὡς καὶ ἐν τῇ καρδίᾳ 
ἀπὸ πάσης κηλῖδος διὰ τὴν ἄσχησιν καθαρεύειν. 
᾿Βπειδὴ δὲ ὡς περὶ νύμρης ἑαυτοῦ τῆς τοῦ ἀνθρώ- 
που ψυχῆς πολλαχοῦ τῆς Γραφῆς ὁ Θεὸς διαλέγεται, 
εἴη ἂν χήρα καὶ ἡ δι’ ἀποστασίπν Χριστοῦ (94) διὰ 
τῆς εἰδωλολατρείας νοητῶν ἐχπορνεύσασα, καὶ τῆς 
τοῦ νυμφίου Λόγου συνπφείας ἔστερημένη, ἣν δεῖ 
δικαιοῦσθαι διὰ τὸ τῆς μετανοίας διχαίωμα καιδευο- 
μένην. Ἢ ἐπειδὴ ἡ (95) κατὰ σάρχα Ἰσραὴλ Ἐκκχλη- 
σία χήρα ἐστὶν, ἐλευϑερωθεῖσα τοῦ ζυγοῦ τῆς χατὰ 
νόμον δουλείας, ὥστε μηχέτι μοιχαλιδα χρηματίζειν͵ 


justitiam ἃ Christo allatam didicerit, & nobis justi- C γενομένην ἀνδρὶ ἑτέρῳ τῷ καθαρμοζομένῳ αὐτὴν εἰς 


ficari debet. 


A3. VEns. 18. et venite, el disceptemus, dicit Do- 


minus. Etsi fuerint peccata vestra ut purpura, quas 
nivem dealbabo ; et si fuerint ut. coccinum, quasi ἰα- 
nam dealbabe; Ejusmodi gententias plerumque in 
Soriptura reperimus, quasi Dens pari jure oum ho- 
minibus in judicjum descendat. Tale namqueest et 
illud; [pse Dominus veniet ad judicium cum  senio- 
ribus populi sui οἱ cum principibus ejus**. Item | il- 
lud, qaod sjo se habet in Michea : Audite nunc ver- 


Ὁ Pgal. eviri, θ. ** [sa i1, 14. 


(90) Editi, ἐπιδαλούσης. At quinque mss., ἐπι- 
θαλλούσης. Scriptor per eos quí dispensant omnia, 
non alios intellexisse videtur, quam Ecclesie pre- 
fectos. 

(91) Codices quinque ἐστι x«l. Deest, καί in edi- 
tis. Ibidem nounullí mss., ὁ Ψαλμῳδός. Allii cum 
editis, ὁ ψαλμός. 

(92) Sio uterque Combef. Editi, ἐλαττουμένων 
προσώπων. Statim tres mss., εὐεπίόατος Alii duo 
et editi, εὐεπίοατον. Subinde quatuor mSs., ἧς παν- 
τοίως ἀντιλαμύδάνεσθαι, τὸ ὀφειλόμενον δίκαιον ἀπο- 
διδόντας" ubi ante verbum ἀντιλαμόάνεσθαι Βυρ- 
plendum esse δεῖ satis liquet. Editi et Reg. primus 
ut un contextu. . 

ta quinque mss. At editi ἡ χήρα ᾧ, 

(o Monti ms8., θεοῦ, "ὦ 


D τῶν 


σωτηρίαν Χριστῷ * καὶ ταύτην δικαιοῦσθαι χρὴ παρ᾽ 
ἡμῶν, τὴν κατὰ τὸ Εὐαγγέλιον τοῦ Χριστοῦ διχαιοσύ- 
νὴν μανθάνουσαν. 


43. Καὶ δεῦτε, καὶ διαλεχθῶμεν (90), λέγει Κύ- 


puc. Καὶ ἐὰν ὦσιν αἱ ἁμαρτίαι ὁμῶν ὡς φοινι- 


χοῦν, ὡς χιόνα λευχανῶ" ἐὰν δὲ ὦσιν ὡς κόκχι- 
νον, ὡς ἔριον λευχανῷ. ολλαχοῖ τῇς Γραφῆς τοιαύ- 
τας ἔχομεν λέξεις, ὡς ὁμοτίμως τοῦ Θεοῦ τοῖς ἀγθρώ- 
ποις εἴς χρίσιν συγχαταθαίνοντος. Τοιοῦτον γάρ᾽ 
ἐστι xal τὸ, Αὐτὸς ὁ Κύριος ἥξει εἷς κρίσιν μετὰ 
πρεσθυτέρων τοῦ λᾳρῦ αὐτοῦ, καὶ μετὰ 
τῶν ἀρχόντων αὐτοῦ * καὶ τὸ ἐν τῷ Μιχαίᾳ οὔὕ- 


(05) Reg. tertius et alter ms., f. Editi, ὁ, Ad 
verbum interpres vetus: Vel quandoquidem Israel 
secundam carn ia vidua est. A quibus non 
ita multum abludunt heo Procopii verba: Εἰἴποις 
δ᾽ ἂν χήραν xal τὴν κατὰ σάρχα τῶν ᾿Ισραηλιτῶν 
"Ex qal Possis etiam Ecclesiam Israelitarum 
secundum carnem, viduam appellare. Obscurum non 
est, ut notavit Duceus, Commentarii auctorem 
dum statim ita loquitur, γενομένην ἀνδρί, ἑτέρῳ 
τῷ, ete., ad Apostoli dictum alludere, II Gor xi, 2: 
ἙῬρμοσάμην γὰρ ὑμὰς ἐνὶ ἀνδρὶ" Despondi enim vos 
uni viro. . 

(96) Editi eum Reg. primo et tertio, διελεγχθῶ- 
μεν, Disputemes ; neo aliter seripsit Eusebiug. 
Apud LXX verp et in quatoor mes. legitur, διαλε- 
ηϑώμεν, argaamur. 


291 


COMMENT. IN ISAIAM PBROPRETAM. CAP. I. 


τως ἔχον (97y ᾿Αχούσατε δὴ λόγον Κυρίου. Ko- A bum Domini, Dominus dixit : Ezsurpe, judware apud. 


ριος εἶπεν, ᾿Ανάστηθι, χρίθητι πρὺς τὰ ὄρη" 
ὅτι κρίσις τῷ — Kuple πρὸς τὸν λαὸν αὐτοῦ, 
χαὶ μετὰ τοῦ λαοῦ αὑτοῦ διαλεχθήσεται. Λαός 
μου, τί ἐποίησά σοι; ἢ τί ἐλύπησά σε; ἢ τί 
παρηνώχλησά σοι; ἀποχρίθητί μοι. Καὶ πρέπον 
γέ ἑατι τὴν θείαν χρίσιν μῆ τυραννιχὴν εἶναι, ἀλλὰ 
χοινωνιχὴν (08) μᾶλλον τῶν ἐν ἀνθρώποις διχαστῶν, 
τόπον ἀπολογίας τοῖς δικαζομένοις παρεχομένην᾽ ἵνα 
βλέπων τις τὴν δίχην σχαφηνιζομένην αὐτῷ, καὶ ἐπὶ 
τῇ κολάσει, συνευδοχῇ τοῖς ἀναντιῤῥήτοις κρίμασι 
τοῦ Θεοῦ, ὡς κατὰ πᾶσαν διχαιοσύχην προσαχθεῖ- 
σιν (99) αὐτῷ συντιθέμενος" ἵνα καὶ τὴν ἄφεσιν τῶν 
συγχωρουμένων θεωρήσῃ, λόγῳ καὶ τάξει περὶ αὐτὸν 
γινομένην. Ταῦτα δὲ προσωποποιεῖ ἡ Γραφὴ, οὐχ 
ὡς πρὸς ἕχαστον ἡμῶν πεύσεις προσάγειν, χαὶ 
ἀποχρίσεις ἐπάγειν λέλλοντος τοῦ κριτοῦ, πρὸς τὸν 
διχκαζόμενον’ ἀλλ᾽ ἵνα μέριμναν ἡμῖν ἑμποιήσῃ, καὶ 
μὴ ἀμελετήτως ἔχωμεν γῆς ἀπολογίας. Εἰκχὸς δὲ, ὅτι 
ἀφάτῳ τιυὶ δυνάμει. ἐν ῥοπῇ κχαιροῦ πᾶσα (1) ἡ κατὰ 
τὸν βίον ἡμῶν πραγματεία, olov ἔν τινι πίναχι τῷ 
μνημονευτιχῷ τῆς ψυχῆς ἡμῶν ἐντυπωθήσεται. Καὶ 
οὕτως ἀχουσόμεθα τοῦτο xal vov: ᾿Εχύχλωσαν αὐ- 
τοὺς τὰ διαδούλια αὐτῶν’ ἀπέναντι τοῦ προσ- 
cou μου ἐγένοντο. Καὶ αἱ ἐν τῷ Δανιὴλ δὲ βίδλοι 
φερόμεναι, τί ἄλλο δηλοῦσιν, ἢ τὸ ἀναχινεῖσθαι Κύριον 
ἐν τῷ μνημονευτιχῷ τῶν ἀνθρώπων τοὺς περὶ τῶν 
πεπραγμένων τύπους, εἰς τὸ μνημονεύειν ἕκαστον 
τῶν ἰδίων, ἵνα βλέπωμεν δι’ ἃ χολαζόμεθα ; 


44. Μετὰ οὖν τὸ λούσασθαι, καὶ ἀποχαθαρθῆναι 
τοῦ ἐκ τῶν ἁμαρτιῶν ῥύπου, xxl ἀφελεῖν τὰς πονη- 
ρίας ἀπὸ τῆς ψυχξς ἀπέναντι τῶν ὀσθαλμῶν τοῦ 
Θεοῦ, xal παύσασθαι ἀπὸ τῶν πονηριῶν, καὶ τὴν 
ἐπιστήμην τῶν καλῶν ἔργων ἀναλαθεῖν, xai ἐχζητῆ- 


σαι χρίσιν, καὶ ῥύσασθαι ἀδιχούμενον, καὶ χρίνειγ“΄ 


ὀρφανῷ, καί διχαιῶσαι τὴν χήραν" cose ἐπὶ τὸ €. 
ελὶγχθῆναι καλεῖται,, λαμθάνων, fj dq 
χιὼν, ἢ ὡς ἔωνον λεύὐχκανθήσεσθαι, Οὕτως αὐτὸ καθ’ 
ἑαυτὸ τὰ λουτρὸν οὐχ ἑξαρχεῖ πρὸς τὴν χιόνος ἣ (2) 
ἑρίου λευχότητα τὸν λουσάμενον ἀγαγεὶν, ἀλλὰ xai 
πράξεων χρεία xai ἐπιμελείας οὐ τῆς τυχούσης. 
Ὥστε τὸ μὲν λουτρὸν καθαρότητός ἔστι τῆς ἀπὸ 
ὀύπου ποιητικόν. d δὲ κρίσις τοῦ ὀρφανοὸ, xai ἡ 
δικαίωσις τῆς χήρας, καὶ τὴν ἴσα χιόνι fj ἑρίῳ λευ- 
κότητα προξενεῖ, Δύναται γὰρ καὶ φοινικοῦν τι ὑπάρ- 
χον καθαρὸν μὰν εἶναι, μὴ μὴν λευχασμοῦ ἠξιῶσθαι. 
Ἐπειδὴ δὲ τὸ μὲν φοινικοῦν ὑδαρῶς πεφοίνιχται, τὸ 


*$ Micb. vt, 1-3. 


(97) Editi et duo mss., ἔχον. Alii tres mss., ἔχο- 
psv. Ibidem mse. quatuor, ἀχούσατε δή. Editi,4xoo- 
σατε δέ. Statim duo mss., xai χρίθητι. 

(98)A pud Procepium etin duobus mss. non secus 
ac in editis legitur, κοινωνιαήν. At in. duobus Col- 
bertinis scribitur, χανονικήν᾽ oui lectioni, nisi valde 
fallor,nominis similitudo occasionem dedit.—'AAAà 
κοινωνιχὴν ον τῶν ἐν ἀνθρώποις διχαστῶν, verte, 
sed magis commune οἱ equabile quam. apud. judices 
qui inter homines aunt. 


PaTraoL, Gg. XXX. 


" Ose. Vll, 2. 


montes ; quia judicium Domino adversus populum 
suum, el cum populo duo disceptabit. Popule meus, 
quid feci tibi, aut quid contristavi te,aut in quo. mo- 
lestus fui tibi ? responde mihi**. Et certe. divinum 
judicium decet non eese tyrannicum, aed potius 
aliquid habere commune cum his, qui inter homi- 
nes sunt judices, purgationis prebens locum 'judi- 
candis; vt dum videt quis sententiam adversum se 
clare pronuntiatam, etiam dum punietur, judiciis 
Dei quibus contradici non potest, assentiat,eiaque 
tanquam secundum omnem justitiam in ae prolatis 
astipuletur, ut etiam contempletur condonstorum 
delictorum veniam, sibi ratione et ordina cencas- 
sam. Scriptura autem representathzc per progo- 
popeiam, non quod judex unumquemque. nostrum 
sit interrogaturus, &ut responas ei qui judircandus 
est, daturus sit, sed ut sollicitos nos reddat, pe 
etiam nostram negligarous purgationem. Verisimile 
est autem, ineffabili quadam virtute in temporis 
momento quamlibet vite nostre actionem. veluti in 
tabula quadam, 'que rerum preteritarum memo- 
riam anime nostre exhibeat, esse imprimendam. 
Atque hoo aic intelligemus etiam nuno : Cireumde- 
derunt eos cogitationes sum: conira faciem meam 
fact sunt 356, Quin etiam qui in Daniele habentur 
libri, quid aliud indicant, quam quod Dominus in 
hominum memoria speciem imaginemque factorum 
eorum excitaturus est, ut unusquisque suarum re- 
miniscatur actionum, ut ipsi cernamus cur plécta- 
mur? 


C 444 44.Quamobrem postquam ablutzpurgatie- 


que sunt peccatorum sordes, et nequitia ex anima 
coram Dei oculis sunt ablaue,flnisque iniquitatibus 
impositus,et assumpta eat bonorum operum soien- 
tia, nhLexsui tem Toit Judicium, et oppressus li- 
berstus est, nbi judicium orphano prolatum,et ju- 
gtificata est vidua, tunc ad disceptandum vocatur 
is cui promittitur fore, ut sicut nix, aut sicut lana 
dealbetur. Neque adeo ipsum per se lavacrum suf- 
ficit, ut lotum perducat ad nivis vel lans alborem: 
ged requiruniur et opera et diligentia non medio- 
cris, Lavacrum igitur mundat a sordibus : latum 
vero de orphano judicium, viduseque justificatio 
alborem conficiunt nivi aut lane nihil disparem 
Potest enim et id quod punicei est coloris, purum 


Ὁ esse, et tamen hoc idem potest candore non dona- 


ri. Sed quia purpura diluto rubore imbuta est, 
coccinum vero altius et ad satietatem usque inflci- 


(99) Uterque Colb., προσαχθεῖσαν. Editi et mss. 
nonnulli, προσαχθεῖσιν, 

(1) Editi, πᾶσα ἡμῶν. Vox ἡμῶν in tribus mss. 
desideratur. Mox quatuor mss., τῷ pvrpovsutuup. 
Alii duo mss. cum editis, μνημονιχῷ, (Vide Ad. 
denda.) 

(2) Codices, duo, χιόνος xai τήν. Statim aliquot 
ms8., ἀλλὰ xal. Deest καί in editis, Subinde duo 
m8. , χιόνι xai ἐρίῳ. 


203 


APPENDIX OPERUM S. BASILII MAGNI. 


204 


'tnr rubore : illa quidem cum nive, hoc vero. oum A δὲ χόχκινον βαθύτερόν ἐστι xal καταχόρως ἐρυθρὸν, 


Jana cognationem habere censetur. Itaque cum ru- 
bro colore nostra comparantur peccata, quod ani- 
mas perimant. Et quemadmodum in tincturis,quod 
multotieset cum multo labore tinctum est, tinctu- 
ram firmius inherescentem,et que vix elui queat, 
excipit : quod autem superficie tenus et perfuncto- 
rie coloratum est, tincturam que amoveri et ab- 
stergi facile possit habet, itaet anima imbuta, et 
in peccati mali habitudine constituta, quamdam 
peccati maculam vix delebilem et quasi inustam in 
se imprimit. Sed, dum minus et quasi in tenuiori 
superficie inberet malo, colore debiliore infecta 
est, itemque leviore peccato deformata, quando- 
quidem pro peccatorum ratione plus aut minus 
&ccedit colorie. Ceterum cur ad exprimendam re- 
rum albarum similitudinem nix etlana assumptee 
sunt? Quod lana suapte natura alba cum sit, si di- 
ligenter preparatur, magis alba quam per seerat, 
redditur. Jam vero et hominis vita per rerum divi- 
narum meditationem perficiens nature subsidia, 
δὰ auctiorem ac multo cumulatiorem virtutem pro- 
gredi potest. Et certe nix, qux» pro subjecto habet 
aquam, aeris accessione inalbescit tum, cum pre 
ventorum violentia humorin nubibus contusus per 
vehementem motum in spumam intumescit,et cum 
per aeris refrigerationem addensatus accepta con- 
cretione el gravitate, naturali impetu deorsum fer- 
tür. Hunc ad modum et anima, que naturales fa- 
cultates tum sua ipsius opera, tum sanoti Spiritus 
ope auxit et provexit, in justo Dei judicio splendore 
ex Dei gratia sanctis prestito digna efficitur. 

4b. VEns. 19,20. EL st volueritis,et exaudieritis me 
bona lerrz comedetis :5$ aulem noluerilis,neque exau- 
dieritis me, gladiusvos devorabit. Hinc maxime osten- 
ditur liberum humane nature arbitrjtttmr Enim vero 


hoc ipsum quod hic 415 subditur, cum omnibus 


sententiis prioribus congruerearbitramur.Etenim,si 
desciveritis, inquit, acultu qui est secundum litte- 
ram ocoidentem, si loti fueritis, et mundi effecti, 
deinceps vite rationem vobis propositam servave- 
ritis, venietis ad judicium, in tanta et tanta bono- 
rum copia constituemini, ac promissis perfruemini 
deliciis : ejus gladii qui ad puniendum interimen- 
dumque destinabatur, pabuluc: non eritis. Et qui- 
dem iis, qni indigno et abjecto modo audiunt,dan- 


τὸ μὲν πρὸς χιόνα, τὸ δὲ πρὸς ἔριον λευκὸν τὴν &va- 
λογίαν ἔχειν ἐκρίθη. ᾿Ερυθρᾷ μὲν οὖν χρόᾳ παρεικά. 
ζονται αἱ ἁμαρτίαι ἡμῶν, διὰ τὸ φονικαὶ (3) εἶναι 
τῶν ψυχῶν. Καὶ ὥσπερ ἐν τοῖς βάμμασι τὸ μὲν πολ- 
λάκις καὶ φιλοπόνως καταδαφὲν, μονιμωτέραν πως 
καὶ ἀνέχπλυτον (4) τὴν βαφὴν καταδέχεται, τὸ δὲ 
ἐπιπολαίως χαὶ ἐκ τοῦ παρατυχόντος ἐπιχρωσθὲν, 
εὐχίνητον ἔχει καὶ εὐαπόπλυτον τὴν fav: οὕτω 
καὶ ψυχὴ ποιωθεῖσα ὑπὸ τῆς ἁμαρτίας, καὶ ἐν ἕξει 
τοῦ χαχοῦ γενομένη, δυσέχνιπτον xal οἱονεὶ ἐγκε- 
χαυμένον τὸν ἐκ τῶν ἁμαρτημάτων ἀνεμάξατο σπῖ- 
λον. Ἐπ᾿ ἔλαττον δὲ͵ καὶ οἱονεὶ ἐπιπολαιότερον προσ- 
διατρίψασα τῷ κακῷ, ὑδαρέστερον ἐχρώσθη (D) καὶ 
κατεσπιλώθη τῷ ἁμαρτήματι, κατὰ τὴν τῶν ἁμαρ- 
τημάαων ἀναλογίαν ἐπὶ πλέον ἢ ἐπ’ ἔλαττον τῆς 
χρόας ἐπελθούσης. Διὰ τί δὲ τῶν λευκῶν χιὼν καὶ 
ἔριον εἴς τὴν εἰκόνα παρελήφθη ; Ὅτι φυσιχῶς λευ- 
κὸν ὑπάρχον τὸ ἔριον, ἐχυτοῦ ἐξ ἐπιμελείας λευχότε- 
ρον γίνεται. Καὶ ἀνθρώπου τοίνυν ὁ βίος τὰς φυσι- 
xi, ἀφορμὰς ἐξ ἀσκήσεωσ τελειῶν, ἐπὶ πολὺ προελ- 
θεῖν τῆς ἀρετῆς δύναται. Καὶ ἣ χιὼν τοίνυν, ὕδωρ 
οὖσα τῷ ὑποχειμένῳ, τῇ τοῦ ἀέρος προσθήχῃ λευχὴ 
γίνεται, ὅταν ἐκ τῆς τοῦ πνεύματος βίας τὸ ἐν ταῖς 
νεφέλαις ὑγρὸν ἀναχοπτόμενον ὑπὸ μὲν τῆς σφοδρᾶς 
κινήσεως εἷς ἀφρὸν ἐξοιδαίνει, ὑπὸ δὲ τῆς ἐν τῷ ἀέρι 
ψύξεως συμπηγνύμενον, σύστασιν λαύόν τινα καὶ 
βάρος, τῇ φυσικῇ ῥοπῇ φέρεται πρὸς τὸ κάτω. Οὕτω 
χαὶ ψυχὴ, τὰς φυσιχὰς ἀφορμὰς (6) οἰκείᾳ τε ἀσχή- 
σει, καὶ τῇ βοηθείᾳ τοῦ Πνεύματος συναυξήσασα, 
ἀξία γίνεται ἐν τῇ δικαίᾳ τοῦ θεοῦ κρίσει τῆς χάριτι 
τοῦ Θεοῦ δεδομένης (7) λαμπρότητος τοῖς ἁγίοις. 

45. Καὶ ἐὰν θέλητε, καὶ εἰσαχούητέ μου, τὰ 
ἀγαθὰ τῆς γῆς φάγεσθε" ἐὰν δὲ μὴ θέλητε, μηδὲ 
εἰσαχούσητέε μου, μάχαιρα ὁμᾶς κατέδεται. Τὸ 
αὐτεξούσιον ἐντεῦθεν παριστῶν μάλιστα τῆς τῶν ἀν- 
θρώπων φύσεως. Πᾶσι γὰρ τοῖς προχειμένοις ἡγού- 
μὲθα τὴν ἐπαγωγὴν ταύτην ἁρμόζειν. ᾿Εὰν γὰρ 
ἀποστῖτε, φησὶ; “ἧς κατὰ “τὸ ἀποχτεῖνον γράμμα 
λατρείας, ἐὰν λούσησθε (8), καὶ κἀθαροὶ γενόμενοι, 
πρὸς τὸ ἐφεξῆς ἀποδῶτε τὴν ἐχτεθεῖσαν ὑμῖν τἴσλι» 
τείαν, ἥξετε εἰς κρίσιν, ἐν τοσῇδε ἢ τοσῇδε περισ- 
σείᾳ γενήσεσθε, x«l τῆς ἐν ἐπαγγελίᾳ τρυφῆς ἀπο- 
λαύσετε (0), τῆς κολαστιχῆς καὶ φθαρτικῆς μαχαίρας 
κατάόρωμα οὐχ ἔσεσθε. Τοῖς μὲν ταπεινῶς dxoóoust 
γήιναι ἐπαγγελίαι τῆς ὑπαχοῆς μισθὸς δίδοται" τοῖς 


tur terreni promissiones in obedientie mercedem: ἢ δὲ πνευματικῶς τοῦ αουλήματος τῆς Γραφῆς ἐπ- 


contra, iis, qui spiritaliter Scripture sensum exau- 


(3) Reg. quartus et Colb. secundus cum uno 
Conibef., φονικαί. Alii tres mss. cum editis, φοινι- 
xal: que primo aspeotu pusilla mutatio quam longe 
interpretem a sensu auctoris abduxerit, ex illius 
verbis perspici potest. Sic enim verterat: Rubro 
quidem colori peccata nostra. conferuntur, quod sint 
rubri colores prz animarum (sic). 

4) Codex Fr. 1, ἀνέχπεμπτον, non ita recte. 

5)8ic Regii primus, tertius et quartus. At in 
editis et in Reg.secundo pro ἐχρώσθη legitur ἐχράν. 
θη. Denique uterque Colb., ἐχροάνθη. 

(0)S5ic nostri sex mss. At editi, ταῖς gucixatq 
ἀφορμαῖς. Ibidem editi cum tribus mss., συναυξή- 


axoóouct (10) γῆς ἀλαθὰ τῆς πνευματικῆς λέγεται, ἣν 


caca, Alii tres m88., συναυξηθεΐἴσα. 

€) Reg.tertius, τῆς χάριτος τῆς παρὰ τοῦ Θεοῦ δι- 
δομένης. Alii duo π|8., τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ δι- 
δομένης. Alii tres, τῆς χάριτι διδομένης. Varias le- 
ctiones notasse contenti, nihil in prius editis im- 
mutavimus. 

(8) Sic mss. aliquot. Editi, λούσασθε. 
" Sic tres mss. At editio nostra Paris. cum aliis 
tribus mss., ἀπολαύσητε. . 

(10) Sic Reg. secundus οἱ uterque Colb. Editi 
vero et alii tres mss., ὑπαχούουσι, Aliquanto post 
Reg. secundus et uterque Colb., ἔμψυχος νοεῖται. 
Alii tres mss., ἔμψυχος νοῃτή. Editi, ἔμψοχος xal 


COMMENT. IN ISAIAM PROPHETAM. CAP. I. 


ol μακαριζόμενοι πραεῖς χληρονομήσειν λέγονται. A diunt, acervantur terre spiritalis bonu ; quam qui 


Ὁμοίως xai μάχαιρα ἔμψυχος νοεῖτα', περὶ ἧς εἴ- 
ρηται, ὅτι ἐμεθύσθη ἀπὸ αἴματος τραυματιῶν * καὶ 
ἐν τῷ οὐρανῷ φάγεται χρέα. Τὸ γὰρ στόμα Κυρίου 
ἐλάλησε ταῦτα, Τάχα τὸ ἱΙνεῦμα τὸ ἅγιον, τὸ ἐνερ- 
γἦσαν ταῦτα γραφῆναι, στόμα νῦν εἴρηται, παρὰ τὸ 
καὶ ἐκ στόματος τοῦ Θεοῦ λέγεσθαι προεληλυθέναι. 
Ὥστε σε μὴ καταφρονητικῶς ἀχοῦσαι τῶν ἀπειλῶν, 
τὸ ἀψευδὲς στόμα ἐπεμαρτύρατο ἡμῖν ὁ λόγος τοῦ 
Κυρίου, τὸ ταῦτα λαλῆσαν. Τίς δὲ οὕτω ταπεινὸς καὶ 
σάρκινος τὴν διάνοιαν, ὥστε τὰ εἰς ἀντίδοσιν τῆς 
εὐπειθείας (11) παρὰ τοῦ ἀγαθοῦ Θεοῦ τεταμιευμένα 
τοῖς ἀνθρώποις, βρώματα εἶναι νομίζειν, καρποὺς 
τῆς γῆς εἰς φθορὰν δεδομένους τῇ ἀποχρήσει; ᾿Αλλὰ 
δηλονότι, κατὰ τὴν παραδολὴν τοῦ Εὐαγγελίου, τὸ ἐν 
τῇ καλῇ yn σπέρμα κάρδία ἐστὶ καλὴ καὶ ἀγαθὴ, 
ἀκούουσα τοῦ λόγου, καὶ κατέχουσα καὶ καρποφοροῦσα 
ἐν ὑπομονῇ. Ἄξιον οὖν ἐπαγγελίας Θεοῦ, ἡ τῶν ἠδί- 
στων καρπῶν τῆς καρδίας ἀπόλαυσις. Καρποὶ δὲ καρ- 
δίας, τὸ ἐν θεωρίᾳ τοῦ θείου κάλλους τερπνόν. Οὗτοι 
δὲ οἱ γαρποὶ ix τῆς εἰς τὸ Πνεῦμα σπορᾶς γεωργοῦν- 
ται, θεριζόμενοι εἷς ζωὴν αἰώνιον, ὧν ὁ συνάγων ἐν 
ἀγαλλιάσει τὰ δράγματα, κατατρυφᾷ τοῦ Κυρίου, 
λαμθάνων παρ᾽ αὐτοῦ τὰ αἰτήματα. Πρότερον μέντοι 
θελῆσαι δεῖ, καὶ τότε εἰσακοῦσαι, ἵνα τὸ ἐφ᾽ ἡμῖν 
ἀχατανάγκαστον ἧ. Καὶ πάλιν * 'Edv μὴ θέλητε, 
μηδὲ εἰσακούσητέ μου. 'Ex τοῦ μὴ θελῆσαι, τὸ μὴ 
εἰσακοῦσαι. Οὕτω πᾶσα μαχαριότης, xai fj ἐν χολάσει 
ἂν τοῖς ἐπιπόνοις διαγωγὴ ix. τοῦ ἐφ᾽ ἡμῖν ἤρτη- 


ται. 


40. Πῶς ἐγένετο πόρνη πόλις πιστὴ Σιὼν, πλή- 
ρης κρίσεως ; ἐν ἦ δικαιοσύνη ἐχοιμήθη ἐν αὐτῇ, 
νῦν δὲ φονευταί. Θαυμαστικὴ ἣ ἑπαπόρησις, πολὺ 


predicantur mites, dicuntur esse hereditate pos- 
seasuri 37, Pari ratione gladius quoque animatus in- 
telligitur, de quo dietum est: Inebriatus est san- 
guine vulneratorum ?* ; et, In ccelo comedet carnes. 
0s enim Domini locutum est hzec ***, Fortassis ipse 
Spiritus sanctus, quo auctore istheo soripta sunt, 
nuno o8 dictus est, propterea quod etiam ex Dei 
ore processisse dicitur. Itaque, ne tu ill& commi- 
nationes contemptim audias, istheec ab ore veraci 
prolata fuisse sermo Domini nobis testatus est.Quis 
autem animo est ita abjecto carneoque, ut bona 
illa pro obedientie premio hominibus servata, es- 
cas esse existimel; nimirum terre fructus, qui ideo 
dati sunt, ut usu corrumpantur ?8ed profecto, se- 
cudum parabolata evangelicam, satum in bona 
terra semen, oor est probum 80 bonum, audiens 
verbum, illudque retinens, et fructum afferens in 
patientia ?*.Itaque res Dei promissione digna, frui- 
tio est suavissimorum fructuum cordis. Fructus 
autem cordis sunt ipsa oblectatio, que in contem- 
platione 'divine puleritudinis versatur. Porro hi 
fructus ex satione que in Spiritu est, colliguntur, 
demessi in vitam eternam, quorum manipulos qui 
congerit in exsultatione, se oblectat in Domino, 
cum petita ab ipso accipiat. Oportet quidem prius 
velle, et tum exaudire, ut id quod in nostra situm . 
est potestate, nulli sit obnoxium necessitati. Et 
iterum : δὲ noluerítis, neque exaudieritis oen 
non exaudierunt, quod noluerunt. Sic itudo 
omnis, et quae in cruciatu et molestiis fraducitur 
vita, a nostra pendet voluntate. . 

46. VEens. 21. Quomodo fa(ig. δὲξ meretrix civitas 
fidelis Sion, plena judicii? in quu justitia dormivit. 
nunc aulem homicide. Percontatio admirationis 


τὸ ἐχπλητικὸν ἐμφαίνουσα ἐπὶ τῷ παραδόξῳ, ":p! — plena, iegóitem stuporem ingenerans inaudite rei 


τοῦ τίνα τρόπον ἣ πιστὴ πόλις xal πλήρης χρίσεως, 
ἐν jj διχαιοσύνη ἐπανεπαύσατο (12) ἀδτη ἐγένετο 
πόρνη xai φονευτῶν oíxztüptoy. Πῶς γὰρ οὐ θαύμα- 
τος ἄξιον λυπηροῦ, πόλιν ὅλην ἀπὸ τῆς ἐν πίστει χα- 
ϑαρότητος εἰς τὴν ix πορνείας ἀκαθαρσίαν μεταπε- 
σεῖν ; ὅπου γε x«i μίαν ψυχὴν ἀπὸ τοῦ παγίως 
πιστεύειν εἰς τὴν ἐξ ἀπιστίας πορνείαν περιτραπῆ- 
ναι (13), τῶν παραδόξων. Πότε δὲ ταῦτα κατηγορεῖ- 
ται, ἢ ὅτε πονηρὰ γενεὰ καὶ μοιχαλὶς γενομένη, τὴν 
διακχύψασαν ἐξ οὐρανοῦ καὶ ἀναπαυσαμένην ἐκ αὐτῇ 
διχοιοσύνην ἐφόνευσαν, τὸν Χριστὸν καὶ 
ἡμῶν; Ὃ καὶ ἐπιτείνει τὸ θαῦμα, xai μεῖζον 
ποιεῖ τὸ παράδοξον, εἰ ὅτε ἡ διχαιοσύνη παρῆν, ὑπερ- 
ἐπλεόνασεν ἡ ἀδικαία. Καὶ ταῦτα ἐποίει, τοὺς ὑγιεῖς 
περὶ κρίσεως λόγους οὐχ ἀγνοοῦσα. Τοῦτο γάρ ἐστι τὸ 
(14-15), Πλήρῃς κρίσεως. Σημειωτέον δὲ, ὅτι μήτηρ 


Y! Matth. v, ὁ. ** Jer. χινι, 10. 9** [sa. xxxiv, 5, 


vont: ubi credimus particulam καί additam fuisse 
ab aliquo, qui aptam idoneamque sententiam- effi- 
cere vellet. 

(11) In editis corrupte legebatur εὐπαθείας" unde 
Tilmannus : [n compensationem [felicissima illius ju- 
cunditatis. AL sanam veramque scripturam exhibent 
unus Combef. etalii quatuor mss. in quibus omni- 


causa : quomodo civitas fidelis, et judicii plena, in 
qua justitia requievit, eadem facta sit meretrix, et 
homicidarum domicilium. Quo enim pacto tristi 
non es8et admiratione dignum, civitatem totam 8 
fidei puritate in stupri impuritatem incidisse ? quan- 
doquidem cum vel una anima a firmitate fidei ud 
infidelitatis stuprum invertitur, id inter res stupen- 
das numerandum est. Quandonam vero hec illi ob- 
jiciuntur, nisi tum cum generatio prava et adul- 
tera effecta justitiam, ccelo dilapsam, et in se ipsa 


Kóptov ἢ conquiescentem,nempe Christum et Dominum 416 


nostrum interemit ? Hoc et admirationem auget, pa- 
radoxumque reddit majus, quod cum adesset justi- 
tia, tum magis abundavit injustitia. Atque hec fa- 
ciebat, quamquam sanos de judicio sermones non 
ignorabat. Hoc enim sonant heo verba, Plena ju- 
*9 Luc. vili, 15. 
bus8, pro εὐπαθείας scribitur, εὐπειθείας pro obedien- 
tio praemio. 

42: Uterque Colb., δικαιοσύνη ἀνεπαύσάτο. 

13) Colb. secundus, παρατραπῆναι. 


14-15) Ita quinque mss. Deest «ó in editis et in 
Reg. primo. 


481 


APPENDIX OPERUM 8. BASILII MAGNI. 


dicii. Observandum autem est stupri matrem esse A ἐστὶ πορνείας ἡ ἀπιστία. "Tí γὰρ πιστούιον εἶναι 


in&delitatem. Quis enim vel malam admittat cogita- 
tionem, vel malum perficiat, si Deum credat ubi- 
que 6580 locorum, adesse his que fiunt, unicuique 
interesse actioni, ao cordium consilia introspicere? 
Bed rati vel Deum non inspicere, vel non curare ea 
qua aguntur ; βίο homines ad impia patranda faci- 
nor& animum conferunt. Quin etiam et de Ecolesia 
hoo interdum dicitur (quod absit, ut dicatur deno- 
sira): Quomodo facta est meretriz civitas fidelis 
Sion ? cum videlicet, repudiato et rejecto fidei ser- 
mone, cui ab exordio ceu matrimonio conjuncta 
faerat, secundum Patrum traditionem, qui eam ex- 
bhibuerunt uni viro virginem castam multa, et 
diversa recipit sermonis semina ab his, qui myste- 
riorum sanotimoniam velut stupro contaminant, 
86 impietatis disseminant dogmata ad corrumpen- 
das animas. Jure ao merito de hao Ecclesia dicetur 
lud: Quomodo facta est meretrix civitas fidelis 
Sion? Angeli enim sancti, quibus concredita est 
Roelesiarum prefeetura, rerum antiquarum non 
ignari, ac presentium inspectores, adversum hos 
cum admiratione eunt dicluri: Quomodo facta est 
meretrix civitas fidelis ? Quippe que per suuin stu- 
prum simul homieidas etiam aggregaverit, homici- 
das non corporum, sed animarum : qui dolo ac 
fraude vitam adimunt simplicioribus, atque perin- 
'de ac quodam gladio, sermone per mundanam sa- 
phlentiam ad suadendum instructi,lethalia animabus 
vulnera inferunt. Tum causam reddit cur eífecta 
meretrix δ᾽. que prius fuerat fidelis. 


47. VkR8. 22, Argentum vestrum non probatum. (| 


Hoc est,sermo fldei adulterinus est et falsa notasi- 
gnatus, quippe qui integram et accuratam regit 
imaginis figuram non servét: Quod enim huno sen- 


sum pre se ferat enigma, quodqueafgeirtüm wun- 


cupet fidei sermonem, cum plurimis ex locis, tum 
maxime ex hoc ostenditur : Eloquia Domini, eloquia 
casta : argentum igne examinatum, probatum ter- 
γε 9*9. Perscrutemini igitur oordium vestrorum re- 
cessus. Omnia. queso, circumspicite in retrusis et 
abditis apothecis, necubi sit drachma adulterina ; 
hoe est, necubi sit dogma ementitum, non ex Spi- 
ritu notatum propriis characterihus veritatis, quos 
per prophetas et apostolos nobis largitus est, sed 


30 Pga]. x1, 7. 


πανταχοῦ τὸν Θεὸν͵ xal παρεῖναι τοῖς γινομένοις, xal 
ἑχάστῃ πράξει παρεστάναι, καὶ ταῖς βουλαῖς τῶν 
καρδιῶν ἐνορᾷν, fj τὴν ἔννοιαν τὴν πονηρὰν παραδέ- 
χεται, ἢ τελεσιουργεῖ τὸ κακόν ; ᾿Αλλ᾽ ἢ μὴ de- 
ορᾷν τὸν Θεὸν, ἢ μὴ μέλειν αὐτῷ (46) τῶν γιγνομένων 


᾿ ὑπολαμβάνοντες, οὕτως ὁρμῶσι πρὸς τὰς ἀνοσίας 


πράξεις οἱ ἄνθρωποι, Λέγεται δὲ ποτε καὶ ἐπὶ "Ex- 
χλησίας (ὅπερ ἀπείη (17) λεχθῆναι ἐπὶ τῆς ἡμετέρας) 
τὸ, Πῶς ἐγένετο πόρνη πόλις πιστὴ Σιών; ὅταν 
ἀποδάλλουσα τὸν λόγον τῆς πίστεως, ᾧ ἐξ ἀρχῆς, 
χατὰ τὴν παράδοσιν τῶν Πατέρων, συνενυμφεύθη, 
τῶν παραστησάντων αὐτὴν ἑνὶ ἀνδρὶ παρθένον 
ἀγνὴν, πολλὰ καὶ ποικίλα παραδέχεται τοῦ λόγου 
σπέρματα παρὰ τῶν τὴν σεμνότητα τῶν μυστη- 
ρίων (18) ἐκπορνευσάντων, καὶ ἐπὶ διαφϑορᾷ τῶν 
ψυχῶν τὰ δόγματα τῆς ἀσεδείας διασπειρόντων. Δε- 
χθήσεται xal ἐπ᾽ αὐτῆς δικαίως τὸ, Πῶς ἐγένετο 
πόρνη πόλις πιστὴ Σιών ; Ob γὰρ ἅγιοι ἄγγελοι, οἱ 
τῶν ᾿Εχχλησιῶν τὰς προστασίας πεπιστευμένοι, γνω- 
ρίζοντες τὰ ἀρχαῖα, ἀφορῶντες καὶ πρὸς τὰ νῦν, πρὸς 
τούτους (10) ἐροῦσι θαυμαστιχῶς" Πῶς ἐγένετο πόρ- 
νη πόλις πιστή; Ἔκ τῆς πορνείας αὐτῆς καὶ φο- 
νευτὰς συναθροίσασα * φονευτὰς, οὐχὶ σωμάτων, 
ἀλλὰ ψυχῶν" ἐν δολιότητι καὶ ἀπάτῃ τὴν ζωὴν ἄφαι- 
ρουμένους τῶν ἁπλουστέρων * οἵονεὶ ξίφει τινὶ τῷ 
λόγῳ διὰ τῆς τοῦ κόσμου σοφίας εἷς πιθανολογίαν 
ἠκχονημένοι (30), θανάσιμα τραύματα ταῖς ψυχαῖς 
ἐμποιοῦσιν. Εἶτα fj τῆς αἰτίας ἀπόδοσις, 5v ἣν αἰτίαν 
ἐγένετο πόρνή ἣ πρότερον πιστή. 


47. Τὸ ἀργύριον ὑμῶν ἀδόκιμον. Τουτέστιν, ὁ τῆς 
πίστεις λόγος παρατετυκωμένος ἐστὶ καὶ παράση- 
μος (24), τὸν ἀκριδῆ χαραχτῆρα τῆς βασιλικὴς εἰχόνος 
μὴ διασώζων. Ὅτι γὰρ εἰς τοῦτο φέρει τὸ αἴνιγμα. 
καὶ ἀργύριον ὀνομάξει τὸν λόγον τῆς πίστεως, πολλα- 
ἰχόθεν͵ δείκνυται" καὶ μάλιστα ἐκ τοῦ, Τὰ λόγια Κυ- 
ρίου, λόγια ἀγνά * ἀργύριον πεπυρωμένον, δοκχί- 
piov τῇ γῇ (22).ἕ Ἐρευνήσατε οὖν ὁμῶν tà ταμεῖα τῶν 
καρδιῶν. Πάντα μοι περισκέψασθε dv τὰϊς χρυπταῖς 
ἀποθήκαις, μή Too κίόδηλος f δραχμή - τουτέστι, if 
που δόγμα παραπεποιημένον, οὐχ ἐχ τοῦ Πνεύματος 
σημφιωθὲν ἐν τοῖς ἰδίοις αὐτοῦ τῆς ἀληθείας χαρά- 
γμασιν, ἃ διὰ προφητῶν ἡμῖν καὶ ἀποστόλων ἐχαρί- 
σατο, ἀλλ’ ὑπὸ ἀνδρῶν ἐπιθούλων ὁπὸ τῆς ἰδίας ἐπι- 


(16) Uterque Colb., αὐτόν. Editi et duo mss. ut ἢ plus justo confidit, Nos igitur codices mss. cum Du- 


in eontextu. Ibidem quinque mss., τῶν γινομένων. 
Editi eum uno mss., γιγνομένων, 

(47) Codices tres, ἁπήει. Editi vero cum aliis tri- 
bus mss., ἀπείη, recte. 

(18) Pro illo, τῶν μυστηρίων, legitur in utroque 
Colbertino τοῦ μυστηρίου. 

(9) Ita emendavimus ex quinque mss. In editis 
vitiose legitur, τούτοις. 

(20) Editi et nostri sex niss., ἤχονημένοι. Neque 
tamen Combefisius tanto hoc librorum inter se con- 
sensu adduci potuit, ut eam scripturam probaret, 
Lego, inquit, ἠχκονημένῳ nec Duc&o possum ao- 
quiescere, qui de personis exponit, ἠχονημένοι, in- 
structi. Hactenus vir doctus quidem: sod qui sibi 


ceo sequi malumus, quam Combefisil conjecturam 
quamlibet bonam. Hos enim tutiores atbitramur,et 
fideliores. Ibidem mes., ἐμποιοῦσιν. Editi, ἐμποιοῦ- 
σαν. Rursus hoo ipso in loco tres mss., εἶτα ἧ. Deest 
4 ia editis. 

(21) Ita sex mss., nisi qued verbum ἐστί in quibus 
Ims88., desideratur. Editi, παρατετυπωμένος, τόν. 

(22) Editi et unus Combef., δόκιμον ἐν τῇ γῇ. 
At in altero Combef. etin aliis quatuor mss. per- 
inde aique apud LXX Eos ita ut edidimus. 

iquanto post duo mss., ἣ δραχμή. Colb. primus 
ἶ δραχμή. Deest, sive 7j, In editis et in alils tri- 
us mes. 


COMMENT. IN ISAIAM PROPHETAM. CAP. I. 


210 


volac λαϑρπίως καὶ δυσφωράτως (23) παραχοπτόντων᾽ A quod signatum fuerit ab insidiosis viris, qui pre 


ol τὰ ἀλλότρια νομέσματα,τὴν τοῦ ἐχθροῦ μορφὴν πε- 
ρικείμενα, τοῖς βασιλικοῖς θησαυροῖς ἐπεισάγοντες, 
τόν τε μέγαν πλοῦτον διέφθειραν, xai φμφιδολίαν τῆς 
ἐκλογῆς τοῖς πολλοῖς (94) ἐνεποίησαν. Ὀλίγοι γὰρ 
ot ὀόκιμοι τραπεζῖται. Ὁλίγοι οἱ πάντα δοκιμάζειν δυ- 
νάμενοι, καὶ τὰ μὲν χαλὰ χατέχειν, ἀπὸ δὲ παντὸς 
εἴδους πονηροῦ ἀπέχεσθαι. 


48. Οἱ κάπηλοί σου μίσγουσι τὸν οἶνον ὕδατι. 
᾿Ακούσατε μὲν καὶ ψιλοῦ τοῦ ῥήματος (25), οἱ τὸν 
οἶνον κωλοῦντες’ κοὶ μὴ δολοῦτε τὴν κτίσιν. Οὐ γὰρ 
παιδιὰ τὸ πρᾶγμα ἀλλὰ κακὸν τῆς μεγίστης χατη- 
γορίας ἠξιωμένον. Ιλὴν ἀλλ᾽ ἐπὶ τὸν πνευματικὸν 
νοῦν ὁ λόγος ἐπείγεται. Οἷνός ἐστιν εὐφραίνων χαρ- 


δίαν ἀνθρώπου, τουτέστι τὸν νοῦν καὶ τὸ ἡγεμονιχὸν p 


«ἧς ψυχῆς, τὰ διδάγματα τῶν Γραφῶν, διὰ τῶλ ἁγίων 
ἀποστόλων καὶ προφητῶν εἷς εὐφροσύνην αἰώνιον 
οἰνοχοοῦντος ἡμῖν τοῦ Πνεύματος. “Απερ οἱ πολλοὶ 
κακηλεύοντες, τὸν λόγον ἐξυδαροῦσιν (26), ἐπιμιγνύν- 
«τες τὸν ἑαυτῶν νοῦν ἐπιδλαδῶς τοῖς ἀκούουσι. Κατα- 
χαριζόμενοι γὰρ αὐτῶν ταῖς ἡδοναῖς, καὶ διὰ τῆς 
χρηστολογίας κολοχεύοντες, αὐτῶν τὰ πάθη τρέφου- 
σιν εἰς ἀπώλειαν’ τὸ αὐστηρὸν καὶ εὔτονον καὶ dps- 
λίμως ἐπιστῦφον τῶν Γραφῶν ὑπεχλύοντες, φιλαν- 
θρωπίας τινὰς ἀπαιδεύτους, καὶ συγχωρήϑεις ἁμαρ- 
τημάτων ἀχρίτους,, xai τοιαῦτά τινα χεχαρισμένα 
τοῖς πολλοῖς ἐπὶ καταστροφῇ τῶν ἀκουόντων δεξιόν- 
τες, ἐπὶ πλεῖον τῶν φιληδόνων τὰς ψυχὰς ἐχθηλύ- 
νουσιν. 


49. Οἱ ἄρχοντές σου ἀπειθοῦσιν. Ἡμεῖς οἱ κά- 
κηλοι, ἡμεῖς (27) vai οἱ ἄρχοντες, οἱ διὰ τὸ ἀπειθεῖν 
καὶ μὴ πιστεύειν πρῶτοι ποιοῦντες τὰς πόλεις τὰς 
πιστὰς μεταπίπτειν εἰς τὰς πορνείας. Πρὸς γὰρ τὸ 


τῶν κρατούντων ἦθος πλάττεσθαι πέφυχεν, ὡς τᾶ 


πολλὰ, τὸ ἀρχόμενον" ὥστε ὁποῖοί nv" ἂν-οἵ ἄγοντες 
ὥσι, τοιοῦτον ἀνάγκη “Ναὶ τὸ “ἀγόμενον εἶναι. 
Ἐπειδὴ (20) 06v ποτε τῆς πιστῆς πόλεως οἱ ἄρχοντες 
ἦσαν ἀπειθοῦντες, συνεξομοιωθεῖσα αὐτοὶς xai ἡ πό- 
λις, ἀποθεμένη τὸ εἶναι πιστὴ, μετέπεσεν εἷς πορ- 
νείαν. Μὴ γενώμεθα xal (29) ἡμεῖς ἀπειθεῖς, καὶ 
ἀπιστία ἡμῶν οὐ κυριεύσει. Οἱ ἄρχοντες ὑμῶν 
ἀπειθοῦσι. Δηλονότι Θεῷ ἀπειθοῦσιν, ἐχχλίνοντες 
&w' αὐτοῦ, καὶ τοῖς διατεταγμένοις ὅπ’ αὐτοῦ μὴ 


sua 481 astutia latenter οἱ quodam artificio de- 
prehensu difficli nummos adulterinos cudunt : qui 
aliena numismata inimici formam circumferentia 
in regalesthesauros exportant,acingentes corrum- 
punt divitias, et in. causa sunt cur multi quid sit 
eligendum, dubitent. Pauci enim probi trapesite. 
Pauci sunt qui cuncta possint explorare, retinere 
bona, et ab omni specie mala sibi temperare. 

48. Caupones tui vinum aqua miscent. Audite nu- 
dam ipsam verborum sententiam ac litteram, qui 
venditis vinum, et ne dolo hanc vitietis creaturam. 
Res enim illa non ludus est, sed malum reprehen- 
sione maxima dignum.Cieterum Soriptura nos pro- 
movet ad spiritalem sensum. Est vinum letificans 
cor hominis *!, id est, mentem,et principalem ani- 
me& partem, cum scilicet per sanctos apostolos et 
prophetas Scripturarum documenta,ceu vinum, ad 
eternam jucunditatem percipiendam nobis Spiritus 
infundit. Que dum cauponantur multi, Scripturam 
&aquosam reddunt aodilutam,suam ipsorum intelli- 
gentiam ad auditorum perniciem immiscentes. Bte- 
nim, dum eorum obsequuntur voluptatibus, ac pee 
blandiloquentiam assentantur, illorum vitia nu- 
triunt ad ipsorum exitium : siquidem severitatem 
vigoremque et frenum Scripturarum utiliter aetrin- 
gens enervante, ot. imperitam quamdam erga ho- 
mines benignitatem, et veniam peccatorum nullo 
adhibito judicio concessam, et alia id genus bens- 
ficia multis collata adaudientium ruinam exponen- 
tes, voluptariorum animum magis ac magis éffemi- 
nant. 

49. Vna. 23. Principes tui infideles. Nos hi cau- 
pones, nos et hi principes Sümus, qui priores ob 
infidelitatem incredulitatemquein stuprum civitates 
fidele&immpsilimus. Enimvero subjecti ad mores eo- 


UMS . * 29 . 
ruin qui rerum potiuntur, plurimum sese confor- 


mare solent:ita ut qualeg tandem fuerint duces, 
eum etiam qui ducitur,talem esse necesse sit.Quo- 
niam igitur civitatis fidelis principes erant quan- 
doque infideles, ipsa otiam civitas his assimilata, 
fidelitatem exuens, in stuprum incidit. Ne efficia- 
mur nos quoque inobsequentes, et. in nobis haud 
dominabitur perfidia. Principes vestiri non oblempe- 
rant. Nimirum non obediunt Deo, deflectentes ab 
ipso, et in preceptis ejus non permanentes. Porro 


ἐμμένοντες. "Ev δὲ τοῖς προστάγμασιν ἦν (30) τὰς ἢ inter ea precepta illud erat, ut manus suas excu- 


χεῖρας ἀποσείεσθαι ἀπὸ δώρων, μὴ συντρέχειν cot 
κλέπτουσιν" οἱ δὲ ὑπὸ φιλαργυρίας, αἰσχροῦ χέρδους 
χάριν, κοινωνοὶ χλεπτων ἐγένοντο. 


8: Psal. cm, 15. 


(23) Uterque Colb. et Reg. secundus, δυσφορω- 
*dtex. Ibidem tres mss., προσχοπτόντων. 

(24) Codices aliquot, τοῖς πολλοῖς. Deest τοῖς ἰη 
editis. Quod mox sequitur. ὀλίγοι γάρ, eto., illu- 
stratur in notis Ducei. 

(25) Editi et mss. nonnulli, τοῦ ῥήματος. Alii 
quidam ms8., τοῦ ῥητοῦ "ΜΟΧ Colb. secundu8, τὴν 

σιν, 


χτῇ 
(26) Ita uterque Combef. et alii quatuor mss. 


terent ἃ muneribus, ne una cum furibus accurre- 
rent : hi vero ob avaritiam, turpis lucri gratia, fa. 
cti sunt furum participes. 


Editi vero, ἐξυδραγοῦσιν. 

(27) Uterque Colb. et Reg. secundus, ὑμεῖς οἱ 
χάπηλοι, ὁμεῖς, etc, Vos estis caupones, vos estis 

uoque principes. Vocula xal deest in pervulgatis. 

(28) Uterque Colb., intl. 

29) Particula καί "Ὁ editis et a tribus mass.abest: 
sed ex aliis tribusaddita est. — ὃ 

(30) Sic in utroque Combef.et in aliis tribus mss. 
legitur. Editi, δέον ἦν. 


441 


APPENDIX OPERUM 8. BASILII MAGNI. 


50. Haud plane fures intelligendi, qui marsu- A 50. Οὐ πάντως κλέπτας νοητέον τοὺς βαλαντιοτό- 


pi& exscindunt,aut qui in balneis vestes furantur; 
sed potius si quicum preefecti fuerint exercitibus, 
vel cum in civitates ac nationes usurparint princi- 
patum, alia quidem clanculum surripiant, alia vero 
vi aperta publiceque eripiant, i1 fures sunt. Cum 
autem is qui habetur Eoclesie preses, a talibus 
aliquid accipit,sive ad suos privatos usus per spe- 
ciem honoris ad se ob prefecturam 418 pertinen- 
tie, sive nomine atque simulatione rerum in Eccle- 
sia pauperibus distribuendarum,furti efficitur par- 
ticeps. Nimirum oum fures coarguere, admonere, 
et ab ea iniquitate avocare debuisset; ipse manum 
porrigit facile ad munera,et eum ipsum preedicat 
bestum,quem magisoportuerat eo magis odisse,quo 
majora furatur. Imo ipse illum laudat, comitatur 
deducitque, et δὰ fores versans eas apprehendit 
manus, quibus similiter clam et publice surrepta 
sunt omnia. Plane si hec peragimus, socii furum 
nominamur. Quanquam necesse est nos totius 
mundi, ipsiusque fastus inequalitatem proterere : 
cum tamen in tribunalibus parvos fures a magnis 
punitos videmus,famulos quidem odio habemus ob 
ejusmodi furta, hos vero admiramur.lllos quidem 
quia fures sunt,aversamur: hos vero,quia ex furtis 
congerunt divitias, attoniti suspicimus. Quanam 
alia causa coarguuntur principes ? 

51. Diligenles munera.Apposite admodumdiotum 
ees : Diligentes munera: non autem, Accipientes 
munera. Sio enim quee ex officii ratione in vite so- 
cietate tribuuntur, fuissent vituperata. Sed, Dili- 
gentes munera, hoc est, accipiendi cupiditate inta- 
bescentes. Coarguuntur autem principes, quod di- 
lectionem sanctam efftindunt circa heo evanida et 
terrestria Siquidem Dominum Deum oportet diligere 
ea tota virtute, quee nobis inest ad diligendum. Di- 


ligendus insuper proximus : sunt quoqueet inimiei 


diligendi,ut simus perfecti, imitantes benignitatem 
Patris nostri, qui in colis est; qui solem suum 
oriri facit. super bonos et malos **. Porro nefas est 
in alia perperam consumere vim diligendi. Quod si 
malum est, preter ea que memorata sunt, diligere 
aliud quidvis: qui argentum eodem modo diligit, 
quo Dominum Deum diligere debet, nimirum ex 
toto corde suo, et ex tota anima sua, et ex tota- 
mente sua 38: ille cum Domino servire deberet, 


μους τούτους, ἢ ἐν τοῖς λουτροῖς λωποδυτοῦντας" 
ἀλλὰ κἂν τινες στρατοπέδων ἡγεμονίαν (34) πιστευ- 
θέντες, ἢ πόλεων καὶ ἐθνῶν ἀρχὰς παραλαμθάνον- 
τες, τὰ μὲν λάθρα ὑφαιρῶνται, τὰ δὲ δημοσίᾳ βιά- 
ζωνται (32). Λαμδάνων δὲ παρὰ τῶν τοιούτων ὁ νο- 
μιζόμενος ἄρχων τῆς ᾿Εχχλησίας, ἤτοι εἷς ἴδίαν 
αὐτοῦ ἀπόλαυσιν ἐπὶ προφάσει τῆς ἐπιδαλλούσης 
αὐτῷ τιμῆς διὰ τῆς προστασίας, ἢ ἐπὶ λόγῳ τῆς τῶν 
πτωχευόντων ἐν τῇ Ἐκχλησίᾳ οἰχονομίας, κοινωνός 
ἐστι χλοπῆς" ἀντὶ τοῦ ἐλέγχειν, καὶ νουθετεῖν, καὶ 
ἀφιστῷν τῆς ἀδιχίας τοὺς χλέπτοντας, ῥᾳδίως Óm- 
ἔχων τὴν χεῖρα -ῷ λήμματι, καὶ μακαρίζων αὐτόν" 
δέον μειζόνως αὐτὸς μισεῖν, ὅσῳ μείζονα κλέπτει, ὁ 
δὲ ἐπαινοίη αὐτὸν δορυφορῶν καὶ παραπέμπων, καὶ 
περὶ τὰς θύρας στρεφόμενος, xal τῶν χειρῶν ἀπτό- 
μενος, αἷς πάντα ὁμοίως ἰδίᾳ καὶ δημοσίᾳ διεκλάπη. 
Τῷ ὄντι ταῦτα ποιοῦντες, χοινωνοὶ κλεπτῶν ὄνομα- 
ζόμεθα. Δέον καταπατεῖν ἡμᾶς τὴν ἀνωμαλίαν τοῦ 
κὄσμου παντὸς xal τῶν ἐν αὐτῷ φαντασιῶν" ὅταν 
ἴδωμεν ἐν τοῖς δικαστηρίοις τοὺς μιχροὺς κλέπτας 
ὑπὸ τῶν μεγάλων κολαζομένους, καὶ τοὺς μὲν οἰκέ- 
τας μισοῦμεν διὰ ταῦτα, τούτους δὲ, θαυμάζομεν. 
Τοὺς μὲν γὰρ, ὅτι κλέπται εἰσὶν, ἐκτρεπόμεθα" τοὺς 
δὲ, ὅτι πλουτοῦσιν dx τῆς χλοπῆς, ἐκπλησσόμεθα. Τί 
ἄλλο κατηγοροῦνται οἱ ἄρχοντες ; 


91. ᾿Αγαπῶντες δῶρα. Ἡάνυ ἀχριδῶς εἴρηται τὸ, 
ΟἹ ἀγαπῶντες δῶρα, οὐχὶ, ΛΑαμάνοντες δῶρα. 
Οὕτω γὰρ ἂν καὶ τὰ καθηκόντως ἕν ταῖς τοῦ βίου. 
χοινωνίαις διδόμενα διεδέδλητο: ἀλλ', ᾿Αγαπῶντες 
δῶρα, τουτέστι προστετηχότες τῇ ἐπιθυμίᾳ, τῇ τοῦ 
λαμθάνειν, Κατηγορία δὲ τῶν ἀρχόντων, περὶ τὰ 
φθαρτὰ xai τὰ γήινα τὴν ἱερὰν ἀγάπην ἐχχεχυμέ- 
νην (33) ἔχειν. Κύριον γὰρ τὸν Θεὸν ἀγαπᾷν δεῖ πάσῃ 
τῇ ἑνυπαρχούσῃ ἡμῖν πρὸς τὸ ἀγαπᾷν δυνάμει, καὶ 
ἀγαπᾷν καὶ τὸν πλησίον, καὶ ἀγαπᾷν καὶ τοὺς 
ἐχθροὺς, "Ga" ὧμεν τέλειοι, μιμούμενοι τὴν χρηστό- 
τητὰ τοῦ ἦν οὐρανοῖς “Πατρὸς, «o0 τὸν ἥλιον ἕαυ- 
τοῦ (34) ἀνατέλλοντος ἐπὶ πονηροὺς xal ἀγαθούς. Εἰς 
ἄλλα δὲ τὴν τοῦ ἀγαπᾷν δύναμιν παραναλίσκειν οὖ" 
συγχεχώρηται. Εἰ δὲ πονηρόν ἑστι xai ὁτιοῦν ἀγαπᾷν 
παρὰ τὰ εἰρημένα" ὁ ἀγαπῶν ἀργύριον οὕτως, ὡς ἀγα- 
πᾷν ὥφειλε Κύριον τὸν θεὸν,ἐξ ὅλης τῆς καρδίας αὐτοῦ 
καὶ ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς αὐτοῦ, καὶ ἐξ ὅλης τῆς διανοίας 
αὐτοῦ ὁ τοιοῦτος ἀντὶ τοῦ δουλεύειν τῷ Κυρίῳ, δουλεύει 


servit mammone, cum dilectionis mensuram Deo ἢ τῷ μαμμωνᾷ, τὸ τῷ Θεῷ ὀφειλόμενον τῆς ἀγάπης μέ- 


debitam in argentum transferat. Idcirco avaritia fit 


idololatria, quod munera, que Domino Deo offe- 


runtur, ad terrena exportarit. Jussi igitur sumus 
33 Matth. v, 45. ?? Matth. xxii, 37. 


(31) Editi cum tribus mss., ἡγεμονίας. Alii tres, 

γεμονίαν. 

32) Editi et mss. nonnulli, βιάζονται. Alii duo, 
βιάζωνται. Mox mss. tres, λαμῥάνων δέ. Editi et alii 
duo mss., λαμθάνει δέ. Subinde sex mss., ὁ νομιζό- 
μενος. Editi, ὁ ὀνομαζόμενος, qui appellatur prin- 
ceps. Haud longe Colb. primus, διὰ τὴν mposta- 
lav. 


τρον Emi τὸ ἀργύριον μεταθείς. Διὰ τοῦτο γίνεται 3) 
πλεονεξία εἰδωλολατρεία, ἐπειδὰν τὰ Κυρίῳ τῷ Θεῷ 
προσφερόμενα δῶρα ἑπὶ τὰ γήινα μετενέγκῃ (35). 


(33) Ubi corrupte in exousiw ex oscitantia ope- 
rarum legitur ἑχχαιομένην, legi oportet ἐχχεχυ- 
μένην, uti habent uterque Combef. et. alii quatuor 
mss. 

(34) Sic nostri sex mss. At editi, αὐτοῦ. 

(35) Reg. secundus et uterque Colb., μετενέγκος 


τις. 


COMMENT. IN ISAIAM PROPHETAM. CAP. I. 


214 


Προστετάγμεθα οὖν μὴ ἀγαπᾷν τὰ δῶρα, ὥστε τού- À non diligere munera; ita ut horum causa iis qui 


τῶν ἕνεχα πολλὰ τῶν ἀπηγορευμένων συγχωρεῖν τοῖς 
προσιοῦσι. Καθόλου δὲ οὐδὲ τὰ τοιαῦτα δῶρα ἀγα- 
πᾶν ἡμῖν ὁ λόγος δίδωσιν, οὐδὲ ἐμπαθῶς διαχεῖσθαι 
περὶ αὐτά᾽ ἀλλ᾽ ὡς ἀναγκαίαν αὐτῶν τὴν λειτουργίαν 
ὑποδεχόμενοι (36). ᾿Αμήχανον γὰρ τὸ, Ἐξ ὅλης 
καρδίας, μεοισμόν τινα εἰς ἕτερον ἐπιδέξασθαι. 
Ὥσπερ γὰρ ἐν ἀγγείῳ πεπληρωμένῳ τινὸς ὑγροῦ, 
ὅσον ἂν ἐχρυῇ πρὸς τὰ (37) ἕξω, τοσοῦτον ἀνάγχη 
τῆς πληρώσεως ἀποδεῖν οὕτω xal ἐπὶ τῆς ψυχῆς, 
ὅσον ἂν αὐτῇ τῆς ἀγάπης ἐφ᾽ ἃ μὴ προσῆχε, 
τοσοῦτον ἐνδέειν ἀνάγκη πρὸς τὸν Θεόν. Ὁ δὲ ἅπαξ 
ὁρμήσας ἀγαπᾷν ἀργύριον, πᾶσαν ἐχεῖ μεταχενοῖ (38) 
τὴν ἀγάπην. Ὁ γὰρ ἀγαπῶν ἁργύριον, οὐ πλη- 
σθήσεται ἁργυρίου. 


52. Διώχοντες ἀνταπόδομα, Μέγιστον χατηγό - Β 


ϑημα ἄρχοντος, πρόχειρον εἶναι πρὸς ἄμυναν, καὶ 
καντὶ τρόπῳ ἐπινοεῖν κατὰ τῶν λελυπηχότων τὴν τῶν 
ὁμοίων ἀντίδοσιν. Πῶς γὰρ διδάξει ἕτερον μηδενὶ 
καχὸν ἀντὶ χαχοῦ ἁποὸιδόναι, ὁ πάντα ποιῶν εἰς τὸ 
ἀμύνασθαι xai ἀἁντιλυπῆσαι τὸν βλάψαντα ; μὴ μι- 
υούμενος τὴν πραότητα τοῦ Δαδὶδ λέγοντος" El ἀντ- 
απέδωχα τοῖς ἀἁνταποδιδοῦσί μοι xaxd: μήτε δὲ 
τοῦ Ἱερεμίου μεμνημένος, ὅτι ᾿Αγαθὸν ἀνδρὶ, ὅταν 
ἄρῃ ζυγὸν ἐκ νεότητος αὐτοῦ" χαθήσεται χατα- 
μόνας, καὶ σιωπήσεται, ὅτι ἦρεν ἐφ’ ἑαυτῷ (39). 
Δώσει τῷ παίοντι αὐτὸν σιαγόνα, χορτασθήσεται 
ὀνειδισμῶν. Τί δὲ δεῖ λέγειν περὶ τῶν τοῦ Κυρίου 
διδαγμάτων, ὅπως αὐτῶν καταφρονοῦσιν οἱ διώχον- 
πες ἀνταπόδομα ; τοῦ Κυρίου λέγοντος" Ἐάν τίς σε 
ῥαπίσῃ εἰς τὴν δεξιὰν σιαγόνα, στρέψον αὐτῷ 
καὶ τὴν ἄλλην. Παντὶ μὲν οὖν χατηγόρημα τὸ διώ- 
xev ἀνταπόδομα’ μάλιστα δὲ ὅταν ἀπὸ τῆς ἀρχοντι- 
χῆς ἐξουσίας τοῦτο ποιῇ τις" δέον ἔργῳ (40) διδάσχα- 
λον τῶν ἁπὸ τῆς ὑπομονῆς καλῶν γίνεσθαι τῷ λαῷ. 
Οἷον γὰρ θέαμα | πῶς σεμνὸν xal θαυμάσιον καὶ μι- 


χροῦ τὴν φύσιν τὴν ἀνθρωπίνην ἐχθαῖνον (41), πολχὰ — 


λοιδορηθέντα xal που xai πληγὴν δεξώμξνον ἐπὶ 
κόῤῥης, καὶ ἀλλὰ μυρία Xagjvca, xal λόγῳ (42) καὶ 
q πρὸς τὴν ἐσχάτην ἀτιμίαν φερόντων (43)" μὴ 
ζέσαι θυμῷ, μηδὲ διαναστῆναι πρὸς ἄμυναν, 
ἁλλὰ πράως καὶ ἀοργήτως ἀναστάντα, προσεύξασθαι 


nos adeunt, multas res prohibitas permittamus. in 
summa autem neque ejusmodi diligere dona neque 
studere nos ipsis sinit Scriptur&: sed eorum offi- 
cium obsequiumque uti necessarium euscipiamus. - 
Etenim illud, Ex toto corde, in aliud dividi nequit. 
Quemadmodum enim in vaseliquoris alicujus pleno, 
quantum ex eo foras defluxerit, tantum ad comple- 
mentum desit necesse eet : ita et in anima, quantum 
dilectionis erga ea qua amata non oportuit, exhau- 
stum fuerit, tantum ei ad Deum diligendum deesse 
necesse est. Qui enim semel in animum induxerit 
diligere argentum, dilectionem omnem illio absu- 
mit Qui enim diligit argentum, non implebitur jar- 
gento "^. 

52. Persequentes retributionem. Maxima 419 in 
principem accusatio est, expeditum esse et para- 
tum ad vindictam,atque omnibus modis ease inten- 
tum, ut iis qui ipsi molestiam confecere, par pari 
referat. Quomodo enim alium edocebit ut nemini 
malum pro malo rependat, dum ipse non nihil mo- 
litur, ut vindictam sumat, 80 sua vice ledentem 
afficiat molestia? haud imitans Davidis mansuetu- 
dinem, qui ait: δὲ reddidi retribuentibus mihi 
mala **. Neque etiam commeminit Jeremie: Bonum 
viro, cum portaverit jugum a juventute sua : sedebit 
singulariter, et. silebit, quia tulit super se. Dabit 
percutienti se maxillam, saturabitur opprobris *5.. 
Quid autem de Domini documentis dicendum 9st, 
quomodo ea aspernentur qui persequuntur retribu- 
tionem ? quandoquidem Dominus ait : Siquis impe- 
gerit alapam ín. dexteram mazillam, obverte illi et 
alleram 81. Itaque quisquis persequitur retributio- 
nem arguendus ; maxime gutem cum quis id ipsum 
per potestatem sibi ut -duci convenientem efficit, 
quandoquidém operte pretium fuisset, ut ille reipsa 
populum suum patientia bona docuisset. Quale 
enim spectaculum, quam preeclara res est et admi- 
ratione digna, quzeque propemodum naturam hu- 
manam superat, si is qui multis impetitus est con- 
viciis, aut forte etiam in maxilla plagam accepit, et 
innumera alia perpessus est mala, quanquam non- 


** Rocle. v, 0. ?* Psal. vri, 5. ** Thren. ri, 27-30. 5 Matth. v, 39. 


(30) Uterque Combef. et alii tres mss., ὡς ἀναγ- 
χαίαν αὐτοῦ τὴν λειτουργίαν ὑποδεχόμενον. Editi, 
ὡς ἀναγκαίαν αὐτῶν τὴν λειτουργίαν ὑποδε 
Reg. secundus uti in contextu. Nec ita multo post 
editi, Ἐξ ὅλης καρδίας ἀγαπᾷν τὸν Θεόν. Bed illud, 
ἀγαπᾷν τὸν Θεόν, in sex mss. deest. Ibidem uterque 
Colb. et Reg. secundus, μερισμόν τινα. Vox. ultima 
in editis desiderabatur. 

(37) Uterque Colb., τό Mox editi et tres mss., 
ὅσον ἂν αὐτῆς. Reg. secundus cum utroque Colb., 
ὅσον ἂν αὐτῇ, rectius. Statim tres mss., ἐφ᾽ ἃ μὴ δεῖ. 

(38) Sio quinque mess. Editi vero, ἐχεὶ μεταχινεῖ, 
eto. lliuc transfert dilectionem omnem : que lectio, 
si faverent mss., valde nobis probaretur 

(39) Regii tertius et quartus, ἐφ᾽ ἑαυτῷ. Codex 
Pr. primi, ἐφ᾽ ἑαυτοῦ. Alii tres. mss., ἐφ᾽ ἑαυτόν. 
Editi, ἐπ᾿ αὐτῷ tulit super se, nempe jugum : quam 
vocem addit Ambrosius in Psal. centesimum deci- 
mum octavum, hoc modo : Sedebit singulariter, et 


ὀμενος. ῃ 


silebit : quia tulit. judum verbi. Ibidem tres mes., 
παίοντι αὐτὸν σιχγόνα, χορτασρήσεται, nec aliter 
legitur apud LXX. Alii tres τη98., σιαγόνα αὐτοῦ At 
in reliquis consen!iunt cum prioribus. Editi,zalovc: 
αὐτῷ σιαγόνα αὐτοῦ. Reg. seoundus, χορτασθήσεται 
ὀνειδισμοῦ, 

(40) Uterque Colb. cum Reg. secundo, ἔργῳ. 
Alii duo msg. et editi, ἔργων. lbidem tres mas., 
τῶν ἀπὸ τῆς ὑπομονῆς καλῶν, Aliitres mss. cum 
editis, τῶν ἐν ὑπομονῇ καλῶν. ᾿ 

41) Ita sex mss. At editi, ὑπερύαϊνον. 

"m Lege, ut ^p. Symeonem Logotbhetam, p. 564. 
τῶν λόγῳ pro «ai λόγῳ. Et innumera alia εἰ diclis, 
et factis ad extremam ignominiam tendentia MARAN. 

43) Colb. primus secunda et recenti manu cum 
editis, φέροντα. At Rex msa., φερόντων. Neutra qui- 
dem lectio multum nohis probatur: sed eam que 
multorum mss. auctoritate innititur, sequinon du- 


bitavimus. 


Δὲ 8 


APPENDIX OPERUM 8. BASILII MAGNI. 


446 


nolli ipsum ad extremam ignominiam prescipitem À ὑπὲρ τοῦ ὁδριστοῦ" ὥστε xal τὴν ἐκὶ τοῖς φθάσασιν 


agunt,minime tamen preter modum ira effervesost, 
neque excitetur ad vindictam, sed mansuete et 
absque iracundia erigens se, preces pro euo convi- 
oiatore adhibeat : ita ut peccatum etiam ei condo- 
netur ob preterita, alque in posterum convenienti 
Dei sura dignus habeatur; adeo ut proterve et pe- 
tulanter agere desinat. Nunc vero nos principes 
inter cetera peocata, et illud maxime peccamus, 
persequimur nempe retributionem, neque pari 
mensura vices rependimus : sed ultra modum nos 


αὐτῷ ἁμαρτίαν συγχωρηθῆναι, xal πρὸς τὸ ἑξῆς τῆς 
πρεπούσις παρὰ θεοῦ ἐπιμελείας ἀξιωθῆναι, ὥστε 
ἀσελγαίνοντα παύσασθαι! Νῦν δὲ ἡμεῖς οἱ ἄρχοντες 
μετὰ τῶν ἄλλων κακῶν καὶ τοῦτο μάλιστα ἀμαρτά- 
νομεν, διώχοντες ἀνταπόδομα, οὐδὲ ἴσῳ τῷ μέτρῳ 
ἀντιδιδόντες, ἀλλὰ μεθ᾽ ὑπερδολῆς ἀμυνόμενοι, οὐχ 
ἐὰν δδρισρῶμεν μόνον, ἀλλ᾽ ἐὰν μὴ καὶ τιμηθῶμεν 
παροξυνόμενοι" ἐχθροὺς ἡγούμενοι καὶ τοὺς ἔλαττον 
ἡμᾶς τιμῶντας (44), ὧν ἀξίους δαυτοὺς ὑπειλήφα- 
μεν. 


ipsos ulciscimur, nec indignamur solum si quapiam contumelia fuerimus vexati, sed si honore non 
afficimur : imo etiam eos ducimus inimicos, qui nobis minus honoris tribuerint, quo nos ipsos dignos 


esse existimamus. 

53. Orphanis non judicanles, et. judicio viduz non 
attendentes. Reliqua que spectant ad orphanum, et 
viduam, jam in superioribus dicta sunt. Hio autem 
considera haec verba, Non attendentes, quantum in 
principearguantarrogantiam,quomodo etiam ipsum 
illo judice iniquitatis agrestiorem esse demon- 
strent: siquidem hic post multae preces, tametsi 
alioqui nulla tangebatur commiseratione, at certe 
propter vehementem vidue importunitatem se at- 
tentum exhibuit judicio, quippe qui illius molestia 
ulterius defatigari caveret *9. Porro de his habilus 
est, sormo, quasi generatim judicio vidue altendere 
nollent. 

450 54. VEns. 24. Propterea hzc dicit Dominator 
Deminus Sabaoth : Vm potentes Israel. Ea est 
Soriptüre proprietas, ut ad hunc modum figuret 
dictionem Gum dixisse debuisset. Potentibus, dixit, 
Va potentes. Nimirum eam vocem quae in durissi- 


mis oruciatibus einittitu r, ait potentibus Israel con- C 


gruere, qui paulo post tormentum gravissimum 
erant passuri. Neque id cohjeetura a propheta pro- 


nuntiatum est, sed secundum 8ententfamr- b "ore. 


mendaoii experte profectam. Potentes autem iidem 
intelligendi sunt, qui principes: qui preterquam 
quod non obediunt Deo, amant et munera, et per- 
sequuntur retributionem, ac reliqua de quibus in- 
simulantur. Ve potentihus,et iis qui non obediunt. 
: Enimvero infirmioribus fortassis dabitur venia. 
Exiguo enim conceditur misericordia ; potentes au- 
tem potenter tormenta patientur 9. Et. Cui commen- 
daverunt multum plus petent αὖ eo ὃ, Quapropter 
v& et divitibus, quia cum potentes sint ad suble- 
vandos pauperes, opum potentia non sunt usi ad 


93. 'Üpeavoic οὐ χρίνοντες, καὶ χρίσει χήρας 
οὐ προσέχοντες, Τὰ λοιπὰ εἴρηται καὶ ἐν τοῖς xat- 
ὀπιν, τὰ περὶ ὀρφανῶν (45) xal γήρας. ’Ενταῦθα 
δὲ ἐπίστησον τῷ, Οὐ προσέχοντες, πόσην ἐμφαίνει 
ἀλαζονείαν τοῦ ἄρχοντος, ὅπως αὐτὸν καὶ τοῦ χρι- 
τοῦ τῆς ἀδικίας ἀγριώτερον δείκνυσιν" εἴ γε ὁ μὲν 
μετὰ πολλὰς ἐντεύξεις, εἰ καὶ ἄλλως ἀσυμπαθὴς 
ἦν, ἀλλὰ διὰ τὸ φιλόπονον τῆς χήρας προσέσχε ci 
χρίσει, τὸ ἐπιπλεῖον ὑπὸ αὐτῆς κοποῦσϑαι περιιστά- 
μενος. Περὶ δὲ τούτων εἴρηται, ὡς (46) καθόλου κρί- 
σει χήρας προσέχειν μὴ καταδεχομένων. 


94. Διὰ τοῦτο τάδε λέγει ὁ Δεσπύτης Κύριος 
Σαδαώθ' Οὐαὶ οἱ ἰσχύοντες Ἰσραήλ. Ἰδίωμα τῆς 
Γραφῆς, οὕτω σχημάτίζειν τὴν λέξιν. ᾿Αντὶ τοῦ, 
Τοῖς ἰσχύουσιν, Οὐαὶ οἱ ἴσχύοντες, εἶπε' τὴν ἐπὶ 
δυσυπομονήτοις πόνοις (47) ἐχπεμπομένην φωνὴν 
ταύτην ἁρμόζειν λέγων τοῖς μικρὸν ὕστερον ἐν βα- 
adv δυσφορωτάτῃ γενησομένοις" τοῖς ἰσχύουσι τοῦ 
᾿Ισραήλ. Καὶ τοῦτο οὐ στοχαστιχῶς εἴρηται παρὰ 
τοῦ προφήτου, ἀλλὰ κατα ἀπόφασιν τὴν ἀπὸ τοῦ 
ἀφψιευδσᾶς στόματος προελθοῦσαν. Τοὺς ἰσχύοντας δὲ 
τοὺς αὐτοὺς νοητέον τοῖς ἄρχουσιν (48) οἵ πρὸς τῷ 
ἀπειθεῖν τῷ Θεῷ, καὶ ἄγαπωσι δῶρα, καὶ διώκουσιν 
ἀνταπόδομα, καὶ τὰ λοιπα ἃ χατηγόροῦνξαε." Οῥαὶ 
τοῖς ἰσχύουσι καὶ ἀπειθοῦσι, Τοῖς γὰρ ἀσθενεστέροις. 
τάχα συγγνώμη. Ὃ γὰρ ἐλάχιστος συγγνωστός 
ἐστιν ἐλέους. Δυνατοὶ δὲ δυνατῶς ἐτασθήσονται" 
καὶ, "Q πολὺ παρέθεντο, περισσότερον ἀπαιτή- 
σουσιν αὐτόν, Διὰ τοῦτο xai τοῖς πλουσΐοις οὐαὶ, 
ὅὃτι ἰσχύοντες εἰς τὸ παραμυθεῖσθαι τοὺς πένητας, 
οὐ χέχρηνται τῇ δυνάμει τοῦ πλούτου εἰς ἃ εἰλή- 


quod aoceperent eas. Quod si quis ingenii acrimo- ἢ φασι. Καὶ εἴτις ἐτέρου τὴν διάνοιαν ἐντρεχέστερος, 


nia alio solertior, ea vi naturali atque facultate non 
utatur ad res divinas perquirendas: huic quoque 


9 [uo. xvii, 5. * Sap. vi, 7. "Luc. ΧΙ, 48. 


i Uterque Colb., τιμήσαντας. 
45) Pro ὀρφανῶν legitur in utroque Colb. et in 
Reg. secundo, ὀρφανοῦ. Rtatim quatuor mss., ἐπί- 
στησον tip. Editi et duo mss., ix στῆσον τό, 
40) Pro ὡς scribitur in tribus mss. ὅτι. 
47) Editi, τοῖς πόνοις. Deest τοῖς in mss. 
ial Legitur quidem in editis et in nostris sex 
mss, magno consensu, τοῖς ἄρχουσιν, sed Gombe- 


μὴ ἀποχρῆται τῷ ἰσχύϊ τῆς φύσεως πρὸς τὴν τῶν 
θείων ἔρευναν" καὶ τούτῳ οὐαὶ, ὅταν ἃπαιτῆται κατὰ 


fisius, quod putet ita peteregyntaxim, legi jubet,vooc 
ἄρχοντας. Ego autem cur statim dicto obedientes si- 
mus, causam non video ullam. Etenim voces ὁ αὐτός 
et «co; apud Grecos sepe dativo eonjungi constat : 
uod aliquando imitati sunt Latini. Notum est illud 
oratianum : Invitum qui servat, idem facit occi- 
denti. Ibidem mss. nonnulli πρός τῷ, optime. Alii 
quidam libri veteres et editi πρὸς τό, hrüle. 


8 


COMMENT. IN ISAIAM PROPHETAM. CAP. I. 


τὴν ἀναλογίαν τῶν δεδομένων τὸ ἔργον. Kai st τινες À ve quia questus ab eo repetetur pro ratiose dono« 


δὲ προστασίας ἐκχλησιαστικῆς ἐπειλημμένοι, μὴ 
κοσμοῦσι τὸ ἔργον τῇ πρεπούσῃ τῷ ἐπαγγέλματι πο- 
λιτείᾳ, καὶ τούτοις οὐαί. Οὐ παύσεται γάρ μου ὁ 
θυμὸς ἐν τοῖς ὑπεναντίοις. Ὑπεναντίοι Θεῷ, οἱ 
ἀντιδαίνοντες αὐτοῦ τοῖς προστάγμασιν ᾿ οἴτινες ἐφ᾽ 
ὅσον εἰσὶν ὑπεναντίοι, οὐ παύσεται ὁ λεγόμενος θυ- 
μὸς τοῦ Θεοῦ κατ᾽ αὐτῶν. ᾿Επιμένοντες μὲν γὰρ ταῖς 
πονηρίαις, ἐξάπτομεν ἐφ᾽’ ἑἱαυτοὺς τὸν θυμὸν τοῦ 
θεοῦ (49), olov πυρὶ ὕλην τὰς ἁμαρτίας ἡμῶν παρα- 
τιθέντες, κατὰ τὸ εἰρημένον, ὅτι Πῦρ ἐχκέκαυται 
ἐχ τοῦ θυμοῦ μου. llaucapévov δὲ ἡμῶν «ἧς ἁμαρ- 
tlac , Kplew ἐκ τῶν ἐχθρῶν μου ποιήσω. Ὁ 
πιστεύων εἰς ἐμὲ, φησὶν, οὐ μὴ κριθῇ " ὁ δὲ 
ἀπιστῶν, ἤδη κέκριται, Τῆς οὖν χρίσνως αἴτιοι ol 
ἐχθροὶ, κατὰ τὸ εἰρημένον Διὰ ταῦτα ἔρχεται ἢ 
ὀργὴ τοῦ Θεοῦ ἐπὶ τοὺς υἱοὺς τῆς ἀπειθείας. 
Ἐπειδὴ δὲ εἶπεν, ὅτι Οὐ παύσεταί μου ὁ θυμὸς ἐν 
τοῖς ὑπεναντίοις, ἵνα μὴ ἄκρινον τὴν ἐπὶ τοὺς παρ- 
οξύνοντας ὀργὴν εἶναι τοῦ Θεοῦ νομίσιομεν, 
E! γε (90) καὶ θυμοῦμαι ἐν τοῖς ὁπεναντίοις“ ἀλλ᾽ 
ὅμως οὐκ ἀκρίτιος ἐπάξω αὐτοῖς τὰς χολάσεις, ἀλλὰ 
χεχριμένας κατὰ τὴν ἀξίαν χαὶ τὸ μόερον τῶν ἐπται- 
σμένων * τουτέστι τὸ, Κρίσιν ἐκ τῶν ἐχθρῶν μου 
ποιήσω. Ἐχθροὶ δὲ τῷ Θεῷ (51), οἱ τὰ ἄδικα πράσ- 
σοντες. ᾿Εχρθὰ τῷ ἀγαθῷ ἣ πονηρία" ἐχϑρὰ τῷ δι- 
καίῳ ἡ ἀδικία " τῷ ἁγίῳ ἢ ἀκαθαρσία " τῇ ἀληθείᾳ 
τὸ ψεῦδος. Ἐπὶ τούτοις ev οὐ παύσσται (52) ὁ θυ- 
μὸς, ἕως ἂν ὦσιν ὑπεναντίοι " οὐδὲ ἄχριτον αὐτοῖς 
ἐπάξειν ἔφη τὴν κόλωσιν. 


55. Καὶ ἐπάξω τὴν χεῖρά μου ἐπὶ σὰ, καὶ mo- 
ρώσω σε εἰς χαθαρόν. "Opa τὸ ἀγαθὸν πέλος (53) 
τῆς δικαίας κρίσεως, x«l τῶν ward τὴν κρίσιν «pos- 
ἀγομένων χολάσεων. Οὐ παύσεταί μου ὁ ϑυμός 
κρίσιν ποιήσω ἑκάξιο τὴν χεῖρα' πορώσω᾽ Καὶ τί; 
Ἵνα καθαρὸν ἀποδείξω. Οὕτω θυμοῦται ὁ Gelbe, 
εὐεργετήσῃ τοὺς ἁμαρτωλούς, Οὐ γάν- fi ἀφανι- 
σμὸν κολάζει" ^ καιδεύει dlc ἐπανόρθωσιν. 'Ex« 
ἀχει͵ δὺ τὸ πῦῤ tovto ἐπὶ τὸ (54) ἐξαφανίσαι τὸ διὰ 
᾿πῶν πεπυρωμένων βελῶν τοῦ διαδόλου ὀτληϑὲν τῇ 
ψυχῇ, τῇ μὴ ἐχούσῃ νὸν ϑυροὸν τῆς πίστευς, jj. ἐμ- 
πεσὸν, κατασδέννυσι (bb) τοῦ πονηροῦ τὰ τοξεύματα, 
καὶ γίνεται τὸ θεῖον πῦρ, πνρὸς ἑτόρου χαθάρσιον 
(56), τοῦ εἰς ἀνοήτους καὶ βλαδερὰς ἡμᾶς ἐπιθυμίας 
ἐχκαίοντος. Διὰ τοῦτό φησιν αὐτὸς ὃ Κύριος" Blo- 


rum. Quin etiam si qui acceptis ecolesiasticis pres- 
fecturie, munus suum non cohonestant eo vite in- 
Btituto, quod sua dignum sit professione, his quo- 
que ve. Non cessabit enim furor meus ín. adversa- 
ríis. Adversarii Dei ii sunt, qui ejus obluctantur 
preceptis : qui quandiu sunt hostes, furor Dei me- 
moratus adversum ipsos non cessabit. Nam, dum 
immoramur nostris nequitiis, adversum nos ipsos 
Dei incendimus furorem, quasi igni materiam, ni- 
mirum peccata nostra, apponentes, juxta illud di 
ctum : /gnis accensus est ex furore meo . At vero 
ut primum peccatis finem imposuerimus, Judicium 
de inimicis meis faciam. (ul enim, inquit, credit tn 
m6, non judicatur : quí autem non credit, jam. jwudi- 
catus est 5. Itaque judieii auctores inimici sunt 
secundum illem sententiam : Propter hzc venü ira 
Dei in filios diffidentim **. Idcirco autem dixit : Non - 
cessabil furor mess in. adversariis, ut ne Dei iram 
adversus eos qui ipsum irritant, temerawam et 
judicii expertem esee existimemus.Etiamsi ira tn» 
citer contra adversarios : non tamen indicta cause 
ponas illis infligam,sed eas cum judicio pro merito 
et delictorum mensura ipsís irrogabo: hoo est, 
Judicium de ínimicis meis faciam. Ceteram Deo 
gunt inimici, qui perpetrant iniqua. Nequitia bono 
est inimica : inimica equitati iniquitas: sanetitati — 
impuritas : veritati mendacium.Ob heo igitar nof 
conquiescet furor meus, quoad fuerint inimíci: 
atque dixit se non sine Judicio de ipsis poexas exa- 
eturum. 4 


C 55. γεκβ. 25. Et inducam mamá meem in. do, 


et inflammabo te ad purum, Consfdera justi fudicii 
et posarum cum judiciofillatarum bonum finem. 
Non eessabit furor ; Judicium faciam ; exten- 

) nafiarh-; inflammabo.Et qua de causa? 
Ut purum reddam. Tta irascitur Deus, ut beneflcia 
in peooatores conféret. Non enim ad interitum 
plectit, sed ozstigat «d emendationem. Immittit 
autem ignem hunc ad eum ignem abolendum, qui 
ignitis dieboli jaculis in animam elypeum fidei 
haud habentem injectus est : in quam oum eoeidit, 
exstinguit nequissimi tela,ignisque divinus alteries 
ignis fit expurgatio qui nos ad absurdas noxiasque 
cupiditates incendebat. Quapropter Dominus ipse 
ait : Ingreditur quasi ignis conflatorii,et quasi herba 


πορεύεται (57) ὡς πῦρ yovsutnpíeu, xal ὡς πόα ἢ lavantium : et sedebit conflans, eL emundans, sicut ar- 


πλυνόντων, καὶ χαθιοῖναι yeveóuv , καὶ καθαρί- 
ζων, ὡς τὸ ἀργύριον, καὶ ὡς τὸ χρυσίον. Καὶ τί 
τὸ ἐντεῦθεν ὄφελος ; "Eoovtat, φησὶ, vip. Kopiq (58) 


*! Deut. xzxi, 22. 9 Jonn. iti, 48. 


49) lllud, τοῦ Θεοῦ, ex tribus mse. eddidluus. 

50) Codices duo, εἰ δέ. 

(61) Uterque Colb. et Reg. eecundus, τοῦ Θεοῦ. 
Alii tres mse. cum editis, τῷ θεῷ. 

(62) Rureus uterque Colb. et Reg. secundus, vaóe- 
xat. Editi vero oum aliis tribus meg., πα t 

(63) Editi τέλος φησί’ sed illud, φησί, deest in 
anguis libris. ] 

(54) Codices quatuor, τῷ. Alii duo cum editis, 16, 


gentum, sicul εἰ aurum "Ecquid hino os»olumenti? 
Erunt, ait, Domino offerentes sacrificium in justitia *5. 
Et auferam omnes insquos abs te. Confertur ingens 


45 Ephes. y, 6. '** Malech. i15, 2. 5 ibid. 


dw Soriptum reperitur in quibusdam mss. weta- 
ἔννυει. 

56) Sio quisque mss. At editi oum Reg. tertio, 
καθαρτήριον. 

(57) Pro εἰσπορεύεται legiturin tribus mss., ix- 
πορεόεται. 

68) Codices tres, Ἔ σονται γὰρ τῷ Κυρίῳ. Alii 
tres, ἔσονται, φησὶ, τῷ θοῷ. Editi uti in contextu. 


419 


ΒΔ abalienata est ἃ Deo,cum ab ea auferuntur iniqui. 
Idcirco Ecclesie statuta eos qui in prohibitis ! pec- 
catis sunt deprehensi, a reliquo corpore separant, 
ne paululum ferment; conspersionem totam oor- 
rumpat "6. [taque Dei boni est e populo tollere ini- 
quos. Non enim iniqui una cum sanctis sanota in- 
gredientur, eiquidem ventilabrum est in manu 
Domini “7, Sed qui nuno 8 populo segregantur ut 
iniqui, ea que fiunt, tranquille ferunt, haud intel- 
ligentes isthec eorum esse figuram, que in tre- 
mendo Dei judicio eventura sunt.Quam autem exi- 
tiosum sit iniquos ab eaque eis fuit cum sanctis 
Christi membris societate non separari. Apostolus 
declaravit,cum Corinthios increpuit quod non luxis- 


APPENDIX OPERUM 8. BASILII MAGNI. 


beneficium anime, que perverse presidentium cau- Α προσάγοντες 


220 
θυσίαν ἐν δικαιοσύνῃ. Kal ἀφελῶ 
πάντας ἀνόμους ἀπὸ σοῦ. Μεγάλη εὐεργεσία ψυ- 
Xi, τῇ παρὰ τὴν αἰτίαν (59) τῶν κακῶς προϊσταμέ- 
νων εἴς Θεοῦ ἀλλοτρίωσιν ἐκπεσούσῃ, τὸ ἀφαιρεθῆ- 
ναι αὐτῆς τοὺς ἀνόμους. Διὰ τοῦτο καὶ οἱ περὶ τὴν 
᾿Ἐχχλησίαν τύποι τοὺς ἐν ἀπηγορευμένοις παραπτώ- 
μάτιν εὐρεθέντας χωρίζουσι τοῦ λοιποῦ σώματος, 
ἵνα μὴ μικρὰ ζύμῃ ὅλον τὸ φύραμα δολώσῃ. Ὥστε 
κατὰ ἀγαθὸν Θεόν ἐστι τὸ ἀφελεῖν ἀνόμους ἀπὸ λαοῦ. 
Οὐ γὰρ οἱ ἄνομοι συνεισελεύσονται τοῖς ἁγίοις sto τὰ 
ἅγια, ἐπείπερ τὸ πτύον ἐν τῇ χειρὶ τοῦ Κυρίου. 
"AX οἱ νῦν ὡς ἄνομοι χωριζύμενοι τοῦ λαοῦ, πράως 
φέρουσι τὰ γιγνόμενα οὐ νοοῦντες, ὅτι τύπος ταῦτα 
τῶν ἐν τοῖς φοδεροῖς χρίμασι τοῦ Θεοῦ γενησομένων. 
Ἡλίκη δὲ βλάδη τὸ μὴ ἀφαιρεῖσθαι τοὺς ἀνόμους 


sent,ut sb ipsis aufereturqui perpetrarat malum 45, D τῆς πρὸς τὰ ἅγια μέλη τοῦ Χριστοῦ ἐπιμιξίας, ὁ 
᾿Απόστολος ἐδήλωσεν, ἐπιτιμῶν Κορινθίοις, διότι οὐχ ἑπένθησαν, ἵνα ἐξαρθῇ ἀπ᾽ αὐτῶν ὁ τὸ πονηρὸν ἔργα- 


σάμενος. 

96. Vxns. 26. Εἰ instiuwam judices (uos sicut 
prius. Quare omissis regibus meminit judicum, 
etiamsi interreges nonnulli principatum in populum 
obtinuerint cum laude? An quoniam judicum ad- 
ministratio liberior erat, que ad eossuapte natura 
pertinebat, quod populus suis regeretur legibus, 
Deumque solum regem agnosceret : in posterum 
vero ex propria illorum temeritate atque amentia, 
instituti sunt reges ? Quamobrem tum cum cumu- 
. larentur beneficiis, opere pretium erat ipsos ad 
statum felicem reverti.Ea de causa libertatem ipsis 
largiens. non reges,sed judices instituturum 86 6886 


56. Kai ἐπιστήσω τοὺς χριτὰς σου ὡς τὸ πρότε- 
pov. Διὰ τί ὁπερδὰς τοὺς βασιλεῖς, τών κριτῶν ἐμνή- 
σθη ; καίτοι καὶ ἐν βασιλεῦσιν ἦσάν τινες, οἱ ἐπαι- 
νετῶς ἄρξαντες τοῦ λαοῦ. "II ὅτι ἡ κατὰ τοὺς χριτὰς 
πολιτέία ἐλευθεριωτέρα ἦν, κατὰ φύσιν αὐτοῖς ὁπάρ- 
χουσα, αὐτονομουμένου τοῦ λαοῦ, καὶ Θεὸν μόνον 
βασιλέα γνωρίζοντος " ἡ δῇ τῶν βασιλέων κατάστα- 
σις ὕστερον ἐκ τῆς ἰδίας ἀδουλίχας αὐτῶν ἐπεγένετο. 
Ἔδει οὖν εὐεργετουμένους ἐπὶ τὴν μακαρίαν κατά- 
στασιν ἐπανελθεῖν. Διὰ τοῦτο οὐχὶ βασιλεῖς, ἀλλὰ 
χριτὰς ἐπιστήσειν ἐπηγγείλατο, χαριζόμενος αὐτοῖς 
τὸ ἐλευθέριον. Οὐ γὰρ ἦν βασιλεὺς ἐν ᾿Ισραὴλ, 


pollicitus est. Non enim rez erat in Israel, sed unus- (; ἀλλ᾽ ἕκαστος τὸ εὐθὲς (60) ἐν ὀφθαλμοῖς αὐτοῦ 


quisque quod erat reclum in oculis suis, faciebat 39, 
Anquia non amplius erat tempus regum post adven- 
tum veri Regis, ideo judiees prioribus haud im- 
pares daturum se promisit ? nimirum Domini disci- 


ἐποίει. "H ἐπειδὴ οὐχέτι βασιλέων καιρὸς ἦν μετὰ 
τὴν ἐπιδημίαν τοῦ ἀληθινοῦ Βασιλέως, κριτὰς ἔπηγ- 
γείλατο παρέξειν παραπλησίους τοῖς πρότερον, τοὺς 
(64) μαθητὰς τοῦ Κυρίου, περὶ ὧν εἴρηται͵ ὅτι Καθ- 


pulos, de quibus dictum est: Sedebibés iiper. ἀπρ- ἥσετε ἐπὶ δώδεχα θρόνους, κρίνοντες τὰς δώδεκα φυλὰς 


decim thronos, judicantes αἀμοάδοΐηι tribus Israel 9, 

57. Et consiliarios (uos sicutab inilio. Rursus hio 
eorum libertate servata,aitprebiturum se non pre- 
fectum,sed consiliarium.Proprium namque regis est 
imperare subjectis : consiliarii vero, utilia et con- 
ducibilia persuadere iis qui consilio utuntur. Nam 
unusquisque quid opus 422 sit deceatque, per se 
deprehenderenon potest.Quamobrem beneficus Deus 
dat consiliarios, non autem dominos. Itaque etqui- 


τοῦ Ἰσραήλ. 

57. Καὶ τοὺς ευμδούλους aov ὡς τὸ ἀπαρχῆς. 
Πάλιν ἐνταῦθα τὸ αὐτεξούσιον αὐτοῖς διᾳσιόζων, οὐχὶ 
τὸν προτάσσοντα, ἀλλὰ τὸν συμθουλεύοντα αὐτοῖς. 
ἔφη παρέζεσθαι. Βασιλέως μὲν γὰρ ἴδιον, ἐπιτάσ- 
σειν τοῖς ἀρχομένοις * συμδούλου δὲ, πείθειν ὑπὲρ 
τῶν συμφερόντων τοὺς βουλευομένους (62). Οὐ γὰρ 
αὐτάρκης ἕκαστος ἀφ᾽ ἑαυτοῦ εὑρίσκειν τὸ δέον. Διὰ 
τοῦτο εὐεργετῶν ὁ Θεὸς συμδούλους,͵, ἀλλ’ οὐχὶ ἐξουσια- 


libet nostrum se non ut principem,sed ut consilia- p, στὰς δίδωσιν. Ὥστε xal ἡμῶν ἕκαστος μὴ ὡς ἄρ- 


rium populo aDomino datum esse existimet. Itaque 
prophete omnes, conduoibilia suadentes,fuere con- 
siliarii, eL ante oos Moyses.Quare Deus,in populum 
beneflcus, prioribus consiliariis pares alios exci- 


€ [ Cor. v, 6. 


(59) Pro vulgata lectione, τῇ αἰτίᾳ, e codicibus 


ms8. edendum curavimus, τὴν αἰτίαν. 
(00) "Exactoc τὸ εὐθές. etc. Unusquisque rectum... 


faciebat. Ita quoque in. Vulgata Judio. xvii, 6, et 


XIl, 2d : Unusquisque quod sibi rectum, etc. Apud 
LXX vero utroque in loco pro voce ἕχαστος vox 
ἀνήρ ponitur: ἀνὴρ τὸ εὐθές, eto. Vir quod erat 
rectum. . . . faciebat. Vocem utramque conjunxit 
Theodoretus, ἀνὴρ ἕκαστος τὸ ἀρεστόν. 


χοντα ἑαυτὸν, ἀλλ᾽ ὡς σύμθουλον παρὰ Κυρίου δε- 
δομένον τῷ λαῷ λογιζέσθω. ΠΙάντες οὖν οἱ προφῆται, 
οἱ τὰ συμφέροντα παραινέσαντες, σύμόουλοι * καὶ 
πρὸ πάντων Μωσῆς. Παραπλησίους οὖν τοῖς ἀπ- 


5 Matth. i1, 12. 481 Cor. v, 2. 45 Judio. xvii, 0 ; χχι,24. "^ Matth. xix, 28. 


(64) Codex Fr. 1 cum editis, παρὰ τούς. Deest 
παρά in aliis quatuor codicibus, rectius. 

62) Variant hoc loco libri veteres. Regii primus 
et tertius, τοὺς βουλομένους. Consiliarii est. persua- 
dere volentibus. Alii duo mss., quorum unus prima 
manu, alter secunda, perinde ut editi, τοὺς βου- 
λευομένους. Colb. primus et Reg. secundus, τοὺς 
συμδουλευομένους. 


COMMENT. IN ISAIAM PROPHETAM. CAP. I. 


apy?i« συμθούλοις (63) ἀναστήσειν, εὐεργετῶν τὸν A taturum se pollicetur, nempe apostolos et evan- 


λαὸν, ὁ Κύρως ἐπαγγέλλεται, τοὺς ἀποστόλους xal 
εὐαγγελιστὰς, οἷος ἦν ὁ αῦλος σύμδουλος, ὁ διάχο- 
voc τῆς Καινῆς Διαθήκης, λέγων’ γνώμην δὲ δί- 
δωμι, ὡς ἠλεημένος 0v) Κυρίου. Μεγάλη δὲ εὐερ- 
γεσία συμούλου φρονίμου xal εὐνοϊχῶς ἔχοντος πα- 
ρουσία, ἀναπληροῦντος τὸ τῆς συνέσεως ἐλλεῖπον 
τῶν βουλευομένων. Ὅσον δὲ ἀπὸ τῆς συμδουλῆς 
ὄφελος, δείχνυσι μάλιστα Μωΐσῆς, ὁ πάσῃ Αἱγυ- 
πτίων σοφίᾳ παιδευθεὶς (04), ὁ τῷ Θεῷ διαλεγόμε- 
νος, ὡς ἂν εἴ τις λαλήσῃ φιλος φίλῳ. Οὗτος ἔλαδε 
Ἡνώμην παρὰ τοῦ πενθεροῦ αὐτοῦ Ἰοθὼρ, ὥστε xa- 
ταστῆσαί (65) χιλιάρχους xal ἑκατοντάρχους καὶ δε- 
κάρχοχς ἐπὶ τῷ κρίνειν τὸν λαὸν. Καὶ Δαδὶδ δὲ συμ- 
δούλῳ ἐχρήσατο τῷ Χουσὶ, δι᾽ οὗ διεσχέδασε στρατη- 
Ὑυκὴν γνώμην τοῦ ᾿Αχιτόφελ. Καὶ ὅλως ἱερόν τι 
πρᾶγμα d συμδουλὴ, γνώμης ἕνωσις, ἀγάπης xap- 
πὸς, ταπεινοφροσύνης ἀπόδειξις. ᾿Αλαξονεία γὰρ 
δεινὴ, τὸ μηδενὸς οἴεσθαι χρήζειν, ἀλλ᾽ ἑαυτῷ προσ- 
ἔχειν ὡς μόνῳ τὰ κράτιστα βουλεύσασθαι δυναμένῳ. 
'Husic δὲ ὀκνοῦμεν ἑαυτοὺς ἐπιδοῦναι τοῖς τὰ δέοντα 
εἰσηγουμένοις, καὶ αἰσχυνόμεθα τοὺς συνετωτέρους 
ἡμῶν κατὰ τὸν βίον ὁμολογεῖν, Ἔπειτα ὁ τὸν σύμ- 
ὄουλον ἀναμένων, καὶ τοῖς ἰδίοις λογισμοῖς κάιρὸν 
δίδωσιν, ἐν χρόνῳ πλείονι μετὰ βασάνου xal προσ- 
οχῆς ἀνιχνεῦσαι τὸ δέον. 


58. Καὶ μετὰ ταῦτα (66) χληθήσῃ πόλις δικαιο-. 


σύνης, μητρόπολις πιστὴ Σιών. "Εδειξεν εἷς ποῖον 
καταλήγουσι τέλος αἱ κατὰ μέρος εὐεργεσίαι. ᾿Αντὶ 
γὰρ τοῦ τῶν φονευτῶν εἶναι πόλιν, πύλις δικαιοσύ- 
vnc καὶ ἀντὶ τοῦ πόρνη πόλις, μητρόπολις" τουτ- 
ἐστι, καὶ ἄλλαις (67) καθηγουμένη πρὸς σωφροσύνην. 
Καὶ πάλιν πιστὴ, ὅπερ ἦν πρὸ τοῦ βεδηλῶσθαι ix 
τῆς πορνείας. Ἢ οὖν τοῖς πρέπουσιν ἑαυτῇ κόσμοις 
κεχοσμημένη, συμδούγοις τε καὶ κριταῖς, ἡ ἐν Χρι- 
ctp Ἐχχλησία, μητρόπολις ἂν χρηματίζοεγ -etov 
ἀποικίασ τινὰς τοῦ κατὰ Θεὸν βίου map" “ἑαυτῆς ἀπο- 
στέλλουσα, Μετὰ γὰρ κρίματος σωθήσεται ἡ αἰγμα- 
λωσία. αὐτῆς, καὶ μετὰ ἐλεημοσύνης. Οὐδὲν àv 
τοῖς ἄνω περὶ πολεμίων αἰσθητῶν, οὐδὲ περὶ aly ua- 
λώτων εἰπὼν, τὴν ἀποαατάστασιν αὐτῆς αἰχυαλω- 
σίας ἄφεσιν λέγων, ὀπούδάλλει ἡμῖν νοεῖν, ὡς ἐκά- 
στοῦ ἡμῶν ὑπὸ ἁμαρτίαν γινομένου, ὅταν χατακυ- 
ριευθῶμεν ὑπὸ τοῦ ἐχθροῦ. οἱονεὶ δέσμιοι (68) τῆς 
ἁπαρτίας γινόμενοι, καὶ ἀπαγόμενοι ὑπὸ τοῦ πονηροῦ 


gélistas; qualis consiliarius erat Paulus, Testa- 

pent Novi administer, dicens : Consilium autem 

do, "tatduazm misericordiam consecutus. Domino Vt, 

Ingens &ufem beneficium preaentia est prudentis 

ac benevoli consiliarii ;.cum intelligentie pruden- 
tieque inopiam in iis cut consilium capiunt sup- 

pleat. Quanta autem sit" confilii utilitas, ostendit 
vel maxime Moyses, omni JEgyptremum. sapientia 

eruditus **; qui alloquebatur Deui, péripóe ac si 

quis amicus oum amico loqueretur 9. "Hip a-há-. 
cero suo Jothor accepit consilium, ita ut ooasti- 
tuerit tribunos, centuriones et decuriones, qui po- 

pulum judicarent *. Quin et David Chusi usus est 
consiliario, per quem dissipavit militare consilium 

Achitophel ΒΡ, Et in summa, sacra quaedam res est 
consilium, voluntatum est consensio, fructus di- 

lectionis, humilitatis argumentum. Intoleranda 

namque arrogantia est, existimare se nullius ege- 

ro : sed sibi attentum esae quasi solus sibi optima 

queque possit suadere. Non aulem veremur iig 

qui de officio moneant, nos ipsos subjicere, imo 

pudet nos confiteri illos in vivendi ratione nobis 

esse prudentiores. Ad heo qui exspectat consilia- 

rium, ratiocinationibus suis locum dat, ut tem- 

pore diuturniori ea qus decent, cum examíne et 
attentione investiget. 

. 58. Et post hac vocaberis civitas justitiz, metrg- 
polis fidelis Sian. Docuit in quem exitum sipgula 

beneficia desinant. Nam ex homicidarum civitate 

civitas flet justitie, ot ex eivitate meretrice flet 

metropolis : hoo est, viam aliis etiam ad continen- 

tiam commonstrabit. Et rureus fidelis evadet : id 

qued prius erat quam nygeretricio opere contami- 

naretur. Itaque ea -qwWíe in Christo est Eocolesia 


, Gonverienti sibi cultu adornata; nimirum consilia- 


ris et judicibus, appellari metropolis poterit, ut 
que ex se veluti quasdam vie secundum Deum 
instituende colonias emittat. Vzgns. 27. Nam cum 
judicio salvabitur captivitas ipsius, et cum  miseri- 
cordia. Cum nullam in superioribus de inimicis 
sensibilibus, aut de captivis mentionem fecerit, 
et tamen cum ejus restitutionem ceu liberationem 
captivitatis nuntiet, suggerit nobis ut intelliga- 
mus nos, unoquoque nostrum in peccatum inoi- 
dente, cum videlicet dominatur nobis inimicus, 


εἰς τὸ παραστῆσαι τὰ μέλη ἡμῶν δοῦλα τῇ ἀνομίᾳ [) peccati esse veluti servos atque a maligno induci 


εἰς τὴν ἀνομίαν. Διὰ τοῦτο κριταὶ σώζοντες (69), ὡς 


ut prebeamus membra nostra serva iniquitati ad 


5! [ Gor. vii, 25. "5 Act. vit, 22. ὅδ Exod. xxxin, 11. '* Exod. xvii, 21, 22. 5 II Reg. xvit, 14. 


(68) Nostra editio Paris, cum tribus msg. παρα- 
πλησίους οὖν τοῖς ἀπαρχῆς συμόούλοις. Alii tres, 
παραπλησίως οὖν, etc. Sed Combefisius suo more 
emendat, legitque, συμθούλους: quam scripturam 
secuti sunt, qui ultimam editionem Parisiensem 
&dornandam curarunt. Et nos quoque, nisi obesset 
veterum librorum auctoritas, eam sequi non dubi- 
taremus. 

(64) Editi eum tribus mss., παιδευθείς. Alii tres, 
πεπαιδευμένος, 


(65) In vulgatis libris legitur καταστῆσαι αὐτόν" 


sed vox αὐτόν in nostris sex mss. deest. Aliquanto 
post mss. nonnulli, συμδούλῳ ἐχρῆτο. ] 
(66) In quinque mss. pro ταῦτα scribitur τοῦτο. 
(67) Ubi in editis legitur, ἄλλαις, scriptum inve- 
nimus in quinque mss., ἄλλοις" que lectio si reci- 
pitur, subintelligas oportet, λαοῖς. Statim "n 
Colb., ὅπερ ἧς, quod eras. Editi et alii mes., ὅπερ ἦν. 
(68) Codices tres, δέσμιοι ὁπό. Ibidem sex mss., 
γινόμενοι. Editi, γενόμενοι. . ; 
(69) Bio tres mss. At editi et tres alii mss., σώ- 
ζονται. 


APPENDIX OPERUM 8. BASILII MAGNI. 


iniquitatem "8, Quocirca judices salutis auctores A Βαρὰκ, καὶ Σαμφὼν, καὶ Γεδεὼν, καὶ 'Iepüde, ὅπερ- 


fuere, uti Barac, Samson, Gedeon, οἱ Jephte pt- 


gnantes pro 423 populo, ipsumque ab hostibué - 


liberantes. Idcirco consiliarii quae ad sgjutéso per- 
tinerent, suadebant, ut civitatis bojus 'áptivitas 
efficeretur digna que salutem, consequéretur : hoo 
est enim salvari cum jud/Cip; 34 δεῖ, judicio el exa- 
mine adhibito. Dpinde quentam si iniquitates obser- 
vaverit sustingUit. namo, connexuit miserioordiam 
judicio; 1t zgieéritordie temperatura judicii soveri- 
tatem. thitigaret. Itaque per judicium addita civitas 
bet chptivitali : sed revocata est per misericordiam. 
59. Vrns. 28. Et conterentur iniqui δὲ peccatores 
simul. Postquam ii qui sua in pristinum statum re- 
dintegratione digni sunt, consecuti fuerint salutem 
oum judicio et misericordia : qui prorsus sunt 
iniqui, et in peocato perseverant, Conterentur si- 
mul. Alii quidem, quod Evanuerunt in cogitationi- 
bus suis" : alii vero, quod per legis violationem 
Deo dedecus inferunt. Iniqui autem ii sunt, qui 
nullo pacto divinis legibus obtemperant, sive ab 
ipsis defecerint, sive ne initio quidem ad ipsas 
&coesserint; peccatores vero ii sunt, qui volentes 
peccant post acceptam veritatis cognitionem **. 
Forte autem et quos suis Deus afficit beneficiis, 
volens eosdem in novitate vite ambulare, conterit 
ipsorum veterem hominem. Quapropter Deo sacrí- 
ficium est spiritus contritus 9. Siquidem mundi spi- 
ritüa qui peccatum admisit, conteritur, ut postquam 
rectus factus fuerit, renovetur in visceribus 60, Et 
conteritur brachium peccatoris, hoo est, peccati 
vis effectrix, ut queratur peccatum illius, et non 
inveniatur*!, Ejusmodi est et illud : Ego occidam, 
et vivere faciam : percullàm, et. ego. sanabo **. Ooci- 
det enim flagitiose viventem,.ut mala vita jam ex- 
purgata, novam ei tribuat. ew ums 
60. Eam ob rem Conterentur iniqui et peccator 

simul, αἱ refractarii et inobsequentes esse desi- 
nant. Et qui dereliquerunt Dominum consumentur. 
Nimirum peocatum illud quo derelinquitur Domi- 
nus, non amplius perpetrahitur. Tale est et illud 
Psalmi : Consumetur jam nequitia peccatorum 88, 
Quemadmodum δὶ quis sdhortetur medicum, ut 
finem imponat morbo languentium, aut per artem 
suam obstet ne serpat putredo. Hec autem con- 
sumptio non omnino integram abolitionem signifi- 


a-— 


μαχοῦντες τοῦ λαοῦ, ἐξαιρούμενοι ἀπὸ τῶν πολε- 
μίων. Διὰ τοῦτο σύμδουλοι τὰ πρὸς σωτηρίαν φ- 
ἡγούμενοι, ἵνα ἀξία γένηται ἡ αἰχμαλωσία αὐτῆς σω- 
θῆναι’ τοῦτο γάρ ἐστι τὸ μετὰ κρίματος σωθῆναι, 
τουτέστι κεχριμένως καὶ ἐξητασμένως: Εἶτα ἐπειδή 
ἐὰν ἀνομίας παρατηρῆσῃ (70), οὐδεῖς ὑποστήσεται, 
συνῆφε τὴν ἐλεημοσύνην τῷ κρίματι, ἵνα τὸ τῆς κρί- 
σεως ἀκριδὲς πραὐνθῇ τῇ ἐπιχράσει τῇ τοῦ ἐλέους. 
Διὰ μὲν οὖν τὸ vpipa παρεδόθη τῇ αἰχμαλωσίᾳ' διὰ 
δὲ τὸν ἔλεον ἀνεκλήθη. 


50. Καὶ συντριδήσονται οἱ ἄνομοι xal οἱ ἁμαρ- 
τωλοὶ ἅμα. Μετὰ τὸ τοὺς ἀξίους τῆς ἀποκαταστά- 
σεως ἐπὶ τὰ ἐξ ἀρχῆς μετὰ χρίματος σωθῆναι, xa: 
μετὰ ἐλέους, οἱ πάντη ἄνομοι, καὶ οἱ ἐπιμένοντες τῇ 
ἁμαρτίᾳ, Συντριδήσονται ἅμα. Οἱ μὲν, ὅτι Ἔμα- 
ταιώθησαν ἐν τοῖς διαλογισμοῖς αὐτῶν οἱ δὲ, ὅτι 
διὰ τῆς παραθδάσεως τοῦ νόμου τὸν Θεὸν ἀτιμάζουσιν. 
Εἰσὶ δὲ ἄνομοι μὲν, οἱ παντελῶς ἀνήκοοι τῶν θείων 
νόμων, fj ἀποστατήσαντες αὐτῶν, fj μηδὲ τὴν ἀρχὴν 
προσελθόντες: ἁμαρτωλοὶ δὲ, οἱ ἐκουσίως ἁμαρτά- 
νοντες μετὰ τὸ λαδεῖν τὴν ἐπίγνωσιν τῆς ἀληθείας. 
Τάχα δὲ καὶ οὖς εὐεργετεῖ ὁ Θεὸς, βουλόμενος αὐτοὺς 
ἐν καινότητι ζωῆς περιπατῆσαι, συντρίδει αὐτῶν τὸν 
παλαιὸν ἄνθρωπον. Διὰ τοῦτο θυσία τῷ θεῷ πνεῦ- 
pa συντετριμμένον. Συντρίδεται γὰρ τὸ πνεῦμα τοῦ 
κόσμου τὸ ἐνεργῆσαν τὴν ἁμαρτίαν, ἵνα τὸ εὐθὲς ἐγ- 
καινισθῇ τοῖς ἐγκάτοις. Καὶ συντρίδεται (74) ὁ βρα- 
χίων τοῦ ἁμαρτωλοῦ, τοντέστιν ἡ πρακτικὴ τῆς 
ἁμαρτίας δύναμις, ἵνα ζητηθῇ ἣ ἁμαρτία αὐτοῦ, και 
οὐ μὴ εὔρεθῇ. Τοιοῦτόν ἐστι καὶ τὸ, ᾿Εγὼ ἀποχτε- 
τῶ, καὶ ζῇν ποιήσω" κατάξω, κἀγὼ, ἰάσομαι (72). 
᾿Αποχτενεῖ γὰρ τὸν κακῶς ζῶντα, ἵνα μετὰ τὴν κά- 
θαρσιν τῆς χείρονος ζωῆς, τὴν καινὴν αὐτῷ χαρίση- 
ται, 


^7 60. Διὰ τοῦτο Συντριδήσονται οἱ ἄνομοι καὶ οἱ 


ἁμαρτωλοὲ ἅμα, ἵνα παύσωνται ἀνυπότακτοι εἶναι 
(73) καὶ παρακούοντες. Καὶ οἱ ἐγκαταλιπόντες τὸν 
Κύριον συντελεσθήσονται. Olovel, οὐλότι. ἧ τοῦ 
ἐγκαταλείπειν τὸν Κύριον ἁμαρτία ἐνεργηθήσεται. 
Τοιοῦτόν ἐστι xal τὸ παρὰ τῷ φαλμῷ" Συντελε- 
σθήτω δὴ πονηρία ἁμαρτωλῶν. Ὥσπερ ἄν εἴ τις 
ἰατρὸν παρακαλοίη συντελεσθῆναι τὴν νόσον τῶν ἀῤ- 
ῥωστούντων, fj τὴν νομὴν τῆς σήφεως κωλυθῆναι διὰ 
τῆς τέχνης. Οὐ πάντως δὲ ἣ συντέλεια τοῦ παντε- 


cat: sed vim et impetum eorum qui taliter agunt, p λοῦς ἀφανισμοῦ ἐστι σημαντική᾽ ἀλλὰ τῆς κατὰ τόδε 


impedit. Etenim Paulus vaticinans de filio perdi- 
lionis Thessalonicensibus dicit : Quem Dominus 
Jesus consumet spiritu oris sui, et destruet illustra- 
tione adventus sui **. Nam si consumptio, omni- 


9 Rom. vt, 19. 5 Rom. 1, 21. 88 Hebr. x, 26. 
XXI 99. ** Paal. vri, 10. ** II Thess. 11, 8. 


70) In tribus mss. legitur, παρατηρῇ᾽ in aliis 
tribus perinde atque in excusis, παρατηρήσῃ. Haud 
procul tres mss., τῇ ἐπιχρατήσει, Alii tres mss. et 
editi, τῇ ἐπικράσει. 

(71) Codices tres, συντρίδεται, Editi vero et Reg. 

rimus, συντριδήσεται, Mox. quinque mass., καὶ μή. 
diti cum uno ms., xai οὐ μή. 


ἐνεργείας τῶν ἐνεργούντων κωλυτιχή. Kai γὰρ ὁ 
Παῦλος. περὶ τοῦ υἱοῦ τῆς ἀπωλείας προφητεύων 
θεσσαλονιχεῦσιν ἔφης Ὃν ὁ Κύριος ᾿Ιησοῦς ἀναλώ- 
σει (74) πνεύματι τοῦ στόματος αὐτοῦ, καὶ κατ- 


9 Psal. ,, 19. * ibid. 412. *! Psal. x, 156. 4 Deut. 


2) Illa, πατάξω, κἀγὼ ἰάσομαι, desunt quidem 
in oe vuldatia : sed adjeota sunt e Reg. secundo 
et ex utroque Colbertino. 

τὴ Sio mss. quinque. Editi, ὄντες. 

là Regii primus et secundus, ἀνελεῖ" que leotio 
adnotatur in Novo Testamento Oxoniensi. Alii qua 
iuor J8s5., ἀνέλοι. Editi, dva . 


COMMENT. IN ISAIAM PROPHETAM. CAD. I. 


αργήσει τῇ ἐπιφανείᾳ τῆς παρουσίας αὐτοῦ. À moda exstinctio est, quomodo destrueretur qui 


ἀνάλωσις παντελής ἔστιν ἀφανισμὸς, 
sar did ὧν soU ᾿Αλλὰ δηλονότι τὸ ἕν 
τῷ ἀνόμῳ ψεῦδος τῷ πνεύματι τοῦ στόματος τῆς 
ἀληϑείας ἐξχφανίζεται, καὶ οὕτω χαταργηθήσεται τῇ 
ἐπιφανείᾳ τῆς παρουσίας τοῦ Χριστοῦ (76). Πολλαχοῦ 
δὲ τετηρήχαμεν, ὅτι αἱ καχίαι ἑξαφανίζονται, οὐκ 
αὐταὶ ol οὐσίαι, αἷς σομδεβδήκασιν' ὡς ἕν τῷ, Καὶ 
ὁδὸν ἁμαρτωλῶν ἀφανιεῖ" καὶ, Ὁδὸς ἀσεθῶν 
ἀπολεῖται. 

61. Διότι αἰσχυνθήσονται ἀπὸ τῶν εἰδώλων αὐ- 
τῶν, ἃ αὐτοὶ ἠδούλοντο. Βόεργεσία μεγάλη, xal τὸ 
αἰσχονθῆναι ἐπὶ πράγματι, ᾧ πρὸ τούτου ἐπηγάλλε- 
το, ὑπὸ (TT) ἀναισθησίας τὸ ἐν αὐτῷ αἰσχρὸν συν- 
ἰδεῖν qe) δυνάμενος, ἀλλὰ τὴν δόξαν ἔχων ἦν τῇ αἱἷ- 


σχύνῃ αὐτοῦ, Τὸ οὖν αἰσχύνεσθαι ἀπὸ τῶν εἰδώλων Β 


ἐπ᾽ ἀγαθῷ τῶν αἰσχυνομένων ἐνεργεῖται. Ὅπερ οὐκ 
ἄλλως γίνεται, fj εἷς ἔννοιαν ἐλθόντων τοῦ ἀληθινοῦ 
Θεοῦ τῶν τέως εἰδωλολατρούντων (78). Τότε γὰρ ἐγ- 
καλύητεται, εἰς συναίσθησιν ἐλθὼν "i ἀτόπου, ὁ 
τοῖς ἀψύχοις ὡς δύναμιν εἷς τὸ σώζειν ἔχουσι προσευ- 
Vili, Καὶ πᾶς δὲ ὁ φιλήδονος, ᾧπερ ἂν f| δεδουλω- 
μένος τῶν ἀπηγορευμένων, τοῦτο θεοποιήσας, οἷον 
εἴδωλόν τι ἔχει ἕν ναῷ βεδήλῳ τῇ ἑαυτοῦ καρδίᾳ χαθ- 
ιδρυμένον (79), ἀεὶ συνὼν αὐτῷ διὰ τῆς φαντασίας, 
xai τὰς εἰχόνας τοῦ ἐπιθυμητοῦ ἕν ἑαυτῷ περιφέρων. 
Οἷον ὅ φιλόπλουτος, ὅπου ὁ θησαυρὸς αὐτοῦ, bxsi 
ἔχων τὴν καρδίαν, τῷ Ex τῆς πλεονεξίας εἰδώλῳ λα- 
τρεύει. Ὁ γαστρίμαργος ταὶς ἕν βρώμασιν ἑἐπιθυ- 
μίαις δεδουλωμένος, θεὸν ἔχει τὴν ἑαυτοῦ χοιλίαν. 
Ἐπικατάρατος δὲ ἄνθρωπος ὅστις ποιήσει (80) 
γλυπτὸν ἢ χωνευτὸν, βδέλυγμα Κυρίῳ.. Maxáptot 
δὲ οἱ xatà τὴν συμδουλὴν ᾿Ιακὼδ περιαιροῦντες ἕαυ- 
τῶν θεοὺς ἀλλοτρίους, καὶ ἁλλάσσοντες στολὰς, ἀνα- 
θαίνοντες εἰς Βαιθήλ' τουτέστιν, εἷς οἶχον Θεοῦ, τοῦ 
ποιῆσαι ἐκεῖ θυσιαστήριον τῷ Θεῷ. ᾿Αποθώμεθα οὖν 
τὰ ἀλλότρια τοῦ θεοῦ εἴδωλα, καὶ ἀλλάξωμεν τὰς στο- 
λὰς, ἐχδυσάμενοι τὸν παλαιὸν ἄνθρωπον, καὶ ἔτι πρό- 
τερον τὰ ἑνώτια τὰ ἐγ υσίς δοὶν ἡμῶν (81) ἀποθώ- 
μεθα, ποὐτῶδει τὰ παλαιὰ διδάγματα οἷς ἑχαλλωπι- 
᾿᾿ξζόμεβα. Ταῦτα διὰ τὸ, Αἰσχυνθήσονται ἀπὸ τῶν 
εἰδώλων αὐτῶν, ἃ αὐὁτοὶ ἠδούλοντο. Οὐδὲ γὰρ μὴ 
βουλόμενός τις ἔχει τὰ εἴδωλα τὰ προαποδεδομένα (82) 
ἡμῖν διότι ἐπιθυμήσαντες τῶν παθῶν, οὕτω θεο- 
ποιοῦμεν αὐτά, 

62. Καὶ ἑπῃσχύνθησαν ἐπὶ τοῖς κήποις αὐτῶν, 


jaru non esset? Sed certe ejus qui iniquus est 
mendacium spiritu oris veritatis e medio tollitur, 
sicque claritate adventus Christi destruetur. Cato - 
rum non raroobservavimus quod malitie delentur, 
non tamen ipsa earum in qua facte sunt substan- 
tia : uti in hoc loco: Et viam peccatorum disper- 
det ** ; et : Iter impiorum peribit 66, 


64. Vxgns. 29. Quare confundentur ab idolis suis, 
qua ipsi 4224 volebant. Beneflcium ingens, con- 
fundit quempiam ob rem de qua gloriabaturantea, 
δὶ pre sensusinopia quid in eo esset turpitudinis 
intelligere non poterat, imo in suo dedecore glo- 
riam reponebat. Confundi igitur abidolis in rem 
est eorum qui confunduntur.Quod aane non aliter 
fit, nisi ii qui hactenus idola coluerant,ad veri Del 
pertingant cognitionem.Tunc enim qui rebus inani- 
matis quasi salutis conferenda facultatem habenti- 
bus preces adhibuit, is postquam  stultitise hujus 
factus est conscius, pudore afficitur. Porro volupta- 
rius omnis,cuicunque tandem servierit eorum que 
interdicta sunt; id ipsum tanquam idolum quod- 
dam in deos referens, illud in templo profano, in 
8uo scilicet cordecollocatum retinet: huic namque 
adest semper cogitatione, atque in se ipso cir- 
cumfert rei concupite imaginem. Pari ratione avá- 
rus, ubi thesaurus ipsius est, illic cor habet *', et 
avaritie idolum colit. Heluo ciborum appetítioni- 
bue serviens, deum sibi prestituit ventrem. Male- 
dictus autem homo quisquis faciet, áculptile aut fu- 
sile, abominationem Domino **. Beati vero ii sunt, 
qui juxta consilium Jacob'**éxcussis a se diis alie- 
nis, etimmutatis stolis'ascendunt in Bethel, hoo 


est, ia demmum Del,ut illicstruant aram Deo. Quam- 


Obrem a nobis excutiamus inimica Deo idola, et 
stolas commutenius, veterem hominem exuentes, 
pretereaque prius inauree, qua nostris auribus in- 
sunt, deponamus,id est, doctrinas priscas in qui- 
bus nobis assentabamur. Heo dicta sunto propter 
illud : Confundenturab idolis suis qux ipsi volebant. 
Nemo enim invitus explicata jam a nobis idola ha- 
bet: quapropter quibus ducimur cupiditatibus,eas 
sic deorum numero ascribimus. 

62. Et confusi sunt super hortis suis, quos concu- 


*5 Psal. cxrv, 9. * Psal. 1,06." Matth. vi, 21. * Deut. xxvi, 15. 9 Gen. xxxv, 3. 


(75) Legitur corrupte et in editiset in quibusdam 
m88., ἣ ἅλωσις" quam lectionem secutus Tilman- 
nus verterat: Sí enim captivitas. Bed recie e suis 
codicibus H. et J. emendavit doctissimus vir Du- 
οϑυδ, legitque, ἡ ἀνάλῶσις. 

(76) Pro illo, τοῦ Χριστοῦ, scriptum in quibus- 
dam mas. invenimus, αὐτοῦ. 

(77) Sic quatuor mss. oum uno Combeflsiano. 
Editi οὐχ ὑπό. Alter Combef. Fr. 1 habel quidem 
οὐχ ὑπ’ ἀναισθησίας" sed vocula μή ante vocem 
δυνάμενος eo in codice non legitur. 

(76) Uterque Colb. οἱ Reg. seoundus, ἐλθόντος... 


τοῦ... εἴδωλολατροῦντος. sed vulgatam lectionem 
tuentur alii tres mss. u 

(79) Sic quinque mss. At editi οἱ Reg. primus, 
καθιδρυνόμενον, . 

(80! Editi et duo mss., πειήσῃ. Alii joatuor 1288. 
ποιήσει, et ita quoque legitur apud LXX. 

81) Vox ἡ τῶν ex tribus mss. addita est. 

82)Sic mss. quatuor. Editi et duo mss., «po- 
ἀπϑδιδόμενα, Statim in duobus mss.pro ἐπῃσχύνθη" 
σαν Scriptum reperitur ἐπαισχύνθησαν. Biblia Bixt,, 
dex iveneuv nonnulli mss. oum editis, ἐπαισχόν- 
ἢδαν. 


9421 


APPENDIX OPERUM 8. BASILII MAGNI. 


pierunt. Nomen horti deprehendimus in utramque À ἃ ἐπεθύμησαν. "Enapoócepa (83) παραληφθεῖσαν 


partem usurpatum, sicut in Genesi quidem juxta 
Aquilam : Et plantavit Dominus Deus hortum in 
Edem 19, Sed e contrario terra JEgypti, cum culpa- 
retur, appellata est hortus oleribus consitus. Ite- 
rum horti fit mentio cum vituperatione,ubi Achab 
ad efficiendum olerum hortum hereditatem Nabu- 
th» Israelitz&e concupisceret 11, Ecclesiastes contra 
cum laude meminit horti, dicens : Feci mihi hortos, 
el pomaria ?*. Quin etiam benedictus est hortus, in 
quo fuit monumentum, quod in Domini corpore 
temporariam mortis dispensationem excepit. Hic 
quidem in m«lam partem acceptus est, ut qui 
confusionem pudoremque incotiat concupiscenti- 
bus. Et sane videtur nunc de lucis loqui, qui ad 
idolorum ornatum ab his qui decepti sunt, undeli- 
bet plantantur: per quos intelligi oportet vitiosa 
Studia et externas simulationes, quibus nostra 
obumbramus vitia.Quemadmodum si quis se 425 
in voluptatibus volutans, simularet castitatem ; vel 
si quis pecuniarum servituti mancipatus, magna- 
nimus videri studeat : ob qus confundentur con- 
cupiscentes, quando cordium nostrorum consilia 
revelabuntur. 

63. Vzns. 30. Erunt enim quasi terebiuthus qum ab- 
jecit folia, et velut hortus non habens aquam. Quod 
attinet ad nativam verborum signiflcationem,vide- 
tur de iishortis verba facere, quorum desiderio 
tenebantur isti idolorum cultores: nimirum futuri 
erant terebintho suis foliis spoliata et horto aque 
penuria exsiccato inamceniores.Quod autem spectat 


ad sengum moralem, est ejusmodi. Qui per exter- ἢ 


num fucum gloriam aucupantur ab hominibus, 
postquam ea qus abscondita eunt, reteota fuerint, 
cum fuerint omnía nuda et aperta ?*, nec jam ulla 
in obscuro delituerit creatura, tum evanescente 
eorum errore,deforme admodum spectaculum pres- 
bebunt, ita ut ipsi comparentur quercui. Ita enim 
reddiderunt alii interpretes terebinthum : quippeet 
in Genesi quercum et terebinthum eamdem esse 
grborem didicimus 15, Erunt igitur foliis jam amis- 
sis terebintho vel quercui consimiles,que id,quod 
antea latebat sub foliis,sitob oculos positura.Nam 
adornata est spissiore foliorum coma atque ramo- 
rum ejus asperitaseleganti eorumdem colore conte- 
gitur. Et quidem, inquit, quercu ejusmodi erunt 


τοῦ κήπου τὴν προσηγορίαν sbploxopsv, ὡς ἐν μὲν 
τῇ Γενέσει κατὰ τὸν ᾿Ακύλαν * Καὶ ἐφύτευσε Βύριος 
ὁ θεὸς χῆπον ἐν ᾿Εδέμ, Πάλιν δὲ ἡ γῆ Αἰγύπτου 
διαδαλλομένν͵ κῆπος εἴρηται λαχανίας. Πάλιν exci) 
μνήμη κήπου, ἡνίχα ᾿Αχαὰδ ἐπεθύμει τὸν χλῆρον 
Ναθουθαὶ (84) τοῦ ᾿Ιεζραηλίτου κῆπον λαχάνων ποιῆ- 
σαι. Ἐξππαινετῶς δὲ μέμνηται ὁ Ἐχχλησιαστὴς λέ- 
qov* Ἐποίησά μοι κήπους — xal παραδείσους. 
Ηὐλόγηται δὲ ὁ κῆπος, ἐν ᾧ τὸ μνῆμα, τὴν πρόσκαι- 
pov τοῦ θανάτου οἰκονομίαν ὑποδεξάμενον ἐν τῷ σώ- 
ματι τοῦ Κυρίου. ᾿Ενταῦθα μέντοι διαδέδληται ὡς 
αἰσχύνην προξενῶν τοῖς ἐπιθυμήσασιν. Καὶ ἔοικέ γε 
νῦν τὰ ἄλση λέγειν τὰ τοῖς εἰδώλοις εἷς κόσμον παρὰ 
τῶν ἠπατημένων περιφυτευόμενα, ἅπερ (85) χρὴ 
νοεῖσθαι τὰς πεπλανημένας ἐπιτηδεύσεις, καὶ τοὺς 
ἔξωθεν σχηματισμοὺς, οἷς τὰ πάθη ἡμῶν ἐπισχιάζο- 
με». Οἷον εἴ τις ἐν ἡδοναῖς καλινδούμενος, σεμνότητα 
σχηματίζοιτο, καὶ εἴ τις δεδουλωμένος χρήμασι, με- 
γαλόψυχος εἶναι δοχεῖν ἐπιτηδεύοι͵ οἷς ἐπαισχυνθή- 
σονται οἱ ἐπιθυμήσαντες, ὅταν αἱ βουλαὶ τῶν χαρδιῶν 
ἡμῶν ἀποκαλύπτωνται, 


63. Ἔσονται γὰρ ὡς τερέδινθος ἀποδεδληκυϊα 
τὰ (86) φύλλα, καὶ ὡς παράδεισος ὕδωρ μὴ ἔχων. 
Ὡς μὲν πρὸς τὸ ῥητὸν, δοχεῖ περὶ τῶν κήπων λέ- 
qe τῶν ἐπιθυμητῶν τοῖς εἰδωλολατροῦσιν,, ὅτι 
ἀτερπέστεροι ἔσονται τερδίνθου γυμνωθείσης, καὶ 
παραδείσου ἀποξηρανθέντος ὑπὸ (87) ἀνυδρίας. Ὡς 
δὲ πρὸς τὸν ἠθικὸν νοῦν, ὅτι οἱ τῷ ἔξωθεν σχη- 
ματισμῷ τὴν παρὰ τῶν ἀνθρώπων δόξαν θηρώμενοι, 
μετὰ τὴν φανέρωσιν τῶν χρυπτῶν, ὅταν γένγται 
πάντα γυμνὰ xai τετρχχηλισμένα, καὶ μηκέτι ἦ un- 
δεμία χιίσις ἀφανὴς, ἀωρότερον ἔσονται θέαμα, τῆς 
νῦν περὶ αὐτούς ἀπάτης ἀφανισθείσης, ὥστε δρυϊ τὸ 
κατ᾽ αὐτοὺς παρειχάζεσθαι. Οὕτω γὰρ οἱ ἄλλοι τὴν 
τερέδινθον. ἐχδεδώχασιν, ἐπεὶ xal. ἐν τῇ Γενέσει τὴν 
αὐτὴν xal δρὺν xai τερέδυνθον -μεμαθήχαμεν. Ἔσον- 
ται οὖν ὅμοιοι τερεδίνθῳ ἤτοι δρυϊ, μοτὰ πὴν τῆς 
χὅόμης ἀπόθεσιν, τὰ ὑπὸ τῶν φύλλων τέως καλυπτό- 
μενα προδειχνύσῃ. Πυχνοτέρᾳ (88) γὰρ τῇ κόμῃ τῶν 
φύλλων χεκόσμηται, καὶ τῇ ix τούτων εὐχροίᾳ τὸ 
τραχὺ τῶν χλάδων αὐτῆς συσχιάζεται. Καὶ ταύτης 
οὖν ἔσονται, φησὶν, ἀτερπέστεροι, μετὰ τῶν βεδιω- 


μένων τὸν ἔλεγχον. Καὶ ὡς παράδεισος δὲ (89) 


inamoniores tum,cum comperta fuerint que per vi- ἢ ὕδωρ μὴ ἔχων. Τοιοῦτος δ᾽ ἂν εἴη καὶ ὁ ᾿Ισραὴλ, 


tam gesserunt.F/ vero sicut hortus aquammon habens. 
Talis et utique etiam fuerit Israel,folia quidem ha- 
bens pereque ac quercus, legis videlicet umbram, 


φύλλα μὲν ἔχων παραπλησίως 8put, τὴν Ex τοῦ νόμου 
σκιὰν, ἣν ἀπέθαλεν ἀφ᾽ ἑαυτοῦ ἐν τῷ πληρώματι 
τῶν χαιρῶν. Καὶ ὡς παράδεισος πεφυτευμένος παρὰ 


19 Gen. ri, 8. "! [fT Reg. xxr. 2. 15 Eccle. i1, 5. 18 Hebr. τν, 18. 16 Gen. xxxv, 4-9. 


65) Ἐπαμφότερα, ín utramque partem, hoc est, 
ἐπ bonum el malum. Lege Ducseum. Mor uterque 
Colbert., εὑρήκαμεν. 

(9 Sic mss. nonnulli. Editi, Ναδουθέ. 

85) Sic mss. quatuor. Editi, &. Mox Reg. secun- 
dus et uterque Colb., τὰς πεπλασμένας ἢ πιτηδεῦς 
σεις. Editi et tres alii mss. ut in contextu. 

(86) Editi, αὐτοῦ τά, Vocem αὐτοῦ delevimus, 


librorum mss. fidem secuti. 

(87) Editi cum duobus mss., ὑπό. Alii quatuor 
mss3. ἀπό. Haud longe tres mss., οὗτοι ol τῷ. Alii 
ms8. cum editis, ὅτι ol τῷ. 
ted Nonnulli mss., Hoxvr τε. 
εἰ Scriptum reperitur in duobus vel tribus mss., 

εἰσὶν, 


439 


COMMENT. IN ISAIAM PROPHETAM. CAP. Il. 


Κυρίον, διὰ τὴν ἐξ ἀρχῆς κτίσιν’ ἀποξηρανθεὶς δὲ, A quam a se excussit in plenitudine temporum. Et 


διὰ «à ἀπολωλεκέναι τὸ ἐν τοῖς δόγμασι ζωτιχόν. 
Φιλοτιμητέον τοίνυν πιστεύειν ἀληθινῶς εἷς Χριστὸν, 
ἵνα ποταμοὶ πνευματιχοὶ Ex τῆς κοιλίας ἡμῶν ῥέωσι 
(90), μήτε ἀτερπεῖς, μήτε ἀκάρπους ἡμᾶς συγχωροῦν- 
τες γενέσθαι. 


64. Καὶ ἔσται ἡ ἰσχὺς αὐτῶν ὡς καλάμη στυπ- 
πείου, καὶ αἱ ἐργασίαι αὐτῶν, ὡς σπινθῆρες πυ- 
ρός. ᾿Εντεῦθεν δῆλον, ὅτι (91) ἑκάστῳ τὰ ἔργα αἴτια 
τῶν ἐν χολάσει πόνων γενήσεται ἑαυτοὺς ἣμων καὶ 
ἐπιτηδείους χαύσει παρασχευαζόντων, xal τὰ πάθη 
τῆς ψυχῆς ὥσπερ σπινθῆρας πυρὸς εἰς ἔξαψιν τῆς 
ἐν γεέννῃ φλογὸς ἐπαγομένων" ὡς xai ὁ καταξηραινό- 
μενος ἐν τῇ φλογὶ πλούσιος ὑπὸ τῶν ἰδίων ἡδονῶν 
κατεφρύσσετο. Κατὰ γὰρ τὴν ἀναλογίαν ὧν δεχόμεθα 
βελῶν ὁπὸ τοῦ πονηροῦ (92), τῆς εἰς πλέον 7] ἔλατ- 
τὸν καύσεως μεθέξομεν. Καὶ κατακαυθήσονται ol 
ἄνομοι καὶ οἱ ἁμαρτωλοὶ ἅμα, xai οὐχ ἔσται ὁ 
σδίσων. Δὶς ἤδη συνήφθησαν ἀλλήλοις ὁπὸ τῆς προ- 
φητείας οἱ ἄνομοι xal οἱ ἁμαρτωλοί (93): ἄνω μέν’ 
Καὶ συντριδήσονται οἱ ἄνομοι καὶ οἱ ἀμαρτωλοί" 
ἐνταῦθα δέ' Καὶ καταχαυθήσονται Μηδεὶς ἑαυτὸν 
ἐξαπατάτω ἀπαιδεύτοις λόγοις" ὅτι at καὶ ἁμαρτωλὸς, 
ἀλλὰ Χριστιανός. Οὐκ ἐμπεσοῦμαι οὖν εἰς γέενναν, 
ὅπου οἱ εἰδωλολάτραι, Βοηθήσει μοι αὐτὸ τὸ ὄνομα 
τοῦ Χριστιανοῦ, εἰ καὶ τὰς ἐντολὰς αὐτοῦ παρέδην. 
"Axout γὰρ, ὅτι Κατακαυθήσονται οἱ ἄνομοι καὶ 
οἱ ἁμαρτωλοὶ ἅμα. ᾿Αμφοτέροις τὰ τῆς καύσεως 
αἴτια, Στυππείου καλάμη ἐν ἀμφοτέροις, τουτέστιν 
εὐχατάπρηστος ζωὴ καὶ φλογὸς δεχτιχή. Σπινθὴρ 


δικαίως ψυχὴν (θ4) ἐμπυρεύεται καὶ τούτῳ χἀχείνῳ᾽ C 


νῦν μὲν ὡς ἐν σποδιᾷ κεχαλυμμένος, καθόσον ὑπὸ 
τῶν τῆς σαρκὸς σχεπασμάτων περικαλύπτεται " 
ἀναφθήσεται δὲ ὑπὸ τῆς θείας χρίσεως, ἐν τῇ ἡμέρᾳ 
τῆς ἐκδικήσεως ἐκ τῶν ἐλέγχων ἀναῤῥιπιζόμενος xa 
ἐξαπτόμενος. - 


.,^ ΚΕΦΆΛΑΙΟΝ B' (95). 

65. “ὃ λόγος ὁ γενόμενος πρὸς Ἤσαίαν υἱὸν 
᾿Αμὼς, περὶ τῆς Ἰουδαίας καὶ περὶ ᾿Ιερουσαλήμ. 
Μετὰ τὴν περιγραφὴν τῆς προτέρας ὁράσεως ἐγένετο 
οὗτος ὁ λόγος πρὸς Ἡσαΐαν υἱὸν ᾿Αμώς. Διὰ τί δὲ 
ἐχεῖ μὲν Ὅρασις, ἐνταῦθα δὲ Λόγος; "Ort ἡ μὲν 
παρὰ τοῦ θεοῦ δύναμις κατὰ τὴν τοῦ Ηνεύματος 
χάριν τοῖς ἁγίοις αὐτοῦ διδομένη μία. Γνῶσις γάρ 
ἐστι τῶν ἀγνοουμένων, δι’ ἀποκαλύψεως καὶ φωτι- 


18. Joan. vu, 38. 
(90) Codices quinque, ῥέωσι. Editi vero, ῥεύ- 


σωσι. 

(91) Pro δῆλον, ὅτι, habent aliquot mas. δηλονότι 

(92) Editi cum tribus mss., πονηροῦ, Alii tres 
m88., διαδόλου" quam vocem prioris declarationem 
esse arbitramur. Aliquanto post 88. omnes, xata- 
καυθήσονται. Editi, καυθήσονται. 

(93) Codices duo, ἁμαρτωλοὶ ἅμα. lbidem Reg. 
secundus ἄνω μέν. Statim duo mss., ἐνταῦθα a 
Vocule& μέν οἱ δὲ in editis desiderabantur. 

(94) Duceeus in tribus codicibus scriptum reperit, 
δικαίων ψυχήν, justorum animam : quam soripturem 


quasi hortus arboribus a Domino consitus per crea. 
tionem primam: sed arefactus est, quod vita- 
lem dogmatum sensum disperdiderit. Itaque ut in 
Christum vere credamus, dandaopera est: ut spi- 
ritualia lumina de ventre nostro fluant "5, neque 
inamonos, neque infructuosos nos effici sinamus. 

64. Vzns. 31. Et eril fortitudo illorum ut calamus 
siuppz, εἰ opera eorum, ut scintille ignis. Hino 
compertum est futurum este ut opera in causa sint 
cur supplicii pone ab unoquoque perferantur:; 
quandoquidem nos ipsos ustioni reddimus idoneos, 
atque anims vitia tanquam igais scintillas ad ac- 
cendendam gehenne flammam exsuscitamus:quem- 
admodum et dives ille in flamma arefactus, a pro- 
priis voluptatibus torrebatur. Etenim pro ratione 
jaculorum que ἃ maligno exceperimus, plus aut 
minus exuremur. Et comburentur iniqui et peccato- 
res simul, et non erit qui exstinguat. Junjjam semel 
et ilerum simul conjuncti sunt iniqui et peocatores 
a prophetia : superius quidem, Et conterentur iniqui 
et peccatores: hio vero, Et comburentur. Nemo se 
ipse seducat insulsis his verbis: Tametsi pecoator 
sum, at certe sum Christianus. Non igitur incidam 
in gehennam, in quam precipitantur idololatree. 
Ipsum Christiani nomenerit mihi adjumento,etiam- 
si precepta Christi violaverim. Audi enim : Com- 
bureniur iniqui el. peccatores simul. Quod ultionié 
causa est, idipsum utrisque convenit. 4296 Bepe- 
ritur in utrisque stuppe calamus, hoo est vità que 
facile exuritur, lammamque suscipit. Jure et hujus 
et illius animam incendit sointillá, que quidem 
nuno tanquam in cinere oblecta est, dum carnis 
tegumentis velatur : incendetur veroa divinojudicio 
cum in die vindictae oriminationibus excitabitur δου 


 cendetgrque. 


CAPUT 1. 


65. Vgns. 1. Verbum quod factum esi ad Isaiam 
filium Amos, de Judza et de Jerusalem. Postquam 
descripta est prior visio, factum est hoc verbum ad 
Isaiam fllium Amos. Jam vero quanam ratione illio 
quidem legitur Visio, hic autem Verbum ? Quoniam 
una quidem est virtus,qua ἃ Deo per Spiritus gra- 
ti&m sanctis ipsius tribuitur. Est enim earum re- 
rum que ignorabantur cognitio, per revelationem 


et nos quoqne in Regiis primo et quarto etin utro- 
que Colb. invenimus. Sed existimat vir eruditissi- 
mus, e codice Anglic. ita emendandum esse, ut pro 
δικαίων legatur, δικαίως, merito. Ejus autem judi- 
cium eo libentiug sequimur, quod hanc ipsam le- 
ctionem in nostro quoque Regio tertio invenimus. 
Ibidem codices H. et J. et tres alii, ἐμπυρσεύεται. 
Editi cum Regiis primo et tertio, ἐμπυρεύεται. 
(95) In tribus mss. pro titulo legitur, Ὅρασις βι. 
Tum inipsis verba Scripture in modum alterius 
Lituli ponuntur. Paulo aliterin aliis codicibus sorl- 
ptum titulum invenimus ; sed de his plus satis, 


APPENDIX OPBNUM £. BASILII MAGNI. 


et illusteationem eordibus sanctorum iníwsa, sed A σμοῦ ταῖς καρδίαις τῶν ἀχίων ὑγγινσμόνη" κατὰ δὲ 


pro diversitate eorum eirca qute versatar cognitio, 
id qued revelatur, vel visio, vel verbum dicitor. Illic 
quideso pessentia declarabantur, meliiia populi,ab- 
alienatio ἃ Deo, ingratus animus in beneficum ; hie 
vero preauptiatur futurum ; idcirco apponitur Ver- 
bum (Vxns. 2), Quia erit in novissimis diebus. Atqui 
corte neque illic oculis percipitur visio, neque hic 
auribus cognitio, sed Spiritus est illustratio in cor- 
de, qui aut exhibet presentia, aut futurum [predi- 
eil. Rursus autem οἱ hic sermo est de Judea et 
Jerusalem. Attamen de aliis etiam nationibus nou- 
nibil aagnuntiaturus est : non enim Judeorum dun- 
taxat Deus est, sed et gentium. Nam unus est Deus, 
qui justificabit circumcisionem ex flde, et prepu- 
tium per fidem "* : sed initio et prímo ordine com- 
merninit suc portionis. Queres autem, num ob ali- 
quem sensum qui disquisitionem postulet, nomea 
Domini modo addatur verbo, modo additamentam 
illud Domini desit, exempli causa, Verbuns Domini. 
quod facium est ad Osee filium Beeré " ; hio vero, 
Verbum quod. faetum est. ad. Isaéam. Quin et de vi- 
siong dicitur apud Ezechielem : Aperti sunt calli, et 
vidi visionem Dei*; ai vero apud Isaiam : Visto 
quam.vidit 1saias. Kk apud Jeremiam : Verbum quod 
facium est ad Jeremiam 9, Etenim cum sermonem ha- 
berent ad populum inobsequentem et contradicen- 
iem, quippe prorsus ἃ Deo desciverat, nomen Do- 
mái silentio preteribant, cautione hac utentes, ut 
sermones ipsorum exciperentur. Nam quoniam Deo 
oure nen esse arbitrabastur roe humanas,eos irri- 


πὴν τῶν πραγμάτων διαφορὰν περὶ ἃ ἡ γνῶαις͵ fj 
ὅρασις, ἢ λόγος τὸ ἀποχαλυπτόμενον λέγεται. Ἐχεῖ 
piv γὰρ τὰ παρόντα ἐδείχνυτο᾽ d χακία τοῦ λαοῦ, d 
ἀλλοτρίωσις ἀπὸ θεοῦ" τὰ περὶ τὸν εὐεργέτην ἀχά- 
ριστον * ἐνταῦθα δὲ τὸ μέλλον προχγοραύεκαι. Διὰ 
τοῦτο Λόγος, Ὅτι ἔσται ἐν ταῖς ἐσχάταις ἡμέραις. 
Οὔτε μέντοι ἐχεῖ δι᾽ ὀφθαλμῶν ἢ ὅρασις, οὔτε ἐνταῦθα 
δι’ ὥτων ἡ γνῶσις: ἀλλὰ φωτισμός ἐστιν ἐν καρδίᾳ 
παρὰ τοῦ Πνεύματος, ἢ τὰ παρόντα δεικνύντος, ἣ 
προαναφωνοῦντος τὸ μέλλον. Ἡάλιν μέντοι καὶ ἐν- 
ταῦθα περὶ τῆς 'Loobalae xxi περὶ Ἱερουσαλήμ. 
Μέλλει μὲν γάρ τι xal περὲ τῶν ἄλλων διηγεῖσθαι 
ἐθνῶν" οὐ γὰρ ᾿Ιουδαίων μάνον ὁ Θεὸς, ἀλλὰ καὶ 
ἐθνῶν, ᾿βπείπεό (06) εἷς ἁ Θεὸς, ὃς δικαεώσαι κπερι- 
τομὴν ἐκ πίστεως, καὶ ἀχροδοστίαν διὰ τῆς πίστεως" 
ἀλλὰ προηγουμένως καὶ ἐν τῇ pex τάξει τῆς με- 
ρίδος δαυτοῦ μέμνηται. Ζητήαεις δὲ, εἰ μὴ κατά τινα 
νοῦν βασάνου δεόμενον, πῆ μὲν πρόσχειται τῷ λόγῳ 
τὸ (07) τοῦ Kuploo, πῆ δὲ ἄνου τῆς προσθήχης τῆς 
ποῦ Κωρίου οἷον, Αόγος Κυρέου ὃς ἀγενήθη πρὸς 
Ὥσης τὸν τοῦ Βεηρεί' καὶ ἐνταῦθα, Ὁ λόγος ὁ 
γενόμενος πρὸς Ἡσαΐαν. Kal περὶ τῆς ὁράσεως, 
παρὰ μὲν τῷ Ἰεξεκιήλ (98). ᾿Βνούχθηδαν οἱ οὐρα- 
wol, καὶ εἶδον ὅρασιν Θεοῦ" παρὰ ὃὲ τῷ ἫἩσαΐᾳ' 
Ὅρασις ἣν εἶδεν "Huaiec. Καὶ παρὰ τῷ '"Itoe- 
Mig" Ὁ λόγος ὁ γενόμενος πρὸς Ἵδρεμέαν (99). Ὅτι 
ἐπειδὴ λχῷ ἀπειθεῖ καὶ ἀντιλέγοντὲ καὶ adven ἀπο- 
στανήσαντε τοῦ (4) Θεοῦ διελέγοντο, ἀκεσιώπων τὸ 
ὄνομα Βυρίου, οἰκονομοῦντας τὸ παραδεχϑῆναι αὐ- 
τῶν τοὺς λόγους. Διὰ γὰρ «à οἴεσθαι μὴ μέλειν (2) 


debant, qui uti ex persona Dei apud ipeos concie- (j τῷ Θεᾷ πορὲὶ τῶν ἀνθρωπίνων, ἀμοχτήριζον τοὺς ὡς 


nabantuz, sicut Jeremias indicat, dieens: Tota, die 
perseveravi subsaunatui ^, 


- 


66. Quia erit in novissimis diebus mantféstus mons 4 


Domini, οἱ domus Dei in. summitlatibus 4223 moni- 
tium. Dies novissimi dicuntur ii, qui hujus seculi 
propinqui sunt consuminatieni. Nam οἱ preterfluen- 
tis temporis natura eque ac iste mundus qui cor- 
raptioni obnoxius est durat. Verum enimvero affi- 
nitatem cum rebus visibilibus habet atque cognatio- 
nem. Abit quidem una cum iis que intereunt : una 
eumfíisque fiunt atqueexsistunt, subsistit :exspecta- 
tur speraturque una cum iis que adhuc futura sunt. 
Quoniam igitur dies, noctes, menses, anni ettempo- 


bx προσώπου τοῦ Κυρίου διαλεγομένους αὐτοῖς, ὡς 
δηλοῖ Ἰοερεμέας λέγων. Ὅλην τὴν ἡμέραν διετέλεσα 
βυκτηριξόμενος. 

66. "Or. ἔσταε bv ταῖς ἐσχάταις ἡμέραις ἐμφα- 


νὲς τὸ. ὅρος Κυρίου, καὶ ὁ οἶχος τοῦ Θεοῦ ἐπ 


ἄκρων τῶν ὁρόων. Ἔσχαται ἡμέραι αἱ (3) προσεγ- 
γίζουσαι τῇ συντελείᾳ WOO xp τούτου λέγονται. 
Συναπαρτίζεται γὰρ τῷ φθαρτῷ τούτῳ Ἀόσμῳ χαὶ ἡ 
τοῦ χρόνου φύσις τοῦ παραῤῥέοντος. Οἴχείως Ὑὰι 
ἔχει καὶ συγγενῶς τοῖς βλεπομένοις" συναπερχόμε- 
νος μὲν τοῖς φθειρομένοις, συνυφιστάμενος δὲ τοῖς 
γινομένοις συμπροσδοχώμενος δὲ xal συνελπιζόμε- 
νος τοῖς ἔτι μέλλουσιν. "Enel οὖν ἡμέραι καὶ νύκτες, 
καὶ μῆνες καὶ ἐνιαυτοὶ, τὰ (4) χρονικὰ διαστήματα, 


raria spatia ἃ sole lunaque et firmamenti motu or- ἢ ἀπὸ ἡλίου καὶ σελήνης καὶ τῆς φορᾶς τοῦ στερεώματος 


tum habent, his corruptis, etiam temporis subsequi 
finem necesse est. Itaque una cura mundi hujus 
consummatione futurus est mons Domini manife- 


16 Rom. IH, 29, 90. "' Ose. 1,1. "5 Ezech. 1, 1. 


tes Codices quatuor, εἱπερ. 
97) Sio inss. tres. Aberat τό ab editis. 
(98) Codices tres, ὁράσεως τοῦ Ἰεζεκιήλ. Alii 
888. cum editis uti in contextu. 

(99) Aliter ín editione Romana legimus, nem 
hoo modo : Τὸ (a τοῦ Θεοῦ, ὃ ἐγένετο ἐπί, Unde 
fortassis peteri liquis suspicari Commentarii au- 


τὴν γένεσιν ἔχουσιν, ἀνάγχη τῇ τούτων φθορᾷ xai 
τοῦ χρόνου τὸ τέλος ἔπεσθαι. Ἡρὸς οὖν τῇ συντελείᾳ 
τοῦ χόσμου τούτου ἐμφανὲς τὸ ὄρος τοῦ Κυρίου 


7 Jer, ?, 2. * Jerem. xz, 7. 


ctorem memoria lapsum esse. 

(4) Addidimus τοῦ e mss. nonnullis. 

(2) Operarum ineurie facium est, ut in priori 
editione Paris., pro μέλειν legatur, μέλλειν. 

(3) Sio mae. nonnulli. Deest artieulus in editis. 

(4) Uterque Colb. et Reg. aecundus, ἐνιαντοὶ καὶ 
enpsus τά. 


233 


COMMENT. IN ISAIAM PROPHETAM. CAP. 1]. 


ἕσται, καὶ ὁ οἶκος τοῦ Θεοῦ ἐπ᾽ ἄχρων τῶν ὁρέων. À Btus,et domus Dei in cacuminibus monlium.Atque 


Kei ὁ μὴ μόνῃ τῷ λέξει δουλεύων, xal ψιλῷ τῷ γράμ- 
ματι παριστάμενος, ἀναγχασθήσεται μὴ ἐναπομένειν 
τοῖς αἰσθητοῖς. Πῶς γὰρ τότε ἐμφανήσεται (5) τὸ ὄρος 
Κυρίου; πῶς δὲ ἐπ᾽’ ἄκρων τῶν ὀρέων ὁ οἶχος γε- 
νήσεται τοῦ Θεοῦ ; Οὔτε γὰρ ἄλλου ὄρους γένεσιν, 
οὔτε δευτέρου οἴχου κατασχευὴν ἐπ᾽ ἄλλων χορυ- 
φῶν (6) ἐσομένην ὁ σάρκινος ᾿Ισραὴλ ἀναμένει" τὸ 
δὲ Σιὼν ὄρος, καὶ ὁ ναὸς καὶ χατὰ τοὺς χρόνους τῆς 
προφητείας τοῦ 'Hoatou ἐφαίνετο. Τί οὖν τὸ λεγόμε- 
νον; Οὐχ ὅτι ἐν ταῖς ἐσχάταις ἡμέραις ἐμφανῆ ταῦτα 
γενήσεται. ἀλλ᾽ ἐν ταῖς ἐσχάταις ἡμέραις, εἰς ἀθέ- 
τησιν τῆς dpapzlae, 4 μεγάλη καὶ ὑψηλὴ περὶ τὴν 
σωτηρίαν τῶν ἀνθρώπων οἰχονομία φανήσεται. Τὸ γὰρ 
μυστήριον, τὸ ἀποχεχρυμμένον ἀπὸ τῶν αἴώνων, 
ἐπὶ τῇ συντελείᾳ τῶν χρόνων ἐφανερώθη. Ὅρει δὲ ἡ 
τοῦ Kuploo κάθοδνς ἐπὶ γῆς παρειχάσθη, διότι τὸ 
ὄρος γῆ ἐστιν ὑψηλή. Καὶ ἡ σὰρξ δὲ, ἡ τοῦ Κυρίου, 
Υἦ κατὰ τὴν χοινὴν φύσιν ὑπάρχουσα, διὰ τῆς συν- 
αφείας τῆς πρὸς Θεὸν ἀνυψώθη. Καὶ ὁ οἶκος τοῦ Θεοῦ, 
ἐπ᾿ ἄχρων τῶν ὀρέων, ἡ ᾿Εκχλησία ἐστὶ χατὰ τὴν 
τοῦ ᾿Αποστόλου φωνήν. Εἰδέναι γὰρ, φησὶ, Πῶς δεῖ ἐν 
obup Θεοῦ ἀναστρέφεσθαι, ἥτις ἐστὶν κχλησία 
Θεοῦ ζῶντος ἧς (7) οἱ θεμέλιοί εἶσιν ἐν τοῖς ὄρεσι 
τοῖς ἁγίοις. φχοδόμηται γὰρ ἐπὶ τῷ θεμελίῳ τῶν 
ἀποστόλων xal προφητῶν. "Ev τῶν ὀρέων (8) ἦν καὶ 
ὁ Πέτρος, ἐφ᾽ ἧς xal πέτρας ἐπηγγείλατο ὁ Κύριος 
οἰχοδομήσειν αὐτοῦ τὴν ᾿Εχχλησίαν. Τὰ γὰρ ὑψηλὰ 
καὶ διηρμένα φρονήματα, x«l ὑπερανεστηχότα τῶν 
γηΐνων, εἰκότως ὄρη προσαγορεύεται. [ἰὲτρα δὲ 
ὑψηλὴ à ψυχὴ τοῦ μακαρίου Πέτρου ὡνόμασται, διὰ 
τὸ παγίως ἐνεῤῥιζῶσθαι τῇ πίστει, καὶ στεῤῥὼς καὶ 
ἀνενδότως ἔχειν πρὸς τὰς ἐκ πειρασμῶν ἐπαγομέ- 
vac πληγάς. Πάντες οὖν οἱ χωροῦντες τὴν τῆς θεότη- 
τος γνῶσιν, διὰ τὸ μέγεθος τοῦ νοῦ, xal τῶν ἀπὸ 
τοῦ νοῦ πράξεων, τετελειωμένοι τῷ ὑγιεῖ βίῳ, τὰ 
&xpa εἰσὶ τῶν ὀρέων ἐφ᾽ ὧν οἰκοδομεῖται (0) ὁ τοῦ 
Θεοῦ οἶχος. mE 

67. Kal ὑφωβθήσεται ὅπεράνω τῶν βουνῶν, 
Καὶ οἱ βουνοὶ γήλοφοί τινές εἶσιν εὐπερίγραπτον 
ἔχοντες τὴν ἀπὸ γῆς ἐπανάστασιν, τῶν μὲν ταπει- 
νῶν ὑπερέχοντες, τῶν δὲ ὑψηλοτάτων ἀπολειπόμενοι. 
᾿Επεὶ οὖν ἀσυνείκαστος dj κατὰ τὸ ἀνθρώπινον τοῦ 
Κυρίοῦ ὑπεροχὴ, πρὸς πάντας ὁμοῦ τοὺς ἐν οἵοις (10) 
δήποτε διαφανέντας κατορθώμασι διὰ τοῦτο ὑπερ- 
ἄγω τῶν βουνῶν εἶναι τὸ ἐμφανὲς γενησόμενον τοῦ 


dictioni uni qui non servit, nec adheret nude ao 
simplici littere, cogelur rebus sensibilium uon im- 
morari.Quoniodo enim tuno mous Domini fiet con- 
spicuus?quo item pacto domus Dei collocabiturin 
montium cacuminibus?Neque enim carnalis Israel 
ortum exspectat allerius montis: neque secunde 
doinus fabricam prestolatur aliis cacuminibus super 
imponendam : mons autem Sion ac templum etium 
vaticinantis Isaie tempore conapiciebatur. Itaque 
quid sibi volunt hec verba ? Non quod conspicua 
futura hec sint in novissimis diebus:sed quod ina- 
gna et alta de hominum salute dispensatio ad de- 
lendum peccatum in novissimis diebus fiet inanife- 
ata. Siquidein mysterium illud a seculia abscondi- 
tum, consummatione fuit patefactum 8,, Ceterum 
Domini in terram descensus fuit monti comparatus, 
quod sit mons terra in altum edita. Quiu et Do- 
mini caro cuin per communem naturam terra ait, 
$ua cum Deo conjunctione evecta in altuu est. Et 
domus Dei, in montium cacuminious sita, Ecclesia 
est juxta Apostoli sententiam.Sciendum est enim, 
inqnit, Quomodo opporteat versari in domo Dei, qu&e 
est Ecclesia viventis *, cujus lundamenta sunt 
in montibus sanctis * ; est enim «edificata supra 
fundamentum apostolorum et prophetarum **.Unus 
ex his montibus erat et Petrus,supra quam petram 
pollicitus fuerat Dominue suam se edificaturum 
Ecclesium*5*. Verum enimvero sublimes etelati apitni 
el ἃ terrenis sese sustollentes,jure optimo montes 
appellantur. Anima autem ,beati Petri vocata est 
sublimis petra, propterea quod firmas in fide radi- 
ces egerit,constanterque et fortiter plagas in tenta- 
tionibus illatas pertulerit. Quicunque igitur divi- 
nitatis cognitionem percepere, ob mentis et carum 
aclionum quae ex ea proficiscuntur amplitudinem, 
saniore vita consummati, vertices sunt. montium, 
in quibus Dei domus exedificatur. 

07. kt elevabitur super colles. Colles autem sunt 
tumuli quidam in aliquantam a terra altitudi- 
nem modico ambitu cireumscriptam insurgentes, 
4*8 humilibus quidem locis sunt sublimiores,al- 
tissimis vero depressiores. Quoniam igitur Domini 
prestantiajuxta humanitatem,comparationem nul- 
lam cum ullis qui quibusvis facinoribus preclaris 
inclaruerint, admittat:ea de causa dictum est fore, 


*! Coloss, 1, 20. 331 Tim. in, 45. 5? Psal, Lxxxvi, 1. ** Ephes. i, 20. *5 Matth, xvi, 18. 


(5) Bio mss. tres. Alii duo, ἐχφανήσεται. Editi 
ἐμφανισθήσεται. 

(6) Dissident inter 86 veteres nostri libri.Alii ha- 
bent. ἐπ᾽ ἄλλων χορυφῶν, alits cacumtinibus :. alii : 
&x' ἄλλων οἴκων, aliis domibus. Equidem non infl- 
cias iverim, posse lectionem utramque admitti. 
Mihi tamen nescio quomodo verisimilius fit legi 
debere ἐπ’ ἄλλων xopugov. 

(7) Sic mes. aliquot. Nostra editio, otc. Mox et 
in editis etin Reg. primo corrupte legitur, in! τῶν 
θεμελιωτῶν᾽ at in aliis multis mss. emendate scri- 
bitur, ἐπὶ τῷ θεμε ίῳ τῶν, cto. Vident, opinor, 
omnes, in eo peocasse librarium, quod vocem τῶν 


PaT8aoL. Gn. XXX. 


voci θεμελίῳ incaute conjunxerit. 

(8) Legitur in nostra editione,opal«v quod men- 
dum tributum nolo typogradhis, sed librario,qui 
codicem Fr. 1 excripsit. Ac et in Duceanis e 
in nostris codicibus servala est vera et germana le- 
ctio, ὀρέων. ME 
(9) lta sex mss. At editi, φχοδόμηται, 
(10) Ediiti, τοὺς ἐνίοις. eg. primus, τοῖς lvlotq. 
Alii duo inss.. τοὺς lv. ow. Denique alii tres, τοὺς 
lv οἷοις. Nco aliter legilur apud Procopium, ita lo- 
quentem pag. 42: Hpó« πάντας ὁμοῦ τοὺς ἦν οἵοις 
δήποτε διαφανεστάτυς κατορθώμασι 


335 


APPENDIX OPERUM 8. BASILII MAGNI. 


236 


ut mons Domini supra colles clarus 80 manifestus À Κυρίου ὄρος ἐλέχθη. Μείζονος γὰρ δόξης παρὰ 


flat. Amplioris enim glorie pre Moyse dignus est 
habitus,quanto ampliorem honorem habet is qui con- 
struxit domum, quam ipsa *. Quanto rursus prie 

stantior estquam Abraham ipse ? Abraham,inquit, 
exsullavit ut videret diem incarnationis : et vidit, et 
gavisus es *'. ELAbrahamus quidem dedit decimam 
Melchisedech **:Melchisedech autem Domini typus 
erat.Istheo protulimus in medium, ut prestantiam 
Domini corporalem ostenderemus.Absit enim ut nos 
gloriam divinitati demus,ob eam,qua rebus subjec- 
tis prestat, excellentiam? Dispensatio quidem na- 
ture humane iis qui inter homines exstitere justi, 
antecellit : peccatum enim solus non fecit 89 ; maje- 
Btas autem οἱ magniflcentiadivinitatis elevata supra 
colos est. Bt venient ad eum omnes gentes. Sermonis 
progressus apertius detegit prophetiam : indicat 
nempe gentes ad Christi agnitionem concursuras. 
Venient enim ad fidem gentes omnes per pr«edica- 
tionem vocate. Pradicabitur enim hoc Evangelium 
in universo vrbe 59. et evangelicus apostolorum so- 
nus in omnem terram exivit ?!. 


68. Vens. 3. Etambulabunt inquit, gentes mult. 
Cave pretereas sine ullo examino accuratam hujus 
gententia intelligentiam. Qua rationeillic quidem 
dictum est, Venient omnes ; hio vero, ambulabunt, 
non omnes, sed, mulie. Quia vox illa, venient, re- 
fertur ad fidem : hec vero, ambulare, ad vile insti- 
tutum. Quoniam igitur confitemur omnes fidem, 
neo tamen omnes juxta precepta vivimus : ea de 
oausa venient quidem omnes genles : ambulabunt 
vero mullze. Quod autem verbum, istud, ambulare, 
pro vita que legi consentiat sumatur, liquet. 
Beati, inquit immaculati $z via,qui ambutant in lege 
Domini 9. Sed cum,Dominusüicat: Pauci synt qui 
inveniunt viam *', quomodo nos géntes multas di- 
cimus esse ambulaturas? Quia gentes omnes secun- 
dum proprium quarumlibetgentium numorum faci- 
le enumerari possunt:homines vero,qui in gentibus 
sparguntur,multi sunt.Hic igitur Scriptura ait gen- 
tes quidem multas, sed non omnes vitam evauge- 
licam amplecli,etiamel Christi senomine insigniant 
omnes. Neque vero quoniam gentes multe nume- 
rántur,continuo homines singuli qui communi gen- 
tis appellatione comprehenduntur, hunc penitus 
numerum eequuntur. Possunt enim gentes nume- 
rari, Cappadocum, aut Galatarum, Armenorum, 
Syriorum, aut /Egyptiorum, eic, ut tot esse dican- 


9*5 Hebr. 11, 3. 


xvin, 5. ?? Psal. cxvir, 1. 9? Matth. vir, 14. 


(11)]ta sex mss. At editi, πλείονα. Aliquanto 
post ex aliquibus mss. verbum φησί addidimus. 

(12) Pro Κυρίου scriptum offendimus in aliqui- 
bus mas., Χριστοῦ. 

(413) Editi et mss, nonnulli, ἐπ᾽ αὐτόν. At Reg. 
quartus et Colb. primus et editio Romana ἐπ᾽ αὐτό, 
nempe ὄρος, Ventent ad illum montem, rectius. Mox 
tres mss., Πολλὰ προϊών. 

14) Nostri sex mss. simpliciter, ἐν τῷ χόσμῳ. 
15) Editi cum tribus Πηξ8Β., πορευόμεθα. Alii tres, 


Μωυσῆν ἤξίωται, καθόσον μείζονα (11) τιμὴν 
ἔχει τοῦ οἶχου ὁ κατασχευάσας αὐτόν. “Ὅσον δὲ 
μείζων τοῦ ᾿Αὐραάμ ; ᾿Αδραὰμ, φησὶν, ἠγαλλιά- 
σατο, ἵνα ἴδῃ τὴν ἡμέραν τῆς ἐνανθρωπήσεως" καὶ 
εἶδε, xal ἐχάρη. Kal 'A6paàp μὲν δεχάτην ἔδωχε 
τῷ Μελχισεδέχ: Μελχιφσεδὲχ δὲ τύπος ἦν τοῦ Κυ- 
ρίου (12). Ταῦτα, ἵνα τὴν σωματιχὴν ὑπεροχὴν πα- 
ραστήσωμεν. Μὴ γένοιτο γὰρ ἡμᾶς τὴν θεότητα ix 
τῆς πρὸς τὰ δοῦλα ὑπεροχῆς δοξάζειν | 'H μὲν γὰρ 
κατὰ τὸ ἀνθρώπινον οἴχονομία, ὑπὲρ τοὺς ἐν ἀνθρώ- 
ποις δικαίους. ἁμαρτίαν γὰρ οὐχ ἐποίησε μόνος" τῆς 
δὲ θεότητος ἑπήρθη dj μεγαλοπρέπεια ὑπεράνω τῶν 
οὐρανῶν. Καὶ ἤξουσιν ἐπ’ αὐτὸ (13) πάντα «a 
ἔθνη. Hpotóv ὁ λόγος γυμνοτέραν ἐχφαίνει τὴν προ- 
φητείαν, τὴν συνδρομὴν τῶν ἐθνῶν τὴν ἐσομένην 
ἐπὶ τὴν ἐπίγνωσιν τοῦ Χριστοῦ ὑποφαίνων. Ἤξουσι 
γὰρ χληθέντα διὰ τοῦ χηρύγματος ἐπὶ τὴν πίστιν 
πάντα τὰ ἔθνη. Κηρυχθήσεται γὰρ τὸ Εὐαγγέλιον 
τοῦτο ἐν ὅλῳ τῷ κόσμῳ (14)" καὶ, Εἷς πᾶσαν τὴν 
γῆν ἐξῆλθεν ὁ εὐαγγελικὸς φθόγγος τῶν ἀποστό- 


λων. 


68. Καὶ πορεύσονται, φησὶ, ἔθνῃ πολλά. Τὴν 
ἀχρίδειαν τῆς λέξεως μὴ παραδράμῃς ἀδασανίστως. 
Πῶς ἐν μὲν τῷ, "Hfoust πάντα, εἴρηται" ἐν δὲ τῷ, 
Ηορεύσονται, οὐχέτι πάντα, ἀλλὰ, πολλά: Ὅτι τὸ 
μὲν, Ἵπξουσιν, ἐπὶ τοῦ πιστεύειν τέταχται'" τὸ δὲ 
πορεύεσθαι, ἐπὶ τοῦ πολιτεύεσθαι, ᾿Επεὶ οὖν τὴν 
μὲν πίστιν ὁμολογοῦμεν πάντες, οὐχέτι δὲ πάντος 
κατὰ τὰς ἐντολὰς πολιτευόμεβα (15), διὰ τοῦτο 
"H£oust μὲν πάντα τὰ ἔθνη“ πορεύσονται δὲ πολλά. 
Ὅτι δὲ τὸ πορεύεσθαι ἐπὶ τοῦ (10) βιοῦν χατὰ τὸν 
νόμον λαμῦάνεται: Μαχάριοι, φησὶν, οἱ ἄμωμοι ἐν 
ὁδῷ, οἱ πορευόμενοι ἐν νόμῳ Κυρίου. ᾿λλλὰ πῶς 
τοῦ Κυρίου εἰπόντος, ὅτι ὀλίγοι εἰσὶν οἱ εὑρίσκοντες 


᾿υφὴν ὁδὸν, ἡμεῖς λέγομεν ἔθνη πολλὰ πορευθήσεσθαι ; 


Ὅτ: πάντα. τὰ ἔθνη κατὰ τὸν ἴδιον ἀριθμὸν τῶν 
ἐθνῶν εὐαρίθμητα; οὐδὲ ἐν. τοῖς ἔθνεσιν ἄνθρωποι 
πολλοί. Ἐνταῦθα οὖν ὁ λόγος φησῖν,. ὅτι πολλὰ μὲν 
ἔθνη κατὰ τὸ Εὐαγγέλιον βιοῦν καταδέχεται N17). 
οὐχὶ πάντα' χἂν πάντες ἑαυτοὺς ἐπὶ τῷ ὀνόματι 
τοῦ Χριστοῦ ὀνομάζωσιν. Οὐ μὴν ἐπειδὴ πολλὰ 
ἀριθμεῖται τὰ ἔθνη, ἤδη xal οἱ καθ᾽ ἕνα ἄνθρωποι, 
ὅσοι τῇ χοινῇ προσηγορίᾳ τοῦ ἔθνους συμπεριλαμ- 
θάνονται, πάντως ἀκολουθοῦσι τῷ ἀριθμῷ. Δύναται 
μὲν γὰρ ἔθνη ἀριθμεῖσθαι, τὸ Καππαδοχῶν, καὶ 
Γαλατῶν, xai ᾿Αρμενίων, ἣ Σύρων, ἣ Αἰγυπτίων, 
ὥστε λέγεσθαι τοσάδε εἶναι ἔθνη τὰ πορευόμενα ἐν 


δ᾽ Joan. virt, 56... 88 Gen. xiv, 20. 89] Petr. 11,22. ὃ Matth. xxiv, 14. 31, Psal. 


πολιτευόμεθα, Hoo an illo modo auctor scripserit, 
nescio quidem ; sed non dubito,quin utraque scri- 
ptura admitti possit. 
16) Pro illo, ἐπὶ τοῦ, scriptum reperimus in ali- 
quibus mss.. ἐπὶ τό. 
(17) Godices quatuor, καταδέξεται. Neo ita multo 
post mss. quatuor, óvoudQuctv.Editi cum uno ms., 
νομάζουσιν. Bubinde aliquot mss., οἱ καθ᾽ ἕνα ἄν- 
θρῶπον. 


COMMENT. IN ISAIAM PROPHETAM. CAP. II. 


τῷ νόμῳ Κυρίου" οὐ μὴν xa0'Éxactov ἔθνος τοὺς A tur gentes, que in Domini lege ambulent : neque 


ἐμπεριεχομένους ἀνθρώπους συμφώνως τὸν τῆς πο- 
λιτείας σχοπὸν χαταδέχεσθαι. Ὡς μὲν οὖν πρὸς τὰ 
ἐόδομήχοντα δύο ἔθνη, ἢ ὁπόσα δήποτε χατὰ τὴν 
οἰκουμένην ἅπασαν ἀριθμούμενα, πολλὰ τὰ πορευό- 
μενα τὴν ἐν τῇ ζωῇ πορείαν’ ὡς δὲ πρὸς τὸν ὅλον 
τῶν ἐπὶ γῆς ἀνθρώπων ἀριθμὸν, ὀλίγοι οἱ σωζόμε- 
νοι" οὕτω χαὶ (18) τὸ Εὐαγγέλιον ἀληθεύει, xal ἡ 
προφητεία οὐ μάχεται. Πάντα τὰ ἔθνη δουλεύσου- 
σιν αὐτῷ, προσχυνήσουσι δὲ ἀπὸ (10) τῶν πολλῶν 
ὀλίγοι" Πάντες, φησὶν. οἱ βασιλεῖς τῆς γῆς. Καὶ ὁ 
Σοφονίας" "H£ouct τοῦ δουλεύειν αὐτῷ αὐτῷ ὑπὸ ζυγὸν 


69. Καὶ ἐροῦσι’ Δεῦτε xal ἀναδῶμεν εἷς τὸ ὄρος 
τοῦ Κυρίου, καὶ εἷς τὸν οἶχον τοῦ Θεοῦ Ἰαχώδ. 
Οἱ προχόπτοντες τῇ γνώσει, οἷονεὶ προχαταλαθόντες 
τὰ ἄνω, προχαλοῦνται εἰς τὴν ὁμοίαν ἑχυτοῖς ἀνά- 
ὄασιν τοὺς ἔτι ἐμφιλοχωροῦντας (20) περὶ τὰ κάτω, 
καὶ ταῖς ταπειναῖς τοῦ βίου μερίμναις προσδιατρί- 
ὄοντας. Ὁ συνεγερθεὶς τῷ Χριστῷ, καὶ τὰ ἄνω ζη- 
τῶν, καλείτὼ τοὺς τὰ ἐπίγεια φρονοῦντας, καὶ χει- 
ραγωγείτω αὐτῶν τὰ νοήματα πρὸς τὰ ἄνω. Ἐπεὶ 
διπλῆ τίς ἐστιν ἡ σωματικὴ πρὸς τὸ ὄρος σχέσις" νῦν 
μὴν ἐξ ὑπωρειῶν ἐπὶ χορυφὴν ἀνιόντων" νῦν δὲ ix 
τῆς ἀχρωρείας χαταδαινόντων ἐπὶ τοὺς πρόποδας, 
κατὰ τὴν διάφορον τοῦ σώματος σχέσιν, «αἱ τῆς 
παρ᾽ ἡμῶν ἐνεργείας διαφόρως ἐχτελουμένης. Μὴ- 
ποτε δὲ τὸ διπλοῦν τοῦτο (21) τῆς ἐπινοίας καὶ τῇ 
οἰκονομίᾳ τῆς ἀνθρωπότητος ἐφαρμόσει, ὥστε νοεῖν 
ἡμᾶς ὄρος τὴν ἐνανθρώπησιν᾽ νῦν μὲν τῆς σαρκὸς διὰ 
τῆς πρὸς Θεὸν συναφείας εἷς οὐρανὸν ὀψουμένη